Projekt jako forma nauczania

Gdybym ja to wiedział!
Metodyka spotkań
Projekt jako forma nauczania
O projekcie
Projekt to znana, chętnie stosowana i szanowana metoda nauczania, w której aktywowane są
wszystkie zmysły uczestników. W przeciwieństwie do nauczania frontalnego, nie ma ona na
względzie przekazania maksymalnej ilości wiedzy, lecz praktyczne zbadanie otaczającego świata
i występujących w nim zjawisk. Projekt, jako forma nauczania, powinien być traktowany nie
alternatywnie, lecz uzupełniająco.
Cechami charakterystycznymi projektu są (W. Twellmann, Schule und Unterricht, Schwann, 1982):
• konkretny cel, często wykraczający poza materiał nauczania, w którym osiągnięte zostaną
praktyczne wyniki pracy,
• wspólna odpowiedzialność za plan i realizację zarówno nauczającego jak i uczących się,
• konkretne zadania, w których zadania językowe przeplatać będą się z praktyczną
aktywnością na przykład pisaniem, śpiewem, malowaniem, filmowaniem itp.,
• samodzielne zastosowanie materiałów pomocniczych np. kamery, listów, kostiumów,
komputera itp.,
• zdobycie konkretnego doświadczenia, wybiegającego poza materiał nauczania oraz
pomieszczeń klasowych.
Wielką zaletą metody projektu jest możliwość wykorzystania elementów kilku przedmiotów naraz,
np.: języka ojczystego (literatura, poezja), języka obcego, historii, geografii, biologii, sztuki itd.
Praktycznie nie istnieje przedmiot, w którego nauczaniu nie można by posłużyć się metodą
projektu.
Absolutnej zmianie ulega rola nauczyciela uczestniczącego w projekcie. Jego dotychczasowe
postrzeganie jako wszechwiedzącego i dyrygującego pracą pedagoga zmienia się na partnerskie
podejście do uczniów i ich pracy.
Współczesna edukacja stawia sobie za cel kształtowanie postawy autonomicznej ucznia
i wyposażenie go w kompetencje międzykulturowe, co zważywszy na rozwój współczesnego
świata, jest dla młodych, wchodzących w życie ludzi, celem nie tylko ważnym, ale wręcz
koniecznym. Projekt, jako metoda nauczania, jest cenną pomocą w osiągnięciu tego celu.
Długość, temat i miejsce realizacji projektu
Projekt ma swoje zastosowanie zarówno w zajęciach przedmiotowych, jak również w wymianie
międzyszkolnej (międzynarodowej lub z inną szkołą w ramach tego samego kraju). W zależności
od potrzeby i celu, różna jest też długość realizacji projektu. Można go ograniczyć do jednej
jednostki lekcyjnej lub kontynuować przez dłuższy czas. Jego realizacja może odbywać się
w ramach jednej klasy, we współpracy z jedną lub więcej szkołami w tym samym kraju, lub
międzynarodowo.
W przypadku międzyszkolnego partnerstwa godny polecenia jest tzw. projekt całoroczny, którego
punktem kulminacyjnym może być bezpośrednie spotkanie młodzieży w jednej ze szkół lub
w miejscu neutralnym, gdzie w ramach wspólnych zajęć kontynuowany jest temat projektowy.
Projekt taki składa się z dwóch części – okresu przed spotkaniem i samego spotkania młodzieży,
ale wybrany temat pozostaje wspólny i jest realizowany przez obydwu partnerów jednocześnie.
W jego doborze pod uwagę należy wziąć między innymi:
• wiek uczestników,
Anna Malinowski
www.polsko-niemiecka-wymiana-szkolna.pl
1 Gdybym ja to wiedział!
Metodyka spotkań
•
•
•
•
•
profil szkoły,
zainteresowania uczestników,
propozycje wypływające od uczniów,
możliwości organizacyjne i materialne szkoły,
możliwość współpracy z nauczycielami innych przedmiotów.
Wdzięcznym i często wybieranym do realizacji projektem, jest połączenie języka obcego, literatury
i historii. Na płaszczyźnie polsko-niemieckiej istnieje wiele wspólnych aspektów, które zostały
bogato opracowane i mogą posłużyć jako przedmiot i narzędzie pracy. Istnieje jednak jeszcze
wiele dziedzin, które czekają na zgłębienie, na przykład w ramach projektu, który planujemy.
Nasza wspólna praca stanie się bogatsza i ciekawsza, jeżeli sięgniemy po muzykę, teatr,
pantomimę, film, czy malarstwo. Każda z wymienionych form niesie dodatkowe możliwości
niewerbalnego porozumienia międzykulturowego, co nie jest bez znaczenia w komunikowaniu
obcojęzycznym i przełamywaniu barier językowych.
Oprócz tematu, bardzo ważne jest wspólne ustalenie programu projektu na cały rok. Pamiętajmy,
że im większą damy uczniom możliwość aktywnego udziału w przygotowaniu projektu, tym lepsze
osiągniemy wyniki w jego realizacji.
Choć pierwsza część projektu całorocznego realizowana jest na odległość, to towarzyszy mu
intensywna wymiana spostrzeżeń, wyników i dokumentacji - tak między uczniami, jak i opiekunami
obydwu szkół. Na tym etapie uczniowie nie tylko pracują nad wspólnie wybranym tematem, lecz
również poznają swoich partnerów poprzez listy, maile, filmy, zdjęcia, sprawozdania itp. Okres ten
jest przygotowaniem do drugiego etapu projektu, czyli do bezpośredniego poznania się lub
ponownego spotkania uczestników.
Szkoły współpracujące ze sobą w ramach partnerstwa szkolnego, często praktykują spotkania
młodzieży na zasadzie wizyt i rewizyt. Młodzież przyjmowana jest w takim przypadku przez swoich
gospodarzy prywatnie w domu, czego wielką zaletą jest naturalny kontakt i intensywna wymiana
międzykulturowa.
Przed międzynarodowymi spotkaniami młodzieży stoją również otworem Międzynarodowe Domy
Spotkań Młodzieży, na przykład w Krzyżowej, Mikuszewie, Weimarze czy Bad Marienberg. Nic
jednak nie stoi na przeszkodzie, aby zorganizować wymianę w miejscu dowolnie wybranym,
zapewniającym odpowiednie warunki spotkania.
Etapy projektu
Bez względu na długość trwania projektu, każdy z nich składa się z trzech podstawowych etapów:
1. przygotowania,
2. realizacji,
3. ewaluacji.
Na etapie przygotowania ważne jest uwzględnienie wspomnianego już tematu, wspólne
przygotowanie programu, dobór uczestników projektu, partnerów oraz potrzebnych warunków do
przeprowadzenia przedsięwzięcia, takich jak miejsca realizacji, czy materiałów pomocniczych
i środków finansowych. Projekt to współdziałanie wszystkich jego uczestników, to praca w grupie,
która przekłada się również na podział ról i zadań podczas jego trwania. Przemyślane
przygotowanie projektu ma bezpośrednie przełożenie na jego drugi etap, czyli realizację. Zadbać
o nią powinni wszyscy, którzy biorą w nim udział, zarówno opiekunowie, jak i uczniowie, lecz także
dyrekcja szkoły i rodzice. Przejęcie przez uczniów współodpowiedzialności za przygotowanie
projektu oznacza nie tylko ich pomoc, lecz również osiąganie przez nich niezależności.
Realizacja - to główna część projektu, a jego uczestnicy, to uczniowie, których charakteryzują
otwartość i chęć poznania nowości. Praca w grupie, zajęcia integracyjne, ciekawy temat zajęć,
Anna Malinowski
www.polsko-niemiecka-wymiana-szkolna.pl
2 Gdybym ja to wiedział!
Metodyka spotkań
urozmaicony program, różnorodność narzędzi pracy to wszystko, za co uczestnicy spotkania będą
wdzięczni i odpłacą się imponującymi efektami. Projekt - to działanie praktyczne, którego efekty
powinny być widoczne w prezentacji projektu. Jest ona przedstawieniem wyników wspólnej pracy
nad tematem projektu, na przykład w tak sprawdzonych formach jak: przedstawienie teatralne,
prezentacja komputerowa, kolaż, rzeźba, obraz, muzyka, film. Prezentacja projektu to
ukoronowanie wspólnie spędzonego czasu, warto więc, aby jego efekty mogli obejrzeć nie tylko
sami uczestnicy spotkania, lecz również rodzice, grono nauczycielskie, dyrekcja, sponsorzy
i prasa.
To, czy projekt zaliczyć można do udanych, pokazuje ewaluacja. Może być przeprowadzona
wśród uczestników w różnych formach (wykresy graficzne, rysunki, wypowiedzi ustne, ankiety) i na
różnych etapach (wielokrotnie lub jednorazowo na końcu projektu). Stanowi nie tylko podstawę
oceny przedsięwzięcia, lecz jest również ważną część dokumentacji projektowej.
Podsumowanie
Projekt, jako forma nauczania, jest godny polecenia, a zwłaszcza tym, którzy szukają kreatywności
w pracy pedagoga i którym niestraszne są nowe wyzwania. Efekty działania tą metodą są
imponujące i nadają się szczególnie do pracy nad trudnymi tematami. Daje on szansę przełożenia
teorii na praktykę. Jego forma sprawia, iż uczniowie chętnie i szybko pozyskują nowe kompetencje,
w tym również międzykulturowe, a pojęcie tolerancji nie pozostaje dla nich wyłącznie w sferze
teorii.
Na pedagogach spoczywa obowiązek przygotowania młodych ludzi do życia niezależnego, a
projekty są optymalną formą, aby ten cel osiągnąć.
Anna Malinowski
www.polsko-niemiecka-wymiana-szkolna.pl
3