docFilozofia, ISE, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ň}intopreamble
download 
Reklamacja Transkrypt
Filozofia, ISE, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ň}intopreamble
Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Artur Machlarz 2011-10-01 Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Plan wykładu 1 Klasyczna koncepcja prawdy 2 Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne 3 Tropy sceptyczne Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Klasyczna koncepcja prawdy Prawda = zgodność myśli z rzeczywistością. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Klasyczna koncepcja prawdy Prawda = zgodność myśli z rzeczywistością. Sceptycy nie kwestionują tej zasady, stawiają jednak problem: czy możemy osiągnąć pewność, że do takiej zgodności dochodzi? Sceptycy kwestionują kryterium oceny zgodności myśli z rzeczywistością. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Spostrzeżenie kataleptyczne Kryterium prawdy wg stoików stanowi tzw. spostrzeżenie kataleptyczne: spostrzeżenie, które nie może istnieć, jeśli nie istnieje jego przedmiot; nie mogłoby zawierać takich treści, które zawiera, gdyby sam przedmiot ich nie zawierał. Takie spostrzeżenie jest z konieczności prawdziwe - zgodne z rzeczywistością. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Wg sceptyków nie istnieje spostrzeżenie kataleptyczne, tzn. bezwględnie zgodne z rzeczywistością. Tropy sceptyczne są argumentami przeciwko rozumieniu postrzeżenia zmysłowego jako postrzeżenia kataleptycznego. Ich zasadą jest pokazanie potencjalnych rozbieżności postrzeżeń, które to rozbieżności wynikają z różnych predyspozycji podmiotu poznającego. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Pierwszy [trop sceptyczny] odnosi się do różnic zachodzących między istotami żywymi (...). (...) te same podniety u różnych istot wywołują różne wrażenia, a z tej niezgodności wynika postulat zawieszenia sądów. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Pierwszy [trop sceptyczny] odnosi się do różnic zachodzących między istotami żywymi (...). (...) te same podniety u różnych istot wywołują różne wrażenia, a z tej niezgodności wynika postulat zawieszenia sądów. Drugi trop odnosi się do zachodzących między ludźmi różnic ustrojowych i charakterologicznych. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Pierwszy [trop sceptyczny] odnosi się do różnic zachodzących między istotami żywymi (...). (...) te same podniety u różnych istot wywołują różne wrażenia, a z tej niezgodności wynika postulat zawieszenia sądów. Drugi trop odnosi się do zachodzących między ludźmi różnic ustrojowych i charakterologicznych. Wnioski: zarówno różnice gatunkowe jak i cechy indywidualne w ramach jednego gatunku, mogą miec wpływ na sposób postrzegania tych samych przedmiotów. Nie mamy kryterium oceny, które spostrzeżenia odpowiadają rzeczywistości, a które nie. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Trzeci trop powołuje się na odmienność kanalików poszczególnych zmysłów. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Trzeci trop powołuje się na odmienność kanalików poszczególnych zmysłów. Czwarty trop dotyczy różnic stanu i - mówiąc ogólnie - powszechnie występujących zmian, takich jak zdrowie-choroba, sen-jawa, radość-smutek (...). Różne przeto są nasze wrażenia w zależności od różnych stanów. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Trzeci trop powołuje się na odmienność kanalików poszczególnych zmysłów. Czwarty trop dotyczy różnic stanu i - mówiąc ogólnie - powszechnie występujących zmian, takich jak zdrowie-choroba, sen-jawa, radość-smutek (...). Różne przeto są nasze wrażenia w zależności od różnych stanów. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Piąty trop odnosi się do wychowania, praw, wiary w mity, umówi między narodami i dogmatycznych założeń. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Piąty trop odnosi się do wychowania, praw, wiary w mity, umówi między narodami i dogmatycznych założeń. Szósty trop dotyczy domieszek i połączeń. Powołuje się na to, że żadna rzecz nie występuje w czystej postaci, ale zawsze z domieszką powietrza, światła, wilgoci (...). Nie poznajemy więc rzeczy w ich właściwościach swoistych i odrębnych, tak jak nie wyodrębniamy oliwy w maści. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Piąty trop odnosi się do wychowania, praw, wiary w mity, umówi między narodami i dogmatycznych założeń. Szósty trop dotyczy domieszek i połączeń. Powołuje się na to, że żadna rzecz nie występuje w czystej postaci, ale zawsze z domieszką powietrza, światła, wilgoci (...). Nie poznajemy więc rzeczy w ich właściwościach swoistych i odrębnych, tak jak nie wyodrębniamy oliwy w maści. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Siódmy trop odnosi się do odległości i rozmaitego położenia, do przedmiotów znajdujących się w różnych miejscach. Według tego tropu to, co uważa się za wielkie, kiedy indziej okazuje się małe (...). Ponieważ zaś rzeczy nie możemy postrzegać bez określonego miejsca i położenia, przeto nie możemy poznać ich prawdziwej natury. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Siódmy trop odnosi się do odległości i rozmaitego położenia, do przedmiotów znajdujących się w różnych miejscach. Według tego tropu to, co uważa się za wielkie, kiedy indziej okazuje się małe (...). Ponieważ zaś rzeczy nie możemy postrzegać bez określonego miejsca i położenia, przeto nie możemy poznać ich prawdziwej natury. Ósmy trop odnosi się do ilościowych i jakościowych własności rzeczy. (...) Tak np. wino wypite w umiarkowanej ilości wzmacnia, wypite w nadmiarze osłabia. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Siódmy trop odnosi się do odległości i rozmaitego położenia, do przedmiotów znajdujących się w różnych miejscach. Według tego tropu to, co uważa się za wielkie, kiedy indziej okazuje się małe (...). Ponieważ zaś rzeczy nie możemy postrzegać bez określonego miejsca i położenia, przeto nie możemy poznać ich prawdziwej natury. Ósmy trop odnosi się do ilościowych i jakościowych własności rzeczy. (...) Tak np. wino wypite w umiarkowanej ilości wzmacnia, wypite w nadmiarze osłabia. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Dziewiąty trop dotyczy stałości występowania zjawisk lub ich niezwykłości lub rzadkości. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Dziewiąty trop dotyczy stałości występowania zjawisk lub ich niezwykłości lub rzadkości. Dziesiąty trop odnosi się do wzajemnego stosunku, np. między lekkością a ciężarem, siłą a słabością (...). Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne Pyrrona Dziewiąty trop dotyczy stałości występowania zjawisk lub ich niezwykłości lub rzadkości. Dziesiąty trop odnosi się do wzajemnego stosunku, np. między lekkością a ciężarem, siłą a słabością (...). [Tropy sceptyczne przedstawione za: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, 79-88] Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Tropy sceptyczne - konkluzje Wnioski z tropów sceptycznych miały charakter nie tylko teoretyczny ale także praktyczno-etyczny: Nie znamy prawdziwych własności rzeczy (a przynajmniej nie możemy stwierdzić, że je znamy). Z tego powodu powinniśmy wstrzymywać się od sądów. Zawieszenie sądu prowadzi do stanu ataraksji – spokoju, będącego warunkiem uzyskania szczęścia. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Sekstus Empiryk - przeciw logikom Argumenty sceptyczne nie dotyczyły wyłącznie możliwości spostrzeżenia kataleptycznego, lecz także zasad rozumowania. Sekstus Empiryk, wysunął m.in. następujące wątpliwości wobec rozumowań dedukcyjnych: Każda przesłanka ogólna, która musi wystąpić w rozumowaniu dedukcyjnym, albo nie ma uzasadnienia, albo wynika z obserwacji całego zbioru przedmiotów, o których mowa. W tym drugim przypadku wniosek jednak stwierdzałby coś, co wiemy już z przesłanki. Żeby uniknąć błędu regressus ad infinitum w rozumowaniu musimy przyjąć założenia, które same będą już nieuzasadnione. Uniknąć arbitralności można jedynie akceptując regressus ad infinitum, co też jest nie do przyjęcia. Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm. Klasyczna koncepcja prawdy Stoicy - spotrzeżenie kataleptyczne Tropy sceptyczne Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań! Artur Machlarz e-mail: [email protected] www: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz Artur Machlarz Filozofia, ISE, Wykład IX - Sceptycyzm.
