Metodologiczne problemy w badaniach grup dyspozycyjnych

Metodologiczne problemy
w badaniach grup dyspozycyjnych
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 1
2014-04-19 09:55:22
Acta Universitatis Wratislaviensis No 3567
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 2
2014-04-19 09:55:22
Socjologia LVI
Metodologiczne problemy
w badaniach grup
dyspozycyjnych
Pod redakcją
Jana Maciejewskiego i Małgorzaty Stochmal
Wrocław 2014
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 3
2014-04-19 09:55:22
Recenzenci
Kazimierz Doktór
Janusz Sztumski
Redaktor Serii „Socjologia”
Zbigniew Kurcz
Redaktor Podserii „Grupy Dyspozycyjne”
Jan Maciejewski
Komitet Redakcyjny
Cristina Allemann-Ghionda (Niemcy), Evgienij Babosow (Białoruś), Ryszard Borowicz , Marian
Cieślarczyk, Karol Čukan (Ministerstvo obrany Slovenskej republiky), Kazimierz Doktór, Małgorzata Fuszara, Mikoła Gromov (Ukraina), Edward Hajduk, Paola B. Helzel (Włochy), Robert Janik
(Niemcy), Roman Jasek (Czechy), Krzysztof Kiciński, Zuzana Koćkova (Słowacja), Dariusz Kozerawski, Zbigniew Kurcz, Stanisław Kwiatkowski, Vojtěch Malátek (Czechy), Daniel Markowski,
Maria Martińska (Słowacja), Jozef Matis (Słowacja), Janusz Mika (Czechy), Zdzisław Morawski,
Karol Murdza (Słowacja), Zuzana Nemethova (Słowacja), Wanda Rusiecka (Białoruś), Radosław
Salinger (Czechy), Aleksandra Skrabacz, Franciszek Skvrnda (Słowacja), Vanda Smetanova (Słowacja), Ladislav Sohr (Czechy), Edward Stamm (Słowacja), Marek Szczepański, Janusz Sztumski,
Bogdan Szulc, Samuel Uhrin (Słowacja), Nataliya Volenko (Ukraina), Danuta Walczak-Duraj, Lech
Zacher, Zdzisław Zagórski, Wasyl Zapltynsky (Ukraina)
Ilustracje na okładce: © igor — Fotolia.com; © Login — Fotolia.com; © Scamail — Fotolia.com
Publikacja dofinansowana przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju „SYNERGIA”
© Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o.
Wrocław 2014
ISSN 0239-6661
ISBN 978-83-229-3428-9
Publikacja przygotowana w Wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o.
50-137 Wrocław, pl. Uniwersytecki 15
tel. 71 3752885, e-mail: [email protected]
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 4
2014-04-19 09:55:22
SPIS TREŚCI
JAN MACIEJEWSKI, MAŁGORZATA STOCHMAL,Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . .
9
I. PODEJŚCIE OGÓLNE DO METODOLOGII BADAŃ NAD GRUPAMI DYSPOZYCYJNYMI
JERZY BESTRY, Metodologia szkoły kopenhaskiej a edukacja obronna w Polsce . . . . .
DONATA BOROWSKA, Funkcjonowanie grup dyspozycyjnych. Uwarunkowania koncepcji politycznych, społecznych i prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
JOANNA DZIEŃDZIORA, Czynniki kształtujące klimat organizacji grup dyspozycyjnych
MAGDALENA FITERNICKA-GORZKO, Badanie doświadczeń członkostwa w grupach
dyspozycyjnych w kontekście indywidualnych historii życia . . . . . . . . . . . . . .
MAREK GORZKO, Roberta Prusa jakościowe ujęcie problematyki władzy w kontekście
badania grup dyspozycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DAGMARA GRUSZECKA, PIOTR SZYMANIEC, Kilka uwag o użyteczności niektórych
kategorii prawnych w badaniach nad pozycją grup dyspozycyjnych . . . . . . . . . .
ZDZISŁAW LUDZIEJEWSKI, Wybrane współczesne zagrożenia społeczeństwa . . . . .
MARIUSZ ROZWADOWSKI, Zastosowanie nowoczesnej koncepcji zarządzania do optymalizacji efektywności pracy przedstawicieli grup dyspozycyjnych . . . . . . . . . .
DANUTA WALCZAK-DURAJ, Metodologiczno-etyczne problemy prowadzenia badań jakościowych wśród członków grup dyspozycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANDRZEJ URBANEK, Narodowe Siły Rezerwy w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego — aspekty edukacyjne i społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
35
61
81
91
99
115
123
147
167
II. BADANIA GRUP DYSPOZYCYJNYCH W SYSTEMIE MILITARNYM
TOMASZ BĄK, Metodologia doboru personelu do operacji NATO — wybrane problemy .
ADAM ANDRZEJ KOŁODZIEJCZYK, Janusowe oblicze organizacji mundurowych . . .
MARCIN LIBERACKI, Wiedza i umiejętności jako wyznaczniki roli oficera Wojska Polskiego wykonywanej przez absolwentów uczelni cywilnych . . . . . . . . . . . . . .
KATARZYNA ANNA PIETRAK, Możliwość wykorzystania jakościowych badań terenowych w badaniach nad wojskiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KRZYSZTOF ŚWIDERSKI, Metodologia badań empirycznych grupy oficerów Wojska
Polskiego — na przykładzie badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANNA ODROWĄŻ-COATES, Kobiety we współczesnych siłach zbrojnych. Samoocena
sytuacji w lotnictwie brytyjskim i polskim przez kobiety, żołnierzy zawodowych . . .
197
219
237
255
269
283
III. UWARUNKOWANIA BADAŃ SYSTEMU PARAMILITARNEGO GRUP DYSPOZYCYJNYCH
ANDRZEJ BOROWSKI, Metodologiczne problemy badania instytucji penitencjarnych
w kontekście zaufania społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
305
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 5
2014-04-19 09:55:23
6
Spis treści
ROBERT GWARDYŃSKI, Specyfika badań sondażowych w Oddziale Prewencji Komendy
Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
JADWIGA MAZUR, ‘Trudny respondent’ w badaniach sondażowych grup dyspozycyjnych
na przykładzie badań rzeczników prasowych policji . . . . . . . . . . . . . . . . . .
JADWIGA MAZUR, Zaufanie społeczeństwa do grup dyspozycyjnych Policji . . . . . . .
ANDRZEJ PIOTROWSKI, ROBERT POKLEK, Niedopasowanie organizacyjne a wypalenie zawodowe wśród personelu penitencjarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ROBERT POKLEK, ANDRZEJ PIOTROWSKI, Stres zawodowy personelu więziennego
pionu ochronnego i wychowawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAREK STEFAŃSKI, Miejsce i rola policji w społeczności lokalnej w zakresie zapobiegania przemocy w rodzinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAŁGORZATA STOCHMAL, Metodologiczne założenia empirycznych badań społecznych nad Państwową Strażą Pożarną w systemie bezpieczeństwa państwa . . . . . . .
RAJMUND MORAWSKI, GRZEGORZ OCIECZEK, Wykonywanie rozkazów i strategie
radzenia sobie w sytuacji stresu przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej i żołnierzy GROM-u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
311
321
335
353
377
403
421
437
IV. CYWILNY SYSTEM SPOŁECZNY I JEGO PROBLEMY
ANETA USS-LIK, Specyfika badań grup przemytniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAŁGORZATA SMOLAREK, Rola systemu motywacji w kształtowaniu relacji między
członkami grup dyspozycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
459
467
V. DOŚWIADCZENIA ZAGRANICZNE W BADANIU GRUP DYSPOZYCYJNYCH
JOZEF MATIS, Rodina príslušnika ozbrojených síl Slovenskej Republiky v empírií . . . .
LIUBOV V. LOKHVYTSKA, Formation of moral and safe behavioral skills in children in
preschool educational institutions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VOJTĚCH MALÁTEK, ŠTEFAN HEČKO, PETRA JANEČKOVÁ, RADIM ŘIHÁK,
Stratifikace občanů města Český Těšín — místní části Svibice z pohledu vnímání míry
pocitu bezpečnosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZUZANA KORČOKOVÁ, Sociálne poradenstvo v ozbrojených silách Slovenskej Republiky . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
489
521
Noty o redaktorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
531
503
511
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 6
2014-04-19 09:55:23
CONTENTS
JAN MACIEJEWSKI, MAŁGORZATA STOCHMAL, Introduction . . . . . . . . . . . .
9
I. GENERAL APPROACH TO THE METHODOLOGY OF RESEARCH ON DISPOSITIONAL GROUPS
JERZY BESTRY, Copenhagen School methodology vs. defence education in Poland . . . .
DONATA BOROWSKA, The functioning of dispositional groups. Determinants of political, social and legal concepts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
JOANNA DZIEŃDZIORA, The factors shaping the climate of dispositional groups’ organization . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAGDALENA FITERNICKA-GORZKO, Research on membership experience in dispositional groups in the context of individual life stories . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAREK GORZKO, Robert Prus’ qualitative approach to the phenomenon of power in the
context of research on dispositional groups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DAGMARA GRUSZECKA, PIOTR SZYMANIEC, Some remarks on the usefulness of
certain legal categories in the research on dispositional groups . . . . . . . . . . . . .
ZDZISŁAW LUDZIEJEWSKI, Selected contemporary threats to society . . . . . . . . . .
MARIUSZ ROZWADOWSKI, The application of modern management concepts to optimize the efficiency of dispositional groups members . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DANUTA WALCZAK-DURAJ, Methodological and ethical dilemmas in conducting qualitative research among members of dispositional groups . . . . . . . . . . . . . . . .
ANDRZEJ URBANEK, The National Reserve Forces in the internal security system — educational and social aspects . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
35
61
81
91
99
115
123
147
167
II. RESEARCH ON DISPOSITIONAL GROUPS IN A MILITARY SYSTEM
TOMASZ BĄK, Methodology of personnel selection for NATO operations — selected
problems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ADAM ANDRZEJ KOŁODZIEJCZYK, Janus-faced uniformed organisations . . . . . . .
MARCIN LIBERACKI, The knowledge and abilities as indicators of the role of officers of
Polish Armed Forces performed by graduates of civilian colleges . . . . . . . . . . .
KATARZYNA ANNA PIETRAK, Possibility to use qualitative field research methods in the
study of the army . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KRZYSZTOF ŚWIDERSKI, Methodology of empirical research on the group of Polish
Army officers — based on own research . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANNA ODROWĄŻ-COATES, Women in today’s armed forces. An assessment of the situation in the British and Polish air forces by professional service women . . . . . . . .
197
219
237
255
269
283
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 7
2014-04-19 09:55:23
8
Contents
III. DETERMINANTS OF RESEARCH ON A PARAMILITARY SYSTEM OF DISPOSITIONAL GROUPS
ANDRZEJ BOROWSKI, Methodological problems of research on penitentiary institutions
in the context of public trust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ROBERT GWARDYŃSKI, Specificity of the survey in the riot police unit in Wrocław . . .
JADWIGA MAZUR, “Difficult respondent” in survey research on dispositional groups as
seen in the research on Police spokespersons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
JADWIGA MAZUR, Society’s trust in Police dispositional groups . . . . . . . . . . . . .
ANDRZEJ PIOTROWSKI, ROBERT POKLEK, Organizational misfit in regard to occupational burnout among penitentiary personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ROBERT POKLEK, ANDRZEJ PIOTROWSKI, Work-related stress among personnel of
prison security and education divisions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAREK STEFAŃSKI, The place and role of the police in local community as regards preventing domestic violence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MAŁGORZATA STOCHMAL, Methodological assumptions of empirical social research of
The State Fire Service in the state security system . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
RAJMUND MORAWSKI, GRZEGORZ OCIECZEK, Taking orders and coping strategies
in stress situations by the State Fire Service officers and GROM soldiers . . . . . . .
305
311
321
335
353
377
403
421
437
IV. CIVIL SOCIAL SYSTEM AND ITS PROBLEMS
ANETA USS-LIK, Specificity of research on smuggling groups . . . . . . . . . . . . . . .
MAŁGORZATA SMOLAREK, The role of motivation system in creating relations among
the members of dispositional groups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
459
467
V. FOREIGN EXPERIENCE IN RESEARCH ON DISPOSITIONAL GROUPS
JOZEF MATIS, Family members of the Armed Forces of the Slovak Republic from empirical perspective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LIUBOV V. LOKHVYTSKA, Formation of moral and safe behavioral skills in children in
preschool educational institutions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VOJTĚCH MALÁTEK, ŠTEFAN HEČKO, PETRA JANEČKOVÁ, RADIM ŘIHÁK, The
stratification of Český Těšín — Svibice citizens in terms of perception of sense of
security degree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZUZANA KORČOKOVÁ, Social counselling in the Armed Forces of the Slovak Republic
Notes on editors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
489
503
511
521
531
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 8
2014-04-19 09:55:23