streszczenie pracy

Rozprawa doktorska wykonana w Katedrze Turystyki Wiejskiej
przy współpracy Katedry Fizjologii i Biochemii Zwierząt
Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Przemysław Szwajkowski
Promotor: dr hab. Krzysztof Kasprzak, prof. nadzw.
STRESZCZENIE
Wpływ warunków termicznych środowiska na obraz trzustki wewnątrzwydzielniczej
wybranych grup kręgowców
W pracy zaprezentowano wyniki dotyczące zmian w trzustce endokrynnej kręgowców
w zależności od warunków termicznych środowiska. Do badań wykorzystano: chomika
tureckiego Mesocricetus brandti, żółwia żółtobrzuchego Trachemys scripta scripta, padalca
zwyczajnego Anguis fragilis, jaszczurkę zwinkę Lacerta agilis, jaszczurkę żyworodną
Zootoca vivipara, traszkę Waltla Pleurodeles waltl, ropuchę szarą Bufo bufo, żabę śmieszkę
Pelophylax ridibundus oraz aksolotla meksykańskiego Ambystoma mexicanum. Zwierzęta
podzielono na dwie grupy: aktywną pokarmowo i przeznaczoną do chłodzenia. Pierwszą z
nich utrzymywano w warunkach sprzyjających żerowaniu, drugą poddano stopniowemu
chłodzeniu w celu wprowadzenia w stan obniżonej aktywności. Od zwierząt z obu grup
pobrano trzustki, z których wykonano preparaty mikroskopowe. W pierwszej kolejności
oceniano powierzchnię i parametry kształtu wysepek trzustkowych badanych gatunków. W
kolejnym etapie materiał badawczy poddano barwieniom immunohistochemicznym.
Otrzymane wyniki analizowano statystycznie pod kątem zmian pomiędzy obiema
grupami badawczymi (aktywną i chłodzoną). Ocena parametrów kształtu pomiędzy badanymi
gatunkami wykazała pewne podobieństwa wysepek trzustkowych płazów i ssaka. Z kolei
wyspy trzustkowe gadów miały najmniej regularne kształty spośród analizowanych gromad
kręgowców. W wysepkach trzustkowych badanych gatunków uwidoczniono: insulinę,
glukagon, somatostatynę, grelinę i obestatynę. U większości z nich stwierdzono rozkład
komórek endokrynnych zbliżony do charakterystycznego dla gryzoni (z komórkami A
okalającymi rdzeń wysepek tworzony przez komórki B). Istotne zmiany w obrębie tych
struktur pomiędzy grupami badawczymi w zakresie powierzchni lub/i parametrów kształtu
wykazano u czterech spośród badanych gatunków, u których zmiany takie można próbować
wytłumaczyć
ich
właściwościami
ekologicznymi
(trybem
życia
lub
sposobem
termoregulacji).
Podczas analizy ilościowej wyników uzyskanych metodą immunohistochemiczną u
znacznej części badanych gatunków wykryto istotne zmiany w ilości komórek
wydzielniczych pomiędzy grupami badawczymi. W grupie zwierząt aktywnych stwierdzono
większą ilość komórek insulinowych, podczas gdy w grupie chłodzonej przeważały komórki
glukagonowe i somatostatynowe.
Wyniki takie mogą być związane z występowaniem hiperfagii w grupie zwierząt
aktywnych oraz z utrzymaniem homeostazy glukozy, zwłaszcza podczas obniżonej
aktywności w grupie zwierząt chłodzonych.
U badanych gatunków wykryto komórki wydzielające grelinę i obestatynę,
występujące w wysepkach trzustkowych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
Podsumowując, należy podkreślić, że u kręgowców na przestrzeni sezonu równolegle
ze zmianami behawioralnymi mogą występować zmiany w obrębie aktywności komórek
endokrynnych wysepek trzustkowych, a także pewne różnice w architekturze tych struktur.