Publikacja chroniona prawem autorskim Kopiowanie i

Ko Pub
pio lik
wa acj
nie a c
h
i ro ro
zp nion
ow a
sz pra
ec w
hn em
ian a
ie uto
za rs
br kim
on
ion
e
38. Harper KD, Krege JH, Marcus R, Mitlak BH: Comments on initial experience with teriparatide in the United States. Curr Med Res Opin 2006, 22:1927.
39. Vahle JL, Long GG, Sandusky G, et al.: Bone neoplasms in F344 rats given teriparatide
[rhPTH(1-34)] are dependent on duration of treatment and dose. Toxicol Pathol 2004,
32:426-438.
40. Jimenez C, Kim W, Al Sagier F, et al.: Primary hyperparathyroidism and osteosarcoma:
examination of a large osteosarcoma cohort identifies unique characteristics. J Bone Miner Res 2003, 18(Suppl 2):LB6.
41. Tashjian AH Jr, Gagel RF: Teriparatide [human PTH(1-34)]: 2.5 years of experience on the use
and safety of the drug for the treatment of osteoporosis. J Bone Miner Res 2006, 21:354-365.
42. Harper KD, Krege JH, Marcus R, Mitlak BH: Osteosarcoma and teriparatide? J Bone Miner Res 2007, 22:334.
43. Levin G, Mazouz C: Transdermally-delivered PTH(1-34), a new treatment for osteoporotic
patients: results of phase I studies. J Bone Miner Res 2007, 22(Suppl 1):S324.
44. Horwitz MJ, Tedesco MB, Gundberg C, et al.: Shortterm, high-dose parathyroid hormone-related protein as a skeletal anabolic agent for the treatment of postmenopausal osteoporosis. J Clin Endocrinol Metab 2003, 88:569-575.
Komentarz
prof. dr hab. med.
Ewa Sewerynek
i lek. Michał Stuss, Zakład
Zaburzeń Endokrynnych
i Metabolizmu Kostnego,
Katedra Endokrynologii
Ogólnej UM, Łódź
Leki antyresorpcyjne mają ugruntowaną pozycję na polskim
rynku i od kilkunastu lat są z powodzeniem stosowane w leczeniu osteoporozy. Kluczową grupę stanowią bisfosfoniany,
a w szczególności cieszący się dużą popularnością alendronian,
dostępny w sprzedaży w postaci licznych leków generycznych,
stosowany jeden raz w tygodniu, czy ibandronian, podawany
w postaci tabletek jeden raz w miesiącu lub w postaci iniekcji
dożylnych jeden raz co 3 miesiące.
Leki anaboliczne są grupą stosunkowo nową i mimo wielu
zalet nie są powszechnie wykorzystywane. Przedstawicielami tej
grupy są ranelinian strontu i parathormon (PTH). Przyczyn tego zjawiska może być wiele. Jedną z nich jest niewątpliwie wysoka cena leków i brak refundacji. Wpływ może mieć również
niska skuteczność niektórych stosowanych dawniej związków
o działaniu anabolicznym, w szczególności fluorku sodu. Komentowany artykuł stanowi aktualne kompendium wiedzy o możliwościach leczenia parathormonem. Pierwsze obserwacje na
temat korzystnego działania PTH na układ kostny pojawiły się
pod koniec lat 80. XX wieku. Okazało się, że hormon podawany w sposób cykliczny jest jednym z najsilniej działających czynników stymulujących kościotworzenie. W terapii stosowane są
45. Black DM, Rosen CJ: Parsimony with PTH: is a single weekly injection of PTH superior to
a larger cumulative dose given daily? J Bone Miner Res 2002, 17(Suppl 1):SA367.
46. Ponnapakkam T, Matsushita O, Sakon J, Gensure RC: Weekly administration of a novel parathyroid hormone-collagen binding domain fusion protein increases bone mineral density by more than 15 percent in normal mice. J Bone Miner Res 2007,
22(Suppl 1):S64.
47. Cosman F, Nieves JW, Zion M, et al.: Effects of PTH rechallenge 1 year after the first PTH
course in patients on long-term alendronate. J Bone Miner Res 2005, 20(Suppl 1):1079.
48. Gowen M, Stroup GB, Dodds RA, et al.: Antagonizing the parathyroid calcium receptor
stimulates parathyroid hormone secretion and bone formation in osteopenic rats. J Clin
Invest 2000, 105:1595-1604.
49. Ethgen D, Danoff T, Schultz M, et al.: Antagonism of calcium sensing receptor stimulates
dose-related release of endogenous parathyroid hormone in normal volunteers: a proof of
concept study. J Bone Miner Res 2007, 22(Suppl 1):S128.
50. Rubin MR, Bilezikian JP: New anabolic therapies in osteoporosis. Endocrinol Metab Clin
North Am 2003, 32:285-307.
dwie formy parathormonu – teryparatyd, czyli N-końcowy,
34-aminokwasowy jego fragment, oraz natywny, rekombinowany ludzki parathormon (1-84). Przeprowadzone badania dowiodły, że obie postacie z powodzeniem mogą być stosowane
zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z lekami antyresorpcyjnymi. Szczególnie korzystna wydaje się możliwość leczenia naprzemiennego w postaci tzw. wstawek anabolicznych. Preparaty PTH w znacznym stopniu przyczyniają się do wzrostu gęstości
mineralnej kości oraz zmniejszają ryzyko występowania złamań,
zwłaszcza odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Autor artykułu zwraca uwagę na okno anaboliczne, czyli możliwy czas stosowania
PTH, po którego upływie jego działanie resorpcyjne przewyższa
efekt anaboliczny. Lek jest dość dobrze tolerowany przez pacjentów. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są nudności,
bóle i zawroty głowy. Zanotowano zaledwie jeden udokumentowany przypadek wystąpienia mięsaka kości na prawie 500 tys.
osób leczonych PTH. Ze względu na dość kłopotliwą formę
iniekcji podskórnych prowadzone są badania nad innymi drogami podania, między innymi transdermalną.
Ciekawą formą leczenia, wykorzystującą mechanizm zależny od parathormonu, są kalcylityki. Preparaty te, blokując receptory wapniowe, nasilają produkcję endogennego parathormonu przez przytarczyce. Podejmowano również próby
zastosowania peptydu podobnego do parathormonu u pacjentek z osteoporozą pomenopauzalną, uzyskując przyrost gęstości mineralnej kości kręgosłupa lędźwiowego po trzech miesiącach terapii. Obie metody leczenia mimo obiecujących wyników
pozostają na razie w fazie eksperymentów klinicznych.
Zastosowanie parathormonu w terapii osteoporozy stanowi
krok milowy. Ta opcja leczenia w naszym kraju nie należy do
standardowego postępowania w osteoporozie mimo bardzo
korzystnego efektu terapeutycznego. Do jej upowszechnienia
z pewnością przyczynią się obniżenie ceny i opracowanie nowych form podawania leku.
TERAPIA SKOJARZONA LEKAMI ANABOLICZNYMI I ANTYRESORPCYJNYMI W LECZENIU OSTEOPOROZY
VOL 18/NR 4/KWIECIEŃ 2009
105