Rozdział 18

18 Analiza ekonomiczna – kosztów i korzyści społecznych
18.1. Metodyka
18.1.1. Cele i założenia CBA
Analiza kosztów i korzyści społecznych (z ang. costs-benefits analysis, CBA)
jest jedną z ekonomicznych metod oceny działań i inwestycji wspieranych ze
środków publicznych opierającą się na kryterium efektywności. Pozostałe metody:
analiza efektywności kosztowej oraz analiza wielokryterialna. Z wymienionych
metod CBA jest najgłębiej zakorzeniona w teorii ekonomii. Komisja Europejska
zaleca jej stosowanie w projektach ubiegających się o dofinansowanie z funduszy
strukturalnych i Spójności.
Analiza kosztów i korzyści ma na celu określenie wpływu przedsięwzięcia na
poziom dobrobytu w regionie (bądź kraju), w którym przedsięwzięcie jest
realizowane. Analiza ta jest zatem przeprowadzana pod kątem całej społeczności,
na którą inwestycja będzie miała wpływ, a nie wyłącznie z punktu widzenia
inwestora, czy też jednostki finansującej projekt.
Efektywność ekonomiczną projektu sprawdza się w analogiczny sposób jak jego
wykonalność finansową z tą jednak różnicą, że w pierwszym przypadku porównuje
się zdyskontowane strumienie korzyści i kosztów społecznych, a w drugim analiza
dotyczy wyłącznie efektów prywatnych. Projekt jest efektywny ekonomicznie inaczej ujmując, zwiększający dobrobyt społeczny - gdy jego ekonomiczna
wartość zaktualizowana netto (ENPV) jest większa od zera. Alternatywnym
sposobem określenia ekonomicznej efektywności inwestycji jest porównanie
ekonomicznej stopy zwrotu (ERR) z odpowiednią stopą dyskontową.
Przedsięwzięcia, które są korzystne dla szerszej społeczności mogą być
nierentowne dla inwestora. Przypadek taki ma często miejsce przy inwestycjach
dotyczących ochrony środowiska. W takich sytuacjach, tzn. gdy projekt jest
efektywny ekonomicznie, a niewykonalny finansowo (wartość zaktualizowana netto
NPV < 0) wskazana jest przy jego finansowaniu pomoc ze środków publicznych.
Analiza ekonomiczna jest rozwinięciem i uzupełnieniem analizy finansowej.
Punktem wyjścia dla CBA są tabele przepływów pieniężnych, które służą do
określania rentowności finansowej inwestycji. Przepływy te w przypadku analizy
ekonomicznej powinny zostać skorygowane o następujące czynniki:
•
•
•
efekty zewnętrzne,
transfery pieniężne,
ceny ukryte.
18-1
Efekty zewnętrzne wraz z efektami prywatnymi (wewnętrznymi) składają się na
efekty społeczne. Efekty zewnętrzne występują, jeśli na dobrobyt jednostki ma
wpływ działalność innej osoby (firmy, rządu), a sprawca działania nie bierze pod
uwagę skutków swego postępowania odnośnie innych. Jeśli efekty te mają
charakter pozytywny to są to korzyści zewnętrzne, jeśli negatywny - to mamy do
czynienia z kosztami zewnętrz nymi. Efekty zewnętrzne często związane są z
dobrami nierynkowymi tzn. z takimi dobrami, na które rynek sam nie ustala ceny.
Przykładami takich dóbr są: zdrowie i życie ludzkie, czas, jakość środowiska
przyrodniczego. Projekty mające na celu ochronę środowiska z reguły
charakteryzują się dodatnimi efektami zewnętrznymi. Przykładowo – na
wybudowaniu i podłączeniu do systemu kanalizacyjnego korzystają nie tylko te
osoby, które uczestniczyły w inwestycji, ale także ich sąsiedzi, którzy skorzystają z
tego, że poprawie uległa jakości wód powierzchniowych w okolicy. Efekty
zewnętrzne powinny być włączone do CBA.
Transfery pieniężne - są to płatności, które nie mają wpływu na wielkość dochodu
społecznego, a stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji między różnymi
grupami. Do transferów pieniężnych zalicza się: większość podatków, zasiłki dla
bezrobotnych, koszty obsługi kredytów, dotacje. Transfery pieniężne należy
wyłączyć z CBA.
Ceny ukryte - ceny ukryte występują, jeśli mamy do czynienia z zakłóceniami na
danym rynku, które powodują, iż koszt czynnika produkcji/cena produktu różni się
od kosztu ponoszonego przez społeczeństwo. Zakłócenia rynkowe mogą być
powodowane występowaniem monopoli, ograniczeniami ilościowymi, regulacjami
cenowymi. Ceny ukryte należy włączyć do CBA.
18.1.2. Metody wyceny efektów zewnętrznych
Właściwe ujęcie efektów zewnętrznych jest kluczowym elementem CBA. Efekty
zewnętrzne najczęściej nie są przedmiotem obrotu na istniejących rynkach, a więc
muszą być wyceniane w sposób przybliżony. Nauki ekonomiczne wypracowały
szereg metod, które pozwalają w sposób wiarygodny wyceniać strumienie
zewnętrznych kosztów i korzyści (zwykle uzyskiwane jest dolne oszacowanie
korzyści, bądź górne oszacowanie kosztów).
Do najczęściej stosowanych metod wyceny efektów zewnętrznych należą: metoda
wyceny warunkowej, metoda cen hedonicznych, metoda kosztu podróży, metoda
wydatków prewencyjnych. Poniżej, w skrócie, zostały omówione dwie metody użyte
w niniejszej analizie: metoda wyceny warunkowej, z której skorzystano przy
szacowaniu korzyści zewnętrznych z poprawy jakości wód powierzchniowych oraz
metoda transferu korzyści, którą posłużono się do wyliczenia korzyści ze wzrostu
cen gruntów w pobliżu infrastruktury wod-kan.
Metoda wyceny warunkowej (contingent valuation method, CVM) opiera się na
zasadach hipotetycznego bądź warunkowego rynku stworzonego dla dobra
nierynkowego. Badanie przeprowadzane jest w formie ankiety. Respondenci
odpowiadają, ile gotowi są zapłacić (willingness to pay, WTP), aby uniknąć
niekorzystnego dla nich efektu (odpowiednio, w przypadku korzyści zewnętrznych –
ile gotowi byliby zapłacić, aby taki efekt osiągnąć). Ze względu na fakt, że wycenę
danego efektu otrzymuje się wprost od respondenta metoda to zaliczana jest do
metod wyceny bezpośredniej.
Metoda transferu korzyści (benefit transfer method, BTM) – polega na
wykorzystaniu wyników z wcześniej przeprowadzonych badań i dopasowaniu ich do
18-2
warunków, dla których obecnie szacowane są wartości. Transfer można
przeprowadzać wykorzystując postaci funkcyjne lub poszczególne otrzymane
wcześniej wartości.
WOŁOMIN
18.2. Analiza CBA dla projektu grupowego „Uporządkowanie gospodarki
wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Wołomin – Kobyłka” dla
obszaru gminy Wołomin
18.2.1. Scenariusze realizacji i zaniechania projektu
Analiza kosztów i korzyści przeprowadzana jest dla społeczności Wołomina. W
CBA porównywane są dwa scenariusze:
• scenariusz „realizacji”,
• scenariusz „zaniechania”.
Scenariusz „realizacji” odpowiada zakresowi działań zaproponowanych w
projekcie „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie
aglomeracji Wołomin – Kobyłka”. Scenariusz ten przewiduje rozbudowę i
modernizację istniejącej sieci kanalizacyjnej oraz modernizację nie spełniającej
wymogów ilościowych i jakościowych oczyszczalni ścieków „Krym”. Do systemu
kanalizacji sanitarnej przyłączonych zostanie 8 069 mieszkańców (2 325 z terenu
miejskiego i 5 744 z obszaru wiejskiego). Inwestycje realizowane w ramach projektu
pozwolą na osiągnięcie 84% poziomu podłączenia mieszkańców Wołomina-miasta
do sieci kanalizacyjnej i 50% poziomu w przypadku mieszkańców obszaru
wiejskiego. Modernizacja oczyszczalni spowoduje przystosowanie jej do przyjęcia
większej ilości ścieków oraz usprawnienie procesu oczyszczania w zakresie
redukcji związków biogennych, azotu i fosforu.
W scenariuszu „zaniechania” gmina nie realizuje powyższych zadań. Stopień
podłączenia mieszkańców części miejskiej Wołomina do sieci kanalizacyjnej
pozostaje na poziomie 78%, zaś terenów podmiejskich na poziomie 5%. Nie
spełnienie wymogów unijnych dotyczących udziału ładunku organicznego objętego
systemem kanalizacji i oczyszczania – zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG i
wynegocjowanymi okresami przejściowymi – może spowodować obciążenie w
przyszłości Polski karami pieniężnymi. Kary te nie zostały uwzględnione w CBA,
gdyż przeprowadzana analiza ma charakter regionalny, a nie krajowy, tym niemniej
należy zwrócić uwagę również na ten aspekt.
18.2.2. Efekty zewnętrzne
Inwestycje wodno-ściekowe oprócz korzyści prywatnych tj. odprowadzanie ścieków
sanitarnych z budynków, dostarczanie bieżącej wody, czy poprawa jakości wody,
generują również efekty zewnętrzne. Efekty te mają zazwyczaj wyłącznie charakter
pozytywny – są zatem korzyściami.
Korzyści zewnętrzne inwestycji wodno-ściekowych można podzielić na dwie grupy:
• korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska (jakości wód
powierzchniowych),
• korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów.
18-3
Korzyści środowiskowe
W niniejszym opracowaniu przy wyliczeniu korzyści zewnętrznych wynikających z
poprawy jakości środowiska skorzystano z badania A. Markowskiej (2004)
przeprowadzonego metodą wyceny warunkowej CVM. Jest to pierwsze tego typu
badanie w Polsce szacujące korzyści zarówno prywatne, jak i zewnętrzne z
wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych.
W pracy tej zbadano, ile Polacy gotowi są zapłacić za podłączenie do sieci
wodociągowo-kanalizacyjnej oraz jaka jest ich WTP za poprawę jakości już
istniejących sieci (łącznie z modernizacją oczyszczalni ścieków, aby spełniały
normy UE). Badanie empiryczne było przeprowadzone we współpracy z Centrum
Badania Opinii Społecznej (CBOS) i składało się z trzech etapów: badania
fokusowego, badania pilotowego oraz badania głównego przeprowadzonego na
reprezentatywnej próbie losowej 952 dorosłych Polaków. Badanie ankietowe
przeprowadzone zostało metodą wywiadów bezpośrednich. W tabeli 18.1.
przedstawiono wyniki uzyskane w pracy.
Tabela 18.1. Gotowość do zapłaty za modernizację sieci wodociągowokanalizacyjnej lub podłączenie do niej obliczone przy użyciu metody CVM
(PLN, 2004)
Grupa badanych
Efekt rzeczowy
WTP
Gospodarstwa domowe
podłączone do sieci
wod. – kan.
Lepsza jakość wody powierzchniowej
79,53 (PLN/rok)
Lepsza jakość wody w kranach
82,09 (PLN/rok)
Gospodarstwa domowe
nie posiadające
podłączenia do sieci
wod. – kan.
Podłączenie do sieci wodociągowej
407,99 (PLN)
Podłączenie do sieci kanalizacyjnej
399,63 (PLN)
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Markowska, 2004]
Wg definicji używanych w ekonomii koszty społeczne to suma kosztów prywatnych i
kosztów zewnętrznych. Efekty zewnętrzne (koszty/korzyści) – tak jak już
wspomniano wcześniej – powstają wtedy, gdy jeden podmiot ingeruje w funkcję
użyteczności lub produkcji drugiego podmiotu. Znacząca większość projektów
związanych z ochroną środowiska stanowi dodatni efekt zewnętrzny (korzyść), co
nie wyklucza sytuacji, iż taki efekt może stanowić także cel projektu.
Budowa systemu kanalizacji, która ma na celu poprawę jakości wody łączy w sobie
zarówno korzyści prywatne, jak i zewnętrzne. Z poprawy jakości wody korzystają
bowiem zarówno osoby, które podłączyły się do systemu kanalizacji i poniosły
koszty inwestycyjne, a następnie uiszczają opłaty za odprowadzanie ścieków
(korzyść prywatna), jak i osoby, które w tej inwestycji nie uczestniczyły (korzyść
zewnętrzna), ale również korzystają z jej efektów. Zatem wartości WTP z tabeli
18.1. za poprawę jakości wody w kranach należy traktować jako wycenę kosztów
prywatnych dokonaną przez respondentów, a za poprawę jakości wód
powierzchniowych jako korzyść zewnętrzną środowiskową modernizacji istniejącej
sieci wodociągowo-kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków.
Wyliczenie WTP za poprawę jakości wody powierzchniowej metodą wyceny
warunkowej CVM uwzględnia korzyści takie jak np.: poprawa warunków
rekreacyjnych, czy wzrost rybołówstwa.
18-4
Wyniki wartości środowiskowych kosztów zewnętrznych uzyskane w ogólnopolskim
badaniu A. Markowskiej ekstrapolowano na mieszkańców gminy Wołomin
(niezależnie, czy korzystają z usług PWiK, czy nie), gdyż każdy z nich skorzysta na
poprawie jakości środowiska w wyniku analizowanego przedsięwzięcia.
Korzyści zewnętrzne wynikające z poprawy jakości środowiska oszacowano na
50 691 tys. PLN w rozbiciu na 24 lata.
Korzyści spowodowane wzrostem wartości gruntów
Budowa infrastruktury technicznej może prowadzić do wzrostu wartości działek, w
pobliżu których jest realizowana. Wzrost wartości gruntów może być spowodowany
wybudowaniem lub ulepszeniem dróg dojazdowych, budową wodociągów,
kanalizacji,
linii
energetycznych,
gazowych,
ciepłowniczych
lub
telekomunikacyjnych. Działki tzw. uzbrojone są chętniej kupowane i tym samym ich
wartość rośnie. Wzrost wartości działek, w przypadku budowy systemów
wodociągowych i kanalizacyjnych, może wynikać zarówno z ich uzbrojenia, jak i
budowy któregokolwiek z tych systemów w ich pobliżu. (Budowa przewodów
kanalizacyjnych, czy wodociągowych jest procesem znacznie bardziej
skomplikowanym, długotrwałym i wymagającym o wiele większych nakładów niż
budowa przyłączy wodociągowych do poszczególnych posesji. Dlatego wzrost
wartości gruntów wynika przede wszystkim z realizacji głównych przewodów, a
same podłączenia stanowią nieznaczną część wcześniejszych nakładów
inwestycyjnych.)
Tereny, dla których przewidywany jest wzrost wartości działek wskutek realizacji
projektu, obejmują obszar 529,7771 ha.
Tabela 18.2. Planowana rozbudowa sieci wodociągowo-kanalizacyjnej
Sieć
Kanalizacyjna
Liczba działek
3 128
Obszar
512,7648 ha
Źródło: Urząd Miasta Wołomin
W przypadku gminy Wołomin średnia cena działki, która nie jest uzbrojona, wynosi
50 PLN/m2 na terenie miejskim i 20 PLN/m2 na terenie wiejskim, natomiast działki
uzbrojonej odpowiednio: 150 PLN/m2 i 70 PLN/m2. Na taki wzrost wartości działek
składają się wszystkie elementy uzbrojenia tj. podłączenie do sieci energetycznej i
gazowej, sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, dostęp do linii telefonicznej.
Tabela 18.3. Wzrost wartości działek wynikający z uzbrojenia
Lokalizacja
Centrum miasta
Obrzeża miasta
Tereny wiejskie
Tereny nieuzbrojone
50 PLN/m2
20 PLN/ m2
Tereny uzbrojone
150 PLN/m2
70 PLN/m2
Źródło: Urząd Miasta Wołomin
Ze względu na brak danych dotyczących wzrostu wartości gruntów wyłącznie
wskutek budowy sieci kanalizacyjnej przyjęto założenia opierające się na danych z
innych gmin w Polsce.
18-5
W opracowaniu CBA dotyczącym gminy Oława wykorzystano operaty wartości
gruntów przed i po podłączeniu do kanalizacji. Wyniki te wskazują na 20% wzrost
wartości gruntów. Gmina Białe Błota (“Opłaty adiacenckie - mity i fakty”,
19.12.2003) podaje przykład 25% wzrostu wartości działki w wyniku budowy
kanalizacji (www.bip.bialeblota.pl). Niektóre gminy miejskie podają z kolei 40%
wzrost wartości (jedna z dzielnic Warszawy). W niniejszym opracowaniu przyjęto
dla gminy Wołomin 40% wzrost wartości działek wskutek uzbrojenia w kanalizację
sanitarną. Uwzględniono przy tym bliskie sąsiedztwo Warszawy.
Oszacowane korzyści zewnętrzne z tytułu wzrostu wartości działek wynoszą:
64 152 tys. PLN w rozbiciu na okres 5 lat.
Koszty zewnętrzne w przypadku analizowanej inwestycji przyjęto, iż nie występują.
Nie przewiduje się rozbudowy oczyszczalni, która to rozbudowa mogłaby
ewentualnie wpłynąć negatywnie na ceny okolicznych gruntów.
18.2.3. Transfery
Transfery, mimo że mogą stanowić koszt w analizie finansowej, są wyłączane z
CBA, jako że nie przyczyniają się do zmiany wielkości dobrobytu społecznego, a
stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji. W badanym przypadku z analizy
wyłączono następujące transfery: podatek VAT, podatek dochodowy od osób
prawnych1 i podatek od nieruchomości.
18.2.4. Ceny ukryte
Jeżeli rynek dla danego czynnika produkcji jest zakłócony i występują odchylenia
cenowe, wyceny tego czynnika powinno dokonywać się w oparciu o ceny ukryte.
Jeśli rynek działa w sposób konkurencyjny przyjmuje się, że ceny rynkowe
odzwierciedlają rzeczywisty koszt ponoszony przez społeczeństwo.
W analizowanym przedsięwzięciu przyjęto założenie o konkurencyjności rynku dla
nakładów inwestycyjnych. Założenie takie wynika z faktu, iż ostateczna cena dla
nakładów inwestycyjnych ustalana jest w trakcie otwartych procedur przetargowych.
Uzasadnione jest więc twierdzenie, iż rynek na którym wyceniane są nakłady
inwestycyjne jest rynkiem konkurencyjnym.
18.2.5. Wpływ na rynek pracy
Wpływ na wyniki analizy ekonomicznej mają odchylenia cenowe związane z
dodatkowym zatrudnieniem. Jednym z podejść do wyceny kosztów pracy dla celów
analizy ekonomicznej jest zastosowanie koncepcji kosztu alternatywnego (płacy,
jaką uzyskaliby nowi pracownicy, gdyby nie zostali zatrudnieni w przedsiębiorstwie
operatora). Jeśli pracownicy ci wywodzą się z grona bezrobotnych koszt
alternatywny ich zatrudnienia wynosi zero. W przypadku wykwalifikowanej siły
roboczej uznano, iż koszt ten jest równy kosztowi ponoszonemu przez Inwestora.
Założono, że w wyniku przedsięwzięcia pojawi się potrzeba zatrudnienia w PWiK
dodatkowych osób:
• 4 wykwalifikowanych specjalistów w okresie realizacji projektu (do 2010 r.),
• 2 wykwalifikowanych pracowników na oczyszczalni,
Podatek dochodowy od osób fizycznych, w przeciwieństwie do osób prawnych, nie zostaje
wyłączony z CBA.
18-6
1
• 8 pracowników do utrzymania sieci kanalizacyjnej w Kobyłce.
Związany z projektem wzrost zatrudnienia w Urzędzie Miejskim w Wołominie
wyniesie z kolei 2 osoby.
Ponieważ osoby zatrudniane muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, przyjęto
założenie, że nie będą się one wywodzić się z grona bezrobotnych. Zatem wzrost
zatrudnienia nie będzie korzyścią zewnętrzną planowanej inwestycji. (Jeśli na czas
budowy, bądź eksploatacji nastąpiłby wzrost zatrudnienia niewykwalifikowanej siły
roboczej – to można przyjąć, że zatrudniono by osoby bezrobotne i to stanowiłoby
korzyść zewnętrzną inwestycji. Jeśli jednak wrasta liczba miejsc pracy dla osób z
kwalifikacjami z reguły przyjmuje się, że jest to transfer z jednego miejsca pracy, do
drugiego, co nie ma wpływu na dobrobyt społeczny, a zatem nie generuje efektów
zewnętrznych).
18.2.6. Szacunki efektywności ekonomicznej projektu i wnioski
W celu sprawdzenia efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia posłużono się
wskaźnikami ENPV i ERR. Analizę przeprowadzono dla okresu 2005 – 2030 przy
zastosowaniu 5% stopy dyskonta (zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW).
Wykorzystano następujące strumienie kosztów i korzyści:
Koszty społeczne:
Koszty prywatne:
• nakłady inwestycyjne netto (bez podatku VAT)
• koszty operacyjne pomniejszone o podatki
Korzyści społeczne:
Korzyści prywatne:
• przychody z opłat
Korzyści zewnętrzne:
• korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska
powierzchniowych)
• korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów
(jakości
wód
ENPV = 44 756 tys. PLN
ERR = 16,1%
Analiza kosztów i korzyści społecznych wskazuje, że planowana inwestycja jest
ważna ze społecznego punktu widzenia i powinna być realizowana.
Uwaga:
Realizacja projektu jest konieczna dla wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie
oczyszczania ścieków komunalnych. Ponieważ wdrożenie tej dyrektywy jest
obligatoryjne (a Polskę wiążą zobowiązania negocjacyjne w tym zakresie)
zaniechanie realizacji projektu prowadzić może do nałożenia na Polskę kar
finansowych.
18-7
KOBYŁKA
18.3. Analiza CBA dla projektu grupowego „Uporządkowanie gospodarki
wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Wołomin – Kobyłka” dla
obszaru gminy Kobyłka
18.3.1. Scenariusze realizacji i zaniechania projektu
Analiza kosztów i korzyści przeprowadzana jest dla społeczności Kobyłki. W CBA
porównywane są dwa scenariusze:
•
•
scenariusz „realizacji”,
scenariusz „zaniechania”.
Scenariusz „realizacji” odpowiada zakresowi zadań inwestycyjnych założonych w
harmonogramie sporządzonym dla gminy Kobyłka. Scenariusz ten przewiduje
podłączenie do systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej 14 486 osób. Inwestycje
realizowane w ramach projektu pozwolą na osiągnięcie 81% poziomu
skanalizowania gminy Kobyłka.
W scenariuszu „zaniechania” gmina nie zrealizuje powyższych zadań. Stopień
podłączenia mieszkańców Kobyłki do sieci kanalizacji sanitarnej pozostanie na
poziomie śladowym.
Nie spełnienie wymogów unijnych dotyczących udziału ładunku organicznego
objętego systemem kanalizacji i oczyszczania – zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG i
wynegocjowanymi okresami przejściowymi – może spowodować obciążenie Polski
odpowiednimi karami pieniężnymi.
18.3.2. Efekty zewnętrzne
Korzyści środowiskowe
Zewnętrzne korzyści środowiskowe zostały policzone w analogiczny sposób jak dla
gminy Wołomin. Chociaż nie występuje tu modernizacja istniejącej sieci, ani
modernizacja oczyszczalni ścieków (brak oczyszczalni), to rozmiar inwestycji budowa sieci kanalizacji sanitarnej zapewniająca korzystanie z niej 81%
mieszkańców usprawiedliwia założenie, że inwestycja wpłynie pozytywnie na jakość
wód powierzchniowych w danym regionie, co będzie stanowić korzyść zewnętrzną
dla wszystkich jego mieszkańców.
Korzyści zewnętrzne z poprawy jakości środowiska zostały oszacowane na kwotę
20 718 tys. PLN w rozbiciu na 24 lata.
18-8
Korzyści spowodowane wzrostem wartości gruntów
W gminie Kobyłka średnia cena działki nieuzbrojonej wynosi 40 PLN/m2, natomiast
działki uzbrojonej do 120 PLN/m2. Na taki wzrost wartości działek składają się
wszystkie elementy uzbrojenia. Tak, jak w przypadku obszaru gminy Wołomin
przyjęto, że uzbrojenie w sieć kanalizacji sanitarnej powoduje 40% wzrost wartości
gruntów.
Przy ulicach, w których będzie budowana kanalizacja sanitarna znajduje się ok. 4,6
tys. działek. Przyjęto, że średni obszar działki wynosi 950 m2. Przy tych założeniach
korzyści zewnętrzne wynikające ze wzrostu wartości działek wynoszą 69 920 tys.
PLN w rozbiciu na 5 lat.
Koszty zewnętrzne w przypadku analizowanej inwestycji nie występują.
18.3.3. Transfery
Transfery, mimo że mogą stanowić koszt w analizie finansowej, są wyłączane z
CBA, jako że nie przyczyniają się do zmiany wielkości dobrobytu społecznego, a
stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji. W badanym przypadku z analizy
wyłączono następujące transfery: podatek VAT, podatek dochodowy, podatek od
nieruchomości.
18.3.4. Ceny ukryte
Jeżeli rynek dla danego czynnika produkcji jest zakłócony i występują odchylenia
cenowe, wyceny tego czynnika powinno dokonywać się w oparciu o ceny ukryte.
Jeśli rynek działa w sposób konkurencyjny przyjmuje się, że ceny rynkowe
odzwierciedlają rzeczywisty koszt ponoszony przez społeczeństwo.
W analizowanym przedsięwzięciu przyjęto założenie o konkurencyjności rynku dla
nakładów inwestycyjnych. Założenie takie wynika z faktu, iż ostateczna cena dla
nakładów inwestycyjnych ustalana jest w trakcie otwartych procedur przetargowych.
Uzasadnione jest więc twierdzenie, iż rynek na którym wyceniane są nakłady
inwestycyjne jest rynkiem konkurencyjnym.
18.3.5. Wpływ na rynek pracy
Gmina Kobyłka planuje zatrudnić do obsługi inwestycji 3 wykwalifikowane osoby.
Eksploatacją sieci kanalizacyjnej zajmie się PWiK.
Ponieważ osoby zatrudniane muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, nie można
przyjąć założenia, że mogą się wywodzić z grona bezrobotnych. Zatem wzrost
zatrudnienia w Urzędzie Miasta nie będzie korzyścią zewnętrzną planowanej
inwestycji.
18-9
18.3.6. Szacunki efektywności ekonomicznej projektu i wnioski
W celu sprawdzenia efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia posłużono się
wskaźnikami ENPV i ERR. Analizę przeprowadzono dla okresu 2005 – 2030 przy
zastosowaniu 5% stopy dyskonta. Wykorzystano następujące strumienie kosztów i
korzyści:
Koszty społeczne:
Koszty prywatne:
• nakłady inwestycyjne netto (bez podatku VAT)
• koszty operacyjne pomniejszone o podatki
Korzyści społeczne:
Korzyści prywatne:
• przychody z opłat
Korzyści zewnętrzne:
• korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska
powierzchniowych)
• korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów
(jakości
wód
ENPV = 36 819 tys. PLN
ERR = 26,3%
Analiza kosztów i korzyści społecznych wskazuje, że planowana inwestycja jest
ważna ze społecznego punktu widzenia i powinna być realizowana.
Uwaga:
Realizacja projektu jest konieczna dla wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie
oczyszczania ścieków komunalnych. Ponieważ wdrożenie tej dyrektywy jest
obligatoryjne (a Polskę wiążą zobowiązania negocjacyjne w tym zakresie)
zaniechanie realizacji projektu prowadzić może do nałożenia na Polskę kar
finansowych.
Literatura:
Komisja Europejska, Dyrekcja ds. Środowiska; A Study on the Economic Valuation
of Environmental Externalities from Landfill Disposal and Incineration of Wastes;
raport końcowy, październik 2000
− Markowska, A. Koszty i korzyści wdrożenia w Polsce dyrektywy 91/271/EWG w
sprawie oczyszczania ścieków komunalnych, praca doktorska na Wydziale Nauk
Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, styczeń 2004.
−
18-10