Procedury pobierania materiału do badań

LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
Opracował
Sprawdził
Zatwierdził
L.p.
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 1 z 7
EGZ. NADZOROWANY
Asystent Iwona Quant
Stanowisko, imię i nazwisko:
22.05.2014r.
Data:
Podpis
Technik Barbara Maciejewska
Stanowisko, imię i nazwisko:
23.05.2014r.
Data:
Podpis
Kierownik LM Grażyna Niedziółka
Stanowisko, imię i nazwisko
23.05.2014
Data:
Podpis
Numer i nazwa zmienionego
lub wycofanego dokumentu
Numer
zmienionej lub
wycofanej strony
Data wprowadzenia
Podpis osoby
zmiany lub wycofania dokonującej zmiany lub
dokumentu
wycofującej dokument
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 2 z 7
EGZ. NADZOROWANY
SPIS TREŚCI:
1. Cel
2. Zakres stosowania
3. Definicje
4. Odpowiedzialność
5. Tryb postępowania
5.1 Aparatura i sprzęt
5.2 Pobieranie materiału
5.2.1 Pobieranie kału
5.2.2 Pobieranie wymazu z odbytu
5.2.3 Pobieranie wymazu kału
5.2.4 Pobieranie próbek kału w kierunku Rota/Adenowirusów oraz Norowirusów
5.2.5 Wskaźniki biologiczne do oceny skuteczności procesu sterylizacji
5.2.6 Pobieranie próbek do oceny czystości mikrobiologicznej powierzchni i powietrza
5.3 Transport
5.4. Przyjmowanie materiału do badań
5.5. Oznaczanie materiału
5.6. Rejestrowanie materiału
5.7. Wykonywanie badań
5.8. Pozbywanie się materiału po badaniu
6. Dokumenty związane
7. Załączniki
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 3 z 7
EGZ. NADZOROWANY
1. Cel
Celem instrukcji jest zapewnienie prawidłowego sposobu pobierania materiału do badań
mikrobiologicznych, jego transportu, przyjmowania, przechowywania i pozbywania się po
badaniu.
2. Zakres stosowania
Instrukcja obowiązuje w WOMP-Gdynia w Laboratorium Mikrobiologicznym oraz Recepcji
WOMP.
3. Definicje
Brak
4. Odpowiedzialność
Zleceniodawcy, pacjenci, osoby pobierające i transportujące ponoszą pełną
odpowiedzialność za wszystkie etapy pobrania i transportu próbek, do momentu dostarczenia
do Recepcji.
Za przyjmowanie, ocenę stanu, oznaczanie i rejestrowanie próbek odpowiedzialni są
pracownicy Recepcji.
Za pozbywanie się materiału po badaniach odpowiedzialni są analitycy wykonujący badania.
Kierownik laboratorium decyduje o odrzuceniu próbki w przypadku jej złego stanu.
5. Tryb postępowania
5.1 Aparatura i szkło
Do pobierania kału używane są jednorazowe pojemniki tzw. kałówki, do pobierania
wymazów z odbytu i wymazów z kału używane są wymazówki z podłożem transportowym.
Do oceny skuteczności procesu sterylizacji stosowane są wskaźniki biologiczne.
Do poboru próbek w celu oceny czystości mikrobiologicznej powierzchni stosowane są płytki
kontaktowe z podłożem, wymazówki z podłożem transportowym lub wymazówki suche.
Płytki Petriego z podłożem oraz aparat MAS-100 służą do pobierania próbek w celu oceny
czystości mikrobiologicznej powietrza.
5.2 Pobieranie materiału
5.2.1 Pobieranie kału do badań bakteriologicznych
Kał należy pobrać trzykrotnie, jeśli to możliwe, w następujących po sobie dniach. Należy
pobrać grudkę kału wielkości dużego orzecha laskowego do czystego pojemnika.
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 4 z 7
EGZ. NADZOROWANY
Próbkę kału pobiera się ze świeżo oddanego stolca na papier toaletowy lub papierowy
talerzyk jednorazowy; nie pobierać z muszli klozetowej. Grudkę kału pobiera się łyżeczką
plastykową dołączoną do naczynka tzw. kałówki i umieszcza się wewnątrz niego. Materiał
nie powinien być zanieczyszczony moczem. Po umieszczeniu próbki, pojemnik należy
szczelnie zamknąć i opisać najlepiej za pomocą naklejki z podaniem imienia i nazwiska,
następnie dostarczyć do laboratorium wraz z wypełnionym skierowaniem F-03/PO-08
„Skierowanie na badanie kału lub wymazu z odbytu”.
5.2.2 Pobieranie wymazu z odbytu
Do pobierania wymazu z odbytu używa się wymazówki transportowej. Do pobrania wymazu
z odbytu upoważnieni są: lekarz, pielęgniarki oraz osoby przeszkolone..
- Pacjenta ustawić w pozycji skłonu do przodu lub ułożyć na kozetce w pozycji
łokciowo-kolanowej, należy polecić powolne i miarowe oddychanie oraz rozluźnienie
mięśni odbytu z ewentualnym lekkim parciem na stolec
- Wymazówkę wprowadzić tak głęboko aby znalazła się poza zwieraczem odbytu na
głębokość 4-5 cm, przy wprowadzaniu wymazówki do odbytnicy należy równocześnie
lekko rozchylać fałdy pośladkowe pacjenta
- Obracać wymazówką kilkakrotnie, starając się zebrać materiał z powierzchni ściany
odbytnicy, na wymazówce powinien być widoczny ślad kału oraz złuszczone komórki
błony śluzowej.
- Po pobraniu umieścić wymazówkę w probówce oznaczając ją za pomocą nalepki
imieniem i nazwiskiem pacjenta (materiał przechowywać w lodówce) następnie
dostarczyć do laboratorium wraz ze skierowaniem F-03/PO-08 „Skierowanie na
badanie kału lub wymazu z odbytu”.
5.2.3 Pobieranie wymazu z kału
Pałeczkę z zestawu transportowego należy wyjąć z opakowania tuż przed pobraniem
wymazu. Podczas pobierania próbki pałeczkę należy trzymać za osadzony na niej korek.
Pobiera się niewielką ilość kału (z kilku miejsc) przez włożenie do niego wacika
umocowanego na patyczku i obrócenie go kilkakrotnie w materiale kałowym. Na waciku
powinien być widoczny ślad kału. Następnie wyjąć korek z probówki z podłożem
transportowym, umieścić tam pobrany wymaz i szczelnie zamknąć probówkę. Dostarczyć do
laboratorium wraz z wypełnionym skierowaniem F-03/PO-08 „Skierowanie na badanie kału
lub wymazu z odbytu”.
5.2.4 Pobieranie próbek kału w kierunku Rota/Adenowirusów oraz Norowirusów
Próbkę kału w kierunku wirusów należy pobrać w okresie ostrych objawów choroby do
czystego suchego pojemnika, bez dodatku substancji konserwujących lub podłoża
transportowego. Niezbędna ilość kału to 1-2ml lub 1-2g. Pojemnik z próbką kału należy
opisać imieniem i nazwiskiem pacjenta i dostarczyć do laboratorium. W oczekiwaniu na
przekazanie próbki, pojemnik musi być przechowywany w lodówce i traktowany jest jako
materiał potencjalnie zakaźny. Dostarczyć do laboratorium wraz z wypełnionym
skierowaniem F-03/PO-08 „Skierowanie na badanie kału lub wymazu z odbytu”.
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 5 z 7
EGZ. NADZOROWANY
5.2.5 Wskaźniki biologiczne do oceny skuteczności procesu sterylizacji
Test biologiczny poddać sterylizacji, po zakończeniu procesu sterylną pęsetą wyjąć test
biologiczny ze sterylizatora i umieścić go w jałowym opakowaniu, szczelnie zamykając.
Razem z każdym testem biologicznym należy dostarczyć niewysterylizowany test z tej samej
serii, który jest kontrolą żywotności drobnoustrojów testowych w danej serii.
Do testu dołączyć skierowanie na formularzu F-04/PO-08 „Skierowanie na badanie
laboratoryjne skuteczności procesu sterylizacji”.
5.2.6 Pobieranie próbek do oceny czystości mikrobiologicznej powierzchni i powietrza
- pobieranie odcisków płytką kontaktową
Zdjąć wieczko, przycisnąć pożywkę agarową do powierzchni przez 10 sek. unikając
obracania płytki. Płytkę zamknąć i dostarczyć do laboratorium.
- pobieranie wymazów (metoda jakościowa na obecność patogenów – Staphylococcus ureus,
Salmonella sp., Escherichia coli).
Wyjąć wymazówkę ze sterylnego opakowania z podłożem transportowym, przycisnąć do
badanej powierzchni, przecierać kilkakrotnie badaną powierzchnię, obracając wymazówkę
między palcami, tak by wykorzystać całą powierzchnię wymazówki. Niezwłocznie włożyć
wymazówkę do podłoża transportowego, unikając dotykania wymazówką innych
powierzchni lub zewnętrznej ścianki opakowania.
- Wykonanie wymazu z użyciem szablonu
Przygotować jałowy szablon, jałową wymazówkę oraz butelkę z jałowym płynem
płuczącym. Wyjąć wymazówkę ze sterylnego opakowania i zanurzyć jej koniec w butelce
zawierającej płyn płuczący. Przycisnąć koniec wymazówki do ścianki butelki dla usunięcia
nadmiaru płynu. Przycisnąć szablon do powierzchni badanej, przecierać obszar ograniczony
szablonem 5-krotnie, równolegle do jednego boku szablonu, czynność powtórzyć w
kierunku prostopadłym do poprzedniego. Wymaz pobierać dociskając wymazówkę do
badanej powierzchni oraz obracając tak, by wykorzystać maksymalnie jej powierzchnię.
Włożyć wymazówkę do butelki z płynem płuczącym i aseptycznie złamać lub odciąć
patyczek.
Popłuczyny (zawiesinę wyjściową) uzyskuje się poprzez ręczne wytrząsanie przez jedną
minutę butelki z płynem płuczącym i wymazówką.
- pobieranie próbek powietrza metodą zderzeniową (za pomocą aparatu MAS-100).
Przed pobraniem próbek należy zamknąć okna i drzwi badanego pomieszczenia. Na ogólną
liczbę drobnoustrojów wskazane jest pobieranie próbek na dwie płytki Petriego. Zassać
strumień powietrza próbnikiem MAS-100, płytki z podłożem wyjąć z próbnika dostarczyć
do laboratorium.
Dostarczyć do laboratorium wraz z wypełnionym skierowaniem F-14/PO-08 „Protokół
pobrania próbek w celu oceny czystości mikrobiologicznej” dla próbek powietrza, płytek
odciskowych i wymazów czystościowych .
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 6 z 7
EGZ. NADZOROWANY
5.3 Transport
Kał do badania bakteriologicznego należy dostarczyć do laboratorium w ciągu kilku godzin
od momentu pobrania w temperaturze pokojowej, jeśli jest to niemożliwe przechowywać
w temperaturze od 2-8°C i dostarczyć maksymalnie do 24 godzin od pobrania.
Wymaz na podłożu transportowym maksymalnie do 72 godz.
Kał na Rota-Adenowirusy należy dostarczyć w ciągu 6 godzin od pobrania, przechowywać
w temperaturze 2-8°C.Test wykonać nie później niż 72 godziny od pobrania, jeśli to nie
możliwe, zamrozić próbkę w temperaturze -25 ± 6˚C.
Kał w kierunku Norowirusów po pobraniu przechowywać w temperaturze 2-8˚C. Jeśli próbki
muszą być przechowywane dłużej niż 3 dni, należy je zamrozić w temperaturze -20˚C.
Testy wskaźnikowe wyjęte ze sterylizatora należy dostarczyć zgodnie z wymogami
określonymi w instrukcji producenta wskaźników biologicznych nie dłuższym niż 24 godz.
Po pobraniu odcisków płytki można transportować i przechowywać nie dłużej niż 24 godz.
bez dostępu światła w temperaturze 1-4°C.
5.4. Przyjmowanie materiału do badań
Materiał do badań przyjmuje się po okazaniu skierowania na badanie i ocenie stanu próbki.
5.5. Oznaczanie materiału
Materiał oznacza się markerem na wieczku bądź wymazówce nadając kolejny numer zgodnie
z numerem w komputerze i odpowiedniej Ksiądze Rejestracji Wyników Laboratoryjnych.
5.6. Rejestrowanie materiału
Materiał rejestruje się w odpowiedniej Księdze Rejestracji Wyników Laboratoryjnych oraz
w systemie elektronicznym Yetiz, wpisując numer badania, datę i godzinę, nazwisko i imię,
PESEL pacjenta, numer jednostki i rodzaj materiału oraz nazwisko osoby rejestrującej.
Następnie materiał przekazuje się do Laboratorium Mikrobiologicznego do badania.
5.7. Wykonywanie badań
Analitycy wykonują badania przyjętych próbek zgodnie z obowiązującymi w Laboratorium
Mikrobiologicznym aktualnymi procedurami badawczymi i instrukcjami badawczymi.
Uzyskane wyniki badań służą do opracowania sprawozdań z badań w komputerowym
systemie elektronicznym Yetiz. Sprawozdania z badań w formie papierowej są autoryzowane
przez analityków posiadających tytuł zawodowy „diagnosty laboratoryjnego” oraz Prawo
Wykonywania Zawodu Diagnosty Laboratoryjnego, wydanego przez Krajową Radę
Diagnostów Laboratoryjnych (ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z dn. 27.07.2001 r., tekst
jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 144, poz. 1529 ze zm). Sprawozdania z badań w formie
papierowej przekazywane są do Recepcji WOMP.
5.8. Pozbywanie się materiału po badaniu
Po przeprowadzeniu badań analitycy wyrzucają pozostały po badaniu materiał do
pojemników na materiał zakaźny i przeznaczają do utylizacji, zgodnie z procedurą ogólną
PO-12 „Postępowanie z odpadami”.
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE
WOMP
GDYNIA
Wydanie 5
INSTRUKCJA POBIERANIA I
POSTĘPOWANIA Z PRÓBKAMI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
IR-03/PO-08
Wydanie str. 1
Data: 23.05.2014
Strona 7 z 7
EGZ. NADZOROWANY
6. Dokumenty związane
Ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z dn. 27.07.2001 r., tekst jednolity Dz. U. z 2004 r.,
Nr 144, poz. 1529 ze zmianami.
PO-08 „Postępowanie z próbkami do badań”
PO-12 „Postępowanie z odpadami”
F-03/PO-08 „Skierowanie na badanie kału lub wymazu z odbytu”.
F-04/PO-08 „Skierowanie na badanie laboratoryjne skuteczności procesu sterylizacji”
F-06/PO-08 „Protokół pobrania wymazów czystościowych”
F-14/PO-08 „Protokół pobrania próbek w celu oceny czystości mikrobiologicznej”
7. Załączniki
Brak
Niniejszy dokument jest własnością WOMP Gdynia. Wszelkie prawa zastrzeżone.