odpowiedzialność prawna nieletnich

ODPOWIEDZIALNOŚĆ
PRAWNA NIELETNICH
Obowiązujące przepisy:
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (Dz.U. nr
11 poz. 109 z 2002 r. ze zm.)
Kodeks Postępowania Karnego (Dz.U. nr 89 poz. 555 ze zm. - rok 1997)
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. nr 35 poz.
230 z 1982 roku ze zm.)
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 75 poz.468)
NIELETNI, MAŁOLETNI:
Pojęcie „nieletniego” w prawie karnym nie jest tożsame z definicją „małoletniego”
określoną w przepisach kodeksu cywilnego. Na zasadach określonych w kodeksie karnym
odpowiada sprawca czynu zabronionego, który w chwili jego popełnienia miał
ukończone 17 lat, mimo iż – na podstawie przepisów prawa cywilnego – nie jest on
pełnoletni, a tym samym nie ma jeszcze pełnej zdolności do czynności prawnych.
Odpowiedzialność karna nieletnich, została w polskim prawie uregulowana dwutorowo,
gdyż w stosunku do nich mogą mieć zastosowanie przepisy kodeksu karnego, które w
pewnych wyjątkowych wypadkach przewidują możliwość zastosowania do nieletniego
ogólnych zasad odpowiedzialności karnej, oraz ustawa o postępowaniu w sprawach
nieletnich która m.in. reguluje postępowanie wobec nieletniego dopuszczającego się czynu
zabronionego, a która zasadniczo ma na celu przeciwdziałanie wszelkim przejawom
demoralizacji i przestępczości nieletnich.
W zależności od wieku
Sytuacja nieletnich (co przekłada się na zastosowane wobec nich środki wychowawcze)
jest różna w zależności od ich wieku. Gdy:
1. nieletni dopuszcza się czynu zabronionego przed ukończeniem 13 lat – sąd traktuje
popełnienie takiego czynu wyłącznie jako przejaw demoralizacji nieletniego i może
zastosować środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich;
2. nieletni dopuszcza się czynu zabronionego między 13 a 17 rokiem życia – co do
zasady sąd stosuje środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach
nieletnich; jednak jeżeli nieletni ukończył lat 15 i dopuścił się:








zamachu na życie Prezydenta (art. 134),
zabójstwa człowieka (art. 148 § 1-3),
spowodował ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 156 § 1 lub 3),
spowodował zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo
mieniu w wielkich rozmiarach, np. pożar (art. 163 § 1 lub 3),
dopuścił się piractwa ("klasycznego" nie komputerowego) (art. 166),
katastrofy w ruchu lądowym (art. 173 § 1 lub 3),
zgwałcenia zbiorowego (art. 197 § 3),
wzięcia zakładnika (art. 252 § 1 lub 2) lub rozboju (art. 280)
może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, o ile sąd uzna, że
okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym
przemawiają, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze
okazały się bezskuteczne;
3. sprawca dopuszcza się czynu zabronionego między 17 a 18 rokiem życia –
wówczas co do zasady sąd stosuje przepisy kodeksu karnego; wyjątkowo jednak
sąd zastosuje zamiast kary środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze
przewidziane dla nieletnich, jeżeli popełniony czyn jest występkiem, a okoliczności
sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym
przemawiają.
REASUMUJĄC:
OSOBY DO 13 ROKU ŻYCIA - BRAK
DEMORALIZACJI
LUB
POPEŁNIENIA
CZYNU
ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ PRZED SĄDEM, W PRZYPADKU
NIEZGODNEGO Z PRAWEM - POSTĘPOWANIE OPIEKUŃCZE
OSOBY W WIEKU OD 13 DO 17 ROKU ŻYCIA - ODPOWIADAJĄ
PRZED SĄDEM RODZINNYM I
NIELETNICH ZA POPEŁNIENIE CZYNU KARALNEGO
OSOBY W WIEKU DO 18 ROKU ŻYCIA - ODPOWIADAJĄ
PRZED SĄDEM RODZINNYM I NIELETNICH W
ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA I ZWALCZANIA DEMORALIZACJI
„nieletni”
1) osoba, która nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji
2) osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu
karalnego
3) osoba, która nie ukończyła 21 roku życia i względem której zostały orzeczone środki
wychowawcze lub poprawcze
OBOWIĄZKI OSÓB I INSTYTUCJI WYNIKAJĄCE z Ustawy o postępowaniu w sprawach
nieletnich.
Art. 4 §1
„Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego,
w szczególności naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego,
systematyczne używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia,
uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ma społeczny
obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym
rodziców lub opiekuna nieletniego właściwego organu, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego”
Art. 4 §2
„ Każdy, kto dowiedziawszy się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego, ma społeczny
obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję”
Art. 4 §3
„Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swoją działalnością
dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są
obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwzięć czynności
nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu”.
NARUSZENIE ZASAD WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO:


Naruszenie zasad ogólnie przyjętych w szkole, np. (statutu, regulaminu, kodeksu)
Naruszenie godności, ubliżanie

Wyszydzanie, obrażanie poprzez np.: Internet, sms-y itp.
WYBRANE ZAGADNIENIA Z USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII:
Zgodnie z przepisami Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w Polsce karane jest:
 posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych (art. 48)
 wprowadzanie do obrotu środków odurzających (art. 43)
 udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia
(art. 45 i 46)
 wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających (art. 40)
Art. 62.1.Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
"Kto, wbrew przepisom ustawy posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3."
Art. 59.1.
"Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka
odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego
środka lub substancji, podlega każe pozbawienia wolności od roku do lat 10"
Art. 59.2.
"Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji
psychotropowej małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka lub
substancji, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3"
Art.15. 1. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych :
 osobom, których zachowanie wskazuje, że znajduje się w stanie nietrzeźwości,
 osobom do lat 18,
 na kredyt lub pod zastaw
art. 208 kk
"Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub
nakłaniając go do spożycia takiego napoju podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2."
Demoralizacja jest to zespół różnych negatywnych zachowań manifestowanych przez
nieletnich występujących systematycznie i mających utrwalony charakter.
„czyn karalny” – czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe
albo wykroczenie określone w art.51, 69,74,76,85,87,119,122,124,133143 KW
CZYNY KARALNE ŚCIGANE Z URZĘDU:
 Wymuszenia rozbójnicze
 Rozboje
 Kradzieże rozbójnicze
 Kradzieże
 Kradzieże z włamaniem
 Bójki i pobicia
 Rozpijanie małoletniego (dostarczanie alkoholu, ułatwianie spożycia, nakłanianie do
spożycia)
 Posiadanie, udzielanie, nielegalny obrót i nakłanianie do używania narkotyków
 Posiadanie niebezpiecznych narzędzi i przedmiotów stanowiących zagrożenie i
mogących służyć do przestępstwa.
CZYNY KARALNE:



Zakłócenie porządku publicznego
Niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organy państwowe
Uszkodzenie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu






Rzucanie kamieniami w pojazd będący w ruchu
Samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych
Prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu
Kradzież lub przywłaszczenie mienia, paserstwo, uszkodzenie mienia o wartości do 250 zł.
Spekulacja biletami wstępu
Utrudnienie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego
Popełnienie przez nieletniego innego wykroczenia niż wyżej wymienione należy określić,
jako zachowanie świadczące o jego demoralizacji, co uzasadnia wszczęcie i prowadzenie
postępowania w trybie opiekuńczo – wychowawczym ( art.44 – 46 u.p.n. )
CZYNY ŚCIGANE NA WNIOSEK OSOBY POKRZYWDZONEJ:
 groźby karalne
 naruszenie nietykalności cielesnej (poprzez uderzenie innej osoby, kopanie, popchnięcie,
przewrócenie, pociągnięcie za włosy, plucie).
http://www.informujeostrzegam.niepolomice.eu/viewpage.php?page_id=5