pobierz... - Młodzi Razem

Wincenty Hipolit Gawarecki – historyk Mazowsza
Autorzy: Zuzanna Winkowska, Aleksandra Grzelak, Natalia Bartosińska - grupa „Hipolitki” ze Szkoły
Podstawowej w Małej Wsi.
Opiekun grupy: Andrzej Jeznach.
Wincenty Hipolit Gawarecki żył w latach 1788-1852. Wychował się
we wsi Borzeń. Gdy zaczynał uczyć się w Płocku nie był dobrym uczniem,
ale to był tylko początek. Skończył studia prawnicze tak jak sobie tego
życzył jego ojciec. Jednak zajmował się również historią, był historykiem - regionalistą. Zajmował się opisywaniem Płocka, Wyszogrodu
i innych okolicznych miast. 28 czerwca 1822 roku został uhonorowany
Orderem św. Stanisława klasy III, w 1830 roku otrzymał odznakę honorową za 15 lat „ciągłej i nieskazitelnej służby”, w 1838 roku został
zaszczycony Orderem św. Włodzimierza klasy IV, a rok później znów
Orderem św. Stanisława klasy II.
Ojciec Wincentego - Franciszek Gawarecki był „(…) zawsze wzoroPortret W.H. Gawareckiego
wym Obywatelem, przykładnym Chrześcijaninem, najlepszym mężem,
tkliwym Ojcem, sprawiedliwym panem i litującym się nad niedolą ludzką”- jak to pisał Gawarecki. Przez wiele lat był urzędnikiem. Na początku zastępcą starosty Wyszogrodu,
następnie sędzią grodzkim. Ożenił się ze Scholastyką Sutkowską w roku 1782. Zmarł w Borzeniu latem
1823 roku. Pochowany został w Czerwińsku. Na jego grobie syn umieścił ten oto napis: Obywatel, Urzędnik i Ojciec z cnót znany tu leży, tu Mu pomnik stawia Syn stroskany. Przechodniu! Jeśliś Człowiek, jeśliś
czuć jest zdolny, stań, westchnij i łzom rzewnym daj popęd dowolny!
Pochodzenie rodziny Gawareckich - Gawareccy wywodzą się z Gawarca Górnego,
który leży pod Czerwińskiem. Wawrzyniec Gawarecki, spadkobierca Gawarca, kupił
wieś Borzeń i zamieszkał tam. Wincenty urodził się i wychował w Borzeniu. Według
kronik najstarszym członkiem rodu był Jan Włodek Gawarecki herbu Nałęcz. Dzięki
niemu cała rodzina Gawareckich ma herb Nałęcz.
Arciszewo - część tej wsi należała do Gawareckiego, opisywał ją tak: „Nad rzeczką Ryksą zwaną położone, gniazdo familii Arciszewskich herbu Prawdzic. Krzysztof
Arciszewski Jenerał artyleryji za Władysława IV Holendrom w wyprawie do Ameryki wiele przysług biegłością swą zdziałał. Obrona Lwowa przeciwko ChmielnickieWedług kronik najstarszym
mu, odsiecz pod Zbarażem, są jego przeważnie dla Ojczyzny zasługi. Arciszewo leży członkiem rodu był Jan
o milę od Wyszogrodu w gruntach urodzajnych, dziedziczne w części niegdyś Fran- Włodek Gawarecki herbu
Dzięki niemu cała
ciszka Gawareckiego z Borzenia, dziś syna jego Wincentego Hipolita Gawareckiego, Nałęcz.
rodzina Gawareckich ma
w części Szczepana Miszewskiego z Kołoząbia, dymów 20 liczy, ogród owocowy, la- herb Nałęcz
sek brzozowy i nieco dębiny posiada”.
Borzeń - to rodzinna wieś naszego patrona. Tak ją opisywał w jednym ze swoich dzieł: „Dawniej Borzym,
niegdyś dziedziczna familii Małowieskich, później Hipolita Mikorskiego łowczego Ziemi Wyszogrodzkiej,
a potem Franciszka Gawareckiego, sędziego tej ziemi, teraz syna jego Wincentego Hipolita Gawareckiego, Prokuratora Królewskiego Sądu Kryminalnego Województwa Płockiego i Augustowskiego, kawalera
Orderu św. Stanisława. Borzeń w dobrym gruncie i pięknym pastewniku, ma sad owocowy, dwór przez MaPraca powstała w ramach projektu pn. „My dla regionu” realizowanego przez Fundację Fundusz Lokalny Ziemi
Płockiej „Młodzi Razem” finansowanego ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
i Starostwa Powiatowego w Płocku.
łowieskich jeszcze w 1732 roku wystawiony. Wiąz nad spichlerzem wznoszący się znacznej wysokości i grubości, przeszło półtora wieku liczący”.
Dzieła W. H. Gawareckiego - wydał ogromną ilość książek historycznych i naukowych. W 1821 roku podjął się badań nad dziejami Mazowsza. Potem zaczął się interesować problematyką zabytków sztuki
i architektury. Próbował również pisać dramaty. W 1823 roku przetłumaczył z języka niemieckiego dramat w I akcie pt. „La Perouse”. Wincenty był niestrudzony i dociekliwy. Wyszukiwał nowe informacje i wątki.
Niektóre dzieła Gawareckiego: „Rozprawa o prawie własnej, czyli ko- Tablica poświęcona W.H. Gawareckiemu
niecznej obrony”, „Wiadomość o sądzie pokoju”, „Wiadomość o mieście w Małej Wsi
Płocku”, „Wiadomość historyczna miasta Pułtuska”, „Groby królów polskich w Płocku”.
Edukacja W. H. Gawareckiego - We wrześniu 1796 roku W.H. Gawarecki został wysłany do Płocka,
gdzie uczył się w gimnazjum, dzisiejszej „Małachowiance”. Nauka
szła mu dość opornie, bo w ciągu ośmiu lat zdołał dojść tylko do piątej klasy. Nie był uczniem wyjątkowo pilnym. Wincenty mając 16 lat
trafił do Liceum Lindego w Warszawie. Na początku było ciężko, ale
z czasem znalazł się w dziesiątce najlepszych uczniów. Szkołę tę zakończył w 1808 roku. Następnie ukończył Warszawską Szkołę Prawa
i Administracji.
W. H. Gawarecki jako prawnik. W 1811 roku został mianowany
aplikantem sądowym Trybunału Cywilnego Departamentu Warszawskiego. Gdy zdał egzamin asesorski został podsędkiem w powiecie
orłowskim. W 1813 roku przeniesiono go do sądu w Warszawie. Od
1816 roku zaczął pracować w sądownictwie płockim. Najpierw był
sędzią kryminalnym, a potem otrzymał nominację na prokuratora
królewskiego przy Trybunale Cywilnym Województwa Płockiego.
Był nim przez 18 lat, a w 1838 roku został prezesem Trybunału Płockiego. Był bardzo sumienny i staranny. Potrafił łączyć rozliczne obowiązki
Tablica poświęcona W.H. Gawareckiemu
w Płocku
zawodowe i prywatne.
Mała Wieś - wieś dziedziczna Franciszka Nakwaskiego, senatora, kasztelana, gniazdo domu Małowieskich. Tak opisywane: „Pałac murowany, ogrody: owocowy i angielski,
oranżeria, porządny zajazd dla podróżnych, zdobią to miejsce. Na dziedzińcu wzniosłe lipy przypominają
szanowne zwyczaje przodków naszych, które Krasicki w dziele Podstolego wystawił. Każdy z tutejszych
rolników ma przy mieszkaniu swem ogródek drzewami owocowemi przez dziedzica udzielonemi, zasadzony.
Wieś ta w dobrym stanie i w przynależnym porządku utrzymywana, drzewami ocieniona, widok przyjemny
sprawia, liczy 20 dymów. Wjeżdżając do niej spostrzegać się daje statua św. Jana Nepomucena”.
Patron naszej szkoły - Dnia 13 września 2002 roku Wincenty Hipolit Gawarecki został patronem Szkoły
Podstawowej w Małej Wsi, gdyż mieszkał i pracował w pobliżu naszej miejscowości i to właśnie on wydawał się najlepszym kandydatem i najlepszym wzorem dla naszych uczniów.
Towarzystwo Naukowe Płockie to jedno z najstarszych towarzystw naukowych w Polsce działających do
dnia dzisiejszego. Powstało w 1820 roku z projektu Kajetana Morykoniego. Patron naszej szkoły W. H.
Gawarecki był jednym z założycieli tego Towarzystwa. Towarzystwo Naukowe Płockie działa w Płocku,
lecz ma też trzy oddziały: w Sierpcu, Wyszogrodzie i Łęczycy. Od początku swojego istnienia Towarzystwo prowadzi znaną w całym kraju Bibliotekę im. Zielińskich.
Praca powstała w ramach projektu pn. „My dla regionu” realizowanego przez Fundację Fundusz Lokalny Ziemi
Płockiej „Młodzi Razem” finansowanego ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
i Starostwa Powiatowego w Płocku.