zmiana podejścia. Model Kontraktowania Usług Społecznych

Zlecanie zadań publicznych organizacjom
pozarządowym – zmiana podejścia.
Model Kontraktowania Usług Społecznych
Grzegorz Basarab,
Centrum Inicjatyw Obywatelskich
Szczecin 27.11.2014 r.
Kontekst
Model Kontraktowania Usług Społecznych (MKUS) proponuje nowe
podejście w zlecaniu realizacji zadań publicznych organizacjom
pozarządowym. Głównymi przesłankami dla jego stworzenia były wyniki
badań oraz doświadczenia, które wskazują na to, Ŝe dotychczasowy
sposób przekazywania zadań nie jest wystarczająco efektywny i wbrew
załoŜeniom twórców Ustawy o działalności poŜytku publicznego
i o wolontariacie w ograniczonym zakresie realizuje zasadę
pomocniczości.
Kluczowe słabości
obecnego podejścia
Problem 1. Rozdrobnienie dotacji
Problem 2. Niewielka skala przekazywanych „duŜych zadań”
Problem 3. Słabe nastawienie na rozwiązywanie problemów
Problem 4. Nieefektywne rozliczanie zadań
Bariery współpracy
(oczami JST)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
niska zdolność do realizowania duŜych, powaŜnych projektów
uwikłanie organizacji w rywalizację między sobą
wypalenie zawodowe części liderów i działaczy
niewystarczające kompetencje przedstawicieli organizacji,
zwłaszcza w zakresie przepisów oraz kwestii formalnych
brak zaufania trzeciego sektora do władz samorządowych
roszczeniowa postaw a organizacji
brak znajomości specyfiki funkcjonowania samorządu
JST nie zawsze doceniają kompetencje organizacji w zakresie
rozwiązywania problemów społeczności
nieprzejawianie wystarczającego zainteresowania organizacjami
pozarządowymi
Bariery współpracy
(oczami NGO)
• Biurokratyzacja relacji
• Oparcie o nieformalnie kontakty, brak
przejrzystości relacji
• niski stopień profesjonalizacji organizacji
• Układ silnie asymetryczny (samorząd jest na
uprzywilejowanej pozycji)
• Dostosowywanie działań do moŜliwości
uzyskania finansowania, a nie do swojej misji
• Nowym organizacjom cięŜko się przebić
Odsetek JST szczebla gminnego
przekazujących organizacjom
pozarządowym środki na podstawie
poszczególnych ustaw
Dziedziny poŜytku publicznego wspierane
przez gminy w trybie
ustawy o poŜytku w 2011 r.
Dynamika wydatków gmin na
zlecanie zadań organizacjom
pozarządowym
Model Kontraktowania Usług
Społecznych
Krok 1. Wybór zadania
• Zadanie, które dotychczas jest realizowane
przez instytucję samorządową (np. prowadzenie
szkoły, schroniska dla zwierząt)
• Nowe zadanie, które dotychczas na danym
terenie nie było realizowane (np. Centrum
Wolontariatu, Biuro Porad Obywatelskich)
• suma zadań, które dotychczas były realizowane
w sposób rozproszony (np. małe dotacje na
działania w dziedzinie kultury będą zlecane
jednemu operatorowi)
Krok 1. Wybór zadania
Kluczowe kryteria decyzji o zmianie:
•Chęć wygenerowania oszczędności w budŜecie samorządu (zlecenie zadania, które
zapewni mniejszy jego koszt), z dwoma zasadniczymi podejściami:
–
zachowanie tego samego poziomu usług, przy mniejszych
nakładach;
–
poprawienie jakości, przy zachowaniu tych samych nakładów;
•Skalę potrzeby społecznej na usługę danego rodzaju (głównie usługi kierowane
do ludności – opieka i pomoc społeczna, oświata, kultura i rekreacja, rzadziej np.
schroniska dla zwierząt);
•Występowanie trudności w realizacji danego zadania przez JST we własnym
zakresie lub brak doświadczenia JST w realizacji danego zadania (np. tworzenie nowej
instytucji, wprowadzanie nowej usługi);
•Istnienie partnera pozarządowego, mającego wiedzę i doświadczenie w wykonaniu
zadania;
•Zaufanie do organizacji pozarządowych;
•Dysponowanie dodatkowymi zasobami (nadwyŜka funduszy, niewykorzystane
zasoby lokalowe).
Krok 1. Narzędzia
• Diagnoza lokalna
• Narzędzie badania efektywności społecznej
i ekonomicznej zmiany formy realizacji zadania
Krok 2. Wybór typu zlecenia
Krok 2. Bon na aktywność –
regranting
• Bon na aktywność to sposób dla zlecania
niewielkich dotacji.
• Ich zasadniczym celem jest wspieranie
aktywności społecznej.
• Charakterystyczne w tym typie jest
zminimalizowanie procedur w odniesieniu do
skali realizowanych działań.
Krok 2. Bon na aktywność –
regranting
• Regranting - czyli przekazywanie „dotacji na dotację”.
• W tej ścieŜce samorząd ogłasza konkurs w którym wybiera tzw.
„operatora”.
• Wybrana organizacja otrzymuje pieniądze, które przekazuje dalej,
najczęściej w formie mniejszych dotacji.
• Nie jest ona zobligowana do korzystania z trybów Ustawy o
działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie. MoŜe zatem
przygotować prostsze formularze ofert, umów i sprawozdań z
wykonanego zadania
• Regranting pozwala odciąŜyć samorządy od wielu działań
związanych z przeprowadzeniem duŜej ilości konkursów
dotacyjnych.
Krok 2. Zlecanie usług
• Zleceniem jest prowadzenie usługi dla społeczności
lokalnej lub wybranej grupy społecznej.
• Samorząd określa przedmiot usługi, wskaźniki ilościowe
dotyczące jej dostarczania (np. usługi opiekuńcze,
poradnictwo psychologiczne dla rodzin etc.) oraz
jakościowe (świadczenie usługi na podstawie standardu
minimalnego).
• Usługa świadczona jest z wykorzystaniem infrastruktury
organizacji.
Krok 2. Zlecenie prowadzenia
instytucji
• Zleceniem jest prowadzenie trwałej instytucji o
charakterze publicznym, świadczącej usługi na rzecz
społeczności.
• Instytucją tą moŜe być np. dom pomocy społecznej,
szkoła lub świetlica środowiskowa, a takŜe centrum
organizacji pozarządowych czy świetlica wiejska.
• Dla prowadzenia takiej instytucji niezbędne jest
posiadanie odpowiedniej infrastruktury, która
przekazywana jest przez samorząd lub pozostaje w
dyspozycji organizacji, ale samorząd ponosi koszty jej
utrzymania (w ramach zleconego zadania).
Krok 2. Kooperacyjne
rozwiązywanie problemów
• Ten typ zlecenia zadania polega na
kontraktowaniu zestawu zadań dla partnerstwa
tworzonego do rozwiązania konkretnego,
zdefiniowanego przez samorząd problemu.
• Rozwiązanie tego problemu ze względu na jego
naturę, wymaga kooperacji wielu instytucji, z
róŜnych obszarów działalności (zarówno
podmiotów publicznych, społecznych jak i
prywatnych).
Narzędzia kroku 2
• Analiza prawna moŜliwości realizacji
MKUS
• Przykłady praktyk z Polski
Krok 3. Przeprowadzenie zmiany
Krok 3. Etap 1. Analiza
• Celem tego etapu jest zdobycie jak największej
ilości informacji, która potrzebna będzie do
podjęcia decyzji o zleceniu realizacji zadania
publicznego oraz przygotowanie listy kolejnych
działań, które pozwolą na przeprowadzenie
całego procesu zmiany.
• Narzędzia: tabela z kluczowymi pytaniami
Krok 3. Etap 2. Przygotowanie
Opracowanie koncepcji zmiany, obejmującej:
– komunikację wewnętrzną – zapowiedź zmiany wewnątrz
instytucji publicznych, przygotowanie pracowników do
przeprowadzenia zmiany;
– konsultacje z interesariuszami – a więc tymi osobami i
grupami osób, które potencjalnie mogą być zainteresowane
zmianą (z róŜnych powodów – poniewaŜ mogą coś zyskać lub
stracić);
– opracowanie zmian formalno-prawnych – przygotowanie
projektów uchwał, zarządzeń lub zmiany w istniejących
dokumentach (np. w programie współpracy)
Krok 3. Etap 2. Przygotowanie
Opracowanie koncepcji zmiany, obejmującej:
– komunikację zewnętrzną – poinformowanie o zamiarze zmiany
społeczność lokalną,
w sposób zwyczajowo przyjęty w danej jednostce samorządu
terytorialnego;
– konsultacje społeczne – przeprowadzenie konsultacji społecznych,
zarówno samej koncepcji zmiany, jak i projektów aktów prawnych, które
mają ją wdroŜyć;
– wprowadzenie korekt do planu – po przeprowadzonych konsultacjach
niezbędne jest wprowadzenie korekt, które uwzględnią uwagi zgłoszone
przez społeczność lokalną
i interesariuszy;
– przeprowadzenie zmian formalno-prawnych – przyjęcie
przygotowanych zarządzeń, przyjęcie stosownych uchwał lub zmian w
istniejących aktach prawnych.
Krok 3. Etap 2. Przygotowanie
Narzędzia:
•
•
•
•
Analiza potrzeb i oczekiwań mieszkańców
Analiza interesariuszy i ich nastawienia
Analiza organizacji i planowanie wsparcia
Obliczenie czasu potrzebnego na zmianę –
harmonogram
• Standaryzacja zadań publicznych
Krok 3. Etap 3. WdroŜenie
W kroku tym przewidziane są następujące działania:
•Przygotowanie potencjalnych realizatorów – w tym działaniu naleŜy
przeprowadzić zestaw działań wspierających, w przypadku, gdy na
etapie diagnozy stwierdzono, Ŝe wśród istniejących organizacji brak
jest dostatecznego potencjału do realizacji zadania publicznego.
•Przygotowanie innych interesariuszy – to działanie przewiduje
wspieranie równieŜ innych interesariuszy, którzy zyskają lub stracą na
zmianie formy realizacji zadania (np. dotychczasowa kadra zmieni
miejsce pracy, zmieni się formuła korzystania z zadania publicznego
dla obecnych klientów).
•Zlecenie realizacji zadania – to działanie, w którym przeprowadzany
jest proces zakontraktowania zadania – albo za pomocą procedury
konkursowej, albo innej procedury przyjętej przez samorząd zgodnie z
prawem.
Krok 3. Etap 3. WdroŜenie
Narzędzia:
• Jak wspierać potencjalnych realizatorów
zadania?
Krok 3. Etap 4. Ocena
• Etap ten podzielony jest na trzy kluczowe
zadania:
– BieŜący monitoring realizacji zadania – którego
zasadniczym celem jest rzeczowe i finansowe
badanie postępu realizacji zawartej umowy
– Ewaluacja realizacji zadania – to badanie na ile
cele, określone w umowie zostały osiągnięte, na ile
zadanie zrealizowano efektywnie
– Ewaluacja procesu zmiany – to ocena na ile zmiana
formy realizacji usługi przyniosła oczekiwane
rezultaty, co moŜna było zrobić lepiej?
Krok 3. Etap 4. Ocena
Narzędzia:
• Jak prowadzić monitoring i ewaluację?
Strona projektu
www.zlecaniezadan.pl