mec. Jakub Nawracała, Błędy i nieprawidłowości

Błędy i nieprawidłowości
pełnomocników
odszkodowawczych. Rola
profesjonalnego
pełnomocnika
Warszawa, 24 marca 2015r.
Konferencja „Kancelarie odszkodowawcze jako uczestnicy rynku
ubezpieczeniowego - wczoraj, dziś i jutro.”
Jakub Nawracała, radca prawny
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
• Działalność kancelarii odszkodowawczych wiąże się z interakcją z różnymi osobami
i podmiotami – poszkodowanymi klientami, zakładami ubezpieczeń, sądami i
urzędami, innymi kancelariami odszkodowawczymi,
• Pociąga to za sobą potencjalne ryzyko błędów i nieprawidłowości - w szczególności
polegających na naruszeniu praw i interesów innych osób i podmiotów;
• Błędy i nieprawidłowości mogą dotyczyć w szczególności:
1) Stosowania praktyk narażających zbiorowe interesy konsumentów;
2) Stosowania niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzul abuzywnych) w
umowach z klientami;
3) Stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych;
4) Zawierania z klientami umów w okolicznościach, które można potraktować jako
wyzysk;
5) Czynów nieuczciwej konkurencji w stosunku do innych kancelarii
odszkodowawczych;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów:
Art. 24. 1. Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów.
2. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w
nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności:
1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru
postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art.
47945 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z
2014 r. poz. 101, z późn. zm.);
2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej
informacji;
3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.
Art. 106. 1. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę
pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym
poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie (pkt
4) dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
• Podstawowe przesłanki uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy
konsumentów:
1)
2)
Działanie bezprawne przedsiębiorcy;
Które narusza zbiorowy interes konsumentów;
• W szczególności chodzi o (wyliczenie przykładowe):
1) Stosowanie klauzul abuzywnych;
2) Naruszenie obowiązku przekazywania konsumentowi rzetelnej i pełnej informacji;
3) Czyny nieuczciwej konkurencji;
4) Nieuczciwe praktyki rynkowe;
• Ryzyko uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów
polega przede wszystkim na możliwości nałożenia kary przez Prezesa UOKiK
(do 10% obrotu);
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
• Przykłady praktyk naruszających zbiorowe interesy
stosowanych niektóre kancelarie odszkodowawcze:
1)
2)
3)
4)
konsumentów
Stosowanie w umowach z klientami klauzul abuzywnych (szerzej w dalszej części
prezentacji);
Stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych (szerzej w dalszej części
prezentacji);
Niedopełnienie obowiązku potwierdzenia konsumentowi na piśmie informacji o
prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia,
najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia, co stanowi
naruszenie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw
konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny (obecnie – ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta);
Naruszenie obowiązku wręczania konsumentom wzoru oświadczenia o
odstąpieniu od umowy, co jest niezgodne z w/w ustawy;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
2. Klauzule abuzywne.
Art. 3851 k.c.
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli
kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego
interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne
świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w
pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał
rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy
zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to
powołuje.
Art. 3852 k.c.
Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia
umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku
z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.
Art. 3853 k.c.
Wymienia przykładowe rodzaje niedozwolonych postanowień umownych, co do których w razie
wątpliwości przyjmuje się domniemanie, że są klauzulami abuzywnymi.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
2. Klauzule abuzywne.
• Podstawowe przesłanki uznania danego postanowienia za klauzulę abuzywną:
1)
2)
3)
Ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi
obyczajami;
Naruszenie interesów konsumenta w stopniu rażącym;
Postanowienie: nie może być postanowieniem określającym główne
świadczenia stron, chyba że jest niejednoznaczne;
• Ryzyka związane ze stosowaniem klauzul abuzywnych:
1) Brak związania konsumenta danym postanowieniem;
2) Stosowanie klauzul abuzywnych to praktyka naruszająca zbiorowe interesy
konsumentów – ryzyko kary nakładanej przez Prezesa UOKiK;
3) Koszty przegranego procesu cywilnego z klientem / Prezesem UOKiK;
4) Koszty wpisu do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Prezesa
UOKiK;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
2. Klauzule abuzywne.
• Przykładowe klauzule abuzywne stosowane w umowach przez niektóre
kancelarie odszkodowawcze:
1)
2)
3)
Zastrzeżenie całości wynagrodzenia na rzecz kancelarii (procent od pozyskanych
przez klienta świadczeń) pomimo wypowiedzenia umowy przez klienta;
Zastrzeżenie domniemania, że wszystkie świadczenia pozyskane przez klienta są
efektem działań kancelarii;
Zapis na sąd właściwy miejscowo dla kancelarii na wypadek sporu z klientem;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
3. Nieuczciwe praktyki rynkowe.
• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym:
Art. 4. 1. Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów
jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca
lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem
umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.
2. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową
wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z
prawem kodeksu dobrych praktyk. Praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek
określonych w ust. 1.
(…)
Art. 5. 1. Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w
jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta
decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
(…)
Art. 6. 1. Praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, jeżeli pomija
istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy
i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji
dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
3. Nieuczciwe praktyki rynkowe.
• Podstawowe przesłanki uznania danej praktyki za nieuczciwą:
1)
2)
Działanie sprzecznie z dobrymi obyczajami;
Zniekształcenie lub ryzyko zniekształcenia zachowania rynkowego konsumenta;
• W szczególności chodzi o (wyliczenie przykładowe):
1) Wprowadzanie konsumentów w błąd;
2) Agresywna praktyka rynkowa;
3) Stosowanie kodeksu praktyk sprzecznego z prawem;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
3. Nieuczciwe praktyki rynkowe.
• Ryzyka związane ze stosowaniem nieuczciwych praktyk rynkowych:
1) Stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych to praktyka naruszająca zbiorowe
interesy konsumentów – ryzyko kary nakładanej przez Prezesa UOKiK;
2) Środki ochrony konsumenta z art. 12 ust. 1 ustawy – konsument może domagać
się:
1) zaniechania tej praktyki;
2) usunięcia skutków tej praktyki;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w
odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania
unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez
przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;
5) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze
wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
3. Nieuczciwe praktyki rynkowe.
• Przykładowe nieuczciwe praktyki rynkowe stosowane przez niektóre
kancelarie odszkodowawcze:
„uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie
XXXXX, polegające na stosowaniu nieuczciwej praktyki rynkowej polegającej na
wprowadzającym w błąd zaniechaniu na skutek umieszczenia w treści wzorców umów
pn. „Umowa Nr …” postanowienia formułującego sposób obliczenia ceny, w którym nie
uwzględniono obowiązującej wysokości stawki podatku od towarów i usług, co stanowi
naruszenie art. 3 w związku z art. 6 ust. 1 i 4 pkt 3 oraz w związku z art. 4 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym”
(decyzja Prezesa UOKiK)
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
4. Wyzysk.
Art. 388 Kodeksu Cywilnego
§ 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub
niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo
zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili
zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia,
druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego
jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może
ona żądać unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
4. Wyzysk.
• Podstawowe przesłanki uznania, że mamy do czynienia z wyzyskiem:
1)
Wykorzystanie:
a) Przymusowego położenia;
b) Niedoświadczenia;
c) Lub niedołęstwa klienta;
2) Rażąca nierównomierność świadczeń stron (w praktyce – chodzi o bardzo
wysoką prowizję dla kancelarii);
Ryzyka związane ze stosowaniem wyzysku:
1) Ryzyko ingerencji Sądu w wysokość wynagrodzenia płaconego przez klienta;
2) Ryzyko unieważnienia przez Sąd umowy;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
5. Inne nieprawidłowości w stosunku do klientów.
• Ochrona danych osobowych - zaniedbania dotyczące:
1) Uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobowych od wszystkich
poszkodowanych klientów;
2) Uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych wrażliwych (danych o stanie
zdrowia);
3) Spełnienia wymogów z ustawy o ochronie danych osobowych oraz rozporządzeń
wykonawczych do niej w zakresie ochrony danych;
4) Zgłoszenia bazy danych do GIODO.
• Reprezentacja małoletnich – zaniedbania dotyczące uzyskiwania zgody Sądu
Rodzinnego na zawarcie ugody w imieniu małoletniego.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
6. Czyny nieuczciwej konkurencji.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Art. 3. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub
dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub
klienta.
2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd
oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia
geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub
usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub
niewykonania
umowy,
naśladownictwo
produktów,
pomawianie
lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby
pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama,
organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie
działalności w systemie konsorcyjnym.
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
6. Czyny nieuczciwej konkurencji.
• Podstawowe przesłanki uznania, że doszło do czynu nieuczciwej konkurencji:
1)
2)
Działanie sprzecznie z prawem lub dobrymi obyczajami;
Naruszające interes innego przedsiębiorcy lub klienta;
• W praktyce działalności kancelarii odszkodowawczych chodzi przede wszystkim o
nieuczciwe i nieetyczne działania w celu pozyskania klienta i wydarcia go innej
kancelarii;
Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych.
6. Czyny nieuczciwej konkurencji.
• Ryzyka uznania, że doszło do czynu nieuczciwej konkurencji:
Art. 18. 1. W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego
interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w
odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany
ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli
czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
• Rzetelna informacja dla poszkodowanego o przysługujących mu
uprawnieniach;
• Zabezpieczenie, zebranie i przygotowanie materiału potrzebnego
do zgłoszenia roszczeń i ewentualnego prowadzenia sprawy w
sądzie;
• Utrzymywanie stałego kontaktu z poszkodowanym;
• Wyręczanie poszkodowanego we wszelkich czynnościach
związanych z dochodzeniem roszczenia, w których jest to
możliwe oraz pomoc w czynnościach, które poszkodowany musi
wykonać samodzielnie;
• Prowadzenie sprawy przed zakładem ubezpieczeń / innym
podmiotem lub na etapie postępowania sądowego.
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
USTALENIE OKOLICZNOŚCI ZDARZENIA:
• Świadkowie (rodzina, „postronni”, służby medyczne, policja, straż pożarna,
etc.);
• Policja, prokuratura;
• Sąd karny;
• „Prywatne” opinie biegłych;
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA – uszczerbek na zdrowiu
– co należy ustalić:
• Konieczność leczenia, rehabilitacji, opieki;
• Brak możliwości uzyskania świadczeń w ramach NFZ;
• Konsekwencje dla sfery życia zawodowego (brak możliwości wykonywania
pracy, możliwość podjęcia innego zatrudnienia, konieczność
przekwalifikowania zawodowego);
• Konieczność dostosowania miejsca zamieszkania do potrzeb osoby
niepełnosprawnej;
• Zwiększone potrzeby poszkodowanego (leczenie, rehabilitacja, opieka,
specjalna dieta, etc.);
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA – uszczerbek na zdrowiu
– co należy zebrać / zrobić:
• Dokumentacja medyczna, „prywatne” opinie medyczne;
• Informacje z placówek NFZ o braku możliwości pokrycia kosztów / długim
okresie oczekiwania;
• Zeznania świadków (rodzina, przyjaciele, świadkowie postronni);
• Dokumentacja zdjęciowa (obrazująca stan poszkodowanego);
• Rachunki i faktury za leczenie, lekarstwa, rehabilitację, etc.; recepty;
• Spis kosztów i rachunki za przejazdy do placówek medycznych, wizyt
rodziny w szpitalu, etc.
• Ceny usług opiekunów w danym terenie (MOPS, ogłoszenia);
• Ustalenie wysokości zarobków poszkodowanego (PIT-y, umowy o prace,
umowy zlecenia, faktury, etc.), możliwości innego zatrudnienia (PUP,
ogłoszenia);
• Jak najszybsze podjęcie leczenia / rehabilitacji;
• Wystąpienie o przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego;
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA – śmierć osoby bliskiej –
co należy ustalić:
• Krąg ewentualnych osób uprawnionych;
• Faktyczne relacje pomiędzy zmarłym a potencjalnymi roszczącymi;
• Krąg osób, wobec których zmarły był zobowiązany do alimentacji /
dobrowolnie dostarczał środków utrzymania;
• Zarobki zmarłego / potrzeby osób roszczących;
• Świadczenia z ubezpieczenia społecznego wypłacane osobom uprawnionym
po śmierci zmarłego;
• Ogólna sytuacja życiowa osób uprawnionych, wpływ śmierci zmarłego na tą
sytuację;
• Koszty pogrzebu;
Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego.
USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA – śmierć osoby bliskiej –
– co należy zebrać / zrobić:
Dokumentacja dotycząca zgonu (dokumentacja medyczna, akt zgonu, etc.);
Zeznania świadków (rodzina, przyjaciele, świadkowie postronni);
Dokumentacja zdjęciowa (obrazująca relacje rodzinne);
Rachunki i faktury za leczenie zmarłego;
Rachunki i faktury związane z kosztami pogrzebu (nagrobek, pochówek,
stypa, odzież żałobna, kwiaty, wieńce, etc.);
• Ustalenie wysokości zarobków zmarłego (PIT-y, umowy o prace, umowy
zlecenia, faktury, etc.);
• Ustalenie możliwości zarobkowych oraz potrzeb osób uprawnionych (jak
wyżej oraz spis kosztów związanych z utrzymaniem osób uprawnionych po
śmierci zmarłego a także dokumenty potwierdzające te koszty);
• Wystąpienie o przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego do osób
uprawnionych;
•
•
•
•
•
Dziękuję za uwagę!
Jakub Nawracała, radca prawny
e-mail: [email protected]