Przemysław Woźniak

Przemysław Woźniak
Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych
Inflacja w Polsce w
kontekście globalnych
procesów
Inflacja w Polsce w kontekście
globalnych procesów
1. Struktura inflacji i źródła wzrostu cen
2. Sytuacja na poszczególnych rynkach
>żywność,
>energia,
>art. przemysłowe.
3. Badanie wpływu cen światowych na ceny
w Polsce (wstępne wyniki)
4. Podsumowanie i wnioski
-1
-2
-3
-4
cp00 All-items HICP
Prod. przemyslowe
Usługi
Energia
Żywność
2008m01
2007m10
2007m07
2007m04
2007m01
2006m10
2006m07
2006m04
2006m01
2005m10
2005m07
2005m04
2005m01
8
2004m10
9
2004m07
2004m04
2004m01
2003m10
2003m07
2003m04
2003m01
2002m10
2002m07
2002m04
2002m01
%
Znaczny wzrost inflacji wszystkich
podstawowych agregatów
Efekt akcesji
7
6
5
4
3
2
1
0
-5
-10
-15
-20
2008m01
2007m10
Prod. przemysłowe
2007m07
2007m04
2007m01
2006m10
2006m07
2006m04
PLN/EUR
2006m01
2005m10
2005m07
2005m04
2005m01
2004m10
2004m07
2004m04
2004m01
2003m10
2003m07
2003m04
2003m01
2002m10
2002m07
2002m04
2002m01
%
…pomimo aprecjacji złotego
20
Żywność
15
10
5
0
Źródła wzrostu inflacji
• W 2007 w Polsce nałożyły się czynniki
podażowe (słabe zbiory + wzrost cen św.)
i popytowe (wysoki wzrost gospodarczy +
dynamika dochodów)
• Niezmiennie od lat motorem wzrostu cen
(zwłaszcza usługi) jest też konwergencja
do poziomów w UE
lo
th
i
ng
a
M S C nd
ac e o fo
hi mi mm ot
Pe
ne - d u w
rs
r u n e
on A y a r ab ica ar
al lc nd le tio
tr oh eq go n
an ol u o
s p i c ip ds
or be me
N
on
t e ve n
-a
q r t
lc Du ui age
oh r pm s
ol abl en
ic e
t
be go
o
v
H
O er ds
ou
ils a
G
se
a ge
C
ro
ho
on T nd s
s
s
ld
s u ra fa
f ix
fu
m ns ts
e
rn
e p
d
is
ca T r g or
hi
o
pi ta oo t
ng
ta l ds
s,
l g
eq C for oo
ip ap ma ds
m it ti
t a al on
nd go
R No
m od
es n
ai s
nt
Fr M tau du
.
ui il ra rab
ts k, nt le F
H
, v ch s
is
ou
eg e an go h
se
o
e
R et se d h ds
ho
ec ab a o
ld
re l e nd te
fin
ls
at s,
io p eg
A al
o
n
g
lc c
oh on
an tat s
o
s
d
ol
i c um
cu es
be pt
ltu
ve ion
r
ra e F e
ge xp oo
s, e d
G
ro Br Co to nd.
ss ea n ba
D d a s tr cc
o
u o
C me nd ct
on s c io
s u tic er n
m P ea
er ro ls
se du
rv ct
H
ic
ou
To
es
si
t
G
a
n
l
ov
g,
s e Me
.f
w
rv at
in
at
ic
al
e
T
ob es
co Go r, e
ac
ns ve lec
um rn tr H co
i
pt men city ealt
io t , h
n se ga
ex rv s
pe ic
nd es
Ed itu
uc re
at
io
n
C
110
100
90
80
70
60
50
40
101 101
Poziom Cen w Polsce (EU15=100)
93 93
88 87 87
83 81
1999
2006
74 72
72 71 71 70
66 66 65 65 65
61 61
59 58
57 56
55
47 47
41
40 38 38
36 36
30
20
32
19
96
19 q1
96
19 q3
97
19 q1
97
19 q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
20 q3
01
20 q1
01
20 q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
04
20 q3
05
20 q1
05
20 q3
06
20 q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
1996=100
19
96
19 q1
96
19 q3
97
19 q1
97
19 q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
20 q3
01
20 q1
01
20 q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
04
20 q3
05
20 q1
05
20 q3
06
20 q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
1996=100
Żywność
(poziom cen 47.6% → 60.7% poziomu UE15)
160
140
120
100
80
60
Żyw ność (PL w PLN)
Żyw ność (PL w PLN)
EIU Food Price Index (World w USD) 3q MA
EIU Food Price Index (World w PLN) 3q MA
160
140
120
100
80
Żyw ność (EA w EUR)
Żyw ność (EA w PLN)
• Dynamika cen żywności wzrosła w ślad za
wzrostem cen światowych (i UE), choć silny
złoty spowalnia wzrost
30
20
0
-10
-20
-30
19
96
19 q1
96
19 q3
97
19 q1
97
19 q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
20 q3
01
20 q1
01
20 q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
04
20 q3
05
20 q1
05
20 q3
06
20 q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
%
10
Żyw ność (PL w PLN)
Żyw ność (EA w PLN)
EIU Food Price Index (World w PLN) 3q MA
19
96
19 q1
96
19 q3
97
19 q1
97
19 q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
20 q3
01
20 q1
01
20 q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
04
20 q3
05
20 q1
05
20 q3
06
20 q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
%
19
96
19 q1
96
19 q3
97
q
19 1
97
19 q3
98
19 q1
98
q
19 3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
q
20 3
01
20 q1
01
20 q3
02
q
20 1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
q
20 1
04
20 q3
05
20 q1
05
q
20 3
06
20 q1
06
20 q3
07
q
20 1
07
q3
1996=100
Pieczywo i art. Zbożowe
(poziom cen 42.9% → 55.7% poziomu UE15)
170
150
130
110
90
70
50
Chleb i art. zbożow e (PL w PLN)
Chleb i art. zbożow e (PL w PLN)
EIU Grain Price Index (World w PLN) 3q MA
EIU Grain Price Index (World w USD) 3q MA
EIU Grain Price Index (World w PLN) 3q MA
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
Chleb i art. zbożow e (EA w PLN)
Pszenica
• Rynek zboża w UE jest stosunkowo
umiarkowanie kontrolowany, więc przełożenie
cen światowych na lokalne jest spory
170
160
150
140
130
Ceny pszenicy (1996=100)
IFS Wheat Price Index (w PLN)
Ceny skupu pszenicy (w PLN)
120
110
100
90
80
M
1
1
M 996
7
1
M 996
1
1
M 997
7
1
M 997
1
1
M 998
7
1
M 998
1
1
M 99
7 9
1
M 999
1
2
M 000
7
2
M 000
1
2
M 001
7
2
M 001
1
2
M 002
7
2
M 002
1
2
M 003
7
2
M 003
1
2
M 004
7
2
M 00
1 4
2
M 005
7
2
M 005
1
2
M 006
7
2
M 006
1
2
M 007
7
2
M 007
1
20
08
70
60
Oleje i tłuszcze
(poziom cen 61.3% →73.9%)
• Systematyczny wzrost cen światowych od 2001
(efekt zmian kursu złotego)
• Wyraźne przyspieszenie w 2007 z lekkim
opóźnieniem w Polsce
180
1996=100
160
140
120
100
80
19
96
19 q1
9
19 6q3
97
19 q1
9
19 7q3
9
19 8q1
9
19 8q3
9
19 9q1
9
20 9q3
0
20 0q1
0
20 0q3
0
20 1q1
0
20 1q3
0
20 2q1
0
20 2q3
0
20 3q1
03
20 q3
0
20 4q1
0
20 4q3
0
20 5q1
0
20 5q3
0
20 6q1
0
20 6q3
0
20 7q1
07
q3
60
Tłuszcze i oleje (PL w PLN)
EIU Oilseeds Price Index (EIU w PLN) 3q MA
EIU Oilseeds Price Index (EIU w USD) 3q MA
Paliwa a ropa naftowa
450
400
350
300
250
200
150
100
50
19
96
19 q1
96
q
19 3
97
19 q1
97
q
19 3
98
19 q1
98
q
19 3
99
19 q1
99
q
20 3
00
20 q1
00
20 q3
01
q
20 1
01
20 q3
02
q
20 1
02
20 q3
03
q
20 1
03
20 q3
04
q
20 1
04
20 q3
05
q
20 1
05
20 q3
06
20 q1
06
q
20 3
07
20 q1
07
q3
1996=100
• Wahania na rynku ropy + mocny złoty chroni
przed znacznym wzrostem cen (2005/06)
• Ceny ropy utrzymuje się na poziomie100$ za
baryłkę
Paliw o (PL w PLN)
Average Crude Oil (World w PLN) 3q MA
Average Crude Oil (World w USD) 3q MA
Energia
1996=100
400
350
300
250
200
150
19
9
19 6q1
9
19 6q3
97
19 q1
9
19 7q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
0
20 0q3
01
20 q1
0
20 1q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
0
20 4q3
05
20 q1
0
20 5q3
0
20 6q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
100
50
Energia (PL w PLN)
IFS Energy Price Index (World w USD) 3q MA
IFS Energy Price Index (World w PLN) 3q MA
• Ceny energii wyraźnie zostały w tyle za cenami
światowymi (szczególnie w latach 2004-2005)
• To się zmieni (drożejące surowce/węgiel,
inwestycje elektrowni, zakup limitów emisji CO2)
Pozostałe surowce
220
1996=100
190
160
130
100
19
9
19 6q1
9
19 6q3
9
19 7q1
97
19 q3
9
19 8q1
9
19 8q3
9
19 9q1
9
20 9q3
00
20 q1
0
20 0q3
0
20 1q1
0
20 1q3
02
20 q1
0
20 2q3
0
20 3q1
0
20 3q3
0
20 4q1
04
20 q3
0
20 5q1
0
20 5q3
0
20 6q1
0
20 6q3
07
20 q1
07
q3
70
Produkty przemysłow e (PL w PLN)
EIU Industry Raw Materials (World w USD) 3q MA
EIU Industry Raw Materials (World w PLN) 3q MA
• Gwałtowne przyspieszenie w 2006 (efekt
spekulacyjny…?)
• Ograniczony efekt w Polsce – głównie ze względu na
tani import z Azji i ekspansję handlu
wielkopowierzchniowego
• Tendencja może się odwrócić…
Metale
1996=100
280
240
200
160
120
19
96
19 q1
96
19 q3
97
19 q1
97
19 q3
98
19 q1
98
19 q3
99
19 q1
99
20 q3
00
20 q1
00
20 q3
01
20 q1
01
20 q3
02
20 q1
02
20 q3
03
20 q1
03
20 q3
04
20 q1
04
20 q3
05
20 q1
05
20 q3
06
20 q1
06
20 q3
07
20 q1
07
q3
80
Produkty przemysłow e (PL w PLN)
IFS Metals Price Index (World w PLN) 3q MA
• Szczyt na początku 2007
• Co dalej ?
IFS Metals Price Index (World w USD) 3q MA
Jaki jest wpływ cen światowych
surowców na ceny w Polsce?
•
Wyizolowanie takiego efektu niezmiernie
trudne
> od strony podażowej - na poziomie
szczegółowych branż (udział
poszczególnych grup kosztów w cenie,
koszty energii, transportu, pracy, podatki,
inne koszty, np. ekologiczne itd..)
> od strony popytowej – skala presji
popytowych na poszczególnych rynkach,
terms of trade, itd…
Badanie wpływu na ceny w Polsce
(uproszczone podejście)
• Zbadanie efektu na wskaźnikach
cenowych oczyszczonych z krajowych
czynników popytowych
• Oczyszczenie szeregów cen (regresja
indeksów cen na zmienne popytowe oraz
REER)
• Badanie skumulowanego wpływu cen
światowych na szereg reszt z równania
Badanie wpływu na ceny w Polsce
(szczegóły)
1) Regresja szeregów cenowych na zmienne
odzwierciedlające krajowe uwarunkowania:
P food = β 0 + β1GDP + β 2 w + β 3 PROD + β 4 REER + β 5 S + ε food
2) Regresja reszt na wskaźniki cen światowych w
PLN:
m
ε food t = ∑ α ti EIUfpit −i + ξ t
i =0
za pomocą Filtru Kalmana tak, by uzyskać
zmienny
i
w czasie szacunek parametrów α t
Badanie wpływu na ceny w Polsce
• Szacunek parametrów α
dla każdego
okresu w próbie danych kwartalnych 1996q12007q4
m
i
• Suma współczynników Α t = i =1α t
odzwierciedla łączny efekt cen światowych na ceny
w Polsce (suma elastyczności) i jest funkcją
czasu
• Kształtowanie się At pozwala prześledzić zmiany
efektu w czasie
i
t dostępny
∑
Wstępne wyniki
Skumulowane elastycznosci
• Pierwsze próby dały umiarkowane dobre
Energia
wyniki...
0.2
• Dla większości
0.15
szeregów duża
0.1
zmienność
0.05
w czasie i
0
brak trendu
-0.05
-0.1
-0.15
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
CHleb i art. zbozowe
0.18
0.16
Skumulowane elastycznosci
0.14
0.12
0.1
0.08
0.06
0.04
0.02
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
0.25
Oleje i tluszcze
Skumulowane elastycznosci
0.2
0.15
0.1
0.05
0
-0.05
-0.1
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
0.3
Zywnosc
Skumulowane elastycznosci
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
-0.05
-0.1
-0.15
-0.2
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
0.5
Paliwa
Skumulowane elastycznosci
0.4
0.3
0.2
0.1
0
-0.1
-0.2
-0.3
-0.4
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Pozostałe szeregi
• Dla dóbr nieżywnościowych (wyjaśnianych
wskaźnikami cen surowców) – bardzo
niestabilne wyniki z większością
nieistotnych
• Dla cen nabiału (wyjaśnianych) cenami
mleka w proszku – zdecydowana
więkoszość prób nieistotna (wpływ CAP?)
Podsumowanie i wnioski
• Efekt cen światowych na ceny polskie będzie się
wzmagać choć trudno jest to na razie „twardo”
udokumentować (poza wyjątkiem niektórych
rynków żywnościowych).
• Między 1995 a 2006 ceny konsumenckie w
Polsce skoczyły z 44.1% do 59.2% ( w tym dóbr
z 58.9% w 1999 do 72.4% w 2006).
• Dlatego zmniejsza się „bufor” między cenami na
świecie i w Polsce – a te stają się bardziej
podatne na ruchy cen światowych
Podsumowanie i wnioski, c.d.
• Rośnie otwartość polskiej gospodarki i
integracja z jednolitym rynkiem unijnym
• Międzynarodowa mobilność na rynku
pracy wymusza konwergencję kosztów
pracy
• Nadal bardzo istotny wpływ na przełożenie
cen ma kurs złotego, który obecnie
hamuje wzrost cen