Platforma Kultury

Pobrano z PlatformaKultury.pl
22.09.2011
Konferencja ”Kultura polskich miast i wsi w świetle badań jakościowych”, Warszawa
____________________________
13 października 2011 r. Narodowe Centrum Kultury, we współpracy z ASP i IBPP, zaprasza na
konferencję prezentującą wyniki ogólnopolskich badań nad stanem polskiej kultury, zebranych w
publikacjach: Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych oraz
Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie. W ten sposób
rozpoczynamy nowy cykl spotkań naukowców i menadżerów kultury poświęconych dyskusjom nad
kondycją polskiej kultury i jej miejscem we współczesnych realiach społecznych, gospodarczych i
politycznych.
W latach 2008-2010 z inicjatywy ministra kultury, przeprowadzone zostały dwa duże ogólnopolskie
badania empiryczne, poświęcone kulturze polskich miast, (badanie zrealizowano w 2008 r.) miasteczek
i wsi (2010). Były to pierwsze od ponad 20 lat badania kultury polskiej przeprowadzone na taką skalę
przy użyciu metod jakościowych.
Konferencja będzie okazją do dyskusji nad diagnozą postawioną przez badaczy i sformułowanymi
przez nich rekomendacjami dla polityki kulturalnej. Kontekstem dla dyskusji jest rządowa Strategia
Rozwoju Kapitału Społecznego na lata 2011-2020, której powstanie koordynowało Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego.
Założenia badawcze Autorzy badań reprezentowali różne uczelnie i zespoły badawcze, różne dyscypliny, (antropologię,
socjologię, estetykę i teorię kultury artystycznej), a w ich ramach różne specjalizacje, subdziedziny,
perspektywy teoretyczne, dorobek i przyzwyczajenia badawcze. Przystępując do badań, przyjęli
założenie, że kultura współczesna nie stanowi już hierarchicznie uporządkowanej całości - od
„wysokiej” i/lub „narodowej”- na górze; do „popularnej” i/lub „ludowej” - na dole hierarchii) i że jest to
raczej „federacja subkultur”, gigantyczny mixt kulturowy lub zbiorowisko różnorodnych nisz kulturowych.
Zgodnie z przyjętym założeniem, badaniom poddano więc i opisano różnorodne sposoby na jakie
Polacy rozumieją i praktykują kulturę. Chodziło też o to, aby przyjrzeć się, jak procesy transformacji
ekonomicznej i politycznej ostatniego dwudziestolecia odbiły się i nadal rezonują w formach i treściach
uczestnictwa w kulturze ludności zamieszkującej w wielkich miastach i na obszarach powszechnie
identyfikowanych jako peryferyjne wobec centrum. Czy prawdą jest powszechnie stawiana teza o
marginalizacji, zapóźnieniu i wykluczeniu części populacji polskiej z głównego nurtu przemian także w
obrębie kultury symbolicznej? Szczególną uwagę poświęcono roli jaką dla praktyk kulturowych mają
publiczne instytucje kultury ze swoją ofertą, a jaką media w tym zwłaszcza Internet.
Badaczy interesowała więc: baza instytucjonalna kultury i jej stan – świadomość personelu i
oczekiwania odbiorców, tożsamość kulturowa współczesnych mieszkańców miast i wsi, stosunek do
świata zewnętrznego, formy aktywności kulturalnej, relacje między kulturą wysoką a kulturą typu
ludowego, festyny i iwenty, kultura młodzieżowa, problem czasu wolnego i jego zagospodarowanie.
Badania zrealizowano w 22 dużych miastach i 40 mniejszych miejscowościach i wsiach
przeprowadzając w sumie kilkaset wywiadów z mieszkańcami, pracownikami instytucji kultury,
lokalnymi liderami, urzędnikami „od kultury” i działaczami samorządowymi. W rezultacie otrzymaliśmy
złożony obraz żywych praktyk kulturowych, w jakie zaangażowani są Polacy w centrum i na prowincji
strona 1 / 3
Pobrano z PlatformaKultury.pl
kraju, co pozwala także zobaczyć, jak funkcjonujące
wyznaniami.
instytucje kultury zmagają się z nowymi
Najważniejsze wnioski z badań
Zdaniem badaczy rewolucja kulturowa już się dokonuje: nie tylko uczestnictwo, lecz i samo środowisko
kulturowe się zmienia. Zbliżamy się coraz bardziej do odinstytucjonalizowania kultury. Znaczna część
tradycyjnych instytucji kultury nie ma szans na przetrwanie. Zmiany form uczestnictwa, uwarunkowane
technologicznie i cywilizacyjne są zarówno na wsi jak i w mieście w zasadzie nieodwracalne. Coraz
więcej reprezentantów instytucji to dostrzega i usiłuje się przed tym bronić, gwałtownie się
unowocześniając, zdając sobie sprawę z tego, że dzięki zmianom technologicznym aktywność
kulturalną niemal każdy zapewni sobie już w nieodległej przyszłości sam, a instytucje kultury, aby
przetrwać muszą na nowo zdefiniować swoje zadania.
Badania pokazują więc sporo zamętu w życiu kulturalnym: rozchwiane charakterystyki i profile
kulturowe odbiorców kultury, chaotyczne działania instytucji, dezorganizację nie tylko czasu lecz i w
ogóle struktur życia codziennego, rozproszenie i zmianę funkcji i charakteru aktywności kulturalnej
wreszcie znamienne zmiany w świadomości kulturalnej i dyskursach o kulturze.
Poza elitarnymi i niezbyt licznymi grupkami koneserów o bardziej wysublimowanych gustach
zdecydowana większość odbiorców kultury poszukuje treści rozrywkowych, jest zainteresowana
odpowiednim wyposażeniem obiektów kultury w powszechnie dostępny sprzęt najnowszej generacji, a
nade wszystko pragnie konsumować kulturę zbiorowo – w rodzinach, grupach rówieśniczych, wspólnie
z innymi. Dla nich treści kultury są zaledwie tłem spotkania z bliskimi, produktem ubocznym imprezy,
która powinna przede wszystkim zaspokoić ich potrzeby afiliacji, integrowania się, podtrzymywania
więzi społecznych.
W konkluzjach z obu badań stwierdza się, że przedmiotem szczególnego zainteresowania władz
publicznych powinna być edukacja, w tym zwłaszcza edukacja kulturalna, która pomoże nam,
odbiorcom kultury odnaleźć się w obliczu sytuacji, którą autorzy badań określają jako supernowa
kultury wybuchająca właśnie na naszych oczach. Nie należy próbować tych efektów zawracać – nie
tędy droga. Trzeba się do ciągłych zmian przygotować bo kultura jest tym środowiskiem w obrębie
którego ludzie żyją na co dzień - pracując, bawiąc się, uczestnicząc w sacrum albo – nie robiąc nic.
Innym wnioskiem wynikającym z badań dla organizatorów życia kulturalnego i osób odpowiedzialnych
za politykę kulturalną na różnych szczeblach administracji publicznej, jest potrzeba stałego
monitorowania stanu i tendencji zmian współczesnej kultury, po to aby nie podejmować dotyczących jej
kondycji decyzji w oparciu o mity, stereotypy i poznawcze klisze przysłaniające jedynie prawdę.
Wyniki badań opublikowane zostały w dwóch książkach:
Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych, Wojciech J.
Burszta, Mirosław Duchowski, Barbara Fatyga, Albert Hupa, Piotr Majewski, Jacek Nowiński,
Mirosław Pęczak, Elżbieta Anna Sekuła, Tomasz Szlendak, Narodowe Centrum Kultury 2010;
Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, red. Izabella
Bukraba-Rylska, Wojciech J. Burszta, Narodowe Centrum Kultury 2011.
Termin: 13.10.2011 r., początek o godz. 10.00
strona 2 / 3
Pobrano z PlatformaKultury.pl
Miejsce: gmach główny ASP, ul. Krakowskie Przedmieście 5, Warszawa
Rejestracja uczestników do dnia 10.10.2011 pod adresem: [email protected], tel.: 22 21 00 122
(9.00-16.00).
strona 3 / 3