Spis treĘci
Transkrypt
Spis treĘci
Spis treÊci Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Spo∏eczeƒstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 I. Jednostka i spo∏eczeƒstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1. Cz∏owiek jako istota spo∏eczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2. Powiàzania jednostki ze spo∏eczeƒstwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 A. Role spo∏eczne jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 B. Aspiracje spo∏eczne jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3. Proces socjalizacji jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 II. Grupy spo∏eczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1. Poj´cie grupy spo∏ecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2. Wi´ê spo∏eczna i jej rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3. Stosunki spo∏eczne i ich rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4. Klasyfikacja grup spo∏ecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 A. Grupy ma∏e i du˝e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 B. Grupy pierwotne i wtórne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 C. Grupy formalne i nieformalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 D. Grupy w sobie i grupy dla siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 E. Grupy celowe i autoteliczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 III. Struktura spo∏eczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1. Poj´cie struktury spo∏ecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2. Funkcjonalne, dychotomiczne i gradacyjne uj´cie struktury spo∏ecznej . . . . . . . . 34 3. Klasy i warstwy spo∏eczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 4. Zró˝nicowanie spo∏eczne a idea sprawiedliwoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 5. RuchliwoÊç spo∏eczna a zmiana struktury spo∏ecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 IV. Spo∏eczeƒstwo polskie i jego problemy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 1. Spo∏eczeƒstwo polskie w Êwietle ostatniego spisu powszechnego . . . . . . . . . . . . . . 48 2. Przemiany spo∏eczeƒstwa polskiego w warunkach transformacji ustrojowej . . . . 50 3. Nast´pstwa reform politycznych i gospodarczych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 V. Kultura i jej rola w ˝yciu spo∏ecznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1. Sposób rozumienia kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2. Kulturowe podstawy etyki ˝ycia spo∏ecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3. Podkultura m∏odzie˝owa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 VI. Polityka jako zjawisko spo∏eczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 1. Ró˝ne rozumienia poj´cia polityka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 2. PodmiotowoÊç polityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3. Przedmiotowe uj´cie polityki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 4. Konflikty spo∏eczne i sposoby ich rozwiàzywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5. Kultura polityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 6. Rola opinii publicznej w ˝yciu politycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 www.wsip.com.pl 3 Spis treÊci Polityka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 I. Czym jest demokracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 1. Istota demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2. Fundamentalne zasady demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 A. Antyczne i chrzeÊcijaƒskie korzenie demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 B. Kszta∏towanie si´ wspó∏czesnych zasad demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 II. Demokracja w naszych czasach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 1. Rozwój wspó∏czesnej demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2. Zasady wspó∏czesnych demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 3. Rodzaje demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 III. Demokracja i wolnoÊci. Konflikty wartoÊci w ˝yciu publicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 IV. Formy uczestnictwa obywateli w ˝yciu publicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 1. Spo∏eczeƒstwo obywatelskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 2. Organizacje spo∏eczne i polityczne w ˝yciu obywatela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 3. BezpoÊrednie i poÊrednie uczestnictwo obywateli w rzàdzeniu paƒstwem . . . 100 A. Referendum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 B. Inicjatywa ludowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 C. Weto ludowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 D. Samorzàd spo∏eczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 E. Prawo do zgromadzeƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 F. Wybory do cia∏ przedstawicielskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 G. Inne formy uczestnictwa obywateli w ˝yciu publicznym . . . . . . . . . . . . . . . . 107 V. Obywatel a w∏adza w systemie demokratycznym, totalitarnym i autorytarnym . . . . 111 1. System demokratyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 2. System totalitarny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 3. System autorytarny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 VI. WolnoÊci, prawa i obowiàzki cz∏owieka i obywatela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 1. Historia rozwoju praw cz∏owieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2. Czym sà prawa cz∏owieka i obywatela? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 3. Katalog wolnoÊci, praw i obowiàzków cz∏owieka i obywatela . . . . . . . . . . . . . . 123 4. Czynniki ograniczajàce stosowanie praw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 5. Obowiàzki obywatelskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6. Prawa i wolnoÊci obywateli w RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 VII. Wspó∏czesne doktryny polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 1. Definicja doktryny politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 2. Doktryna a partia polityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 3. Doktryna a program partii politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 4. Funkcje doktryn politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 5. G∏ówne wspó∏czesne doktryny polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 A. Konserwatyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 B. Liberalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 C. MyÊl chrzeÊcijaƒsko-demokratyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 D. MyÊl socjaldemokratyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 E. Nacjonalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 F. Populizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 VIII. Konstytucje w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 1. Historia i charakterystyka polskich konstytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 2. Konstytucja RP z 1997 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 4 Spis treÊci IX. Konstytucyjne zasady ustroju paƒstwowego RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 X. Partie polityczne wspó∏czesnej Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 1. Status prawny partii politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 2. Klasyfikacja polskich partii politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 3. Cechy systemu partyjnego Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 XI. System organów paƒstwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 1. W∏adza ustawodawcza – Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe . . . . . . . . . . . 167 2. W∏adza wykonawcza – Prezydent RP, Rada Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 A. Prezydent RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 B. Rada Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 3. W∏adza sàdownicza. Organy ochrony prawnej i kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 A. Organy orzekajàce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 B. Trybuna∏ Konstytucyjny. Trybuna∏ Stanu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 C. Organy kontroli przestrzegania prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 4. W∏adze terenowe. Podzia∏ terytorialny kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 A. Administracja rzàdowa w województwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 B. Samorzàd terytorialny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 XII. Zwiàzki zawodowe i organizacje pracodawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 1. Zwiàzki zawodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 2. Organizacje pracodawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 3. Komisja Trójstronna ds. Spo∏eczno-Gospodarczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Prawo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 I. Co to jest prawo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 1. Prawo a uprawnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 2. Prawo a praworzàdnoÊç i sprawiedliwoÊç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 II. Potrzeba istnienia norm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 1. Prawo wÊród innych norm post´powania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 2. Zasadnicze sposoby pojmowania prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 III. Funkcje prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 1. Funkcje stabilizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 2. Funkcje dynamizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 IV. Rodzaje prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 V. èród∏a prawa tworzonego w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 1. Akty normatywne powszechnie obowiàzujàce w RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 A. Konstytucja, czyli ustawa zasadnicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 B. Ustawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 C. Umowy mi´dzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 D. Rozporzàdzenia Prezydenta RP z mocà ustawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 E. Rozporzàdzenia wykonawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 F. Akty prawa miejscowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 2. Akty normatywne wewn´trznie obowiàzujàce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 VI. Wyszukiwanie aktów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 1. Dzienniki publikacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 2. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 www.wsip.com.pl 5 Spis treÊci 3. Dziennik Urz´dowy RP „Monitor Polski” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 4. Dzienniki urz´dowe ministrów i innych urz´dów centralnych . . . . . . . . . . . . 232 5. Wojewódzkie dzienniki urz´dowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 6. Dzienniki urz´dowe i dokumenty rzàdowe paƒstw obcych oraz Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 7. Zbiory orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 8. Nieoficjalne publikacje ksià˝kowe i prasowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 9. Informacja elektroniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 10. Internetowy System Informacji Prawnej Sejmu RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 11. Baza Komitetu Integracji Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 12. Bazy komercyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 13. Komputerowe bazy danych na Êwiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 VII. Rozumienie przepisu prawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 1. Co to jest przepis prawny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 2. Wyk∏adnia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 3. Rodzaje wyk∏adni przepisów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 4. Rozumienie norm prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 VIII. Normy prawne przeciwdzia∏ajàce korupcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 IX. Kodeksy etyczne ró˝nych grup zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Polska, Europa, Êwiat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 I. Wspó∏czesne stosunki mi´dzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1. Istota stosunków mi´dzynarodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 2. Uczestnicy stosunków mi´dzynarodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 A. Organizacja Narodów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 B. Rada Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 II. Integracja europejska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 1. Poj´cie i obszary integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 2. Historyczne formy integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 3. Idea integracji europejskiej po II wojnie Êwiatowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 A. Uwarunkowania integracji europejskiej po II wojnie Êwiatowej . . . . . . . . 266 B. Koncepcje integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 C. Instytucjonalizacja idei integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 D. Proces rozszerzania Wspólnot i Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 E. Obywatelstwo Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 III. System prawa Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 IV. Polska na drodze do Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 V. ¸ad mi´dzynarodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 1. Poj´cie ∏adu mi´dzynarodowego i jego podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 2. Czynniki kszta∏tujàce ∏ad mi´dzynarodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 3. Konflikty mi´dzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 A. Spory o ziemi´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 B. Konflikty etniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 C. Konflikty o w∏adz´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 D. Konflikty lokalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 E. Wojny z terroryzmem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 6 Spis treÊci 4. Sposoby rozwiàzywania sporów mi´dzynarodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 A. Ârodki dyplomatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 B. Ârodki sàdowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 5. Systemy bezpieczeƒstwa mi´dzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 A. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 B. Organizacja Paktu Pó∏nocnoatlantyckiego (NATO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 C. Unia Zachodnioeuropejska (UZE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 D. Organizacja Bezpieczeƒstwa i Wspó∏pracy w Europie (OBWE) . . . . . . . . . . 307 VI. Problemy wspó∏czesnego Êwiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 1. Problemy polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 A. Integracja a dezintegracja w stosunkach mi´dzynarodowych . . . . . . . . . . . . . 311 B. Konflikty lokalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 C. StabilnoÊç ustrojów politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 2. Problemy spo∏eczno-ekonomiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 A. Dysproporcje w rozwoju gospodarczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 B. Zad∏u˝enie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 C. Bezrobocie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 D. G∏ód i niedo˝ywienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 E. Kwestie zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 3. Problemy cywilizacyjno-kulturowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 A. Zagro˝enie Êrodowiska naturalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 B. Problemy demograficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 C. Analfabetyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 4. Problemy zwiàzane z terroryzmem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 www.wsip.com.pl 7