Obraz człowieka jest zagadnieniem pełnym zagadek, otwierającym

Nr wniosku: 170503, nr raportu: 13319. Kierownik (z rap.): dr Anna Małgorzata Horodecka
Obraz człowieka jest zagadnieniem pełnym zagadek, otwierającym nowy sposób patrzenia na ekonomię.
Jest to, bowiem termin, który w zależności od sposobu jego rozumienia – w sposób mocno uproszczony,
albo bardziej dogłębny, odkrywa nowe aspekty w ekonomii, nieuchronnie kierując ją na nowo ku
człowiekowi. Czy ekonomia, która zapomina o człowieku, któremu według swoich najdawniejszych
definicji miała służyć, może nosić miano ekonomii?
Celem projektu było ukazanie znaczenia obrazu człowieka dla rozwoju ekonomii. Oznaczało to, udzielenie
odpowiedzi na pytanie o definiowanie, przyczyny tworzenia, zmiany obrazu człowieka w ekonomii i ich
konsekwencje dla podstaw ekonomii.
Stworzono model człowieka, pozwalający na dokonanie takich porównań, wychodząc od podstaw
antropologicznych, ujmujący nie tylko wielopoziomowy wymiar indywidualny, ale też społeczny i relację
do środowiska. Wskazano ograniczenia obrazu człowieka w ekonomii neoklasycznej, którym próbuje
zaradzić współczesna ekonomia heterodoksyjna ze swoimi koncepcjami człowieka, które mają o wiele
bardziej złożony charakter.
Przyjęcia takiego złożonego obrazu człowieka, zakorzenionego w społeczeństwie, kulturze, które podlegają
ewolucji, rozpatrującego swoje decyzje nie tylko w kategoriach użyteczności, ale na wymiarze dobra-zła,
dążącego do szczęścia nie tylko dla siebie, ale i swojego otoczenia ma liczne konsekwencje dla ekonomii.
Przenosimy centrum naszych zainteresowań w ekonomii z problemu równowagi, wzrostu gospodarczego,
preferencji na zagadnienia bezpośrednio związane z harmonią społeczną, odpowiedzialnością za własne
działania, potrzebami człowieka i z zapewnieniem podstawowych potrzeb. Wówczas nasza ocena stanu
gospodarki koncentruje się raczej na tym, na ile zaspokaja ona podstawowe potrzeby człowieka, niż na
analizie zmian PKB. Poza tym obraz człowieka wpływa na nowe rozumienie celu ekonomii, jej zakresu,
metodologii, metod, co łączy się z powstawaniem nowych teorii ekonomicznych. Oznacza to w
konsekwencji dla ekonomii poważną zmianę, która może mieć kształt pluralistyczny (współegzystencja
różnych kierunków ekonomicznych, posługujących się odmiennymi koncepcjami człowieka), eklektyczny
(rozszerzanie homo oeconomicusa o nowe założenia), paradygmatyczny (przyjęcie nowego paradygmatu z
istniejących heterodoksyjnych szkół ekonomicznych, czy wpracowanie meta-ekonomii).