docINSTYTUT BADAWCZY LE NICTWA ANALIZY I RAPORTY Nr 13
download 
Reklamacja Transkrypt
INSTYTUT BADAWCZY LE NICTWA ANALIZY I RAPORTY Nr 13
INSTYTUT BADAWCZY LENICTWA ANALIZY I RAPORTY Nr 13 RODKI OCHRONY ROLIN ORAZ PRODUKTY DO ROZKADU PNI DRZEW LENYCH ZALECANE DO STOSOWANIA W LENICTWIE W ROKU 2010 Pod redakcj Barbary Gowackiej Opracowano na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Pastwowych, której przysuguje wyczne prawo wprowadzania do obrotu i rozpowszechniania Skocin Stary, grudzie 2009 Autorzy opracowania: Barbara Gowacka: rozdz. 1-5 Andrzej Kolk, Wojciech Janiszewski: rozdz. 6 Teresa Stocka: rozdz. 7 Marek Pudeko: rozdz. 8-9 Jan ukaszewicz, Szymon Krajewski: rozdz. 10 ISBN 978-83-87647-87-2 © Copyright by Instytut Badawczy Lenictwa, Skocin Stary, 2010 Nakad 650 + 50 Spis treci 1. Wstp ............................................................................................... 5 2. Wybrane uregulowania prawne zawarte w Ustawie z dnia 7 18 grudnia 2003 r. o ochronie rolin ................................................ 3. Zwroty ostrzegawcze, piktogramy .................................................... 9 4. Formy uytkowe oraz rodki ochrony rolin, które mona stosowa na terenie uzdrowisk i otulin parków narodowych ........... 12 5. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez owady .................. 18 5.1. Szkodniki korzeni .................................................................... 18 5.2. Szeliniak sosnowiec i inne ryjkowce ........................................ 18 5.3. Szkodniki licioerne ............................................................... 20 5.4. Szkodniki wtórne ..................................................................... 29 5.5. Mszyce .................................................................................... 30 6. Sygnalizacja pojawu motyli i niektórych chrzszczy oraz ograniczanie liczebnoci populacji korników i ryjkowców ................ 30 7. Ochrona szkóek i drzew przed patogenami grzybowymi ............... 39 8. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez ssaki owne ......... 49 9. Ochrona przed szkodami powodowanymi przez gryzonie …........... 53 110. Zwalczanie chwastów ...................................................................... 55 3 1. WSTP 1). W opracowaniu przedstawiono wykaz rodków ochrony rolin zarejestrowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla lenictwa: które (wg stanu na dzie 23 listopada 2009 r.) posiadaj wane zezwolenie na dopuszczenie do obrotu oraz stosowania, i s wymienione w rejestrze MRiRW, dla których upyn termin wanoci zezwolenia, ale zgodnie z art. 46, ust. 3 Ustawy o ochronie rolin, mog by stosowane do czasu upywu terminu wanoci podanego w etykiecie, jednak nie duej ni przez 18 miesicy. W miar, jak w cigu roku 2010 bd nastpoway zmiany dotyczce poszczególnych zalecanych dla lenictwa rodków ochrony rolin, zostan one wprowadzone do elektronicznej wersji niniejszych „Zalece”, dostpnej na stronie internetowej Lasów Pastwowych www.lp.gov.pl oraz Instytutu Badawczego Lenictwa www.ibles.pl. Pene teksty rejestru ministerstwa oraz etykiet-instrukcji rodków ochrony rolin s dostpne na stronie internetowej MRiRW, adres strony: www.minrol.gov.pl informacje branowe produkcja rolinna ochrona rolin rejestr rodków ochrony rolin lub etykietyinstrukcje stosowania. 2). W 2009 r. Parlament Europejski przyj dwa akty prawne (Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej z dnia 24.11.2009 r.) dotyczce ochrony rolin: x Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. dotyczce wprowadzania do obrotu rodków ochrony rolin x Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 padziernika 2009 r. ustanawiajce ramy wspólnotowego dziaania na rzecz zrównowaonego stosowania pestycydów. Rozporzdzenie zastpuje obowizujc dotychczas w krajach UE Dyrektyw 91/414 dotyczc procedur zwizanych z dopuszczaniem do stosowania rodków ochrony rolin, dyrektywa natomiast stwarza ramy prawne zwizane z praktycznym stosowaniem dopuszczonych rodków. W ostatnich dwu latach wycofano ze stosowania w lenictwie wiele rodków, poniewa w wyniku tzw. przegldu substancji aktywnych, nie zostay one wpisane do Zacznika 1 Dyrektywy 91/414. Do roku 2018 wygasn obowizujce obecnie zezwolenia na stosowanie pestycydów, na ich miejsce bd sukcesywnie wchodziy rodki dopuszczone na podstawie nowych, znacznie bardziej ostrych kryteriów. Nie bd przeduane zezwolenia na stosowanie w rodkach ochrony rolin substancji mutagennych, rakotwórczych, toksycznych i powodujcych zaburzenia 5 endokrynologiczne, nie bdzie te mona stosowa substancji, które mog powodowa zagroenie dla rozwoju lub przeycia pszczó miodnych. Nowe rozporzdzenie bdzie stosowane od 14 czerwca 2011 r., natomiast w cigu roku 2010 w krajach czonkowskich wydane zostan krajowe regulacje prawne wprowadzajce w ycie przepisy unijne wynikajce ze wspomnianego rozporzdzenia i dyrektywy. Dopóki nie zostan wydane nowe krajowe przepisy, w Polsce obowizuje nadal ustawa o ochronie rolin z dnia 18 grudnia 2003 r. 3). W Polsce dodatkow przyczyn drastycznego zmniejszenia liczby rodków ochrony rolin stosowanych w lenictwie s ograniczenia wynikajce ze wskaza FSC – instytucji certyfikujcej gospodark len w Lasach Pastwowych. W „Instrukcji stosowania rodków ochrony rolin w lasach certyfikowanych” z dnia 1 czerwca 2007 r. wikszo zarejestrowanych dla lenictwa pestycydów zostaa uznana za „wysoce niebezpieczne”. W zwizku z tym Dyrektor Generalny Lasów Pastwowych wyda Zarzdzenie nr 48 z dnia 17.07.2009 r. w sprawie zasad stosowania rodków ochrony rolin, w którym zezwala na stosowanie przez jednostki Lasów Pastwowych rodków ochrony rolin dopuszczonych prawem krajowym oraz przepisami Unii Europejskiej i zarejestrowanych do obrotu oraz stosowania w lenictwie. 4). Dyrekcja Generalna Lasów Pastwowych wystpia do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskami o wydanie zezwolenia (art. 49 ustawy o ochronie rolin) na stosowanie w szkókach lenych 3 fungicydów (Topsin M 500 SC i Mildex711,9 WG - przeciwko chorobom grzybowym w szkókach oraz Maxim 025 FS – zaprawa nasienna). W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosków, jednostki administracyjne Lasów Pastwowych zostan poinformowane odrbnym pismem o moliwoci stosowania wymienionych fungicydów. 5). Zgodnie z ustaw z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie rolin, produkty przeznaczone wycznie do sygnalizowania pojawu organizmów szkodliwych nie s objte definicj rodków ochrony rolin i nie wymagaj uzyskania zezwolenia ministra do spraw rolnictwa na dopuszczenie ich do obrotu. Feromony zalecane w lenictwie w 2010 r., które wykorzystywane bd do sygnalizowania i monitoringu owadów (jak np. dyspensery feromonowe Colodor, Duplodor, Panodor i in.) mog by stosowane w lenictwie bez wanego zezwolenia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 6) Adiuwanty s to substancje lub mieszaniny substancji dodawane do zbiorników opryskiwaczy w celu zmodyfikowania waciwoci biologicznych skadnika biologicznie czynnego lub zmiany cech fizyko-chemicznych 6 cieczy uytkowej. Wg definicji zawartych w Ustawie o ochronie rolin z dnia 18 grudnia 2003 r., zinterpretowanych przez Departament Hodowli i Ochrony Rolin MRiRW, adiuwanty nie s rodkami ochrony rolin i nie wymagaj zezwolenia na dopuszczenie ich do obrotu. Jednak czne stosowanie ich z pestycydami jest moliwe jedynie pod warunkiem wpisania ich do etykiety-instrukcji stosowania danego preparatu. 2. WYBRANE UREGULOWANIA PRAWNE ZAWARTE W USTAWIE Z DNIA 18 GRUDNIA 2003 R. O OCHRONIE ROLIN 1). Obecnie (23 listopada 2009 r.) obowizuje w Polsce Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie rolin, wg której pozwolenie na dopuszczenie rodka ochrony rolin do obrotu wydaje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jeeli rodek: zawiera substancj aktywn dopuszczon przez Komisj Europejsk do stosowania w rodkach ochrony rolin, jest skuteczny w zwalczaniu organizmu szkodliwego, nie wykazuje niepodanego dziaania na roliny lub produkty rolinne, nie wykazuje zagroenia dla zdrowia czowieka, zwierzt lub rodowiska, a w szczególnoci wód powierzchniowych, podskórnych i wody przeznaczonej do picia, nie wykazuje niepodanego dziaania na organizmy, które nie s zwalczane. 2). Na rolinach uprawianych w strefach ochronnych uj wody oraz na terenie uzdrowisk i otulin parków narodowych mona stosowa wycznie rodki ochrony rolin, których stosowanie w tych strefach i na tych terenach nie jest zabronione. 3). Zabiegi przy uyciu rodków ochrony rolin w produkcji rolnej i lenictwie mog by wykonywane przez osoby, które ukoczyy szkolenie w zakresie stosowania rodków ochrony rolin i posiadaj aktualne zawiadczenie o ukoczeniu tego szkolenia. Szkolenia, o których mowa, mog by prowadzone przez jednostki organizacyjne upowanione przez wojewódzkiego inspektora ochrony rolin i nasiennictwa, waciwego ze wzgldu na siedzib tych jednostek. Zawiadczenia o ukoczeniu szkole zachowuj wano przez okres 5 lat od dnia ukoczenia szkolenia. 4). Posiadacze gruntów, na których s prowadzone zabiegi ochrony rolin, s zobowizani do prowadzenia ewidencji zabiegów, zawierajcej: nazwy rolin, powierzchnie, na których s wykonywane zabiegi ochrony rolin oraz terminy ich wykonywania; 7 nazwy zastosowanych rodków ochrony rolin i ich dawki; przyczyny zastosowania rodków ochrony rolin. Ewidencja powinna by przechowywana przez okres co najmniej 2 lat od dnia wykonania zabiegu ochrony rolin. 5). rodki ochrony rolin stosuje si sprztem sprawnym technicznie, który uyty zgodnie z przeznaczeniem zapewnia skuteczne zwalczanie organizmów szkodliwych i nie spowoduje zagroenia zdrowia czowieka, zwierzt lub rodowiska. Opryskiwacze cignikowe i samobiene polowe lub sadownicze mog by wprowadzane do obrotu, jeeli ich sprawno techniczna zostaa potwierdzona badaniami przeprowadzonymi przez jednostki organizacyjne upowanione przez wojewódzkiego inspektora. Przepis ten stosuje si równie do opryskiwaczy bdcych w eksploatacji. Badania sprawnoci technicznej opryskiwaczy powinny by przeprowadzane w odstpach czasu nie duszych ni 3 lata. 6). rodki ochrony rolin na terenie otwartym stosuje si: sprztem naziemnym, jeeli: a) prdko wiatru nie przekracza 3 m/s, b) miejsce stosowania rodka ochrony rolin jest oddalone o co najmniej 5 m od krawdzi jezdni dróg publicznych, z wyczeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych, i co najmniej 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowa inwentarskich, pasiek, plantacji rolin zielarskich, ogrodów dziakowych, rezerwatów przyrody, parków narodowych, stanowisk rolin objtych ochron gatunkow, wód powierzchniowych oraz od granicy wewntrznego terenu ochrony strefy poredniej uj wody; sprztem agrolotniczym, jeeli: a) jest on wyposaony w specjalne urzdzenia do stosowania rodków ochrony rolin oraz gdy do rodka ochrony rolin zostanie dodana substancja obciajca (adiuwant), b) wilgotno wzgldna powietrza jest nie mniejsza ni 60 % i prdko wiatru nie przekracza 3 m/s, c) powierzchnia upraw, na której stosuje si rodek ochrony rolin, wynosi co najmniej 5 ha i w przypadku kierunku wiatru wiejcego w stron obiektów, o których mowa w ustawie, w pkt 1 lit. b, jest oddalona od tych obiektów o co najmniej 500 m. 8 3. ZWROTY OSTRZEGAWCZE, PIKTOGRAMY rodki ochrony rolin zaopatrzone s w etykiety, w których toksyczno dla ludzi, pszczó i organizmów wodnych jest okrelona przy uyciu tzw. zwrotów standardowych i piktogramów. Tabela 1. Wybrane standardowe zwroty (stosowane w rodkach chrony rolin zalecanych dla lenictwa) wskazujce rodzaj zagroenia Zwroty R R22 dziaa szkodliwie po pokniciu R34 powoduje oparzenia R36 dziaa dranico na oczy R37 dziaa dranico na drogi oddechowe R38 dziaa dranico na skór R40 moliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia R41 ryzyko powanego uszkodzenia oczu R43 moe powodowa uczulenie w kontakcie ze skór R46 moe powodowa dziedziczne wady genetyczne R50 dziaa bardzo toksycznie na organizmy wodne R52 dziaa szkodliwie na organizmy wodne R61 moe oddziaywa szkodliwie na nienarodzony pód R63 moliwe ryzyko szkodliwego oddziaywania na nienarodzony pód R65 dziaa szkodliwie, moe powodowa uszkodzenie puc w przypadku poknicia R66 powtarzajce si naraenie moe powodowa wysuszenie lub pkanie skóry R67 pary mog wywoywa uczucie sennoci i zawroty gowy 9 Zwroty „R” czone R20/22 dziaa szkodliwie przez drogi oddechowe i po pokniciu R21/22 dziaa szkodliwie w kontakcie ze skór i po pokniciu R23/25 dziaa toksycznie przez drogi oddechowe i po pokniciu R36/38 dziaa dranico na oczy i skór R36/37/38 dziaa dranico na oczy, drogi oddechowe i skór R37/38 dziaa dranico przez drogi oddechowe i skór R48/22 dziaa szkodliwie po pokniciu; powane zagroenie zdrowia w nastpstwie dugotrwaego naraenia R48/20/22 dziaa szkodliwie przez drogi oddechowe po pokniciu; powane zagroenie zdrowia w nastpstwie dugotrwaego zagroenia R50/53 dziaa bardzo toksycznie na organizmy wodne, moe powodowa dugo utrzymujce si niekorzystne zmiany w rodowisku wodnym R51/53 dziaa toksycznie na organizmy wodne, moe powodowa dugo utrzymujce si niekorzystne zmiany w rodowisku wodnym R52/53 dziaa szkodliwie na organizmy wodne, moe powodowa dugo utrzymujce si niekorzystne zmiany w rodowisku wodnym 10 MIDZYNARODOWE UMOWNE ZNAKI OSTRZEGAWCZE (piktogramy) Objanienia: 1. Koncentrat w formie pynnej 2. Koncentrat w formie staej do rozcieczenia 3. rodek gotowy do uycia 4. Nosi odpowiednie rkawice ochronne 5. Nosi ochron twarzy 6. My rce pod biec wod 7. Nosi fartuch ochronny 8. Nosi obuwie ochronne/Nogawki spodni wykada na obuwie 9. Nosi mask ochronn 10. Nosi izolujcy aparat oddechowy 11. Nosi kombinezon ochronny 12. rodek szkodliwy dla ryb 13. rodek szkodliwy dla zwierzt 14. Przechowywa pod zamkniciem, chroni przed dzie mi 11 4. FORMY UYTKOWE RODKÓW OCHRONY ROLIN STOSOWANYCH W LENICTWIE Tabela 2. Formy uytkowe rodków ochrony rolin stosowanych w lenictwie Kod Rodzaj formy uytkowej Opis AL Ciecz Inna ciecz do stosowania w postaci nierozcieczonej, która nie jest opisana specyficznym kodem DS Proszek do suchego zaprawiania nasion Proszek do bezporedniego zastosowania na nasiona EC Koncentrat do sporzdzania emulsji wodnej Pynna jednorodna forma uytkowa do stosowania jako emulsja po rozcieczeniu wod FS Pynny koncentrat do zaprawiania nasion Trwaa zawiesina do stosowania bezporednio na nasiona lub po rozcieczeniu GR Granule Staa forma uytkowa w postaci granul o okrelonych wymiarach, gotowa do stosowania LA Lakier Forma uytkowa tworzca warstw pokrywajc na bazie rozpuszczalnika PA Pasta Substancja tworzca warstw pokrywajc na bazie wody PC Koncentrat w postaci elu lub pasty Staa lub pópynna forma uytkowa do stosowania jako el lub pasta do rozcieczenia wod SC Koncentrat w postaci stonej zawiesiny Trwaa zawiesina rozdrobnionych czstek substancji aktywnej, która moe zawiera inne rozpuszczone substancje aktywne, do stosowania po rozcieczeniu wod 12 SL Koncentrat rozpuszczalny Pynna jednorodna forma uytkowa do stosowania jako roztwór substancji czynnej po rozcieczeniu wod UL Ciecz Jednorodna ciecz gotowa do stosowania ultraniskoobjtociowa aparatur ultraniskoobjtociow –ULV ULV WG Granule do sporzdzania zawiesiny wodnej Forma uytkowa zawiesiny wodnej skadajca si z granul do stosowania po ich zdyspergowaniu w wodzie WP Proszek do sporzdzania zawiesiny wodnej Forma uytkowa w postaci proszku do stosowania jako zawiesina po jej zdyspergowaniu w wodzie Tabela 3. rodki ochrony rolin, które mona stosowa na terenie uzdrowisk i otulin parków narodowych Nazwa Rodzaj Nazwa i zawarto substancji Moe by aktywnej stosowany do: insektycyd Bacillus thuringiensis var. kurstaki – 4,24 % 2010-03-02* Repentol 6 PA repelent piasek kwarcowy 2015-08-31 Stop Dzik GR repelent odstraszajca kompozycja smakowa 2010-08-19 Thuricide 02 UL insektycyd Bacillus thuringiensis var. kurstaki,21200 IU/mg (co stanowi 4,24%) 2010-05-31* Foray 04 UL Wszystkie dyspensery feromonowe przeznaczone do sygnalizacji i monitoringu owadów mog by stosowane na terenie uzdrowisk i otulin parków narodowych *O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, preparat moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. 13 14 RIMON 100 EC MakhteshimAgan – Industries Ltd - Izrael nowaluron 100 g w 1 litrze rodka pirymikarb - 500 g dranicy, Xi, R36 toksyczny, T oraz R20, R25, R36 bardzo toksyczny niebezpieczny dla rodowiska, N, R50/53 2010-05-16* 2010-08-16* PIRIMOR 500 Syngenta WG Limited Wielka Brytania nie klasyfikuje niebezpieczny dla rodowiska, N, si ze wzgldu R50/53 na niskie ryzyko 7 nie jest klasy2010-03-02* fikowany zgodnie z kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i preparatach chemicznych 6 2011-12-11 5 Termin wanoci zezwolenia nie klasyfikuje niebezpieczny dla nie jest klasyteflubenzuron rodowiska, N, - 150 g w 1 fikowany zgodnie z si ze wzgldu na niskie ryzyko R50/53 kryteriami okrelolitrze rodka nymi w przepisach o subst. i preparatach chemicznych 4 Okrelenie toksycznoci dla organizmów wodnych NOMOLT 150 BASF Agro SC B.V. Holandia 3 Okrelenie toksycznoci dla pszczó nie klasyfikuje nie jest klasyBacillus thuringiensis fikowany zgodnie z si ze wzgldu var. kurstaki, kryteriami okrelo- na niskie ryzyko 21200 IU/mg nymi w przepisach (co stanowi o subst. i prepara4,24% IU) - tach chemicznych 4,24 % 2 1 Okrelenie toksycznoci dla ludzi FORAY 04 UL Valent BioSciences USA Producent rodka NAZWA Nazwa i zawarto substancji aktywnej Termin do którego rodek moe znajdowa si w obrocie Tabela 4. Insektycydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dozwolone przez FSC 15 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae Bacillus thuringiensis var. kurstaki, 21200 IU/mg (co stanowi 4,24% IU) 4,24 % sklasyfikowany jako pozostae bardzo toksyczny 6 2010-02-28 2014-12-23 7 2010-05-31 8 preparat moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. * O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, ThermoTrilogy Corporation USA THURICIDE 02 UL 5 bardzo toksyczny 4 szkodliwy 3 bifentryna - 100 g w 1 litrze rodka 2 TALSTAR 100 FMC EC Corporation USA 1 16 Mitchell Cotts Chemicals Ltd Wielka Brytania Bayer CropScience S.A - Francja CYPERKILL SUPER 25 EC DECIS 2,5 EC 4 Okrelenie toksycznoci dla ludzi deltametryna 2,5 % cypermetryna 25 % bardzo toksyczny bardzo toksyczny 5 Okrelenie toksycznoci dla pszczó bardzo toksyczny niebezpieczny dla rodowiska, N, R50/53 niebezpieczny 2018-01-22 bardzo nie jest dla toksyczny w klasyfikowany dawce powyej rodowiska, zgodnie z 0,375 l/ha N, R50/53 kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych 31* 2009-12- 2009-05-28 2010.11.28 28* 2010-05- Okrelenie Termin Termin do toksycznoci wanoci którego dla zezwolenia rodek organizmów moe wodnych znajdowa si w obrocie 6 7 8 szkodliwy, Xn, nie klasyfikuje niebezpieczny dla R20/22 si ze wzgldu rodowiska, R37/38, R41, R65, na niskie R66, R67 N, R50/53 ryzyko szkodliwy beta-cyflutryna szkodliwy, 25 g dranicy,Xn, w 1 litrze rodka R20/22, R38, R41 3 DIMILIN 480 SC Chemtura diflubenzuron Corporation Inc. 480 g USA w 1 litrze rodka MakhteshimAgan – Industries Ltd Izrael 2 1 BULLDOCK 025 EC Producent rodka NAZWA Nazwa i zawarto substancji aktywnej w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, niezalecane przez FSC Tabela 5. Insektycydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione 17 Sumitomo Chemical Company Japonia SUMI-ALPHA 050 EC bardzo toksyczny bardzo toksyczny 2012-03-12 niebezpieczny 2011-12-21 bardzo szkodliwy, dla toksyczny w dranicy, dawce powyej rodowiska, uczulajcy, Xn, N, R50/53 0,6 l/ha R20/22, R38, R43 sklasyfikowany jako pozostae 10* 2010-02- niebezpieczny dla rodowiska, N, R50/53 bardzo toksyczny 7 niebezpieczny 2012-05-27 dla rodowiska, N, R50/53 6 bardzo toksyczny 5 8 preparat moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. * O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, esfenwalerat - 50 g w 1 litrze rodka Bayer cypermetryna CropScience S.A 100 g w 1 litrze - Francja rodka SHERPA 100 EC alfaszkodliwy, cypermetryna dranicy, 100 g w 1 litrze uczulajcy, Xn, rodka R20/22, R37, R43, R48/22, R65, R66 FASTAC 100 EC BASF Agro B.V. Szwajcaria 3 chloropiryfos szkodliwy, 480 g dranicy, Xn, w 1 litrze rodka R20/22, R36/37/38, R65 2 Dow AgroSciences Polska Sp. z o. o. - Warszawa DURSBAN 480 EC 1 5. OCHRONA PRZED SZKODAMI POWODOWANYMI PRZEZ OWADY 5.1. SZKODNIKI KORZENI (pdraki, rolnice drutowce) Insektycyd Dursban 480 EC – jedyny rodek zarejestrowany do zwalczania szkodników korzeni znajduje si na licie rodków niezalecanych przez FSC Preparat DURSBAN 480 EC Zalecana dawka Przed sezonem wegetacyjnym: 2,5-5 l preparatu w 450-600 l wody na 1 ha Po rozpoczciu sezonu wegetacyjnego: 2,5-5 l preparatu w 600-1000 l wody na 1 ha Uwagi Zabiegi dezynsekcji gleby nie s skuteczne wobec starszych stadiów pdraków. Nie naley dopuci do przedostania si rodka owadobójczego do zbiorników i cieków wodnych. Stosowanie rodka w duej iloci wody, na wilgotn gleb lub przed deszczem uatwia ich kontakt ze szkodnikiem. Nie naley wykonywa zabiegów przeciwko pdrakom jesieni, w okresie ich schodzenia w gb gleby, ani wczesn wiosn, kiedy znajduj si na gbokoci poniej 20 cm. 5.2. SZELINIAK SOSNOWIEC I INNE RYJKOWCE Wymienione poniej insektycydy stosowane s w postaci emulsji wodnych do maczania nadziemnych czci sadzonek przed posadzeniem, do zatruwania puapek (waki, paty kory itp.) lub do opryskiwania upraw aparatur naziemn. Zuycie cieczy uytkowej podczas opryskiwania: 50100 l wody na 1 ha. Wszystkie insektycydy z wyjtkiem preparatu Talstar 100 EC zarejestrowane do zwalczania szeliniaka sosnowca i innych ryjkowców znajduj si na licie rodków niezalecanych przez FSC Preparat BULLDOCK 025 EC 18 Zalecane stenie 1-2% (1000-2000 ml preparatu w 100 l wody) CYPERKILL Super 25 EC 0,2-0,5 % (200-500 ml preparatu w 100 l wody DECIS 2,5 EC 1-2% (1000-2000 ml preparatu w 100 l wody) FASTAC 100 EC 0,5-1% (500-1000 ml preparatu w 100 l wody) SUMI-ALPHA 050 EC 0,5-2% (500-2000 ml preparatu w 100 l wody) SHERPA 100 EC 0,5-1,25% (500-1250 ml preparatu w 100 l wody) TALSTAR 100 EC- 0,5% (500 ml preparatu w 100 l wody) dozwolony przez FSC Uwagi Podczas maczania nadziemnych czci sadzonek w insektycydach unika zanieczyszczenia cieczy uytkowej gleb, która powoduje obnienie aktywnoci preparatów. Wysokie temperatury panujce wiosn powoduj inaktywacj pyretroidów. W przypadku wysokiej liczebnoci szkodliwych ryjkowców na uprawie zabezpieczanej przy uyciu pyretroidów naley po kilku tygodniach zabieg powtórzy. 19 5.3. OWADY LICIOERNE 5.3.1. Preparat BRUDNICA MNISZKA Zalecana dawka Bacillus thuringiensis FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa bez rozcieczania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa bez rozcieczania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,05-0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. 20 DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 5.3.2. BARCZATKA SOSNÓWKA Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny (Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,075-0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 21 5.3.3. Preparat STRZYGONIA CHOINÓWKA Zalecana dawka Bacillus thuringiensis Preparat Zalecana dawka FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa bez rozcieczania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa bez rozcieczania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy– wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. 22 DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 5.3.4. Preparat POPROCH CETYNIAK Zalecana dawka Bacillus thuringiensis Preparat Zalecana dawka FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa bez rozcieczania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa bez rozcieczania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 23 5.3.5 OSNUJA GWIADZISTA, ZASNUJE Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny ( Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. 24 DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 5.3.6. POZOSTAE LARWY HYMENOPTERA YJCE W OPRZDACH Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny (Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,075-0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,2-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 25 5.3.7. ZWÓJKA ZIELONECZKA, PIDZIK PRZEDZIMEK, ZIMOWEK OGOOTNIAK Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis Preparat Zalecana dawka FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa bez rozcieczania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa bez rozcieczania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC lub Dedal 90 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania 26 DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 5.3.8. ZWÓJKI SOSNOWE I SKONIK TUZINEK Zabiegi naziemn aparatur opryskujc naley wykonywa w kocowej fazie rójki motyli lub w okresie zmiany miejsc erowania larw Preparat Zalecana dawka Inhibitory syntezy chityny ( Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) DIMILIN 480 SC 0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC DECIS 2,5 EC 0,25-0,32 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,1 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 27 5.3.9. POZOSTAE GSIENICE MOTYLI Preparat Zalecana dawka Bacillus thuringiensis Preparat Zalecana dawka FORAY 04 UL 1-2 l/ha, stosowa bez rozcieczania THURICIDE 02 UL 4 l/ha, stosowa bez rozcieczania Inhibitory syntezy chityny (Dimilin 480 SC niezalecany przez FSC) W zabiegach agrolotniczych inhibitory syntezy chityny stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. DIMILIN 480 SC 0,1-0,15 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem NOMOLT 150 SC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem RIMON 100 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem Pyretroidy – wszystkie niezalecane przez FSC W zabiegach agrolotniczych pyretroidy stosowa cznie z adiuwantem Ikar 95 EC z dodatkiem wody w ilociach podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. 28 DECIS 2,5 EC 0,15-0,25 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem FASTAC 100 EC 0,06-0,075 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SHERPA 100 EC 0,1-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-0,2 l/ha, stosowa z wod i adiuwantem 5.4. SZKODNIKI WTÓRNE ZASIEDLAJCE DREWNO NIEKOROWANE Opryskiwanie wykonuje si naziemn aparatur opryskujc przed rójk chrzszczy, na drewno niezasiedlone przez szkodniki, stosujc wodn emulsj insektycydów wymienionych w tabeli w iloci 5 l na 1m3 drewna. Zabiegi wykonane na drewno zasiedlone nie s skuteczne. Wszystkie niej wymienione rodki (z wyjtkiem preparatu Talstar 100 EC) nie s zalecane przez FSC Preparat CYPERKILL SUPER 25 EC DECIS 2,5 EC DURSBAN 480 SC Zalecane stenie 0,04-0,32% (40-320 ml preparatu w 100 l wody) 0,1-1% (100-1000 ml preparatu w 100 l wody) 2% (2000 ml preparatu w 100 l wody) FASTAC 100 EC 0,3-0,5% (300-500 ml preparatu w 100 l wody) SHERPA 100 EC 0,1-0,8% (100-800 ml preparatu w 100 l wody) SUMI-ALPHA 050 EC 0,15-1% (150-1000 ml preparatu w 100 l wody) TALSTAR 100 EC 1% (1000 ml preparatu w 100 l wody) - dozwolony przez FSC Uwagi Okres karencji dla rodków owadobójczych z grupy zwizków benzoilomocznikowych wynosi 24 godziny. rodki B. thuringiensis s zwolnione z karencji. rodki o dziaaniu odkowym s nietrujce dla owadów poytecznych, nieszkodliwe dla zwierzt domowych i zwierzyny ownej. rodki z grupy pyretroidów dziaaj najskuteczniej w temperaturze poniej 20°C. Stosowanie pyretroidów w temperaturze powyej 32°C jest niewskazane. Przygotowan ciecz uytkow zuy bezporednio po sporzdzeniu, najpó niej w cigu 12 godzin. Opryskiwanie naley powtórzy, jeli wystpi intensywne opady deszczu przed upywem 4 godzin po zabiegu rodkami kontaktowymi lub 6 godzin po zabiegu rodkami odkowymi, albo gdy podczas kontroli skutecznoci zabiegu liczba ywych larw na drzewie przekracza liczby krytyczne. 29 5.5 MSZYCE (OCHOJNIK, SMREKUN I INNE) Zwalczanie mszyc w szkókach gatunków liciastych oraz na starszych wierkach i modrzewiach wykonuje si przy uyciu naziemnej aparatury opryskujcej wodnymi emulsjami rodków owadobójczych (100–300 l cieczy uytkowej na ha). W przypadku duej liczebnoci szkodników zabieg naley powtórzy po 10–14 dniach. Zaleca si PIRIMOR 500 WG w dawce 0,4–0,75 kg/ha. Zapytania i uwagi dotyczce stosowania insektycydów prosimy kierowa na adres: prof. dr hab. Barbara Gowacka lub doc. hab. Iwona Skrzecz IBL, Zakad Ochrony Lasu IBL, 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3, tel. (22) 71 50 540, 7150541; e-mail [email protected] lub [email protected] 6. SYGNALIZACJA POJAWU MOTYLI I NIEKTÓRYCH CHRZSZCZY ORAZ OGRANICZANIE LICZEBNOCI POPULACJI KORNIKÓW I RYJKOWCÓW Substancje wabice wymienione w tabeli 6 zaleca si do sygnalizacji pojawu i ograniczania liczebnoci niektórych gatunków szkodliwych owadów lenych. W tabelach 7-8 zamieszczono informacje o terminach i miejscach wykadania puapek z substancjami wabicymi. Zapytania i uwagi dotyczce stosowania feromonów prosimy kierowa na adres: prof. dr hab. Andrzej Kolk lub Wojciech Janiszewski, IBL, Zakad Ochrony Lasu IBL, 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3, tel. (22) 71 50 552 lub 71 50 555 e-mail [email protected] 30 31 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser feromonowy CHALCODOR Dyspenser feromonowy COLODOR Dyspenser feromonowy DUPLODOR 3 substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa 2 Producent rodka sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae 2014-06-01 zezwolenie nie jest wymagane zezwolenie nie jest wymagane zezwolenie nie jest wymagane Termin do którego Okrelenie Okrelenie Okrelenie Termin rodek moe toksycznoci dla toksycznoci dla toksycznoci dla wanoci organizmów znajdowa ludzi (klasa) pszczó (klasa) zezwolenia wodnych si w obrocie 8 4 5 6 7 Dyspenser feromonowy CEMBRODOR 1 Nazwa Nazwa i zawarto substancji aktywnej Tabela 6. Feromony zalecane w lenictwie 32 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser feromonowy IPSODOR Dyspenser feromonowy LYMODOR Dyspenser feromonowy PANODOR 3 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae zezwolenie nie jest wymagane 2014-06-01 zezwolenie nie jest wymagane zezwolenie nie jest wymagane Termin do którego Okrelenie Okrelenie Okrelenie Termin toksycznoci dla rodek moe toksycznoci dla toksycznoci dla wanoci znajdowa organizmów ludzi (klasa) pszczó (klasa) zezwolenia wodnych si w obrocie 8 4 5 6 7 substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa 2 Producent rodka Nazwa i zawarto substancji aktywnej Dyspenser feromonowy HYLODOR 1 Nazwa Feromony c.d. 33 BASF Agro B.V. Holandia BASF Agro B.V. Holandia PHEROPRAX Dyspenser substancje wabice substancje wabice substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa PHEROPRAX Ampuka Dyspenser feromonowy TRYPODOR TORTODOR sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae substancje wabice Dyspenser feromonowy Zakad Dowiadczalny CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa sklasyfikowany jako pozostae substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa Dyspenser feromonowy TOMODOR 4 sklasyfikowany jako pozostae 3 substancje Zakad Dowiadczalny wabice CHEMIPAN – Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa 2 Dyspenser feromonowy RHYODOR 1 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae 5 sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae 6 8 2009-07-05 2011-01-06 2010-02-28 2010-12-31 zezwolenie nie jest wymagane zezwolenie nie jest wymagane zezwolenie nie jest wymagane 2014-06-01 7 34 Wskanica modrzewianecz ka Zwójka sosnóweczka Strzygonia choinówka Brudnica nieparka Brudnica mniszka Gatunek szkodnika RHYODOR RHYODOR PANODOR LYMODOR LYMODOR Preparat PL-1 PL-2 PL-1 PL-2 IBL-1 IBL-1 IBL-1 Typ puapki Tabela 7. Sygnalizacja pojawu motyli Uprawy i modniki sosnowe na palikach lub gaziach Przyklei na rodku paszczyzny lepowej Modsze i starsze drzewostany wierkowe Drzewostany sosnowe powyej 15 lat Umocowa w uchwycie pomidzy lejkiem a daszkiem Przyklei na rodku paszczyzny lepowej Do 1-go lipca Drzewostany liciaste i sady Umocowa w uchwycie pomidzy lejkiem a daszkiem Poowa lipca Do 1-go lipca II-ga dekada marca Nie póniej ni do 10 lipca Terminy wyoenia puapek Drzewostan sosnowy i wierkowy powyej 20 lat. Corocznie w tych samych miejscach Miejsce wystawienia puapek Umocowa w uchwycie pomidzy lejkiem a daszkiem Miejsce dyspensera w puapce Co 14 dni do koca rójki, co 2 dni dla ustalenia terminu zabiegu zwalczania. Co 14 dni do koca rójki, co 2 dni dla ustalenia terminów zabiegów zwalczania. Jednorazowa kontrola po zakoczeniu odowów (dla celów prognozy), co 2 dni dla ustalenia terminów zabiegów zwalczania. Co 14 dni do koca rójki Co 14 dni do koca rójki, najpóniej do 15 wrzenia Kontrola puapek 35 COLODOR TORTODOR Krobik modrzewiowiec Zwójka zieloneczka PL-1 PL-2 PL-1 PL-2 Modsze i starsze drzewostany modrzewiowe lub z domieszk modrzewia Drzewostany dbowe powyej 30 lat. Corocznie w tych samych miejscach Przyklei na rodku paszczyzny lepowej Przyklei na rodku paszczyzny lepowej Koniec maja I-sza dekada maja Co 14 dni do koca rójki. Co 14 dni do koca rójki, co 3 dni dla ustalenia terminu zabiegu zwalczania. 36 Kornik modrzewiowiec Kornik drukarz Gatunek szkodnika Typ puapki Miejsce dyspensera w puapce Umocowa w IBL-2 przeznaczonym do tego celu IPSODOR wyciciu na ekranie PHEROPRAX Zawiesi wewntrz IBL-3 2-go segmentu, nad butelk Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki Puapki Zawiesi wewntrz rurowe puapki Drzewo Przymocowa chwytne w poowie dugoci duycy IBL-2 Umocowa w przeznaczonym do tego celu wyciciu na ekranie IBL-3 Zawiesi wewntrz CEMBRODOR 2-go segmentu Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki Puapki Zawiesi wewntrz rurowe puapki Drzewo Przymocowa chwytne w poowie dugoci duycy Preparat Uwagi i zalecenia Naley przestrzega odlegoci 15 – 25 m od najbliszych wierków, na nizinach. W warunkach górskich powyej 25 m od tzw. cian kornikowych Naley przestrzega odlegoci 10 – 15 m od najbliszych modrzewi Kontrola puapek Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Przy zagroeniu sabym 1 puapka na 4 ha, przy zagroeniu silnym 2–4 szt./ha Przy zagroeniu sabym 1 puapka na 1 ha, przy zagroeniu silnym 2–5 w grupie szt./ha Na pierwsz generacj puapki wykadamy do poowy kwietnia. Na drug generacj w Drzewostany drugiej poowie wierkowe oraz drzewostany czerwca z duym udziaem wierka Na pierwsz generacj puapki wykadamy na przeomie marca Drzewostany i kwietnia. modrzewiowe oraz drzewostany Na drug generacj na z duym przeomie udziaem lipca i sierpnia modrzewia Terminy wyoenia puapek Liczba puapek Miejsce wystawienia puapek Tabela 8. Sygnalizacja pojawu i ograniczanie liczebnoci korników i ryjkowców 37 DUPLODOR TOMODOR Kornik zrosozbny Cetyniec wikszy Zawiesi wewntrz 2-go segmentu, nad butelk IBL-2 IBL-3 Umocowa w przeznaczonym do tego celu wyciciu na ekranie Zawiesi wewntrz 2-go segmentu , nad butelk Zawiesi wewntrz puapki Drzewo chwytne Przymocowa w poowie dugoci duycy Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki IBL-3 IBL-2 Puapki rurowe Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki Umocowa w przeznaczonym do tego celu wyciciu na ekranie Drzewostany sosnowe oraz drzewostany z duym udziaem sosny Drzewostany wierkowe oraz drzewostany z duym udziaem wierka Koniec lutego Na pierwsz generacj puapki wykadamy do poowy kwietnia. Na drug generacj w drugiej poowie lipca Przy zagroeniu sabym 1 puapka na 10 ha, przy zagroeniu silnym 1 puapka na 2–5 ha. Przy zagroeniu sabym 1 puapka na 1 ha, przy zagroeniu silnym 2–3 w grupie szt./ha Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Nie umieszcza puapek w bezporednim ssiedztwie osabionych sosen Naley bezwzgldnie przestrzega odlegoci 10 – 15 m od najbliszych wierków 38 CHALCODOR Rytownik pospolity HYLODOR TRYPODOR LINOPRAX Drwalnik paskowany Szeliniak sosnowiec i wierkowiec Preparat Gatunek szkodnika Umocowa w przeznaczonym do tego celu wyciciu na ekranie Do 15 kwietnia Nowo zakadane uprawy sosnowe IBL-4 Prognozowanie Co 7 – 14 5–10 szt./ha dni w zwalczanie 11 – 50 szt./ha zalenoci od wielkoci odowów Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Przy zagroeniu sabym 1 puapka na ha, przy zagroeniu silnym 2 - 3 szt./ha W ostatniej dekadzie kwietnia Umieci wewntrz puapki Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki IBL-2 Co 7 – 14 dni w zalenoci od wielkoci odowów, opadów i temperatury Kontrola puapek Przy zagroeniu sabym 1 puapka na 5 ha, przy rednim 1 – 2 szt./ha, a przy silnym 2-3 szt./ha Liczba puapek W poowie marca Terminy wyoenia puapek Drzewostany wierkowe oraz drzewostany z duym udziaem wierka Drzewostany, mygy, skadnice surowca drzewnego Miejsce wystawienia puapek Umocowa w przeznaczonym do tego celu wyciciu na ekranie Zawiesi wewntrz 2-go segmentu, nad butelk Puapki Zawiesi wewntrz szczelinowe puapki Puapki Zawiesi wewntrz rurowe puapki IBL-3 IBL-2 Typ puapki Miejsce dyspensera w puapce Sygnalizacja pojawu i ograniczanie liczebnoci korników i ryjkowców c.d. Przy wykadaniu puapek naley uywa szablonu do wyciskania rowków Naley przestrzega odlegoci 10–15 m od najbliszych wierków, w warunkach górskich 20–30 m od tzw. cian kornikowych Odlego wyoonych puapek od mygie nie powinna by mniejsza ni 30 m Uwagi i zalecenia 7. OCHRONA SZKÓEK I DRZEW PRZED PATOGENAMI GRZYBOWYMI Omówione poniej rodki grzybobójcze zostay wymienione na podstawie Rejestru rodków ochrony rolin dopuszczonych do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wedug aktualizacji na dzie 23.11.2008 r. UWAGA: PO NAZWIE W NAWIASACH, PODANA JEST CHARAKTERYSTYKA DZIAANIA RODKA W ROLINIE 7.1. PASOYTNICZA ZGORZEL SIEWEK 7.1.1. Dezynfekcja podoy w namiotach foliowych x Sadoplon 75 WP (rodek o dziaaniu kontaktowym) – zalecana dawka – 20 kg/ha w 5000 l wody/ha. Dezynfekowa podoa 3 tygodnie przed siewem polewajc zawiesin wodn. 0 Uwaga: rodek dziaa sabiej w temperaturze poniej 12 C 7.1.2. Zaprawianie nasion x x x x Nasiona zaprawia przedsiewnie nastpujcymi zaprawami: Zapraw Oxafun T 75 DS/WS (rodek o dziaaniu ukadowym) w dawce 300g/100 kg nasion – zaprawianie tylko na sucho, Sarox T 500 FS (rodek o dziaaniu kontaktowym i ukadowym) w dawce 300 ml rodka/100 kg nasion. Dithane NeoTec 75 WG (rodek kontaktowy w formie granul) w dawce 300-500 g/100 kg nasion Sadoplon 75 WP – (rodek o dziaaniu kontaktowym) – zalecana dawka – 5 g/kg nasion. Nasiona zaprawia przed siewem na sucho w zaprawiarce bbnowej. Choroby odzi (róne patogeny) x Vitavax 2000 FS rodek o dziaaniu kontaktowym i ukadowym) – zaprawia odzie do siewu jesiennego i wiosennego w zaprawiarce bbnowej nanoszc odpowiedni ilo cieczy uytkowej przy pomocy opryskiwacza - dawka 300 ml/100 kg owoców dbu z dodatkiem wody w proporcji (rodek : woda) 1:3 maksymalnie 1:4. Nie naley stosowa wicej ni 1,2 l wody na 100 kg odzi. 39 7.1.3. Zabiegi opryskiwania Cylindrocarpon, Fusarium, Rhizoctonia x Thiram Granuflo 80 WG (rodek o dziaaniu kontaktowym) – zalecana dawka 3–4 kg/ha; zalecana ilo wody 2500 l/ha, pierwszy zabieg wykona w momencie „pkania gleby”, nastpne w miar potrzeby w odstpach 5–14 dni. Wysz dawk stosowa przy wikszym zagroeniu chorob. rodek sabiej dziaa w niskich temperaturach. x Sadoplon 75 WP zalecana dawka 5-6 kg/ha w 1000 l wody/ha; nisz dawk stosowa w zabiegach zapobiegawczych. Pierwszy zabieg wykona na tzw. „pkajc gleb”; wykona 5-6 zabiegów na wschodzce siewki co 7-10 dni. Uwaga: rodek dziaa sabiej w temperaturze poniej 12 0C Rhizoctonia x Dithane NeoTec 75 WG (FSC)1, Manconex 80 WP (FSC)1, (rodki o dziaaniu kontaktowym) – zalecane stenie 0,4%, zalecana ilo cieczy uytkowej 1000 l/ha. Phytophthora, Pythium, Rhizoctonia x Folpan 80 WG (rodek o dziaaniu kontaktowym) – zalecana dawka 2 kg/ha w 500 l/ha wody na gleb o wyszej wilgotnoci. Pierwsze zabiegi wykona na pkajc gleb, dalsze w odstpach 14 dni. Phytophthora, Pythium x Previcur Energy 840 SL (rodek systemiczny o dziaaniu zapobiegawczym i interwencyjnym) – zalecane stenie 0,2% (2l rodka w 1000 l wody na ha); interwencyjnie stenie 0,3% (3 l rodka /1000l wody/ha). Przy silnym poraeniu siewek (ponad 30%) stosowa wysze stenie. 7.2. MCZNIAK PRAWDZIWY DBU Microsphaera alphitoides Zabiegi ochronne naley rozpocz na : - siewki po cakowitym rozwiniciu lici, - wielolatki na pkajcy pk. 1 rodki nie zalecane przez FSC 40 Wysze dawki oraz wysze stenia rodków naley stosowa przy wikszym zagroeniu chorob drzewek. Opryski wykonuje si od maja do koca sierpnia. Drugi zabieg - w odstpie dwóch tygodni po pierwszym, nastpne w miar rozwoju choroby z czstotliwoci co 3 – 4 tygodnie. Nisze dawki cieczy uytkowej stosowa na siewki roczne, wysze - na wielolatki. Preparaty siarkowe Ipotar 600 SC i Tiotar 80 WP zawieraj w skadzie substancje zmniejszajce napicie powierzchniowe. Preparat Nimrod 250 EC wykazuje dobr skuteczno w niszej temperaturze (ok. 100C). Preparaty Tiotar nie powinny by stosowane w okresie suszy, silnego nasonecznienia, w temperaturze powyej 250C. W trakcie zabiegów preparatem Falcon 460 EC(FSC)1 nie stosowa nawoenia mocznikiem w okresie 2 tygodni przed i po zabiegach. Nie naley stosowa preparatu Fungaflor 200 EC w przypadku silnego nasonecznienia; jeli zabiegi wykonuje si wieczorem, opryskane roliny powinny wyschn przed zapadniciem zmroku. rodki chemiczne naley stosowa przemiennie uwzgldniajc w programie ochrony substancje aktywne w ich skadzie, nalece do rónych grup. x x x x x x 1 Falcon 460 EC (FSC)1 (rodek o dziaaniu ukadowym) – siewki zalecana dawka 0,5 l/ha, zalecana ilo wody 200 l/ha; wielolatki zalecana dawka 0,6 l/ha, zalecana ilo wody 300 l/ha. Fungaflor 200 EC (rodek o dziaaniu ukadowym) – zalecane stenie 0,10%-0,15% (50-150 ml w 100 l wody); zalecana ilo cieczy uytkowej 600-700 l/ha Ipotar 600 SC (rodek o dziaaniu kontaktowym) - zalecane stenie 0,4%; zalecana ilo cieczy uytkowej 200-300 l/ha. Nimrod 250 EC (rodek o dziaaniu ukadowym) - zalecane stenie 0,1%; zalecana ilo cieczy uytkowej 500 l/ha. Tiotar 80 WP (rodek o dziaaniu kontaktowym) - zalecana dawka 1,5 kg/ha; zalecana ilo wody 200-300 l/ha. Tiotar 800 SC (rodek o dziaaniu kontaktowym) - zalecana dawka 1,2-2,4 l/ha; zalecana ilo wody 200-300 l/ha. rodki nie zalecane przez FSC 41 7.3. OPADZINA MODRZEWIA Meria laricis Zabiegi wykonywa od momentu pkania pczków do pocztku sierpnia. Trzy pocztkowe zabiegi wykona w odstpach 10-14 dni, dalsze w odstpach 2-3 tygodni. Jeden zabieg pod koniec sezonu wegetacyjnego naley wykona na bezlistne pdy oraz gleb z igliwiem. rodka nie stosowa w deszczow i chodn pogod. x Miedzian 50 WP (rodek grzybobójczy i bakteriobójczy o dziaaniu kontaktowym) - siewki roczne - zalecane stenie 0,5%; zalecana ilo cieczy uytkowej 200 l/ha, wielolatki zalecane stenie 0,5%; zalecana ilo cieczy uytkowej 500 l/ha wody. Jeden zabieg Miedzianem naley wykona przy kocu sezonu, zalecane stenie 1%; zalecana ilo cieczy uytkowej w 300 l/ha. 7.4. WIOSENNA OSUTKA SOSNY Lophodermium seditiosum Zabiegi naley rozpocz w poowie lipca i wykonywa w odstpach 3-4 tygodni, jeli zachodzi taka moliwo , a do póniej jesieni, do koca listopada. W trakcie bardzo agodnych zim, przy duym zagroeniu chorob, mona wykona dodatkowe zabiegi. Nie stosowa nawoenia mocznikiem w okresie 2 tygodni przed i po zabiegach fungicydem Falcon 460 EC. W celu przeciwdziaania uodparnianiu si patogenów, rodki naley stosowa przemiennie, uwzgldniajc w programie ochrony substancje aktywne nalece do rónych grup chemicznych. x x x 1 Dithane NeoTec 75 WG (FSC)1, Manconex 80 WP(FSC)1 (rodki o dziaaniu kontaktowym) – zalecane stenie 0,3%, ilo cieczy uytkowej – 500 l/ha na roczne siewki, 1000 l/ha na dwulatki. Polyram 70 WG (rodek o dziaaniu kontaktowym) - zalecana dawka 1,2 kg/ha do wysokoci drzewek 60 cm, dla kadych dalszych 10 cm stosowa dodatkowo 0,2 kg/ha. Falcon 460 EC (FSC)1 (rodek o dziaaniu ukadowym) – zalecana dawka na siewki jednoroczne: 0,75 l/ha zalecana ilo cieczy uytkowej: 500 l/ha ; dwulatki: 1,5 l rodka/ha w 1000 l wody/ha. rodki nie zalecane przez FSC 42 7.5. RDZE Róne patogeny x Polyram 70 WG (rodek o dziaaniu kontaktowym) - zalecana dawka 1,2 kg/ha do wysokoci drzewek 60 cm, na kade dalsze 10 cm wysokoci zwiksza dawk rodka o 0,2 kg/ha. Uwaga: Wysze dawki rodka stosowa przy duym zagroeniu chorobami, wysze dawki cieczy uytkowej stosowa w zabiegach ochronnych wykonywanych na wielolatki. 43 PRODUKTY DO ROZKADU PNI DRZEW LENYCH x rodki biologiczne zawierajce saprotroficzny grzyb Phlebiopsis gigantea (ylic olbrzymi) naley stosowa zgodnie z zaleceniami znajdujcymi si na instrukcjach-etykietach zaczonych do produktów. W tabeli 9 wymieniono rodki zawierajce ylic olbrzymi, dozwolone do stosowania w lenictwie. Tabela 9. Produkty do rozkadu pni drzew lenych Nazwa Producent rodka Pg-„Bioekol” Grzybnia Pg-POSZWALD ZPUH „Biofood” S.C. - Wacz Nazwa grzyba Phlebiopsis gigantea Wytwórnia Grzybni i Biopreparatów Phlebiopsis gigantea Piotr Poszwald - Kck Zapytania i uwagi dotyczce stosowania fungicydów prosimy kierowa na adres: mgr Teresa Stocka IBL Zakad Fitopatologii Lenej, 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3 Tel. (22) 715-03-53; e-mail [email protected] 44 45 mied w postaci Zakady tlenochlorku miedzi – Chemiczne Organika Azot SA 50% - Jaworzno MIEDZIAN 50 WP szkodliwy, dra., Xn oraz zwroty R22, R41 toksyczny dla pszczó ze wzgldu na rednie ryzyko niebezp. dla 2018-08-04 rodowiska, N oraz zwrot R52/53 dranicy, Xi nie klasyfikuje nie klasyfik. 2013-06-26 oraz zwrot R38 si ze wzgldu si zgodnie z na niskie ryzyko przepisami o substancjach i prep. chem. Termin do którego rodek moe znajdowa si w obrocie 8 moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. * O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, preparat siarka 600 g Zakady w 1 litrze rodka Chemiczne „Siarkopol” Tarnobrzeg Sp. z o. o. - Tarnobrzeg IPOTAR 600 SC 2009-12-08* sklasyfikowany toksyczny jako pozostae szkodliwy Janssen Pharmaceutica N.V. - Belgia FUNGAFLOR 200 EC Imazalil – 200 w 1 litrze rodka nie klasyfikuje niebezp. dla 2011-09-30 si ze wzgldu rodowiska, na niskie ryzyko N oraz zwrot R50 7 szkodliwy, dra., uczul., rakotw. kat. 3, Xn oraz zwroty R36, R40, R43 3 Makhteshim Agan folpet - 80% Industries Ltd. – Izrael 2 1 Nazwa i zawarto substancji aktywnej Termin wanoci zezwolenia FOLPAN 80 WG Producent rodka NAZWA Okrelenie toksycznoci Okrelenie Okrelenie toksycznoci dla toksycznoci dla dla ludzi pszczó organizmów wodnych 4 5 6 Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dozwolone przez FSC Tabela 10. Fungicydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione w rejestrze 46 bupirymat – 250 g w 1 litrze rodka 3 5 Okrelenie toksycznoci dla organizmów wodnych 6 7 Termin wanoci zezwolenia Zakady Chemiczne tiuram- 75% Organika Azot S.A. lub UCB Chemicals lub Uniroyal Chemical Company SAROX T 500 Zakady Chemiczne karboksyna – 250 g FS Organika-Sarzyna tiuram – 250 g w 1 litrze rodka S.A. – Nowa Sarzyna SADOPLON 75 WP szkodliwy, Xn oraz zwroty R22, R36, R43 szkodliwy, dranicy, Xn oraz zwroty R22/48, R41 nie klasyfik. si ze niebezp. dla wzgldu na niskie rodowiska, N ryzyko oraz zwrot R50/53 bardzo toksyczny niebezp. dla 2009-12-15* w dawce powyej rodowiska, N oraz zwrot 6,66 kg/ha R50/53 nie klasyfik. si ze niebezp. dla 2014-04-07 PREVICUR Bayer CropScience propamokarb – 530 g uczulajcy Xi ENERGY 840 SA – Francja fosetyl glinowy -310 g oraz zwrot R43 wzgldu na niskie rodowiska, N ryzyko oraz zwrot SL w 1 litrze rodka R52 nie klasyfik. si ze niebezp. dla 2010-11-13 uczulajcy, Xi oraz zwrot R43 wzgldu na niskie rodowiska, N ryzyko oraz zwrot R50/53 szkodliwy, Xn nie klasyfik. si ze niebezp. dla 2011-10-26 oraz zwrot R38 wzgldu na niskie rodowiska, N ryzyko oraz zwrot R51/53 4 Okrelenie Okrelenie Nazwa i zawarto toksycznoci dla toksycznoci dla substancji aktywnej ludzi pszczó POLYRAM 70 BASF AG - Niemcy metiram – 70% WG Makhteshim Chemical Works Ltd - Izrael 2 1 NIMROD 250 EC Producent rodka NAZWA Fungicydy c.d. 2010-12-31 Termin do którego rodek moe znajdowa si w obrocie 8 47 2010-10-20 8 moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. * O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, preparat 2009-04-20 nie klasyfik. si ze niebezp. dla wzgldu na niskie rodowiska, N ryzyko oraz zwrot R50/53 karboksyna – 37,5% szkodliwy, tiuram – 37,5% dra., Xn oraz zwroty R48/22/ R36/38 ZAPRAWA OXAFUN T 75 DS/WS Zakady Chemiczne Organika-Azot S.A. - Jaworzno szkodliwy,dra., nie klasyfik. si ze niebezp. dla 2010-07-05* wzgldu na niskie rodowiska, N Xn oraz zwrot ryzyko oraz zwrot R22/48 R50/53 karboksyna – 200 g tiuram – 200 g w 1 litrze rodka VITAVAX 2000 Chemtura FS Corporation Inc. USA 7 nie jest 2010-03-02* klasyfik. zgodnie z kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chem. 6 nie jest klasyfik. nie klasyfik. si ze wzgldu na niskie zgodnie z ryzyko kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chem. 5 siarka – 800 g TIOTAR 800 SC Zakady w 1 litrze rodka Chemiczne „Siarkopol” Tarnobrzeg Sp. z o. o. - Tarnobrzeg 4 2011-03-23 nie jest klasyfik. zgodnie z kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chem. 3 nie jest klasyfik. nie klasyfik. si ze wzgldu na niskie zgodnie z ryzyko kryteriami okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chem. 2 siarka – 80% TIOTAR 80 WP Zakady Chemiczne „Siarkopol” Tarnobrzeg Sp. z o. o. - Tarnobrzeg 1 48 Nazwa i zawarto substancji aktywnej Dow AgroScience mankozeb - 75% Polska Sp. z o.o. Warszawa Producent rodka MANCONEX Dow AgroSciences mancozeb – 80% 80 WP Polska Sp. z o. o. Warszawa FALCON 460 Bayer CropScience spiroksamina -250 g EC tebukonazol – 167 g AG - Niemcy triadimenol -43 g w 1 litrze rodka DITHANE NE0-TEC 75 WG NAZWA nie klasyfikuje si ze wzgldu na niskie ryzyko Okrelenie toksycznoci dla pszczó sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako pozostae nie klasyfik. si ze szkodliwy, wzgldu na niskie dranicy, rcy, ryzyko dziaa szkod. na rozrodcz. kat 3, Xn, C oraz zwroty R21/22. R34, R41, R63 sklasyfikowany jako pozostae Okrelenie toksycznoci dla ludzi 2011-10-25 bardzo toksyczny 2009-08-09 niebezp. dla 2014-02-28 rodowiska, N oraz zwrot R50/53 bardzo toksyczny 2011-02-09 Okrelenie Termin, do toksycznoci którego Termin dla wanoci rodek moe organizmów zezwolenia znajdowa si wodnych w obrocie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, nie zalecane przez FSC Tabela 11. Fungicydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione w rejestrze 8. OCHRONA PRZED SZKODAMI POWODOWANYMI PRZEZ SSAKI OWNE Zuycie rodków do ochrony sadzonek przed zgryzaniem wynosi od 2 do 20 kg lub litrów na 1000 drzewek, w zalenoci od gatunku zabezpieczanych drzewek i sposobów ich traktowania (wierzchoek pdu gównego lub cae sadzonki). Zuycie rodków do ochrony pni (strza) drzew przed spaowaniem wynosi od 10 do 30 kg (litrów) na 1000 strza kilkuletnich lub starszych drzew zaley przede wszystkim od konsystencji rodka i sposobu traktowania drzew. 8.1. RODKI ZAPACHOWO-SMAKOWE DO OCHRONY DRZEW 8.1.1. rodki zabezpieczajce przed zgryzaniem i spaowaniem Emol BTX LA – nanosi przez smarowanie, zuycie: 2-10 l na 1000 drzewek oraz 10-15 l na 1000 pni w zalenoci od gatunku, wielkoci i sposobu zabezpieczania. Stosowa jesieni, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie niszej ni 5°C. x Emol PLUS BTX LA nanosi przez smarowanie, zuycie: ok. 2 l na 1000 sadzonek w zalenoci od gatunku przy zabezpieczaniu od zgryzania, 10 – 15 l na 1000 drzewek przy zabezpieczaniu od spaowania. rodek stosowa w dni bezdeszczowe w temperaturze nie niszej ni 5°C. Pellacol 10 PA – nanosi przez smarowanie lub oprysk, zuycie: 2-4 l na 1000 drzewek oraz 10-15 l na 1000 pni w zalenoci od gatunku, wielkoci i sposobu zabezpieczania. Stosowa jesieni w dni bezdeszczowe i bezwietrzne w temperaturze nie niszej ni 0°C. 8.1.2. rodki zabezpieczajce przed zgryzaniem 8.1.2.1. rodki nanoszone przez smarowanie, Cervacol Extra PA zuycie: 10-14 kg na 1000 sztuk 2-5 letnich drzewek w zalenoci od ich wielkoci i gatunku. Stosowa jesieni, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie niszej ni 0°C. Repentol 6 PA zuycie: 10-15 kg rodka na 1000 sztuk 2-5 letnich drzewek w zalenoci od ich wielkoci. Stosowa jesieni, w dni bezdeszczowe w temperaturze nie niszej ni 0°C. 49 Wam Extra PA zuycie: 2-5 kg rodka na 1000 drzewek. Stosowa jesieni, w dni bezdeszczowe w temperaturze powyej 0°C. Przed uyciem dokadnie wymiesza . 8.1.2.2 rodki zabezpieczajce przed spaowaniem Repentol 6 Bis PA zuycie 15-20 kg na 1000 pni sosny. Stosowa jesieni, w dni bezdeszczowe w temp. nie niszej ni 0°C. 8.2. RODKI ZAPACHOWE DO OCHRONY UPRAW ROLNICZYCH I LENYCH Kieferle – Hukinol 75 AL Wokó wybranych upraw co 15-20 m wbi paliki wysokoci 50-60 cm, z umieszczonymi na szczycie sukiennymi gagankami osonitymi daszkiem z tworzywa . rodek nanosi pipet lub strzykawk co 10-14 dni (w zalenoci od pogody) w iloci 3-5 kropli na palik. rodka nie stosowa wzdu caej linii lasu. Stop Dzik GR zabezpieczanie pasa brzenego o szer. 20 m lub caej powierzchni – dawka 2-3 granulki na m2 (zuycie: 3-8 kg/ha); rozrzuca siewnikiem lub rcznie w rkawicach. Stosowa : a) w okresie sadzenia ziemniaków i siewu dbu; b) w trakcie wegetacji lub kilka tygodni przed zbiorem. rodek zabezpiecza uprawy przez okres 4-5 tygodni. Zapytania i uwagi dotyczce stosowania repelentów prosimy kierowa na adres: mgr in. Marek Pudeko IBL, Zakad Ekologii Lasu i owiectwa 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3, tel. (22) 71 50 419, 71 50 417, e-mail [email protected] 50 51 ICI Polska Sp. z o.o. ICI Polska Sp. z o.o. Kieferle GmbH Niemcy Nufarm GmbH and Co. KG Austria EMOL PLUS BTX LA KIEFERLEHUKINOL 75 AL PELLACOL 10 PA Termin do Termin którego wanoci rodek moe zezwolenia znajdowa si w obrocie nie kwalifikuje si sklasyfikowany jako 2015.11.30 pozostae ze wzgldu na brak ryzyka Okrelenie toksycznoci dla organizmów wodnych sklasyfikowany jako pozostae szkodliwy, Xn, R48/22 75% kwasu izowalerianowego tiuram - 10 % (prod.Taminco N.V.) sklasyfikowany jako benzoesan pozostae denatonium – 0,1 g g (prod. Chemical Busines. Bogdan Jaskowiak) nie kwalifikuje si ze wzgldu na brak ryzyka sklasyfikowany jako pozostae nie dotyczy niebezpieczny dla rodowiska, N, R50/53 2019-09-10 sklasyfikowany jako 2012-07-17 pozostae sklasyfikowany jako 2014-07-09 pozostae 2018-08-02 nie jest nie jest klasyfikowany nie kwalifikuje si benzoesan ze wzgldu na klasyfikowany zgodnie z kryteriami denatonium – brak ryzyka zgodnie z kryteriami okrelonymi w 0,155 g (prod. okrelonymi w Chemical Busines. przepisach o subst. i przepisach o subst. Bogdan prep. chemicznych i prep. chemicznych Jaskowiak) Avenarius Piasek kwarcowy – sklasyfikowany jako Agro GmbH pozostae 250 g - Austria Producent rodka EMOL -BTX LA CERVACOL EXTRA PA Nazwa Okrelenie Okrelenie Nazwa i zawarto toksycznoci dla ludzi toksycznoci dla substancji aktywnej (klasa) pszczó (klasa) Tabela 12. Repelenty zarejestrowane do stosowania w lenictwie 52 Piasek kwarcowy- nie jest klasyfikowany WAM Witasek zgodnie z kryteriami 300 g (prod. EXTRA PA Pflanzenschut okrelonymi w Quartzwerke z GmbH – Osterreich GmbH) przepisach o subst. i Austria prep. chemicznych sklasyfikowany jako pozostae sklasyfikowany jako 2009-02-19 pozostae nie klasyfikuje nie jest klasyfikowany 2016.06.19 si ze wzgldu zgodnie z kryteriami na brak ryzyka okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych nie dotyczy odstraszajca kompozycja smakowa (prod. AL’TECH S.A.R.L – Francja) STOP DZIK GR AL’TECH S.A.R.L Francja nie kwalifikuje nie jest klasyfikowany 2013-07-02 si ze wzgldu zgodnie z kryteriami na brak ryzyka okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych wirek filtracyjny – 300 (prod. BiaaGóra Sp. z o. o.) REPENTOL Chema 6 BIS PA Spódzielnia Pracy w Olesinie uczulajcy, Xi oraz zwrot R43 nie kwalifikuje nie jest klasyfikowany 2015-08-31 si ze wzgldu zgodnie z kryteriami na brak ryzyka okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych Producent rodka 2010-08-19 Termin do którego Okrelenie Okrelenie Okrelenie Termin Nazwa i zawarto toksycznoci dla ludzi toksycznoci dla toksycznoci dla wanoci rodek moe substancji aktywnej (klasa) pszczó (klasa) organizmów wodnych zezwolenia znajdowa si w obrocie REPENTOL Chema piasek kwarcowy – dranicy, uczulajcy, Xi oraz zwrot R43 6 PA Spódzielnia 300 (prod. Chema Pracy w - - Spódzielnia Olesinie Pracy w Olesinie k/Miska Mazowieckiego Nazwa Repelenty c.d. 9. OCHRONA PRZED SZKODAMI POWODOWANYMI PRZEZ GRYZONIE rodek stosowany do zwalczania gryzoni w szkókach lenych: NORMIX-AT GR1 x wykada w porcjach po 15-40 g do otworów zamieszkaych nor gryzoni (nie zadeptujc korytarzy), do rurek drenarskich lub odkrywek w ziemi o wymiarach ok. 20×20×15 cm zamaskowanych desk, darni, itp. x punkty trucia umieszcza co 5-10 m bezporednio na ciekach przebiegu gryzoni lub przy otworach nor tak, aby jeden punkt przypada na okoo 40 m2 powierzchni. x stosowa rozsiewaczem nawozowym lub siewnikiem z podniesionymi redlicami bezporednio na powierzchni gleby pokryt rolinami, x wykada doglebowym dozownikiem cignikowym w midzyrzdziach lub dozownikiem rcznym Normix w pobliu pni drzew tj. w miejscach gniedenia si nornika polnego i karczownika ziemnowodnego. x zalecana dawka: gdy liczebno gryzoni jest niska – 4-6 kg/ha gdy liczebno gryzoni jest wysoka – 8-12 kg/ha x W miar potrzeby trutk uzupeni , ale nie czciej, ni co 7-10 dni. Uwagi: Nie stosowa rodka na gleb nie pokryt rolinami oraz na obrzeach pól. Terenów traktowanych rodkiem nie kosi przed upywem 14 dni oraz nie wpuszcza na nie zwierzt gospodarskich przez okres 1 miesica od ostatniego przeprowadzonego zabiegu. Po zakoczonym zabiegu zwalczania gryzoni punkty trucia zlikwidowa, a nie pobrany przez gryzonie rodek zutylizowa. Martwe gryzonie zjedzone przez zwierzta lub ptaki mog by dla nich szkodliwe. Znalezione martwe gryzonie zebra nie pó niej ni po 7 dniach od wyoenia trutki i zutylizowa. Jest to szczególnie wane wówczas, gdy rodek wykadano na polach w pobliu zabudowa lub w szkókach lenych. Nie dopuci do przedostania si rodka do zbiorników i cieków wodnych. Zapytania i uwagi dotyczce stosowania rodentycydów prosimy kierowa na adres: mgr in. Marek Pudeko IBL, Zakad Ekologii Lasu i owiectwa 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3, tel. (0 prefiks 22) 71 50 419, 71 50 417 e-mail [email protected] 1 rodek nie zalecany w lasach certyfikowanych przez FSC 53 54 Producent rodka NORMIX-AT ZPUH „BestGR Pest” Jaworzno Nazwa 0,001% pol-brodifakum w postaci soli z denatonium Nazwa i zawarto substancji aktywnej sklasyfikowany jako pozostae nie dotyczy Okrelenie Okrelenie toksycznoci dla toksycznoci dla ludzi pszczó sklasyfikowany jako pozostae Okrelenie toksycznoci dla organizmów wodnych 2010-06-19 Termin wanoci zezwolenia 2010-12-31 Termin do którego rodek moe znajdowa si w obrocie Tabela 13. Rodentycydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione w rejestrze MRiRW, nie zalecane przez FSC 10. ZWALCZANIE CHWASTÓW Do zwalczania chwastów w lenictwie stosuje si w roku 2010 nastpujce zarejestrowane preparaty: x AGIL 100 EC, AGROFOSAT 360 SL, AVANS PREMIUM 360 SL, GLIFOCYD 360 SL, w roztworze wodnym, w 200 – 300 l cieczy uytkowej na ha. Ponadto przez okres 18 miesicy od daty zakoczenia terminu wanoci zezwolenia, jednak nie duej ni do czasu upywu terminu wanoci danej partii preparatu mona stosowa nastpujce preparaty: x GLYFOS 360 SL roztworze wodnym, w 200 – 300 l cieczy uytkowej na ha. x ROUNDUP 360 SL w roztworze wodnym, w 200 – 300 l cieczy uytkowej na ha. 10.1. ZWALCZANIE CHWASTÓW W SZKÓKACH LENYCH 10.1.1. Zwalczanie chwastów przy przygotowaniu gleby pod szkóki Przeciwko chwastom jednoliciennym i dwuliciennym (trawy, turzyce, jaskrowate, zoone i inne) stosuje si: - AGROFOSAT 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha, - AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 5 - 7 l/ha, - GLIFOCYD 360 SL w dawce 3 - 7 l/ha, - GLYFOS 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha, - ROUNDUP 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha. rodki stosuje si w okresie od maja do wrzenia przy pogodzie bezdeszczowej, najlepiej sonecznej. Przeciwko chwastom jednoliciennym skuteczne s mieszanki siarczanu amonowego z nastpujcymi rodkami: - AGROFOSAT 360 SL, - AVANS PREMIUM 360 SL, - GLIFOCYD 360 SL, - GLYFOS 360 SL, - ROUNDUP 360 SL. Mieszanki przygotowuje si w dawkach 3 - 4 kg/ha siarczanu amonowego + 3 - 4 l/ha preparatu i stosuje od maja do wrzenia. 10. 1. 2. Zwalczanie chwastów na kwaterach z wielolatkami Przeciwko chwastom jednoliciennym, wiosn po wschodach chwastów mona stosowa AGIL 100 EC w dawce 0.5 - 1.5 l/ha. 55 Na chwasty jedno- i dwulicienne o wysokoci ok. 20 cm stosuje si w cigu caego okresu wegetacyjnego przy bezdeszczowej i ciepej (powyej 10oC) pogodzie: - AGROFOSAT 360 SL w dawce 4 - 6 l/ha, - AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 3 - 5 l/ha, - GLIFOCYD 360 SL w dawce 2 - 3 l/ha, - GLYFOS 360 SL w dawce 4 - 6 l/ha, - ROUNDUP 360 SL w dawce 4 - 6 l/ha. Przy zabiegach wszystkimi wymienionymi rodkami konieczne jest zastosowanie opryskiwacza z osonami bocznymi, chronicymi czci zielne sadzonek przed zetkniciem z preparatem. Opryskiwacze bez oson mona uywa , jeli sadzonki oczyszczone s z gazi do wysokoci 40 50 cm lub wyej i maj zdrewniaa kor. Opryskiwa naley w taki sposób, aby rodek nie osiada na zielonych czciach uprawianych rolin. 10.2. ZWALCZANIE CHWASTÓW W UPRAWACH LENYCH 10.2.1. Zwalczanie chwastów przed zaoeniem uprawy Przy rednim lub silnym zachwaszczeniu rolinami jedno- i dwuliciennymi (trzcinnik, orlica, odrola drzew, krzewy, krzewinki i inne) na wszystkich typach siedliskowych lasu skuteczne s: - AGROFOSAT 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha, - AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 5 - 7 l/ha, - GLIFOCYD 360 SL w dawce 3 - 7 l/ha, - GLYFOS 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha, - ROUNDUP 360 SL w dawce 3 - 8 l/ha. Zabiegi przeprowadza si w okresie od maja do sierpnia, przy bezdeszczowej pogodzie. Wprowadzenie rolin uprawnych moliwe jest ju po trzech tygodniach. Do zabezpieczania pniaków drzew i krzewów przed wyrastaniem odroli oraz do niszczenia pniaków zaleca si stosowanie przez opryskiwanie lub smarowanie pdzlem nastpujce preparaty: - AGROFOSAT 360 SL, - AVANS PREMIUM 360 SL, - GLIFOCYD 360 SL, - GLYFOS 360 SL, - ROUNDUP 360 SL. rodki stosuje si w steniu 20 %, bezporednio po ciciu drzewa (poza okresem intensywnego wypywu soków). Zabieg wykonuje si w okresie od jesieni do wiosny. 56 Drzewa rosnce niszczy si przy pomocy nastpujcych rodków: - AGROFOSAT 360 SL, - AVANS PREMIUM 360 SL, - GLIFOCYD 360 SL, - GLYFOS 360 SL, - ROUNDUP 360 SL. rodki przygotowuje si w steniu 50 % (1 cz rodka + 1 cz wody). Zabieg wykonuje si w okresie od sierpnia do padziernika, stosujc ciecz uytkow w zaciosy na drzewie. Skutki zabiegu widoczne s w nastpnym roku. 10. 2. 2. Zwalczanie chwastów w uprawach lenych W uprawach lenych wszystkich gatunków przeciwko chwastom jednoliciennym mona uy preparatu AGIL 100 EC w dawce 0.5 - 1.5 l/ha. rodek stosowa wiosn po wschodach chwastów. W uprawach lenych, do zwalczania szczególnie uciliwych chwastów takich jak trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigeios) oraz mietlica pospolita (Agrostis vulgaris), które s w zaawansowanych fazach rozwoju rodek mona zastosowa w dawce 4 do 6 l/ha. Zabiegi w uprawach sosnowych i wierkowych wykonuje si przez opryskiwanie caej powierzchni w kocu sierpnia lub na pocztku wrzenia, przy bezdeszczowej pogodzie, po zakoczeniu rocznego przyrostu sadzonek. Przeciwko odrolom drzew, nalotom, krzewom i krzewinkom oraz chwastom zielnym w wyej podanych uprawach zaleca si stosowa preparaty: - AGROFOSAT 360 SL w dawce 3 l/ha, - AVANS PREMIUM 360 SL w dawce 3 l/ha, - GLIFOCYD 360 SL w dawce 3 l/ha, - GLYFOS 360 SL w dawce 3 l/ha, - ROUNDUP 360 SL w dawce 3 l/ha. W cigu okresu wegetacyjnego mona stosowa wymienione rodki w uprawach wszystkich gatunków zapewniajc cakowit oson sadzonek. Uwagi: x x Ilo wody (np. 200 – 300 l/ha) podana do sporzdzenia cieczy roboczej waciwa jest dla rozpylaczy zapewniajcych opryskiwanie redniokropelkowe. W przypadku stosowania rodków systemicznych zabiegi powinny by wykonywane podczas bezdeszczowej, najlepiej sonecznej 0 pogody, w temperaturze powietrza powyej 10 C. 57 x W celu wyznaczenia waciwego terminu zabiegu na caych powierzchniach upraw sosnowych lub wierkowych i uzyskania pewnoci o zakoczeniu rocznego przyrostu mona uywa testu „Kontest R” zgodnie z instrukcj jego stosowania. Zapytania i uwagi dotyczce stosowania herbicydów prosimy kierowa na adres: dr in. Jan ukaszewicz lub mgr in. Szymon Krajewski, Instytut Badawczy Lenictwa, Zakad Hodowli Lasu w Skocinie Starym, 05-090 Raszyn, ul. Braci Lenej nr 3, tel. (22) 7150 682, 7150 684 adresy e-mail: [email protected], [email protected] 58 59 Syngenta Limited Wielka Brytania Zakady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A. - Nowa Sarzyna Avans Premium 360 SL Glifocyd 360 SL szkodliwy sklasyfikowany jako pozostae glifosat - 360 g (prod. Syngenta Limited) w 1 litrze rodka glifosat - 360 g (prod. Cheminova A/S) w 1 litrze rodka sklasyfikowany jako pozostae toksyczny sklasyfikowany sklasyfikowany jako pozostae jako pozostae 2012-01-14 2011-11-22 2012-05-10 glifosat - 360 g (prod. Cheminova A/S) w 1 litrze rodka nie klasyfikuje niebezpieczny nie jest si ze wzgldu dla rodowiska, klasyfikowany zgodnie z kryteriami na niskie ryzyko N oraz zwrot R51/53 okrelonymi w przepisach o subst. i prep. chemicznych Okrelenie Okrelenie Termin toksycznoci dla toksycznoci dla wanoci pszczó organizmów zezwolenia wodnych 5 6 7 2012-03-08 4 Okrelenie toksycznoci dla ludzi propachizafop - 100 g szkodliwy, dranicy, nie klasyfikuje niebezpieczny si ze wzgldu dla rodowiska, Xn oraz zwroty (prod. Makhteshimna niskie ryzyko N oraz zwrot R36/38, R65 Agan - Industries) R51/53 w 1 litrze rodka 3 Nazwa i zawarto substancji aktywnej * rodek nie zalecany w lasach certyfikowanych przez FSC Rokita-Agro Spóka Akcyjna - Brzeg Dolny Agrofosat 360 SL Makhteshim-Agan Industries - Izrael 2 1 Agil 100 EC* Producent rodka NAZWA Tabela 14. Herbicydy zarejestrowane do stosowania w lenictwie, wymienione w rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi 60 dranicy, Xi oraz zwrot R41 nie klasyfikuje niebezpieczny dla 2009-06-30* si ze wzgldu rodowiska, N oraz zwroty na niskie R51/53 ryzyko Termin wanoci zezwolenia glifosat - 360 g (prod. Monsanto Europe S.A/N.V) w 1 litrze rodka Okrelenie Okrelenie toksycznoci toksycznoci dla dla pszczó organizmów wodnych nie klasyfikuje niebezpieczny dla 2010-02-10* nie jest si ze wzgldu rodowiska, N klasyfikowany oraz zwrot na niskie zgodnie z kryteriami R51/53 ryzyko okrelonymi w przep. o subst. i prep. chemicznych Okrelenie toksycznoci dla ludzi glifosat - 360 g (prod. Cheminova A/S) w 1 litrze rodka Nazwa i zawarto substancji aktywnej Roundup 360 SL zosta ponownie zarejestrowany w Polsce (nr zezwolenia - R-89/2009) z terminem wanoci zezwolenia do 2019-07-15, bez moliwoci stosowania w lenictwie. W lenictwie mog by uywane wycznie rodki, które maj w etykiecie wpisany zakres stosowania w lenictwie, a wic stosowa jedynie Roundup 360 SL z etykiet, na której widnieje numer zezwolenia: 213/97. UWAGA: moe by stosowany do czasu upywu terminu jego wanoci podanego w etykiecie, ale nie duej ni przez okres 18 miesicy. * O ile w rejestrze na stronie internetowej MRiRW nie zostanie okrelony termin, do którego rodek moe znajdowa si w obrocie, preparat Monsanto Europe S.A/N.V - Królestwo Belgii Cheminova A/S Dania Glyfos 360 SL Roundup 360 SL Producent rodka NAZWA Herbicydy c.d.
