Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedzia³ki

Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedziałki pod Królami w dniu 13 kwietnia 2015 r.
,,Umowa autorska ? prawa zależne, egzemplarze autorskie, zapisy końcowe umowy'' ? to temat omawiany w
ramach kwietniowego spotkania Poniedziałku pod Królami.
Był to ostatni wykład dotyczący umów autorskich i tym samym zamykający cały cykl. Prawa zależne, to
prawo autora do udzielania zezwolenia na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami jego utworu. Tylko on
może takiej zgody udzielić. Prawo to uznane jest za prawo majątkowe, gdyż ścisłe wiąże się ze strefą
majątkową i gaśnie 70 lat po śmierci autora.
Zgodnie z prawem autorskim sama ingerencja w cudzy utwór jest niedopuszczalna. Jeśli chcemy dokonać
opracowania możemy do zrobić tylko dla siebie, na własny użytek ? np. napisać adaptację sztuki do tzw.
,,szuflady'' . Bezwzględnie zaś zgody autora wymaga opracowanie utworu do wykorzystania publicznego,
czyli na przykład do wystawienia adaptacji sztuki w teatrze.
Z punktu widzenia formalnego, opracowaniem utworu jest nadanie już istniejącemu utworowi nowej formy,
przy czym odbiorca może rozpoznać w opracowanym utworze utwór pierwotny. Opracowanie może wiązać
się ze zmianą formy artystycznej np. adaptacja powieści na film lub nie np. twórcze opracowanie muzyki.
Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem, gdyż taki utwór
jest traktowany jak utwór pierwotny. W przypadku inspiracji mamy do czynienia z całkowitą zmianą formy w
stosunku do utworu pierwotnego. Przykładem utworu inspirowanego może być stworzenie utworu
muzycznego pod wpływem obrazu czy sztuki teatralnej pod wpływem przeczytanej książki.
Mówimy tu o opracowaniach twórczych. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego to wytwór ludzkiego umysłu,
oryginalny, nacechowany indywidualnością twórcy. Idzie za tym cząstka jego intelektu, kreacji. Opracowanie
spełniające te przesłanki jest także utworem.
Opracowanie to zgodnie z ustawą: tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, a także aranżacja muzyczna,
streszczenie, inscenizacja dramatu czy antologie.
Ważne jest aby pamiętać, iż opracowanie jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa
utworu pierwotnego. Oznacza to m.in. że jeśli ktoś chciałby zrobić kolejne opracowanie opracowania, musi
uzyskać zgodę nie tylko twórcy utworu pierwotnego (chyba, że prawa pierwotne wygasły), ale także zgodę
twórcy ,,pierwotnego'' opracowania. Np. zrobienie dramatu z powieści wymaga zgody autora powieści, zaś
przetłumaczenie dramatu wymaga zgody autora dramatu oraz autora powieści.
Autor utworu oryginalnego może zażądać zapłaty za zgodę na opracowanie. Tak się czasami dzieje i jest to
dopuszczalne. Nie jest to częsta praktyka, ale możliwa.
Niezależnie od tego, czy uzyskanie zgody było płatne czy bezpłatne, na egzemplarzach opracowania należy
wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego. Autorskie prawa majątkowe podlegają obrotowi. Przypomnijmy,
że przeniesienie praw autorskich musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności oraz muszą być
wymienione pola eksploatacji na których dokonuje się przeniesienia. Przeniesienia można dokonać tylko na
znanych w momencie podpisywania umowy polach eksploatacji.
1/3
Jeżeli dokonujemy przeniesienia praw autorskich do utworu na wszystkich polach eksploatacji, prawo
zależne nie jest przenoszone automatycznie na nabywcę. Jeżeli ma do tego dojść, musi zostać to wyraźnie
określone w umowie. Jednocześnie umowa może określać pola eksploatacji, na których opracowania można
wykorzystać lub rozpowszechniać.
Prawo autorskie nie jest jednorodne, ma charakter rozczłonkowany, podzielny. Zasady jakimi się kieruje
odróżniają się znacząco od przeniesienia praw rzeczowych. Na przykład jeśli sprzedamy komuś swój dom, to
w sposób całkowity przestaje być nasza własnością. Prawo własności domu przechodzi na nabywcę.
Natomiast prawo autorskie dopuszcza częściowe przeniesienie majątkowych praw autorskich do utworu (np.
na wybranych polach eksploatacji). Przeniesienie praw autorskich na niewymienionych w umowie polach
eksploatacji lub na nowych polach powstałych po zawarciu umowy, wymaga zawarcia nowej umowy
przeniesienia praw.
Istnieje również przepis mówiący o tym, iż twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie na dokonanie
opracowania jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione.
Jednocześnie wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.
Kolejna część spotkania została poświęcona egzemplarzom autorskim. Przepisy stanowią, że jeżeli umowa
zawarta pomiędzy autorem, a korzystającym obejmuje sporządzenie egzemplarzy autorskich
przeznaczonych do udostępnienia publiczności ? twórcy należą się egzemplarze autorskie w liczbie
określonej w umowie. Oczywiście nie ma mowy o egzemplarzach autorskich, jeżeli ktoś zamawia utwór nie
przeznaczony do udostępniania publiczności poprzez udostępnienie egzemplarzy (np. napisanie sztuki na
zamówienie teatru).
Prawo do egzemplarzy autorskich obejmuje zarówno umowy przeniesienia praw, jak i umowy licencyjne.
Warto jeszcze dodać, że egzemplarze autorskie nie są wliczane do nakładu. Nie są również brane pod
uwagę przy ustalaniu wynagrodzenia twórcy, jeśli wynagrodzenie to jest zależne od liczby wydanych
egzemplarzy.
Ostatnia część spotkania dotyczyła zapisów końcowych w umowach. Zapisy końcowe dotyczą różnych
rzeczy i ich znaczenie również jest różne. Na przykład zapis końcowy może dotyczyć sposobów zmiany
umowy.
Zasadą jest, że zmiana umowy musi nastąpić w tej samej formie w jakiej została ona zawarta. Zapisy mogą
dotyczyć samej formy zmiany umowy, ale też sposobu jej dostarczenia, czy zakomunikowania.
Zapisy mogą również dotyczyć:
- sposobu i terminu wypowiedzenia umowy,
- trybu i miejsca rozstrzygania sporów (np. czy będzie to sąd polubowny, czy sąd powszechny) ? oczywiście
najlepszą drogą rozstrzygnięcia sporu jest porozumienie się stron. Jednak nie zawsze jest to możliwe.
Trzeba też pamiętać, że zapisany sposób rozstrzygania sporu wiąże strony;
- liczby egzemplarzy autorskich,
- liczby egzemplarzy umowy przypadających stronom;
- obowiązującego prawa w sprawach nieuregulowanych w treści umowy.
Ważne jest, by zwracać uwagę, kto podpisuje umowę. Czy jest to podmiot uprawniony i czy jest prawidłowo
reprezentowany. W przypadku osoby fizycznej warto wpisać do umowy dodatkowe dane identyfikujące, jak
2/3
pesel, numer dowodu, zaś w przypadku osoby prawnej ? wypis z właściwego rejestru.
Warto też parafować każdą stronę umowy dla bezpieczeństwa i pewności co do treści zawartej umowy.
Ważne jest by wszystkie strony umowy ją podpisały. W przeciwnym wypadku umowa nie zostanie ważnie
zawarta.
Wyjaśniono też kwestię klauzul poufności. Na podkreślenie zasługuje fakt, że klauzula poufności nie może
ograniczać dostępu stron do pomocy prawnej, czy możliwości rozstrzygnięcia sporu przez sąd.
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 07.03.2017 21:21:28
PDF ze strony:
http://www.zaiks.org.pl/947,191,zagadnienia_omawiane_podczas_spotkania_poniedzialki_pod_krolami_w_dniu_13_
3/3