D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

Sygn. akt IX Ka 394/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 kwietnia 2015 roku
Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący: SSO Alina Bojara (spr.)
Sędziowie: SSO Bogna Kuczyńska
SSO Anna Szeliga
Protokolant: starszy protokolant sądowy Anna Wołowiec - Piłat
po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2015 roku
sprawy B. K. (1) i A. P. (2)
oskarżonych o przestępstwo z art.157 § 2 kk, art. 216 § 1 kk
na skutek apelacji wniesionej przez oskarżycielkę prywatną wzajemną i oskarżoną A. P. (2)
od wyroku Sądu Rejonowego w Jędrzejowie
z dnia 6 listopada 2013 roku sygn. akt II K 744/12
I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;
II. zasądza od oskarżycielki prywatnej wzajemnej i oskarżonej A. P. (2) na rzecz oskarżonego i oskarżyciela
prywatnego wzajemnego B. K. (1) kwotę 619,92 (sześćset dziewiętnaście 92/100) złotych, tytułem kosztów procesu
za postępowanie odwoławcze;
III. zwalnia oskarżycielkę prywatną wzajemną i oskarżoną A. P. (2) od opłaty za postępowanie odwoławcze.
IX Ka 394/15
UZASADNIENIE
Oskarżycielka prywatna wzajemna A. P. (2) oskarżyła B. K. (1) o to, że:
I. w dniu 1 września 2012 roku w miejscowości N., woj. (...) kilkakrotnie uderzył A. P. (2) metalową częścią szpadla
w lewą nogę, szarpał ją oraz uderzył w okolicę prawego ramienia, czym naruszył czynności narządu jej ciała na okres
poniżej 7 dni,
tj. o czyn z art. 157 § 2 kk;
II. w miejscu i czasie jak w punkcie I ubliżał A. P. (2), używając pod jej adresem słów powszechnie uznanych za
obelżywe,
tj. o czyn z art. 216 § 1 kk.
Oskarżyciel prywatny wzajemny B. K. (1) oskarżył A. P. (2) o to, że:
III. w dniu 1 września 2012 roku w miejscowości N., woj. (...) pobiła B. K. (1) w ten sposób że chwytając go obiema
rękami za głowę przydusiła go oraz podrapała lewy policzek, zostawiając zadrapania na powierzchni skóry oraz
popchnęła go doprowadzając do upadku na krzewy, czym naruszyła czynności narządu jego ciała na okres poniżej 7
dni,
tj. o czyn z art. 157 § 2 kk;
IV. w miejscu i czasie jak w punkcie III ubliżała B. K. (1), używając pod jego adresem słów powszechnie uznanych
za obelżywe,
tj. o czyn z art. 216 § 1 kk.
Sąd Rejonowy w Jędrzejowie, wyrokiem z dnia 6 listopada 2013 roku w sprawie II K 744/12:
I. oskarżonego B. K. (1) uniewinnił od zarzutu popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk opisanego w punkcie I;
II. oskarżonego B. K. (1) uznał za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w punkcie II stanowiącego występek
z art. 216 § 1 kk , przy czym uznając iż czyn ten wywołało wyzywające zachowanie A. P. (2), która dodatkowo
odpowiedziała zniewaga wzajemną, na podstawie art. 216 § 3 kk, odstąpił od wymierzenia kary;
III. w ramach czynu opisanego w punkcie III uznał oskarżoną A. P. (2) za winną tego, że w dniu 1 września 2012 roku
w miejscowości N., woj. (...) spowodowała u B. K. (1) zadrapanie lewego policzka, czym naruszyła czynności narządu
jego ciała na okres poniżej 7 dni, czym wyczerpała ustawowe znamiona występku z art. 157 § 2 kk i za to na podstawie
powołanego przepisu w związku z art. 33 § 1 i 3 kk wymierzył jej karę grzywny w wysokości 20 stawek dziennych,
przyjmując wysokość jednej stawki dziennej za równoważną kwocie 20 złotych;
IV. oskarżoną A. P. (2) uznał za winną popełnienia czynu zarzucanego jej w punkcie IV, stanowiącego występek z art.
216 § 1 kk, przy czym uznając iż B. K. (1) odpowiedział zniewagą wzajemną, na podstawie art. 216 § 3 kk odstąpił od
wymierzenia kary;
V. na podstawie art. 628 kpk w zw. Z art. 631 kpk zasądził od oskarżonego B. K. (1) na rzecz oskarżycielki prywatnej A.
P. (2) kwotę 626 złotych tytułem zwrotu połowy poniesionych przez nią kosztów procesu, zaś w części uniewinniającej,
na podstawie art. 632 pkt 1 kpk kosztami postepowania obciążył oskarżycielkę prywatną A. P. (2);
VI. na podstawie art. 628 kpk zasadził od oskarżonej A. P. (2) na rzecz oskarżyciela prywatnego B. K. (1) kwotę 2858,40
złotych, tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu.
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła oskarżycielka prywatna wzajemna i oskarżona A.
P. (2), zaskarżając wyrok w całości.
A. P. (2), co należy wnioskować z treści wniesionego środka odwoławczego, zarzuciła;
1. obrazę przepisów postępowania, stanowiącą bezwzględną przesłankę odwoławczą, co związane jest z nienależytą
obsadą sądu orzekającego, w sytuacji gdy „sprawa została rozpoznana przynajmniej bez udziału jednego ławnika” (art.
439 § 1 pkt 2 kpk);
2. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wydanego wyroku (art. 438 pkt 2 kpk), w tym
art. 7 kpk , art. 410 kpk oraz art. 413 § 1 pkt 1 kpk poprzez:
- błędne wskazanie jakoby do rozpoznania sprawy i wydania wyroku doszło „w obecności prokuratora”;
- niepełną ocenę przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym niezasadne uznanie za wiarygodne zeznań świadka
G. K. (1) oraz wersji podawanej przez B. K. (1), niesłuszne nie oparcie się na wersji A. P. (2) i korespondujących z nimi
zeznaniach K. P., jak również nietrafną ocenę dowodu w postaci nagrania utrwalonego na płycie DVD;
3. będący konsekwencją obrazy prawa procesowego błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę
orzeczenia (art.438 pkt 3 kpk), a dotyczący przyczyn zdarzenia, podłoża konfliktu (remont płotu czy przesunięcie
granicy), istoty zachowania uczestniczących w nim osób, w tym podejmowanych przez nie czynności sprawczych
oraz skutków tych działań, jak również błędnego ustalenia jakoby wypowiedziane przez A. P. wulgarne słowo
ukierunkowane było na znieważenie B. K., w sytuacji gdy jego użycie było przypadkowe oraz spowodowane bólem
i bezradnością, co w konsekwencji – zdaniem skarżącej - doprowadziło do niezasadnego uniewinnienia B. K. (1) od
zarzutu popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk i skazania jej za taki czyn, a popełniony na szkodę B. K. (1), jak również
przypisania jej czynu z art. 216 § 1 kk.
Podnosząc takie zarzuty, skarżąca wniosła, na co wskazuje treść apelacji i przedstawionych tam argumentów, o
uniewinnienie jej od popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk, a także czynu z art. 216 § 1 kk, podnosząc przy tym iż B. K.
(1) od czynu z art. 157 § 2 kk uniewinniony został niezasadnie.
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Apelacja oskarżycielki prywatnej wzajemnej i oskarżonej A. P. (2), wobec całkowitej nietrafności podniesionych w niej
zarzutów, została uznana za całkowicie bezzasadną. I tak:
1. Co do zarzutu rozpoznania sprawy przez sąd nienależycie obsadzony, co miało być konsekwencją nieuczestniczenia
w jej rozpoznawaniu ławników („bez udziału przynajmniej jednego ławnika”- por. apelacja k.105), to zarzut ten z
przyczyn oczywistych nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zgodnie z treścią przepisu art. 28 § 1 kpk, poza
wypadkami przewidzianymi w ustawie (a taki w niniejszej sprawie nie miał miejsca) na rozprawie głównej sąd orzeka
w składzie jednego sędziego.
2. Co do zarzutu obrazy prawa procesowego, w części dotyczącej zamieszczenia w wyroku sformułowania co do faktu
jego wydania w obecności prokuratora, to stwierdzić należy, iż faktycznie wyrok w swej treści nie zawiera wskazania,
jakoby do rozpoznania sprawy i wydania wyroku doszło z udziałem prokuratora. Gdyby bowiem tak faktycznie było to
po słowach „w obecności prokuratora” nastąpiłoby – tak jak wymaga tego przepis art. 413 § 1 pkt 1 kpk – oznaczenie
oskarżyciela, poprzez podanie także jego imienia i nazwiska, a nie, tak jak to ma miejsce w przedmiotowym przypadku,
zakreślenie tego pola jako nie dotyczącego sprawy, rozpoznawanej w trybie prywatnoskargowym.
3. Co do zarzutu obrazy prawa procesowego, poprzez jednostronną, niepełną i – co wynika wprost z treści apelacji
– tendencyjną ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, jak również mającego stanowić konsekwencję tego
naruszenia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, to z racji zależności między tymi zarzutami, na wstępie należy
zaznaczyć, iż za w pełni celowe uznano łączne do nich odniesienie się w niniejszym uzasadnieniu. W związku z tym
koniecznym jest przede wszystkim kategoryczne stwierdzenie, iż nie jest prawdą jakoby Sąd oceniając dowody i
dysponując niejako dwiema odmiennymi wersjami zdarzenia, zaprezentowanymi przez skonfliktowane strony, miał
bezkrytycznie uznać za w pełni wiarygodne twierdzenia B. K. (1) i G. K. (1) i jednocześnie całkowicie odmówić wiary
wersji zaprezentowanej przez A. P. (2) i K. P.. Nie jest też słusznym zarzut, jakoby zatajony został materiał dowodowy
w postaci zdjęć i nagrania znajdującego się na płycie DVD. W związku z takimi zarzutami zasadnym wydaje się
przede wszystkim wskazanie, a czego skarżąca nie dostrzega, iż w istocie ostateczne rozstrzygnięcie Sądu I instancji
poprzedzone zostało przeprowadzeniem bardzo drobiazgowego postępowania dowodowego, jak również rzeczową i
wnikliwą oceną zgromadzonych dowodów, które to poddano analizie nie tylko pod kątem ich wewnętrznej spójności,
ale także we wzajemnym ze sobą powiązaniu. W konsekwencji tego, czego potwierdzeniem jest także argumentacja
przedstawiona w treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, żadna z wersji nie została uznana za w pełni wiarygodną
i wiernie odpowiadającą przebiegowi krytycznego zajścia (por. uzasadnienie wyroku – np. k.96, 98). Stąd też
ostateczne ustalenia faktyczne, jakie poczynił Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie, to – co ocenić należy jednoznacznie
pozytywnie – efekt całościowej oceny materiału dowodowego, jak również weryfikacji wersji uczestników zdarzenia,
poprzez przeprowadzenie dowodu z dokumentów w postaci zaświadczeń lekarskich, dokumentacji fotograficznej,
opinii biegłego A. R. (1), jak również właśnie dowodu w postaci nagrania zarejestrowanego na płycie DVD. Nie jest więc
absolutnie prawdziwy zarzut bezkrytycznego dania wiary B. K. i G. K., jak również „zatajenia materiału dowodowego,
który znajduje się na płycie DVD”. Ocena powyższa jest tym bardziej uzasadniona, iż skarżąca, krytykując co do zasady
całe rozstrzygnięcie Sądu I instancji, nie dostrzega nawet tej okoliczności, iż przypisany jej czyn z art. 157 § 2 kk, w
zakresie czynności sprawczych nie stanowi powielenia zarzutu, lecz wyeliminowano z jego opisu „przyduszenie” oraz
„popchnięcie i doprowadzenie do upadku”. Trudno byłoby w związku z tym podzielić zastrzeżenia apelującej co do
ustalenia, iż chwytając B. K. za twarz mogła jednocześnie chwycić „kciukami za krtań i przydusić go” (tak apelacja –
k.109) skoro faktycznie Sąd takich ustaleń nie tylko nie poczynił, ale wręcz wyeliminował je z zachowania A. P..
Jeśli chodzi natomiast o zarzut rzekomego „zatajenia” nagrania na płycie DVD, to jego oczywista bezzasadność wynika
już z zestawienia zapisów w protokole rozprawy z dnia 8 kwietnia 2013 roku (k.59v), gdzie odnotowano odtworzenie
nagrania, a następnie odniesienie się do zarejestrowanych tam faktów przez biegłego A. R. (1), z oceną tego nagrania i
poczynionymi na jego podstawie spostrzeżeniami Sądu, czemu dano wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia
(tak.k. 95). Co prawda nieprawidłowym było nieodnotowanie spostrzeżeń poczynionych przez Sąd Rejonowy, podczas
odtwarzania płyty, w samym protokole rozprawy, to jednak nie było to tego rodzaju uchybienie które miało wpływ na
treść zaskarżonego wyroku, skoro możliwym było sprawdzenie treści zapisu na rozprawie odwoławczej (por. k.189)
i potwierdzenie nie tylko tego co rzeczywiście zostało zarejestrowane, ale także stwierdzenie iż zawiera taką treść,
jaką opisał w pisemnych motywach Sąd I instancji. W konsekwencji tego nie można było więc podzielić zarzutu tak
„zatajenia” dowodu z nagrania na płycie DVD, jak również poczynienia na jego podstawie przez Sąd Orzekający innych
spostrzeżeń, niż te które faktycznie zostały tam zarejestrowane.
Odnosząc się natomiast do pozostałych kwestii przedstawionych w apelacji, a generalnie sprowadzających się do
zakwestionowania dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie
ustaleń faktycznych, to stwierdzić należy, że :
a. Słusznie Sąd I instancji przyjął, iż zgromadzone w sprawie dowody, w tym przede wszystkim ocena wyjaśnień A.
P. (2) i B. K. (1), w konfrontacji przede wszystkim z zeznaniami G. K. i K. P., jak również zaświadczeniami lekarskimi
(k.5 akt II K 914/12 i k.4), opinią biegłego A. R. (1) oraz treścią nagrania utrwalonego na płycie DVD, nie dały podstaw
do przypisania oskarżonemu czynu z art. 157 § 2 kk. Niezależnie bowiem od tego, iż wersji takiej zgodnie przeczyli B.
K. i G. K., to w odniesieniu do zachowania mającego polegać na szarpaniu A. P. oraz zadaniu jej uderzenia w okolice
prawego ramienia, słusznie Sąd przyjął, iż zaistnienie takiej sytuacji należało wykluczyć już w świetle twierdzeń samej
pokrzywdzonej. O ile bowiem A. P. początkowo istotnie mówiła o tym, że w drugim etapie zajścia była szarpana i
uderzona przez B. K., o tyle przesłuchiwana przed Sądem na tę okoliczność podała, że B. K. „szarpnął rydlem tak,
że poleciała na niego i do dnia dzisiejszego ręka boli ją w ramieniu” (por. k.19v). Jak więc z tego wynika, słusznym
było postąpienie Sądu, który w tym opisie nie dostrzegł zachowania oskarżonego, które byłoby ukierunkowane na
A. P. (2) i w którym można by po stronie B. K. dopatrzeć się chociażby urazu zadanego nieumyślnie. Co prawda
A. P. do wersji o celowym szarpaniu jej oraz zadaniu jej uderzenia w ramię powróciła ponownie po odczytaniu jej
wcześniejszej relacji, to jednak trudno byłoby uznać ją – co trafnie ocenił też Sąd Rejonowy (por. k.97) - za prawdziwą,
skoro zaprezentowany przez A. P. opis okoliczności owego szarpania i zadania uderzenia, jest całkowicie odmienny
od wersji przedstawionej na tę okoliczność przez K. P.. O ile bowiem A. P. (2) utrzymywała, iż uderzona została, gdy
się schyliła by przytrzymać rydel, o tyle K. P. wyraźnie stwierdził, iż „kiedy doszło do szarpaniny za rydel, to narzędzie
było w górze na wysokości ramion, wtedy mama została uderzona w ramię” (k.44v).
Jeśli chodzi z kolei o zachowanie oskarżonego mające polegać na zadaniu A. P. (2) kilku uderzeń w nogę metalową
częścią szpadla, to istotnie rację miał Sąd Rejonowy weryfikując prezentowane w tym zakresie, przez B. K. i A. P.,
odmienne wersje zdarzenia w oparciu o zapis zarejestrowany na płycie DVD oraz uzupełniająco opinię biegłego A. R.
(1). Trafnie w związku z tym wskazano, co Sąd Odwoławczy miał możliwość stwierdzić także w związku z odtworzeniem
nagrania podczas rozprawy odwoławczej, iż w tej części zdarzenia aktywność wykazała przede wszystkim A. P. (2),
która kilkakrotnie próbowała odepchnąć nogą szpadel, trzymany przez oskarżonego, w czasie okopywania przez
niego dołka ogrodzeniowego. W takiej też sytuacji doszło do kontaktu narzędzia (szpadla) z dolnym odcinkiem nogi
pokrzywdzonej. To jednakże nie dowodzi absolutnie, jak słusznie ocenił to Sąd Rejonowy, uwzględniając w tym
zakresie także stanowisko biegłego A. R., podjęcia przez B. K. działań ukierunkowanych na zadanie urazów A. P. (2).
W tym bowiem przypadku faktycznie, w świetle zgromadzonych i prawidłowo ocenionych dowodów, można mówić
jedynie o urazie (urazach) biernym, a nie czynnym. Taka ocena zasługuje tym bardziej na akceptację gdy się uwzględni
treść zaświadczenia lekarskiego z dnia 3 września 2012 roku (k.4), z którego wynika iż u A. P. (2) na lewym podudziu
ujawniono jeden ślad, w postaci zadrapania lub podbiegnięcia (na brak precyzyjnych ustaleń w tym przedmiocie
zwrócił uwagę także biegły A. R.). Jest natomiast oczywiste, iż przy urazach czynnych i to wielokrotnych, obraz tych
obrażeń byłby bez wątpienia inny. W świetle powołanego dowodu z dokumentu w postaci zaświadczenia lekarskiego
nie może dziwić także krytyczne podejście Sądu (w omawianym tutaj zakresie) do zeznań K. P., skoro według tego
świadka A. P. (2) miała mieć na nodze „trzy ślady od metalowej części rydla oraz ogólne zasinienie” – (k.44v).
b. Odnosząc się z kolei do zarzutów, zmierzających do zakwestionowania ustaleń co do skazania A. P. (2) za czyn
z art. 157 § 2 kk, to tak jak już wyżej podkreślono, ustalenia te nie są absolutnie wynikiem bezkrytycznego oparcia
się na wersji podawanej przez B. K. (1) i G. K. (1), czemu Sąd Rejonowy dał wyraz bardzo wyraźnie w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia (por. np. k.96, 98). Efektem tak wyważonej i ostrożnej oceny zgromadzonych dowodów było
też wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego A. P. (2) takich czynności sprawczych jak „przyduszenie” oraz celowe
odepchnięcie i doprowadzenie do upadku B. K.. Jeśli chodzi natomiast o spowodowanie obrażeń w postaci zadrapania
lewego policzka B. K. (1), to podkreślenia wymaga, iż te ustalenia są wynikiem oceny nie tylko wyjaśnień B. K. i zeznań
G. K., ale też skonfrontowania tych dowodów z zeznaniami M. M. i P. B., jak również z opinią biegłego A. R. i treścią
zapisu utrwalonego na płycie DVD. W tym miejscu należy przy tym zastrzec, iż co prawda nagranie to nie obejmuje
przebiegu całego zdarzenia, w tym także nie ukazuje wprost momentu powstania zadrapania na twarzy B. K., niemniej
jednak pozwala chociażby na wykluczenie wersji o powstaniu takich obrażeń w wyniku upadku pokrzywdzonego na
krzewy, w sytuacji gdy do takiego upadku faktycznie nie doszło.
c. Prawidłowa ocena materiału dowodowego nie pozostawia także wątpliwości co do trafności ustaleń Sądu I instancji
w części dotyczącej wzajemnego ubliżania sobie przez strony, w sytuacji gdy ustalenia te wynikają tak z nagrania
na płycie DVD, jak również z wyjaśnień samej A. P. (2), a także świadków K. P. i G. K. (1). Podobnie odnieść się
należało do kwestii podłoża konfliktu między stronami oraz przyczyny zdarzenia z dnia 1 września 2012 roku, którą
stało się prowadzenie przez oskarżonego prac naprawczych przy płocie, a nie – jak utrzymuje skarżąca – przesunięcie
ogrodzenia i naruszenie granicy działek, należących do stron konfliktu. Także poczynione w tej części ustalenia Sądu
Rejonowego nie budzą wątpliwości co do swej trafności, co nie zmienia oczywiście faktu, iż podłożem wieloletniego
skonfliktowania A. P. (2) i B. K. (1) są spory graniczne.
Z przyczyn wyżej przedstawionych, zdaniem Sądu Okręgowego brak było więc jakichkolwiek podstaw do
zakwestionowania zaskarżonego wyroku, tak w części dotyczącej ustaleń faktycznych, przyjętej kwalifikacji prawnej
czynów przypisanych, zaistnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary za czyny z art. 216 § 1 kk, wymiaru
kary wobec A. P. za czyn z art. 157 § 2 kk, jak również uniewinnienia od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 157
§ 2 kk B. K. (1).
O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono stosownie do przepisów art. 636 § 1 i 2 kpk, art. 634 kpk,
art. 628 pkt 1 kpk, zaś w części dotyczącej opłaty za postępowanie przed Sądem II instancji na podstawie art. 624 § 1
kpk, uznając iż za zwolnieniem A. P. (2) od ponoszenia opłaty przemawiają przede wszystkim względy słuszności.
SSO Anna Szeliga SSO Alina Bojara SSO Bogna Kuczyńska