18. czy należy stosować międzynarodowe prawo

18. CZY NALEŻY STOSOWAĆ MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE PODCZAS
OPERACJI ZMIERZAJĄCYCH DO UTRZYMANIA LUB ZAPEWNIENIA POKOJU, JAKIE SĄ
PROWADZONE PRZEZ ORGANIZACJĘ NARODÓW ZJEDNOCZONYCH LUB POD AUSPICJAMI
TEJ ORGANIZACJI?
Prawo humanitarne powinno być stosowane w sytuacjach, w których członkowie jednostek
wojskowych działających w imieniu lub z upoważnienia Organizacji Narodów Zjednoczonych używają
siły - lub mogą używać siły - przeciwko zorganizowanym siłom zbrojnym.
Porozumienie dotyczące operacji zmierzających do utrzymania pokoju, jakie Organizacja Narodów
Zjednoczonych zawiera z każdym państwem członkowskim dostarczającym kontyngenty przewiduje,
że należy przestrzegać zasad i ducha traktatów międzynarodowych mających zastosowanie do
postępowania personelu wojskowego oraz traktatów z zakresu międzynarodowego prawa
humanitarnego. Państwa dostarczające oddziały na potrzeby takich operacji muszą zapewnić, aby
personel wojskowy wchodzący w skład ich kontyngentów zapoznał się z tymi traktatami. Stosować
należy także przepisy prawa wewnętrznego oraz regulaminy zmierzające do wprowadzenia w życie
przepisów zawartych w tych traktatach.
ROZRÓŻNIENIE I DEFINICJA
Celem operacji zmierzających do utrzymania pokoju, które dokonywane są na podstawie rozdziału VI
Karty Organizacji Narodów Zjednoczonych, jest zapewnienie przestrzegania zawieszenia broni oraz
linii demarkacyjnych, a także zawarcie porozumień o wycofaniu wojsk. W ostatnich latach zakres
operacji zosta rozszerzony i obejmuje również inne działania, jak na przykład nadzorowanie wyborów,
przekazywanie pomocy humanitarnej, a także zaangażowanie w proces pojednania narodowego.
Użycie siły jest dozwolone tylko w sytuacjach obrony koniecznej. Operacje te odbywają się za zgodą
zainteresowanych stron.
Operacje zmierzające do zapewnienia pokoju, dokonywane na podstawie rozdziału VII Karty, są
prowadzone przez siły Organizacji Narodów Zjednoczonych lub przez pojedyncze państwa, grupy
państw albo organizacje regionalne. Następuje to na zaproszenie zainteresowanego państwa bądź z
upoważnienia Rady Bezpieczeństwa. Są to siły bojowe i mają one prawo użycia środków przymusu w
celu wykonania swojego zadania. Nie występuje tutaj niezbędny wymóg zgody zainteresowanych
stron.
W ostatnich latach rozróżnienie między tymi dwoma typami operacji straciło nieco na ostrości.
MKCK - MPH - ONZ
Wykonując swoje obowiązki polegające na "działaniu na rzecz zrozumienia oraz upowszechniania
znajomości międzynarodowego prawa humanitarnego stosowanego w konfliktach zbrojnych, a także
przygotowywaniu jego rozwoju", MKCK rozważał możliwość stosowania międzynarodowego prawa
humanitarnego do sił mających za zadanie utrzymanie lub zapewnienie pokoju. Uważano, że
wyjaśnienie tej kwestii jest bardzo ważne, gdy oddziały tego rodzaju coraz częściej interweniują w
sytuacjach skrajnych, kiedy mogą czuć się zmuszone do użycia siły zbrojnej.
W tym celu MKCK zorganizował spotkanie ekspertów w celu ustalenia możliwości zastosowania MPH
do sił ONZ, które znajdują się pod dowództwem i kontrolą ONZ wtedy, gdy angażują się one w konflikt
zbrojny jako oddziały bojowe. ONZ ze swojej strony twierdzi, że do takich sił mogą być stosowane
tylko zasady i duch MPH. Eksperci zredagowali projekt wytycznych wyraźnie określających te
"zasady" i tego "ducha", którego ONZ podjęła się przestrzegać w ramach operacji zmierzających do
utrzymania lub zapewnienia pokoju, gdy użycie siły jest uzasadnione albo z powodu obrony
koniecznej, albo na podstawie szczegółowego upoważnienia wydanego przez Radę Bezpieczeństwa.
Należy podkreślić, że obowiązek "niebieskich hełmów" przestrzegania norm MPH wynika z prawa
wewnętrznego państw, których obywatelami są żołnierze, w takim zakresie, w jakim państwa te są
związane odnośnymi przepisami. Naruszając zatem prawo ryzykują oni ściganie karne przed swoimi
własnymi sądami krajowymi.