Ochrona żarówek
Transkrypt
Ochrona żarówek
tej rubryce prezentujemy schema− ty nadesłane przez Czytelników. Są to zarówno własne (genialne) rozwiąza− nia układowe, jak i ciekawsze schematy z literatury, godne Waszym zdaniem publicz− nej prezentacji bądź przypomnienia. Są to tylko schematy ideowe, niekoniecznie sprawdzone w praktyce, stąd podtytuł W co by było gdyby... Redakcja EdW nie gwarantuje, że schematy są bezbłędne i na− leży je traktować przede wszystkim jako źródło inspiracji przy tworzeniu własnych układów. Przysyłajcie do tej rubryki przede wszy− stkim schematy, które powstały jedynie na papierze, natomiast układy, które zrealizo− waliście w praktyce nadsyłajcie wraz z mo− delami do Forum Czytelników i do działu E−2000. Nadsyłając godne zainteresowania schematy z literatury, podawajcie źródło. Osoby, które nadeślą najciekawsze schematy oprócz satysfakcji z ujrzenia swego nazwiska na łamach EdW, otrzyma− ją drobne upominki. Ochrona żarówek Jacek Konieczny z Poznania nadesłał między innymi propozycję ulepszenia alarmu samochodowego. Chodzi o układ zabezpieczający przed kradzie− żą reflektorów. Taki przypadek przytra− fił się jego kuzynce, w której samo− chodzie zdemontowano reflektory. Firmowy autoalarm nie zadziałał, bo reaguje tylko na usiłowanie otwarcia drzwi. Rysunki pokazują dwie propo− zycje Jacka. Idea jest bardzo prosta. W stanie czuwania w szereg z żarów− ką włączony jest rezystor o znacznej wartości (rzędu nawet kilkudziesięciu kΩ) Gdy żarówka jest sprawna, jej re− zystancja jest bardzo mała, wynosi co najwyżej kilka omów. Tym samym na− pięcie na żarówce i wejściu sygnaliza− tora jest bliskie zeru. Po odłączeniu ża− rówki napięcie na wejściu sygnalizato− ra wzrasta i włącza generator, który Rys. 2. z kolei steruje pracą syreny alarmowej. Ja− kiś generator o częstotliwości 0,2...1Hz jest potrzebny, by syrena nie wyła bez przerwy. Układ na pewno okaże się sku− teczny w przy− padku chronie− nia jednej ża− rówki. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż żarówki w sa− mochodzie zwy− kle są połączone parami. Wtedy układ zadziała dopiero po usu− Rys. 1. nięciu obu żarówek − jest to pewną wadą. Z tego też powodu pokazany prosty układ nie nadaje się do kontroli przepale− nia jednej żarówki, gdzie równolegle połączone są dwie lub cztery. Gdyby ktoś chciał wyposażyć swoje auto w taki dodatkowy alarm, nie musi stosować przełączni− ka. Układ może być dołączony na sta− łe − przez rezystor włączony w szereg z żarówka będzie płynął prąd o warto− ści mniejszej niż 1mA. Z kolei, aby być w zgodzie z przepisami, trzeba zasto− sować dodatkowo układ czasowy (przerzutnik monostabilny), który po− wodowałby włączanie alarmu tylko na niedługi czas (np. 30 sekund). Koledzy, którzy nadesłali przedstawione układy otrzymują drobne upominki. 12 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99 Regulator poziomu wody Dobry regulator poziomu wody, (i innych przewodzących cieczy), wykorzystujący fakt przewodze− nia prądu, powinien pracować przy napięciu zmiennym. Wyko− rzystanie napięcia zmiennego pozwala uniknąć zjawiska elek− trolizy wody oraz stopniowego niszczenia elektrod. Prosty układ pokazany na rysun− ku wykorzystuje dodatkowe uzwojenie transformatora jako źródło sygnału zmiennego. War− tość rezystora ograniczającego należy dobrać tak, by przekaźnik działał pewnie. Sprytny sposób okresowego do− łączania drugiej (dolnej) elektro− dy pozwala w bardzo prosty spo− sób zrealizować układ z histerezą poziomu cieczy − poziom cieczy ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99 będzie się zmieniał w czasie pra− żej 1kHz, jak w większości urzą− dzeń tego typu). cy między lmin a lmax. Gdy poziom cieczy w zbiorniku obniży się poniżej lmin, prze− kaźnik puści, zwierajac ob− wód pompy lub elektrozawo− ru oraz odłączając dolną elek− trodę. Przekaźnik złapie do− piero po podniesieniu się po− ziomu do lmax, i wtedy doła− czona zostanie dolna elektro− da − przekaźnik włączy pompę dopiero po opadnięciu pozio− mu poniżej lmin. Uwaga! Układ nie był testo− wany w Redakcji EdW, wo− bec czego nie wiadomo, czy częstotliwość sieci 50Hz wy− starczy do uniknięcia zjawi− ska elektrolizy, czy też należa− łoby pracować przy znacznie Rys. 1. większej częstotliwści (powy− 13 Wskaźnik napięcia akumulatora 12V W większości testerów napięcia akumulatora z diodami LED, w cza− sie pracy świeci więcej niż jedna dio− da. Jeśli ktoś chciałby zbudować układ, w którym świeci tylko jedna dioda, może zastosować bramki EX− NOR w układzie pokazanym na ry− sunku. Popularny miniaturowy stabi− lizator 78L05 dostarcza napięcia od− niesienia o wystarczającej stabilno− ści cieplnej. Wzmacniacze z kostki LM324 pracują w roli komparato− rów. Przy napięciu wejściowym po− niżej 8V nie świeci żadna dioda. Przy wyższych świeci jedna z diod D1...D4. Na schemacie nie pokazano, czy ko− stki LM324 i 4077 są zasilane napię− ciem stabilizowanym 5V, czy napię− ciem akumulatora. Dołączenie diod LED wskazuje, iż układy są zasilane napięciem 5V. Można zasilać je także napięciem akumulatora − obie kostki tym samym napięciem. Przy zasilaniu układów scalonych i diod LED napięciem stabilizowanym, ich jasność świecenia nie będzie zale− żeć od napięcia akumulatora. Jeśliby jasność LED−ów okazała się niewy− starczająca, można zmniejszyć war− tość rezystorów ograniczających lub + - nawet zastąpić je zworami. W przy− padku zasilania kostek napięciem akumulatora, rezystancja wyjściowa bramek 4077 będzie zdecydowanie mniejsza, co umożliwi znaczne zwiększenie prądu diod. Rys. 1. W czasie pracy układ pobiera do 10mA, z czego znaczna część to prąd pobierany przez sam stabilizator 78L05. Ochrona przed przepięciami Niektóre układy elektroniczne są bardzo wrażliwe na zwiększanie napięcia zasilającego. Nadmierny wzrost napięcia może uszkodzić układ, na przykład spowodować wybuch kondensatorów elektroli− tycznych. Aby uniknąć takich przykrych sytuacji, można zastosować proste układy ochronne. Dwa przykłady pokazane są na rysunkach. W pierwszym przypadku wzrost na− pięcia spowoduje przewodzenie dio− dy Zenera i otwarcie tyrystora. Załą− czony tyrystor zewrze linie zasilania 14 i spowoduje prze− palenie bezpieczni− ka. Układ ten działa bardzo szybko i nie pozwala na wzrost napięcia powyżej nastawionego po− tencjometrem P. Drugi układ powoduje trwałe otwarcie tyrystora i zadziałanie przekaźnika, który odłączy napięcie. Rys. 1. Rys. 2. ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99