Prezentacja programu PowerPoint

Współczesne
pogranicze
polsko-ukraińskie.
Relacje społeczne
Dr hab. prof. UR Dariusz Wojakowski
Uniwersytet Rzeszowski
Tematyka socjologicznych badań
relacji polsko-ukraińskich
1/ Istnienie mniejszości narodowych, relacje między
przedstawicielami mniejszości i grup dominujących.
2/ Zjawiska transgraniczne: wpływ granicy i wymiany
transgranicznej na sytuację społeczności lokalnych i
relacje etniczne na Podkarpaciu.
3/ Migracje: znaczenie migracji dla regionu i
mniejszości ukraińskiej.
Ukraińcy na Podkarpaciu
Liczebność: 5-6 tysięcy osób (Największe skupisko:
Przemyśl).
Wyznanie: grekokatolicy (większość) i prawosławni.
Centra kulturowe: Przemyśl; Sanok; Mokre k. Zagórza;
Jarosław.
Migracje: od 2000 roku osiedliło się w regionie ponad
1000 osób pochodzenia ukraińskiego
Pierwszy projekt
badawczy
• Pierwsze socjologiczne
badania mniejszości
narodowych po obu stronach
pogranicza
• Opis tożsamości
narodowej oraz procesów
różnicowania religijnego
w warunkach demokratycznych
społeczeństw
Lokalny wymiar
pogranicza
• Systematyczne
socjologiczne badania
relacji etnicznych w
wybranych
dwuetnicznych
społecznościach
lokalnych (wiejskich) na
pograniczu
• Opisanie warunków
współpracy i izolacji
grup etnicznych
Ogólnopolskie konteksty
• Badania społeczności
wielokulturowych w
kontekście całego
pogranicza
wschodniego.
• Pojawia się wątek
relacji
transgranicznych.
Transgraniczność i jej
wymiary
Migracje
• Migranci zajmują
nieatrakcyjne dla Polaków
nisze zawodowe.
• Społeczność ukraińska
pomaga im adaptacji do
nowego środowiska.
• Większość migrantów I
pokolenia zrywa kontakty ze
środowiskiem ukraińskim.
• Czynnikiem hamującym ten
proces jest religijność.
• W skali kraju po 2007 roku
Podkarpacie przestaje być
wyróżniającym się centrum
migracyjnym dla Ukraińców
Badania lokalne
• Problem polityzacji
etniczności na
przykładzie działań
organizacji mniejszości
ukraińskiej, polskich
lokalnych władz oraz
instytucji religijnych
Badania lokalne
Badania religijnych
organizacji związanych z
pomocą społeczną:
analiza zjawiska
utrwalania podziałów
etnicznych w praktykach
dnia codziennego
Problem relacji polskoukraińskich – nowe badania
Past, Conflict and Seeking the Reconciliation
at the Polish-Ukrainian Borderland
•
Postawy wspierające jawnie lub milcząco konflikt społeczny, jak i te które interpretują
stosunki polsko-ukraińskie w kategoriach spełnionego lub dopełniającego się pojednania
są przede wszystkim pewnymi opcjami w dyskursie regionalnym i w dyskursach lokalnych.
•
Przegląd wybranych wydarzeń ostatniego ćwierćwiecza sugeruje, że konflikty ekscytują
mniejsze dziś kręgi mieszkańców pogranicza niż w pierwszej dekadzie przemian
demokratycznych, zaś kategoria pojednania przyjęła się jako obecny w tych lokalnych
przestrzeniach publicznych element politycznej poprawności.
•
Jest to jednak wiedza o zmianie, która się dokonała, nie zaś o trendzie, który będzie
realizowany.
•
Istnieje wiele przesłanek, by sądzić, że u podstaw wskazanej przemiany są przynajmniej:
trwałość korzystnych dla obu stron relacji transgranicznych, stabilizacja sytuacji
społeczno-gospodarczej w regionie oraz pozytywnie naznaczone emocjonalnie wspólne
doświadczenie Pomarańczowej Rewolucji (co istotne odbierane przez obie strony na
pograniczu jako doświadczenie wspólne).
•
Wszystkie te czynniki zdecydowanie mocniej oddziaływały w okresie 2005-2008 niż
obecnie, dlatego otwartą sprawą jest to, jak długo obecny stan pojednania i konfliktów
utrzyma się w warunkach zmniejszonej wymiany transgranicznej, wzrostu niepewności w
Europie i zacieraniu się w pamięci pozytywnych zbiorowych doświadczeń.