15. polityka przemysłowa

POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
15. POLITYKA PRZEMYSŁOWA
Negocjacje tymczasowo zamknięte 22 czerwca 1999 roku
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Gospodarki
Instytucje współpracujące: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Skarbu Państwa, Ministerstwo
Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Środowiska, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE CZERWIEC – 13 WRZEŚNIA 2002
Hutnictwo żelaza i stali
1 marca 2002 r. Rada Ministrów przyjęła Program restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali –
Aktualizacja 2002 r.. Program jest podstawą m.in. do udzielania pomocy publicznej skorelowanej ze
zdolnościami produkcyjnymi wyrobów gotowych. Podkreśla się w nim konieczność zapewnienia jego
zgodności ze zobowiązaniami międzynarodowymi Polski w tym zakresie.
Ustawa o restrukturyzacji hutnictwa z dnia 24 sierpnia 2001 r. przewiduje restrukturyzację finansową
hut – zamrożenie zadłużenia i odsetek (ang. respite of debts and interests) do końca 2005 r. i jego
spłatę w ratach w okresie 2006-2010. Korzystanie z restrukturyzacji zadłużenia jest jednak
dobrowolne – huty, które chciały skorzystać z postanowień ustawy, musiały przygotować plany
restrukturyzacyjne i przesłać je do Ministerstwa Gospodarki do 21 kwietnia 2002 r.
Plany restrukturyzacyjne hut zostały przesłane do Komisji Europejskiej, a obecnie są przedmiotem
analiz konsultanta z firmy EuroStrategy, który na bieżąc informuje w swoich raportach zleceniodawcę
i stronę polską. 10 lipca i 2 sierpnia 2002 r. odbyły się w Ministerstwie Gospodarki spotkania
przedstawicieli Ministerstwa Gospodarki oraz innych zainteresowanych resortów (UKIE, UOKiK,
Ministerstwo Skarbu Państwa) z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz konsultantem z firmy
EuroStrategy Consultants w sprawie prac nad oceną planów restrukturyzacyjnych poszczególnych hut
objętych programem restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali.
Celem strony polskiej przygotowującej modyfikację programu, którego główne kierunki zostały
przyjęte 20 sierpnia 2002 r. przez Radę Ministrów, jest zapewnienie długoterminowej zdolności
konkurencyjnej polskiego hutnictwa, m.in. przy uwzględnieniu niektórych sugestii i rekomendacji
konsultanta Komisji. Pomoc publiczna dla sektora hutnictwa żelaza i stali ma być zgodna z
postanowieniami Protokołu 2 do Układu Europejskiego. Należy podkreślić, iż strona wspólnotowa
zaakceptowała możliwość udzielania przez Polskę pomocy restrukturyzacyjnej po uzyskaniu
członkostwa w UE (a więc będzie traktowana mniej rygorystycznie, niż dotychczasowe państwa
członkowskie), jednakże pod warunkiem, iż przedstawi ona realistyczny program restrukturyzacji
sektora, uwzględniający wymogi rynkowe i prawne WE.
Przyjęte przez Radę Ministrów Kierunki modyfikacji... oraz uwagi, wyjaśnienia i opinie strony polskiej
do dotychczas otrzymanych raportów konsultanta zostały przesłane Komisji przed 4 września i
przedyskutowane na spotkaniu 4 września 2002 r. Na tym samym spotkaniu konsultant zaprezentował
swój raport końcowy. Jego oceny zostaną wzięte pod uwagę przy opracowaniu Zmodyfikowanego
programu restrukturyzacji hutnictwa (co ma nastąpić do 30 września 2002 r., tak aby mógł być
zatwierdzony przez Radę Ministrów do 22 października 2002 r.).
W zakresie konsolidacji i prywatyzacji Kierunki… przewidują, iż „Dążyć należy, aby procedury
prawne związane z pełną konsolidacją zostały zakończone do 31 grudnia 2002 r. (wykreślenie z
rejestru czterech hut przejmowanych przez PHS S.A i wpisanie połączenia do rejestru).” Jednocześnie
przewiduje się, „…zmianę sposobu prywatyzacji PHS S.A. przez zaoferowanie potencjalnym
inwestorom akcji PHS S.A. w miejsce dotychczasowej oferty, obejmującej akcje hut: Cedler S.A. i
Florian S.A. oraz wybrane aktywa hut Katowice S.A. i Sendzimira S.A. (…) inwestorowi
strategicznemu zostaną zaoferowane akcje PHS S.A., które są lub będą w posiadania Skarbu Państwa
oraz akcje PHS S.A., które będą w posiadaniu wierzycieli, a objęte w drodze konwersji zobowiązań
PHS. Takie działanie może być traktowane jako dalsze zmniejszenie pomocy publicznej udzielonej
1
POLITYKA PRZEMYSŁOWA - 15
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
PHS S.A.” Zmiana sposobu prywatyzacji ma charakter formalny, niezależnie od niej są prowadzone
zaawansowane negocjacje z potencjalnymi inwestorami.
Górnictwo węglowe
Kontynuowano realizację przyjętej 21 grudnia 1999 r. przez Radę Ministrów Korekty rządowego
programu "Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002". Na koniec czerwca
2002 r. stan zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego wynosił 143,7 tys. osób. Oznacza to
zmniejszenie zatrudnienia w górnictwie od początku realizacji reformy o 99.613 osób. Z Górniczego
Pakietu Socjalnego w I półroczu 2002 r. skorzystało 131 osób (urlopy górnicze – 55 osób, zasiłki
socjalne – 1 osoba, jednorazowe odprawy pieniężne bezwarunkowe - 75 osób). Z przyczyn leżących
po stronie pracownika odeszło z górnictwa 2.773 osób, 356 osoby przeszły do innych podmiotów
działających w obszarze górnictwa. W I półroczu 2002 r. zatrudniono w górnictwie 469 osób.
Kontynuowało swoje działania 37 Biur Pomocy Zawodowej (Vocational Support Centres) utworzone
przez Górniczą Agencję Pracy udzielających wsparcie dla górników w celu znalezienia zatrudnienia
poza kopalniami.
Na koniec pierwszego półrocza 2002 r. zdolności produkcyjne kopalń obniżono względem roku 1998
łącznie o 32,18 mln ton/rok.
Zgodnie z przyjętym przez Rząd dokumentem pt. Strategia Gospodarcza Rządu: Przedsiębiorczość –
Rozwój – Praca opracowany został projekt programu pt. Reforma górnictwa węgla kamiennego w
Polsce w latach 2003-2006. Projekt ten stanowi jeden z elementów uzdrowienia szeroko rozumianego
sektora energii. Naczelną zasadą przy konstruowaniu projektu programu jest jego zgodność z
kierunkami rozwoju całej gospodarki przy uwzględnieniu możliwości finansowych państwa.
W projekcie programu reformy założono osiągnięcie dwóch podstawowych celów:
- cel ekonomiczny - uzyskanie rentowności i systematycznego zmniejszania zobowiązań całego
sektora, co pozwoli na zapewnienie regularnej płatności świadczeń, w tym docelowo również
opłat ekologicznych,
- cel społeczny - łagodzenie dotychczasowej i planowanej restrukturyzacji zatrudnienia.
Stan zobowiązań sektora górnictwa węgla kamiennego osiągnął ponad 20 mld PLN. Dotychczasowe
próby oddłużenia branży były nieskuteczne. Dlatego też w projekcie programu zakłada się wdrożenie
restrukturyzacji finansowej, efektem której będzie odzyskanie płynności finansowej, odbudowa
kapitałów podmiotów górnictwa i funkcjonowanie otoczenia sektora w „normalnych” warunkach.
Dla zmniejszenia zatrudnienia pracowników powierzchni kopalń projekt programu przewiduje
podjęcie działań osłonowych i aktywizujących. Działania te miałyby na celu minimalizację
negatywnych skutków społecznych, kontynuowanej w niezbędnym zakresie restrukturyzacji
zatrudnienia. W ramach działań osłonowych proponuje się następujące instrumenty:
− przemieszczenia pracowników,
− jednorazowe bezpłatne szkolenie,
− urlop górniczy.
W ramach działań aktywizujących projekt programu przewiduje:
− wprowadzenie pakietu aktywizującego,
− jednorazowej odprawy pieniężnej.
Aspekt regionalny i działania wspierające tworzenie nowych miejsc pracy to działania niezwykle
istotne dla powodzenia reformy i łagodzenia zarówno dotychczasowej jak i planowanej
restrukturyzacji zatrudnienia. W tym celu w projekcie programu przewiduje się powiązanie pomocy
publicznej świadczonej przez budżet państwa z polityką regionalną w zakresie tworzenia nowych
miejsc pracy i pozyskanie zagranicznych środków finansowych na pobudzenie rozwoju regionalnego z
wykorzystaniem majątku kopalń likwidowanych. Projekt programu został przyjęty przez Zespół do
Spraw Funkcjonowania Gospodarki i skierowany w lipcu br. przez Ministra Gospodarki do
rozpatrzenia przez Radę Ministrów.
Przemysł górnictwa i przetwórstwa siarki
Kontynuowano realizację przyjętego 13 lutego 2001 r. przez Radę Ministrów Programu
restrukturyzacji górnictwa i przetwórstwa siarki w Polsce. Minister Skarbu Państwa zaakceptował
2
POLITYKA PRZEMYSŁOWA - 15
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
program naprawczy przedsiębiorstwa państwowego Kopalnie i Zakłady Przetwórcze Siarki ”Siarkopol
w Tarnobrzegu, a 15 września 2001 r. Decyzją nr 85 Ministra Skarbu Państwa przedsiębiorstwo
dotychczas prowadzące eksploatację - Kopalna Siarki Jeziórko, postawione zostało w stan likwidacji.
27 maja 2002 r. Minister Gospodarki zaakceptował kierunkowo Program likwidacji zakładu
górniczego Kopalnia Siarki Jeziórko”.
Nastąpiła również zmiana sytuacji w przedsiębiorstwach prowadzących rekultywację i likwidację
kopalń siarki wynikająca ze zmiany sposobu finansowania tych prac. Od 2001 r. koszty likwidacji i
rekultywacji kopalń pokrywane są ze środków Narodowego Funduszu ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, a nie jak dotychczas z Budżetu Państwa.
W związku ze zmianami, jakie nastąpiły w górnictwie siarki i w jego otoczeniu już po zakończeniu i
przyjęciu Programu restrukturyzacji Górnictwa i przetwórstwa siarki w Polsce, nie jest on
realizowany zgodnie z zawartymi w nim rekomendacjami.
Konieczna jest w związku z powyższym zmiana ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki
(Dz.U z 8.09.2000 r., Nr 74, poz. 856) i przystosowanie jej do obecnego sposobu finansowania ze
środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Projekt zmiany ustawy
został przygotowany w Ministerstwie Gospodarki i przekazany zostanie do uzgodnień
międzyresortowych.
Ministerstwo Skarbu Państwa przeprowadza analizę możliwości utworzenia jednego przedsiębiorstwa
prowadzącego likwidację i rekultywację kopalń siarki na terenie woj. podkarpackiego.
Strategia dla przemysłu lekkiego na lata 2000-20051
Na posiedzeniu 9 lipca 2002 r. Rada Ministrów przyjęła Ocenę wdrożenia działań wynikających z
dokumentu „Strategia dla przemysłu lekkiego na lata 2000-2005 według stanu na 31 grudnia 2001
roku. Do istotnych osiągnięć związanych z realizacją „Strategii dla przemysłu lekkiego na lata 20002005” w 2001 r. można zaliczyć:
- Przyjęcie przez Sejm ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o dopłatach do
oprocentowania niektórych kredytów bankowych (Dz.U. z 2001 r., Nr 72, poz. 746) oraz przyjęcie
przez Radę Ministrów rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania
dopłat do oprocentowania kredytów bankowych przeznaczonych na finansowanie zadań
związanych z restrukturyzacją przemysłu lekkiego (Dz.U. z 2001 r., Nr 128, poz. 1411). W
wyniku wejścia w życie powyższych aktów prawnych możliwe jest udzielanie dopłat do kredytów
preferencyjnych dla przedsiębiorstw przemysłu lekkiego przeprowadzających restrukturyzacje
techniczno–technologiczno-organizacyjną w tym zatrudnienia. W projekcie budżetu na rok 2002
na dopłaty do preferencyjnych kredytów na restrukturyzację przemysłu lekkiego zaplanowano
kwotę 15000 tys. PLN.
- Wejście w życie znowelizowanego pakietu „ustaw okołocelnych”, tj.:
- ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o ochronie przed nadmiernym przywozem towarów na
polski obszar celny (Dz.U. z 2001 r., Nr 43, poz. 477),
- ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie przed nadmiernym przywozem na polski obszar
celny niektórych towarów tekstylnych i odzieżowych (Dz.U. z 2001 r., Nr 110, poz.1188),
- ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów
po cenach dumpingowych (Dz.U. z 2001 r., Nr 123, poz. 1352).
- Wejście w życie 18 czerwca 2002 r. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 października 2001
r. w sprawie bezpieczeństwa i znakowania produktów włókienniczych (Dz.U. z 2001 r., Nr 144,
poz. 1616),
- Przeprowadzenie zarówno przez administrację rządową, jak również przez izby gospodarcze 11
szkoleń dla przedstawicieli przemysłu lekkiego z zakresu wspomagania funkcjonowania
przedsiębiorstw na globalnym rynku.
1
Dokument ten został przyjęty przez Radę Ministrów 24 października 2000 roku. Zawiera on rekomendacje
działań skierowane do przemysłu, związków zawodowych, organizacji przedsiębiorców oraz urzędów
centralnych, których realizacja ma zagwarantować poprawę funkcjonowania przemysłu lekkiego. Dotyczą one
m.in. wzrostu produktywności i eksportu, restrukturyzacji technicznej, technologicznej i organizacyjnej oraz
doskonalenia sposobów zarządzania przedsiębiorstwem.
3
POLITYKA PRZEMYSŁOWA - 15
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
-
Zintensyfikowanie współpracy administracji rządowej z izbami gospodarczymi i środowiskiem
przemysłu lekkiego w zakresie prowadzonych prac analitycznych, systemowych i legislacyjnych
na rzecz podnoszenia konkurencyjności i efektywności gospodarowania w przemyśle lekkim.
Dalsze prace prowadzone będą w zakresie:
- przygotowania przez ministra właściwego ds. gospodarki, ministra właściwego ds. finansów
publicznych, ministra właściwego ds. pracy, organizacje pracodawców, związki zawodowe
dalszych propozycji rozwiązań w zakresie restrukturyzacji zatrudnienia;
- uwzględnienia w strategiach i programach rozwoju województw, przygotowywanych przez
administrację samorządową, tworzenia miejsc pracy dla osób zwalnianych z przedsiębiorstw
przemysłu lekkiego. Tylko 2 spośród 5 województw zaznaczonych w Strategii dla przemysłu
lekkiego na lata 2000-2005 jako obszary o dużej alokacji tego przemysłu, podjęły prace
realizujące to zadanie;
- dokończenia przez ministra właściwego ds. sprawiedliwości procesu legislacyjnego ustawy Prawo
upadłościowe, która uprości i przyspieszy tryb tego postępowania;
- zwiększenia nakładów na specjalistyczne wyposażenie wydzielonych i wyspecjalizowanych, do
kontroli wyrobów przemysłu lekkiego, posterunków celnych;
- wprowadzenia regulacji określającej kryteria sanitarne jakie powinna spełniać importowana
odzież używana.
OGÓLNE PODSUMOWANIE
Hutnictwo żelaza i stali
Prowadzone w szybkim tempie wielokierunkowe działania restrukturyzacyjne i dokonywane
modyfikacje Programu restrukturyzacji… zmierzają do zapewnienia trwałej, długoterminowej
konkurencyjności polskiego hutnictwa także po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Do
najważniejszych instrumentów prowadzących do tego celu należą konsolidacja i prywatyzacja.
Modyfikacje programu są prowadzone w stałym kontakcie z Komisją Europejską i jej konsultantem.
Ich celem jest doprowadzenie do zamknięcia rozdziału negocjacyjnego „Polityka konkurencji” oraz
podjęcia przez Radę Stowarzyszenia RP-UE decyzji o przedłużeniu okresu dozwolonego udzielania
pomocy publicznej sektorowi hutnictwa żelaza i stali w Polsce.
Górnictwo węgla kamiennego
Zgodnie z zapisami korekty Założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku węgiel stanowić ma
podstawę bezpieczeństwa energetycznego Polski. Konieczna będzie w związku z tym dalsza
restrukturyzacja sektora wydobywczego, tak aby umożliwić mu funkcjonowanie w ramach gospodarki
rynkowej. Na ukończeniu są obecnie prace nad kolejnym programem restrukturyzacyjnym dla sektora,
na lata 2003-2006.
Przemysł górnictwa i przetwórstwa siarki
Restrukturyzacja górnictwa i przetwórstwa siarki - mimo opóźnień wynikających m.in. z
ograniczonych możliwości finansowych - jest kontynuowana. Głównym jej celem jest usunięcie
zagrożeń ekologicznych, które powstały w wyniku eksploatacji odkrywkowych i otworowych kopalń
siarki oraz zagwarantowanie rekultywacji terenów zdegradowanych.
Ważnym celem programu jest doprowadzenie do ekonomicznej efektywności, możliwie najszerszej,
części sektora górnictwa i przetwórstwa siarki przy maksymalnym złagodzeniu, dla pracowników
przemysłu siarkowego oraz lokalnego rynku pracy, skutków szybko malejącej liczby miejsc pracy w
tym przemyśle.
Przemysł lekki
Dobiega końca drugi rok realizacji Strategii dla przemysłu lekkiego na lata 2000-2005. Z 15
określonych w Strategii zadań, 5 znajduje się w zaawansowanym stadium realizacji. Do
najważniejszych z nich można zaliczyć implementację i wdrożenie regulacji prawnych WE, wzrost
innowacyjności oraz stymulację eksportu. W początkowej fazie realizacji znajduje się kolejne 5 zadań,
w tym restrukturyzacja finansowa sektora, negocjacje WTO, podniesienia znaczenia organizacji
producenckich. Konsekwentna realizacja zapisów Strategii pozwoli na efektywną restrukturyzację
przemysłu lekkiego, podniesienie jego konkurencyjności i przygotowanie do funkcjonowania w
ramach jednolitego rynku wewnętrznego.
4
POLITYKA PRZEMYSŁOWA - 15
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
Przemysł elektroniczny
Na etapie uzgodnień międzyresortowych znajduje się projekt Strategii dla przemysłu elektronicznego.
Jest on kolejnym elementem pakietu rządowego Przedsiębiorczość-Rozwój-Praca. Strategia
gospodarczego rozwoju Polski na lata 2004-2006.
Dokument ma na celu wyznaczenie strategicznych kierunków dla rozwoju przemysłu elektronicznego
w Polsce. Będzie on jednocześnie stanowił uzupełnienie innych dokumentów strategicznych jak
Rozwój społeczeństwa informatycznego, czy ePolska. Realizacja Strategii ma ułatwić promowanie
rozwoju gospodarczego opartego na wiedzy oraz promowanie rozwiązań technologicznie
zaawansowanych i podnoszenie innowacyjności przemysłu.
5
POLITYKA PRZEMYSŁOWA - 15