zobacz - Projekt badawczy

Towarz~stwo
Przyjcrci6t
Dolnej Uisty
XVI II Konferencja
Naukowo-Szkoleniowa
I
j
I
Stratygrafia plejstocenu Polski
I
I
I
Rozwoj i zanik lqdolodu fazy pomorskiej
zlodowacenia wisly na Pomorzu Wschodnim (Kociewie)
il
Stara Kiszewa, 5-9.09.201 1
Panstwowy lnstytut Geologiczny
Paistwowy lnstytut Badawczy
Warszawa 2011
Komitet honorowy:
prof. dr hab. ~ a r e D
k E ~ R S K I~yrektor
,
lnstytutu~eografiii PlzestrzennegoZagospodamwania PAN
prof. dr hab. Jerzy NAWROCKI, Dyrektor PIG-PIB
prof. dr hab. Zygmunt B A B ~ ~ s KDyrektor
I,
Instytutu Geografii UKW
prof. dr hab. Leszek MARKS, Przewodnicwy Komitetu Badah Czwartorqdu PAN
dr hab. Wojciech MORAWSKI, prof. nadzw. PIG-PIB
prof. dr hab. Leszek LMDNER
dr hab. Stanislaw LISICKI, prof. nadzw. PIG-PIB
prof. dr hab. Jan SZUPRYCZY~~KI
prof. dr hab. Bernhard NITZ
dr hab. Andrzej BER
dr hab. Aurelia MAKOWSKA
Komitet organizacyjny:
Pnewodniczqcy:
dr hab. Miroslaw BLASZKIEWICZ, prof. PAN
Czlonkowie:
dr Piotr GIERSZEWSKI
dr Jaroslaw KORDOWSKI
dr Piotr LAMPARSKI
dr Jaroslaw PkTqKOWSKI
dr Katarzyna POCHOCKA-SZWARC
Redakcja naukowa:
dr Jaroslaw KORDOWSKI
dr Piotr LAMPARSKI
dr Katarzyna POCHOCKA-SZWARC
prof. dr hab. Leszek MARKS
Recenzent:
mgr Joanna RYCHEL
mgr Michal S L O W I ~ ~ K I
mgr Renata S W A D ~ A
mgr Sebastian TYSZKOWSKI
dr Marcin ZARSKI
Akceptowal do druku dnia 22.08.2011 r.
Dyrektor Paristwowego Instytutu Geologicznego - Parktwowego Instytutu Badawczego
prof. dr hab. Jerzy NAWROCKI
O Copyright by Paristwowy Instytut Geologiczny - Patistwowy Instytut Badawczy, Warszawa 201 1
Organizacja konferencji byla moiliwa dzipki pomocy nastppujqcych urzgd6w i instytucji:
U r d Miasta Starogard Gdariski
Starostwo Powiatowe w Starogardzie G d a k k i i
Regionalna Dyrekcja Las6w Phtwowych w Gdakku
Browar Amber, Kolbudy
Geofizyka Tomb Sp. z 0.0.
Saint-Gobain Construction Products Polska sp. z 0.0. Weber - Zaklad Produkcyjny w Gniewie
ISBN 978-83-7538-819-0
Projekt i opracowanie typograficzne: Anna Majewska
Projekt loga konferencji i okladki: Piotr Lamparski i Sebastian Tyszkowski
I strona okiadki - p6inoglacjalna dolina Wdy k. Szlagi Vot. Wieslaw Stqieli);
IV strona okiadki - mapa Kociewia z zaznaczonymi sesjami terenowyrni (opracowaniegrajiczne: Piotr Lamparski)
Druk Centrum Poligrafii Sp. z 0.0.
Naklad 160 egz.
Referaty i postery
119
STRATYGRAFIA NASUNI&C OSTATNIEGO LqDOLODU W CENTRALNEJ POLSCE
NA PODSTAWIE DATOWANIA LUMINESCENCYJNEGO
Wojciech WYSOTA', Pawel MOLEWSKI', Jan A. PIOTROWSKI~,Andrew S. MURRAY~,
Mark D. BATE MAN^
'
Instytut Geografii, Uniwersytet Mikdaja Kopernika, T o d
University of Aarhus, Dania, University of Sheffield, Wielka Brytania
3~ordic
Laboratory for Luminescence Dating, Risra National Laboratory, Dania
4
University of Sheffield, Wielka Brytania
2
W Swietle dotychczasowych badaii wiadomo powszechnie, ze podczas Srodkowego i p6inego
plejstocenu lqdol6d skandynawski nasuwal siq kilkakrotnie na obszar Niiu ~rodkowoeuro~ejskie~o,
jednak wiek i zasiqgtych nasuniqd sqprzedmiotem dyskusji zarowno w Polsce, jak i w krajach sqsiednich. Istnieje szeroki konsensus, ze po interglacjale eemskim glowne nasuniqcia lqdolodu nastqpily
podczas morskich stadiow izotopowych (MIS) 5d, 4 i 2, jednak granice zasigg6w i synchronicnoSC
poszczeg6lnych nasuniqC lqdolodu sq wci@ niepewne. Problem ten dotyczy tei obszaru centralnej
Polski, w kt6rym przyjmowano dotychczas trzy nasuniqcia lqdolodu: w stadiale toruhskim we wczesnym vistulianie (MIS 5d), w stadiale Swiecia w Srodkowym vistulianie (MIS 4) oraz w stadiale glownym w pdinym vistulianie (MIS 2). OkreSlenie wieku tych nasuniqC lqdolodu jest wci@ niepewne.
Osady zlodowacenia wisly byly przedmiotem badaii autorow w okdo 70 stanowiskach badawczych rozmieszczonych wzdlui szerokiego transektu N-S, poczqwszy od maksymalnego zasiqgu
ostatniego lqdolodu w rejonie Konina, Plocka i Lidzbarka po strefq marginalnq fazy pomorskiej
w okolicy Gniewa. W 32 profilach wykonano onaczenie wieku bezwzglqdnego osad6w metodami
OSL. W miarq mozliwoSci datowane byly pr6bki osadow piaszczystych podicielajqcych i przykrywajqcych przewodnie jednostki glin morenowych. Dla kilku profilow uzyskano rhwniez daty radiowqglowe. Otrzymane wieki OSL i 14czestawiono z danymi litostratygraficnymi i sedymentologicznymi w profilach. Nastepnie przeprowadzono korelacjq wynikbw, uwzglqdniajqc rbwniez dane geologiczne oraz daty OSLlTL i 14cpublikowane przez innych badaczy, pochodzqce ze stanowisk badanych przez autorow oraz z innych stanowisk nanych z literatury.
Uzyskane wyniki nie potwierdzily nasuniqcia lqdolodu we wczesnym vistulianie, ani tez nie daly
pnekonujqcych dowod6w na obecnoSC w analizowanym obszarze osadbw lodowcowych Srodkowego vistulianu. Wieki OSL sugerujq wystqpowanie na tym obszarze gliny lodowcowej nasuniqcia
lqdolodu poprzedzajqcego LGM (pre-LGM ice advance), ok. 30 ka BP. Jednak niezbqdne sq dalsze
badania, ktbre potwierdzilby wiek tego nasuniqcia oraz okreSlilyby jego przypuszczalny zasiqg.
Zebrane wyniki dowodzq niezbicie dwdch nasuniqd lqdolodu wzdlui doliny Wisly podczas p6inego
vistulianu (LGMglaciation): starszego (ok. 21 ka BP) korelowanego z fazq leszczyriskq oraz mlodszego nasuniqcia (ok. 19 ka BP) korelowanego z fazq ponariskq.