Historia – Interpretacja – Reprezentacj

TEOLOGIA MŁODYCH 1 (2012), S. 127-128
ANNA MALISZEWSKA
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski, Katowice
Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowo-Metodyczna:
Historia – Interpretacja – Reprezentacja
(Gdańsk-Sopot, 24-25 września 2012)
W dniach 24-25 września br. w Muzeum Archeologicznym „Grodzisko” w Sopocie miało miejsce
wydarzenie łączące w sobie typową uniwersytecką konferencję z praktycznymi warsztatami, które
doskonaliły umiejętności uczestników. Co istotne, przedsięwzięcie to miało charakter
interdyscyplinarny, dzięki czemu było polem wymiany myśli przedstawicieli różnych dyscyplin wiedzy.
Organizatorami konferencji było kilka instytucji, a mianowicie: Wydawnictwo „Athenae Gedanenses”,
Muzeum Archeologiczne „Grodzisko” w Sopocie oraz Koło Naukowe Historyków Edukacji Uniwersytetu
Gdańskiego.
Konferencja rozpoczęła się od sesji plenarnej, a następnie była kontynuowana w sesjach
panelowych. Pierwszy referat w sesji plenarnej wygłoszony została przez prof. Ewę Rodzewicz, będącą
kierownikiem Zakładu Pedagogiki Ogólnej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Nosił on
tytuł „Uniwersytet dzisiaj – w «oblężeniu myślowym». Pomiędzy europejską tradycją a globalną
współczesnością”. Pani profesor przedstawiła sposób rozumienia instytucji uniwersytetu w historii myśli
europejskiej i skonfrontowała go z jego współczesnym technokratycznym rozumieniem – jako podmiotu
nastawionego przede wszystkim na wytwarzanie wiedzy użytecznej i opłacalnej w świetle ekonomii.
Prelegentka zwróciła szczególną uwagę na zagrożenie autonomii uniwersytetu poprzez narzucanie mu
celów przez zewnętrzne organizacje, głównie polityczne, na przykład Unię Europejską. Poprzez takie
podejście następuje zastąpienie samorozumienia uniwersytetu i autorefleksji, zewnętrzną definicją
i wymaganiami. Nowa misja uniwersytetu, według prof. Rodzewicz, mogłaby polegać na uzupełnianiu
wiedzy rozumianej jako science humanistyczną refleksją nad człowiekiem i wytworami jego kultury.
Kolejny referat – w założeniu i wykonaniu jego autorki – miał formę luźnej pogadanki. Mówczyni,
profesor Ewa Nawrocka, była kierownik Zakładu Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej
Uniwersytetu Gdańskiego, obecnie kierownik Katedry Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej
Uniwersytetu Gdańskiego, zaproponowała słuchaczom następujący temat: „Historia jako interpretacja”.
Nawiązując do myśli przewodniej konferencji, prof. Nawrocka przedstawiała swoje rozumienie słowa
„reprezentacja” w kontekście historycznym. W jej ujęciu „reprezentacja” oznaczałaby pewną opozycję
wobec historii – pojmowanej tu jako dyscyplina naukowa – można by porównać ją do zdjęcia, a więc
fotograficznego odbicia rzeczywistości. W dalszej części swego wystąpienia, prelegentka przedstawiła
dwa współczesne stanowiska odnośnie historii. Pierwsze z nich polega na uznaniu, że historia jest sztuką
interpretacji, w której jednak jest coś „twardego”, obiektywnego. Są to same źródła historyczne, które
podlegają owej interpretacji. Drugie stanowisko bardziej radykalnie podkreśla czynnik interpretacyjny.
Czyni to już na poziomie źródeł – same źródła (mamy tu na myśli głównie teksty pisane) nie są suchym
zapisem faktów, ale pewną interpretacją rzeczywistości. Pani profesor w swym wystąpieniu przychyliła
się do drugiego stanowiska, podkreślając jednocześnie, że historia może nauczyć się bardzo wiele
w dziedzinie interpretacji od literatury, która do swej metodologii włącza narzędzia takie jak: pamięć,
wyobraźnia czy intuicja.
„Muzeum jako środowisko kulturowe – prezentacja koncepcji badań własnych” to temat trzeciego
referatu w sesji plenarnej, zaproponowanego przez prof. Jolantę Kruk, kierownika Katedry Podstaw
Nauk Pedagogicznych Wydziału Pedagogiki Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. W swym
127
HISTORIA – INTERPRETACJA – REPREZENTACJA
A. MALISZEWSKA
wystąpieniu prof. Kruk zwróciła uwagę na zmianę misji muzeów, które dawniej były nastawione głównie
na kolekcjonowanie i pieczołowite przechowywanie eksponatów, zaś współcześnie ich podstawowym
celem jest udostępnianie zbiorów zwiedzającym. Jako polskie przykłady zastosowania nowej muzeologii
mówczyni wymieniła: Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Centrum „Hewelianum” w Gdańsku,
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Pomorski Park Naukowo – Technologiczny w Gdyni.
Prelegentka opisała również dwa sposoby podejścia do muzeów. Pierwsze z nich chce widzieć
w zbiorach muzealnych twarde dowody historii, które podlegają pewnej (określonej) interpretacji.
Drugie podejście traktuje muzeum jako miejsce, w którym dokonuje się ciągła reinterpretacja, powstaje
nowy tekst. Przykładem takiego podejścia może być Muzeum Picassa w Barcelonie, gdzie dzieci
przedszkolne, siedząc na podłodze, odrysowują dzieła twórcy kubizmu, bez uprzednich wyjaśnień czego
one dotyczą, lub co przedstawiają.
Ostatni referat w sesji plenarnej nosił tytuł „Interpretacja koncepcji dziejowości M. Heideggera
i G.W. Hegla w filozofii wzajemności Józefa Tischnera”. Jego autorka, dr Anna Borowicz jest
pracownikiem Zakładu Historii Filozofii Nowożytnej Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa
Uniwersytetu Gdańskiego. Prelegentka rozpoczęła wystąpienie od umiejscowienia myśli Tischnera na tle
współczesnej myśli filozoficznej w Polsce. Typ jego filozofowania określiła mianem „bardzo odważnego”,
ponieważ Tischner przeciwstawiał się tendencji polskiej filozofii dążącej do rozbicia wielkich narracji.
Sam pozostał przy koncepcji historiozoficznej – dostrzegał sens ludzkich dziejów jako całości. Dr
Borowicz wykazała również wpływ filozofii Heideggera (poprzez przywołanie bliskiego niemieckiemu
filozofowi, terminu czasowości) oraz Hegla (w koncepcji „ja aksjologicznego”) na twórczość Tischnera.
W sesji plenarnej przewidziane było również wystąpienie prof. Artura Brackiego, pracownika
Katedry Slawistyki Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego oraz Uniwersytetu Kijowskiego.
Wystąpienie zostało jednak przesunięte na kolejny dzień. Po południu przedstawiciele różnych dyscyplin
spotkali się na obradach w ramach sesji panelowych: historycznej, edukacyjnej oraz literacko-kulturowofilozoficznej. Z żalem należy stwierdzić, że teologia była reprezentowana tylko przez jedną osobę.
W drugim dniu dla uczestników konferencji zaplanowano warsztaty edukacyjne w dwóch sekcjach:
dla historyków i filologów oraz dla historyków wychowania. Warsztaty sekcji historyczno-filoloficznej
rozpoczęły się od wystąpienia prof. Artura Brackiego na temat socjolingwistyki. Następnie, pod
przewodnictwem dra Krzysztofa Jaronia, uczestnicy warsztatów próbowali zastosować strategie
dekonstrukcjonistyczne w odniesieniu do fragmentu Alicji w Krainie Czarów. Kolejne ćwiczenie
interpretacyjne, zaproponowane przez mgr Annę Grodek, polegało na próbie określenia typu
racjonalności kryjącego się za architekturą nowoczesnych budynków akademickich (bibliotek i siedzib
wydziałów). Ćwiczenie odbyło się z zastosowaniem metody Michela Foucaulta, który dostrzegał
zależność pomiędzy różnymi typami dyskursów istniejących w kulturze. Z racji ograniczonej ilości czasu,
ostatni warsztat, będący propozycją mgr Krystyny Bembennek, przyjął formę pogadanki. Tematyka
spotkania koncentrowała się wokół zagadnienia historia a hermeneutyka.
Należy nadmienić, że konferencja, oprócz części wykładowo-dyskusyjnej oraz warsztatowej,
posiadała też wymiar edukacyjno-turystyczny. Organizatorzy zapewnili uczestnikom konferencji
możliwość zwiedzenia Muzeum Archeologicznego „Grodzisko” – miejsca, w którym od VIII wieku do
połowy IX wieku znajdowała się osada otwarta, a następnie do końca XX w. gród obronny; domu Johanna
Uphagena – bogatego i wykształconego kupca gdańskiego żyjącego w XVIII wieku – mieszczącego się na
gdańskiej starówce oraz wycieczkę śladami gdańskich uczonych. Niezwykle ciekawą propozycją były
warsztaty kuchni starosłowiańskiej prowadzone w malowniczym otoczeniu „Grodziska”. Wśród dań –
przygotowywanych również przez uczestników konferencji – znalazły się między innymi podpłomyki
pieczone na kamieniu, różnego typu kasze z omastami oraz kura pieczona w glinie.
Miejmy nadzieję, że podobna konferencja – odznaczająca się wysokim poziomem merytorycznym
i wyjątkowo ciekawie zorganizowana – odbędzie się w przyszłym roku, również w Trójmieście.
TEOLOGIA MŁODYCH 1 (2012)
128
TEOLOGIA MŁODYCH 1 (2012), S. 129-130
MONIKA GWÓŹDŹ
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski, Katowice
Międzynarodowa konferencja naukowa: Dar viery a impulzy novej evanjelizácie
(Preszów, 2 października 2012)
Dnia 2 października 2012 roku, na Gréckokatolíckej teologickej fakulte Prešovskej univerzity
v Prešove, odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa Dar viery a impulzy novej evanjelizácie,
której współorganizatorem był Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Celem wspomnianej konferencji było zastanowienie się nad zagadnieniem jedności wiary oraz
przedstawienie impulsów współcześnie podejmowanego dzieła nowej ewangelizacji, szczególnie na
terenie środkowej Europy. Motywem zorganizowania wspomnianego spotkania była również między
innymi 1150 rocznica rozpoczęcia misji, 50 rocznica otwarcia Soboru Watykańskiego Drugiego oraz
przygotowanie do przeżywania Roku wiary.
Opisywana konferencja naukowa została otwarta przez proszowskiego arcybiskupa i metropolitę,
którym jest Mons. Dr. h. c. ThDr. Ján Babjak SJ, PhD. Witając wszystkich zebranych życzył każdemu daru
pogłębienia wiary oraz stwierdził, że nie jest w stanie wyobrazić sobie swojego życia, w którym miałoby
nie być miejsca na wiarę. Mons. Dr. h. c. ThDr. Ján Babjak SJ, PhD. wszystkim obecnym udzielił
błogosławieństwa. Otwarcie konferencji ubogacił swoim słowem również dziekan Gréckokatolíckej
teologickej fakulte Prešovskej univerzity v Prešove Mons. Prof. ThDr. Peter Šturák, PhD., który
podkreślał, że zgodnie z Katechizmem Katolickiej Cerkwi wiara jest odpowiedzią człowieka daną Bogu.
Następnie głos zabrał główny organizator tego spotkania doc. ThDr. Michal Hospodár, PhD., który
porównał Rok wiary z Rokiem Cyryla i Metodego wykazując, że zarówno w jednym jak i drugim
przypadku czas ten miał i ma służyć ożywieniu wiary wśród ludu Bożego.
Po opisanym krótko wprowadzeniu nastąpiło przedstawienie szczegółowych zagadnień
związanych z tematem daru wiary oraz impulsami nowej ewangelizacji. Doc. ThDr. Michal Hospodár,
PhD. przybliżył zebranym temat Dar viery a jej hodnota, w rozwinięciu którego powtórzył, że wiara jest
odpowiedzią na Boże wezwanie i własnie ona pozwala człowiekowi zawierzyć życie Bogu, tak, by to On
działał w nim przez swoją miłość. W dzisiejszych czasach jednak zbyt często stawia się człowieka oraz
jego zdolności rozumowe w centrum uwagi. Dr hab. Marek Rembierz przedstawił uczestnikom
konferencji temat Intellectus quaerens fidem et fide quaerens intellectum - impulzy novej evanjelizácie,
w którym, powołując się na Benedykta XVI, analizował relację między darem rozumu, a darem wiary.
Doc. ThDr. PaedDr. Andrej Slodička, PhD. w swoim referacie Spása podľa KKC a sola fide u reformátorov
podjął zagadnienie zbawienia w świetle nauki zawartej w Katechizmie Katolickiej Cerkwii w porównaniu
z nauczaniem reformatorów. ThDr. Štefan Paločko, PhD. w swoim wystąpieniu zatytuowanym Vplyv
prirodzenej náboženskosti človeka na deformáciu kresťanskej teológie a praktického života kresťana
zastanawiał się nad wpływem pobożności człowieka na deformacje teologiczne oraz praktyczne życie
człowieka. Nowymi formami pastoranymi, które mają służyć odnowie życia religijnego człowieka zajął
się Mons. ThDr. Ľubomír Petrík, PhD. w wystąpieniu Ponuka nových foriem pastorácie – cesta k viere
schopnej osloviť súčasného človeka. Po tej prezentacji głos odano kolejnemu z prelegentów, którym był
Doc. ThDr. Jozef Kyselica SJ, PhD., a który to – podobnie jak jego poprzednik – starał się przedstawić
praktyczne rady pozwalające ubogacić realizację zadania ewangelizcji młodzieży, co uczył rozwijając
temat Evanjelizačné ponuky pre mládež vo farskej pastorácii. Mgr lic. kan. Monika Gwóźdź w swoim
wystąpieniu Rola małżonków w dziele Nowej Ewangelizacji skupiła się na przybliżeniu tajemnicy
małżeństwa oraz zadań małżonków w dziele nowej ewangelizacji. Kolejny przybliżony temat
129
DAR VIERY A IMPULZY NOVEJ EVANJELIZÁCIE
M. GWÓŹDŹ
charakteryzował się historycznym nachylenim ze względu na analizowanie przez jest Autora informacji
dotyczących głównego tematu spotkania, zawartych w dawnych katechizmach. Prof. ThDr. Vojtech
Boháč, PhD. przedstawił więc temat Katechizmus – brána viery. Kolejny prelegent ThDr. Peter Tirpák,
PhD. podjął temat katechezy młodzieży, która to jest płaszczyzną rozwoju wiary dla uczestnicząch w niej
osób. Temat wystąpienia brzmiał Katechéza mládeže ako forma rozvoja viery. Ostatnim z gości był dr
Stanisław Ciupka, który rozwijając temat Chrystus nauczycielem ludu Bożego w pismach Klemensa
Aleksandryjskiego w kontekście nowej ewangelizacji przybliżył zagadnienie nowej ewangelizacji obecne
w pismach z pierwszych wieków chrześcijaństwa.
Konferencja, która cieszyła się wielkim zainteresowaniem nie tylko zaproszonych gości, ale
również innych pracowników naukowych oraz studentów była niezwykle ubogacającym wydarzeniem
naukowym. Trzeba jednak zauważyć, że ze względu na zaproponowaną problematykę miała również
poważny wydźwięk praktyczny, gdyż wiele z omawianych tematów dotyczyły życia każdego człowieka.
Wszyscy zainteresowani rozwinięciem wymienionych tematów będą mogli zapoznać się z nimi
w publikacji pokonferencyjnej.
Spotkanie zakończone zostało nabożeństwem w kaplicy Gréckokatolíckej teologickej fakulte
Prešovskej univerzity v Prešove bl. biskupa Pavla Petra Gojdiča, gdzie wszyscy prelegenci i goście
wspólnie prosili o duchowe owoce w Roku wiary.
TEOLOGIA MŁODYCH 1 (2012)
130
TEOLOGIA MŁODYCH 1 (2012), S. 131-BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
MONIKA GWÓŹDŹ
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski, Katowice
Międzynarodowa konferencja naukowa: Rola rodziny w opiece nad chorym
przewlekle
(Szczyrk, 7-8 grudnia 2012)
W dniach 7-8 grudnia 2012 roku w Centrum Kongresów i Rekreacji „Orle Gniazdo” w Szczyrku
odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa Rola rodziny w opiece nad chorym przewlekle, której
organizatorami były: Zakład Pedagogiki Rodziny i Pracy Socjalnej Wydziału Nauk Humanistycznych
i Społecznych Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, Zakład Humanistycznych Nauk Wydziału
Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu oraz Zakład Nauk
o Rodzinie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Celem konferencji było interdyscyplinarne omówienie kwestii związanych z radzeniem sobie
w sytuacji pojawienia się problemu dotknięcia kogoś chorobą przewlekłą, która bardzo często wpływa
na zmianę zasad funkcjonowania całej rodziny. Zgodnie z założeniem konferencja kierowana była do
tych, którzy „współpracują z rodzinami w sytuacji, kiedy pojawia się w rodzinie osoba przewlekle chora,
pomagają w opiece, biorą czynny udział w działaniach utrzymujących i przywracających pełną
funkcjonalność rodziny oraz podejmują refleksję nad funkcjonowanie rodziny w sytuacjach trudnych”.
W ramach konferencji rozważano więc między innymi sposoby funkcjonowania, role, zadania
i obowiązki poszczególnych członków rodzin, w gronie których znajduje się osoba doświadczona
chorobą przewlekłą. Bardzo często akcentowano i przypominano o wartości i godności osób chorych,
którym to w wybranych sytuacjach odmawia się przysługujących im praw. Zaproszenie zagranicznych
gości pozwoliło na przyjrzenie się rozwiązaniom i problemom, jakie obecne są w omawianym temacie
poza granicami Polski, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji występującej u naszych południowych
sąsiadów. Chociaż sporą część prelegentów stanowili pedagodzy, pracownicy socjalni, lekarze, trzeba
przyznać, że wachlarz rozważanych zagadnień poszerzany był przez historyków, antropologów,
filozofów, teologów, moralistów i prawników i innych. Ogólnie na konferencję składało się 36 wystąpień,
które kolejno prezentowane były w czasie sześciu sesji.
Ze względu na tak bogatą i różnorodną tematykę trudno opisywać każde z wystąpień, warto jednak
wspomnieć, że efekty tego spotkania i debaty będą dostępne w przygotowywanej publikacji
pokonferencyjnej.
131