Eksploatacja statków lataj¹cychx

Eksploatacja statków latających
Dr inż. Robert Jakubowski
Literatura:
• Lewitowicz J. i in. Podstawy Eksploatacji
Statków Powietrznych Tom 1-5 Wydawnictwo
ITWL
EKSPLOATACJA
Eksploatacja (eksploatowanie) statków powietrznych
to zespół celowych działań organizacyjnotechnicznych i ekonomicznych ludzi związanych ze
statkami powietrznymi (SSP) oraz wzajemne relacje,
występujące pomiędzy nimi od chwili wdrożenia
SSP do użytkowania zgodnie z ich przeznaczeniem,
aż do ich likwidacji
ETAPY ŻYCIA STATKÓW
POWIETRZNYCH
Wytwarzanie
Eksploatowanie
Likwidacja
Etapy i fazy Ŝycia statku powietrznego
Etapy i fazy życia statku powietrznego
MYŚLENIE EKOLOGICZNE
MYŚLENIE KSPLOATACYJNE!!!
MYŚLENIE EKONOMICZNO
- ZADANIOWE
TEZA
WIO DĄCA
WARTOŚCIO
WANIE
ETAP
FAZY
ANALIZY
1. Ekonomiczne
2. Techniczne
3. Zadaniowe
4.Eksploatacyjne
SP)
6 - 12 miesięcy
(liczony na 100 egz.)
OGÓŁEM
KOSZT
WZGLĘDNY
CZAS
( Nie
w skali t )
WYNIKI
1. Zadanie
techniczne
2. Wymagania
taktyczno techniczne
1- 2 %
-
OPRACOWANIE
SP
1. Projektowanie
2. Konstruowanie
3. Badanie
własności
lotnych
4. Badanie
eksploatacyjne
5. Modele SP
Prototyp
WYTWARZANIE
Produkcja
Seryjne
egzemplarze SP
EKSPLOATACJA
1. UŜytkowanie
2. Obsługiwanie
3. Odnowa - remont
4. Transpor t
5. Magazynowanie
LI KWIDACJA
1. Recykling
2. Złomowanie
ZałoŜone efekty
ekonomiczno zadaniowe
Unicestwienie
SP
2 - 5 (10) lat
1 - 4 tygodni
25 - 40 lat
1 - 2 tygodni
30%
50%
100%
2 -3%
EKSPLOATACJA JEST NAJDŁUŻSZYM I
NAJDROŻSZYM OKRESEM W CYKLU
ŻYCIA SP
• Eksploatacja statków powietrznych trwa od
25-40 lat i pociąga za sobą ogromne koszty.
• Przykładowo 30-letni czas eksploatacji sam F117A będzie stanowić ok. 100-120% wartości
partii 60 egzemplarzy tego samolotu łącznie z
kosztem poniesionym na jego opracowanie i
badanie
BEZPIECZEŃSTWO EKSPLOATACJI
STATKÓW POWIETRZNYCH
• Wypadki lotnicze przeważnie urastają do rangi
katastrofy bowiem pociągają za sobą
nierzadko śmierć setek osób
• Coraz większy nacisk kładzie się na
podnoszenie bezpieczeństwa eksploatacji
techniki lotniczej dążąc także do obniżenia jej
kosztów
ZŁOŻONOŚĆ PROBLEMÓW
EKSPLOATACJI STATKÓW
POWIETRZNYCH
• Statek powietrzny jest obiektem technicznym o dużym
stopniu złożoności technicznej konstrukcji
• Statek powietrzny jest eksploatowany w różnym
otoczeniu i przy stale zmieniającym się jego stanie
technicznym
• Statek powietrzny może mieć różne cele do
realizowania:
– użycie jednokrotne, wielokrotne, cywilne, militarne
• Statek powietrzny może być eksploatowany jako
pojedynczy obiekt lub zbiór (system) statków
powietrznych
Total Productive Maintenance (TMT)
Jedność produkcji i eksploatacji
• TMT zakłada wzrost osiągów SP przy
równoczesnym obniżeniu kosztów produkcji i
eksploatacji. Wynika stąd proces „myślenia
eksploatacyjnego” na etapie tworzenia
konstrukcji. Pociąga to także rozwój obszarów
wiedzy związanych z: niezawodnością,
trwałością, żywotnością, bezpieczeństwem itp.
Myślenie eksploatacyjne to
umiejętność przewidywania:
• przez konstruktora – skutków możliwych
uszkodzeń i działań eksploatacyjnych
• przez badacza – takiego planu badań aby
maksymalnie wykryć niesprawności
eksploatacyjne SP
• przez eksploatatora – skutków zagrożenia
bezpieczeństwa lotów, zdatności,
ekonomiczności itp. w wyniku wadliwie
wykonywanych czynności
Myślenie eksploatacyjne
• MYŚLENIE EKSPLOATACYJNE – najogólniej – to
świadome działanie zgodne ze zrozumieniem
praw, zasad i twierdzeń eksploatacyjnych ze
wszystkimi wynikającymi z tego skutkami we
wszystkich fazach życia obiektu technicznego
tj. podczas projektowania,
konstruowania, wytwarzania,
eksploatacji a także likwidacji
„Projektowanie eksploatacyjne”
Nie wystarczy zaprojektowanie, skonstruowanie
i wyprodukowanie nowoczesnego SP,
o ile nie odpowie się z góry na pytanie
ekonomiczno-strukturalne
• Ile będzie kosztować eksploatacja?
• Jakiej wymagać będzie organizacji, jakiego
oprzyrządowania i jakich kwalifikacjach
personelu do realizacji strukturalnych zadań w
locie?
Przykłady problemów eksploatacji SP
wynikających z braku „Myślenia
eksploatacyjnego” na różnych etapach
życia SP przedstawiono w T I PESP
str. 87-95
EKSPLOATACJA STATKÓW
POWIETRZNYCH
Eksploatacja SP rozpatrywana jest w ujęciu czasoprzestrzennym i
organizacyjnym w całej swojej złożoności, bezpiecznej, efektywnej i
terminowej realizacji operacyjnych zadań lotniczych (OZL) lub misji
lotniczych (ML)
Na przebieg eksploatacji SP wpływają
•
rodzaj, typ, klasa, wiek statków powietrznych,
•
załogi statków powietrznych, poziom ich wyszkolenia, doświadczenie
•
infrastruktura towarzysząca z otoczeniem
•
infrastruktura towarzysząca pracom utrzymania SSP w gotowości
•
warunki realizacji lotów (w powietrzu)
LOTNICZY SYSTEM EKSPLOATACYJNY
• Zbiór statków powietrznych (SP)
• Zbiór załóg (Z)
• Logistyka (L)
LSE={F(SP,Z,L,O);max(N,G,B);min(K)}
gdzie:
• O – otoczenie,
• N – niezawodność
• G – gotowość
• B – bezpieczeństwo
• K – koszty
Niezawodność statku powietrznego
Niezawodność SP – zdolność do spełnienia
określonych wymagań, czyli realizacji zadania
lotniczego w określonym czasie i w
określonych warunkach. Jest to własność SP
związana z usterkowością elementów
struktury technicznej , związaną także z ze
strukturą antropotechniczną: SP plus Człowiek
funkcjonujący w pewnym otoczeniu
Gotowość statku powietrznego
Gotowość SP – charakteryzuje zdolność SP do
wykonania zadania lotniczego natychmiast
bądź w zakładanym czasie.
Eksploatacja SP polega na:
• Użytkowaniu - loty
• Utrzymaniu
–
–
–
–
–
alimentacja
obsługiwanie (przeglądy)
przechowywanie
prace okresowe diagnostyka i konserwacja
odnowa (usprawnienia, naprawy, remont)
• Badaniach eksploatacyjnych
– określenie niezawodności, bezpieczeństwa, gotowości
i efektywności
Potencjał i energia eksploatacyjna
Potencjał eksploatacyjny - definiuje zasób
możliwości statku powietrznego do wykonywania
zadań (lotów), wydobywany w czasie
użytkowania. Uzyskuje go statek powietrzny w
procesie wytwórczym i następnie jest on
powiększany w procesach odnowy
Energia eksploatacyjna definiuje efekt użytkowania
(eksploatacji) statku powietrznego
Eksploatacja jest działaniem w którym
• Wyznacza się:
– cel
– warunki
– środki
• Planuje się:
– przebieg
– wyniki
TYPY EKSPLOATACJI W ZALEŻNOSCI
OD RODZAJU INFORMACJI O
STANIE TECHNICZNYM SP
• Eksploatacja wg gwarantowanego zasobu
pracy SP (resursu)
• Eksploatacja wg stanu technicznego
• Inne
– Wg poziomu niezawodności itp.
Przepisy lotnicze
W lotnictwie proces eksploatacji jest
realizowany wg ściśle określonych przepisów ,
podyktowanych głównie względami
bezpieczeństwa. Wynika stąd konieczność
certyfikacji instytucji eksploatującej statki
powietrzne oraz jej personelu.