Sienko Maria, dr - Instytut Filologii Polskiej

MARIA SIENKO
Stopień naukowy: doktor
Stanowisko: adiunkt w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego
Funkcje: kierownik Pracowni Edukacji Regionalnej
Zainteresowania naukowe i problematyka badań:
- przejawy i skutki ideologizacji nauczania literatury w czasach PRL-u oraz próby
wychodzenia poza ciasny gorset celów wychowania socjalistycznego; dyskusje wokół
zagadnień nauczania i wychowania z tego okresu;
- literatura piękna oraz postacie wielkich Polaków w programach i podręcznikach
szkolnych z lat 1945–1989;
- Krzyżacy Henryka Sienkiewicza w szkolnym obiegu czytelniczym;
- współczesne uwarunkowania edukacji literackiej (zmiany w zakresie rozumienia
i realizacji formacyjnych celów edukacji literackiej; unowocześnianie sposobów
kształcenia polonistycznego; kultura audiowizualna jako istotny kontekst kształcenia
literackiego);
- nowohuckie kłopoty z tożsamością; (post)socjalistyczne miasto/dzielnica w kulturze
i edukacji regionalnej;
- edukacja regionalna wobec wielo- i międzykulturowości.
Wybrane publikacje
Monografia autorska:
1. Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego
w latach 1944–1989, Kraków 2002.
Współredakcja monografii wieloautorskich:
1. Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań
dydaktycznych, pod red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP
2005 [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 13].
2. Wiązanie kształcenia językowego z literacko-kulturowym w gimnazjach i liceach, pod
red. Z. Urygi, R. Jedlińskiego, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP 2007
[seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 16].
3. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, nr71. Studia ad Didacticam
Litterarum Polonarum et Linguae Polonae. Pertinentia I, red. M. Jędrychowska,
M. Sienko, J. Waligóra, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2010.
4. Chopin w polskiej szkole i kulturze, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, R. Ławrowska,
Kraków:
Wydawnictwo
Naukowe
UP
2011
[seria:
WIELCY
POLACY
W KULTURZE I EDUKACJI].
5. Kłopotliwe pamiątki. Trud dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków:
Wydawnictwo Naukowe UP 2012 [seria: REGION – EDUKACJA – KULTURA, nr
4].
6. Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie, red.
Z. Budrewicz, M. Sienko, M. Pamuła-Behrens, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP
2013 [seria: WIELCY POLACY W KULTURZE I EDUKACJI].
7. Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej. Tom 2: Literatura
i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo LIBRON 2013.
8. Krajobrazy pamięci – pamięć krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków:
Wydawnictwo Naukowe UP 2014 [seria: REGION – EDUKACJA – KULTURA, nr
6].
9. Dwory i dworki w kulturze regionu krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko,
Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2015 [seria: REGION – EDUKACJA –
KULTURA, nr 7].
Rozdziały w monografiach wieloautorskich:
1. Między literaturą a filmem, [w:] Drogi i ścieżki polonistyki gimnazjalnej, pod red.
Z. Urygi i Z. Budrewicz, Kraków 2001, s. 113–125.
2. Ku porozumieniu i rozumieniu. Wartościowanie tekstów literackich w wypowiedziach
uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum a praktyka edukacyjna, [w:] Kształcenie
sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod
red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków 2005 [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 13],
s. 119–137.
3. Za co młodzież Polski Ludowej miała kochać i szanować wieszcza? Twórczość Adama
Mickiewicza w programach i podręcznikach szkolnych po 1945 roku, [w:] З краю
навагрудскага… (малая айчына ў жыцці і творчасці Адама Міцкевіча), пад рэд.
праф. С.П. Мусіенкі, Γродна 2006, s. 370–378.
4. Uczeń jako odbiorca w podręcznikach do kształcenia literackiego i językowego dla
szkół zawodowych, [w:] Między szkołą a uniwersytetem. Odbiorcy w nowych
podręcznikach dla reformującej się szkoły, pod red. M. Kwiatkowskiej-Ratajczak
i W. Wantuch, Poznań 2008, s. 183–192.
5. Zadania formacyjne w katechizmach dla gimnazjalistów – spojrzenie polonisty, [w:]
Język katechezy, pod red. R. Przybylskiej i w. Przyczyny. Seria: Teolingwistyka 5,
Tarnów 2008.
6. Fotografia jako zapis wspólnotowych doświadczeń (na przykładzie Nowej Huty, [w:]
I Dydaktyczny Wiatr od Morza. Różnorodne aspekty kształcenia kulturowej
kompetencji, red. G. Różańska, Ustka 2009(2010), s. 303–327.
7. Przestrzeń wolności i odpowiedzialności w pracy naukowo-dydaktycznej Władysława
Szyszkowskiego, [w:] Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad
Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae. Pertinentia II (Folia 79), red.
M. Jędrychowska, D. Łazarska, E. Mikoś, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2010,
s. 200–209.
8. „Dusza polskiego ludu”. Chopin w antologiach szkolnych z lat 1945–1989, [w:]
Chopin w polskiej szkole i kulturze, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, R. Ławrowska,
Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2011, s. 233–247.
9. Polonista wobec zjawisk kultury regionalnej (na przykładzie Nowej Huty), [w:] Osoba
nauczyciela.
Polonista
przewodnikiem
ucznia
po
meandrach
wiedzy,
red.
G. Różańska, Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „SPATIUM” 2011, s. 193–211.
10. Nowa Huta – miejsce, które stygmatyzuje mieszkańców, [w:] Kłopotliwe pamiątki.
Trud dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe
UP 2012, s. 55–74.
11. Miasto obok metropolii. Nowej Huty kłopoty z tożsamością, [w:] Okolice metropolii.
Tożsamość – edukacja – kultura 5, red. Z. Budrewicz, M. Kania, Kraków: Dom
Wydawnictw Naukowych 2012, s. 27–42.
12. „Lewy profil uczonej”. Maria Skłodowska-Curie w służbie polonistyki socjalistycznej,
[w:] Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie,
red. Z. Budrewicz, M. Sienko, M. Pamuła-Behrens, Kraków: Wydawnictwo Naukowe
UP 2013 [seria: WIELCY POLACY W KULTURZE I EDUKACJI], s. 64–91.
13. Nadal krzepią polskie serca… Czy i jak omawiać dziś w szkole „Krzyżaków”
Sienkiewicza?, [w:] Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej. Tom 2:
Literatura i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo LIBRON
2013, s. 263–282.
14. Krajobraz, który nosi się w sobie. Krajobrazy pamięci i pamięć komunikacyjna
w polonistycznej edukacji regionalnej (na przykładzie Nowej Huty), [w:] Krajobrazy
pamięci – pamięć krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo
Naukowe UP 2014 [seria: REGION – EDUKACJA – KULTURA, nr 6], s. 283-302.
15. Nowa Huta ma głos. Projekty społeczno-artystyczne a proces kształtowania lokalnej
tożsamości, [w:] Kraków: miejsc i tekst, red. A. Ogonowska, M. Roszczynialska,
Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 2014,
s. 213-224.
16. „Zarządzanie” szkolnym kanonem lekturowym na przykładzie Krzyżaków Henryka
Sienkiewicza (lata 1944–2013),[w:] Narodowe i europejskie dziedzictwo kulturowoliterackie w programach nauczania i podręcznikach szkolnych, praca zbior. pod red.
B. Kędzi-Klebeko, L. Jazownika, B. Louichon, Zielona Góra: Księgarnia Akademicka
2014, s. 41-59.
17. „Język polski” jako przedmiot nauczania w opinii uczniów szkół gimnazjalnych
i podstawowych [art. oprac. wspólnie z Z. Budrewicz], Annales Universitatis
Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae
Polonae Pertinentia V, red. Z. Budrewicz, D. Łazarska, Kraków: Wydawnictwo
Naukowe UP 2014, s. 77-94.
18. „Częściowo niepotrzebny”? Rola "języka polskiego" w ocenie uczniów szkół
gimnazjalnych i podstawowych [art. oprac. wspólnie z Z. Budrewicz], [w:]
Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra. T. 1, red. K. Biedrzycki, W. Bobiński,
A. Janus-Sitarz, R. Przybylska; współpr. red. A. Kania, E. Strawa, Kraków:
Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas" 2014, s. 139-151.
19. Podręcznikowi "Krzyżacy" jako wykładnik poznawczej i formacyjnej wartości
powieści Henryka Sienkiewicza, [w:] Henryk Sienkiewicz w szkole, bibliotece
i muzeum, pod red. T. Bujnickiego i J. Majchrzaka, Warszawa: Wydawnictwo DiG
2015, s. 175-194 [Seria: Sienkiewicz – nowe odczytania, nr 3].
20. Dawna i nowa tęsknota za dworkiem. Dialog wartości w kształceniu kulturowym, [w:]
Dwory i dworki w kulturze regionu, pod red. Z. Budrewicz i M. Sienko,
Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2015, s. 256-284.
Artykuły w czasopismach punktowanych, polskich i zagranicznych:
1. Fotografia w regionalnej edukacji polonistycznej. Przypadek szczególny: Nowa Huta,
„Studia de Cultura III. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”. Folia 112,
red. B. Skowronek, 2012, s. 56–65.
2. Marie Skłodowska-Curie au service de l’enseignement socialiste polonais, „Synergies
Pologne”, coordonne par K. Karpińska-Szaj et J. Zając, anne 2012, no 9, pp. 299–241.
Wybrane konferencje:
Czynny udział – referaty:
1. Polonista wobec zjawisk kultury regionalnej (na przykładzie Nowej Huty) – II
DYDAKTYCZNY WIATR OD MORZA nt.: Osoba nauczyciela w edukacji
polonistycznej, Ustka 27–29 maja 2010 r. Organizator: Instytut Polonistyki Akademii
Pomorskiej w Słupsku.
2. „Dusza polskiego ludu”. Chopin w antologiach szkolnych z lat 1945–1989 –
Konferencja naukowa: Chopin w polskiej szkole i kulturze, Kraków, 25–26
października 2010 r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej i Instytut Pedagogiki
Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
3. Fotografia w regionalnej edukacji polonistycznej. Przypadek szczególny: Nowa Huta
– Konferencja naukowa: Wokół fotografii, Kraków, 17–18 listopada 2010 r.
Organizator: IFP UP Kraków, Pracownia Edukacji Medialnej.
4. Nowa Huta – miejsce, które stygmatyzuje mieszkańców – Konferencja naukowa:
Kłopotliwe pamiątki. Trudne dziedzictwo, Bukowno, 2–3 czerwca 2011 r.;
Organizatorzy: IFP (Pracownia Edukacji Regionalnej) i Miejski Ośrodek Kultury w
Bukownie.
5. „Lewy profil” uczonej. Maria Skłodowska-Curie w służbie polonistyki socjalistycznej
– Konferencja naukowa: Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria
Skłodowska-Curie, zorganizowana przez Pracownię Edukacji Regionalnej Instytutu
Filologii Polskiej i Instytut Neofilologii UP Kraków; Kraków, 25–26.10.2011 r.
6. Przestrzeń, pamięć, tożsamość w polonistycznej edukacji regionalnej(na przykładzie
Nowej Huty) – Konferencja naukowa: Krajobrazy pamięci – pamięć krajobrazu
z cyklu: Region – Edukacja – Kultura, zorganizowana przez Pracownię Edukacji
Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury
w Bukownie; Bukowno, 14–15.06.2012 r.
7. Nowa Huta ma głos. Projekty społeczno-artystyczne a proces kształtowania lokalnej
tożsamości – Konferencja naukowa: Kraków w tekstach literackich i przekazach
medialnych, zorganizowana przez Katedrę Mediów i Badań Kulturowych Instytutu
Filologii Polskiej UP Kraków; Kraków 26–27.09.2012 r.
8. Czy i jak omawiać dziś w szkole „Krzyżaków” Sienkiewicza? – konferencja naukowa:
Historia – Pamięć – Tożsamość w edukacji humanistycznej, zorganizowana przez IFP
oraz Instytut Historii UP Kraków przy współpracy z Europejską Siecią Pamięć
i Solidarność; Kraków 5–6.12.2012 r.
9. „Częściowo niepotrzebny”? Rola języka polskiego w ocenie uczniów szkół
gimnazjalnych i podstawowych [referat przygotowany wspólnie z Z. Budrewicz] –
Kongres Dydaktyki Polonistycznej: Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra. Diagnozy
i
perspektywy,
zorganizowany
przez
Wydział
Polonistyki
Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków, 20–23.11.2013 r.
10. Dawna i nowa tęsknota za dworkiem. Dialog wartości w kształceniu kulturowym –
konferencja naukowa: Dwory i dworki w kulturze regionu, zorganizowana przez
Pracownię
Edukacji
Regionalnej
Instytutu
Filologii
Polskiej
Uniwersytetu
Pedagogicznego im. KEN w Krakowie oraz Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie,
Bukowno, 29-30 maja 2014 r.
11. Podręcznikowi „Krzyżacy” jako wykładnik poznawczej i formacyjnej wartości
powieści Henryka Sienkiewicza – konferencja naukowa: Henryk Sienkiewicz w szkole,
bibliotece, muzeum, zorganizowana przez Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu
Warszawskiego
przy
współudziale
Wydziału
Filologicznego
Uniwersytetu
Pedagogicznego w Krakowie, Kraków, 10-11.04.2014 r.
12. Kryzys i potrzeba wspólnoty. Szanse polonistyki regionalnej na partnerski dialog
międzykulturowy [referat przygotowany wspólnie z Z. Budrewicz] – II Kongres
Dydaktyki Polonistycznej: Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność
i elitarność polonistyki, Uniwersytet Śląski w Katowicach, 18-21.11.2015 r.
Współorganizacja konferencji:
1. Chopin w polskiej szkole i kulturze, Kraków, 25–26 października 2010 r.
Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Pedagogiki Przedszkolnej
i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie przy współpracy Biura
Obchodów Roku Chopinowskiego 2010 Chopin2010 Warszawa.
2. Kłopotliwe pamiątki. Trudne dziedzictwo. Konferencjaz cyklu: Region – Edukacja –
Kultura, Bukowno, 2–3 czerwca 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji
Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury
w Bukownie.
3. Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie,
Kraków, 25–26 października 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej
Instytutu Filologii Polskiej i Instytut Neofilologii UP Kraków.
4. Krajobrazy pamięci – pamięć krajobrazu. Konferencja z cyklu: Region – Edukacja –
Kultura, Bukowno, 14–15 czerwca 2012 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji
Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury
w Bukownie.
5. Historia – Pamięć – Tożsamość w edukacji humanistycznej; Kraków 5–6 grudnia 2012
r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Historii UP Kraków przy
współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność.
6. Dwory i dworki w kulturze regionu. Konferencja z cyklu: Region – Edukacja –
Kultura, Bukowno, 29-30 maja 2014 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji
Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury
w Bukownie.
Współpraca:
- z Dyrekcją Wydziału Kultury Urzędu Miasta Krakowa, pracownikami Muzeum
Historycznego Miasta Krakowa, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Bukownie przy
organizacji cyklicznych konferencji: Region – Edukacja – Kultura
- z Małopolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie oraz Wydziałem
Edukacji Urzędu Miasta Krakowa – referat na konferencji dla nauczycieli:
Wykorzystanie oferty kulturalnej Krakowa w nauczaniu przedmiotów humanistycznych
(27.03. 2008 r.)
- z Krakowskim Oddziałem PTTK – prelekcja dla laureatów wojewódzkiego etapu
Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy Ojcowiznę” (2010 r. Organizator: Krakowski
Oddział PTTK)
- z Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 51 w Krakowie – udział w jury XI
Międzyszkolnego Konkursu Pięknego słowa „Mój Kraków”. Organizator: ZSO nr 51
w Krakowie przy współpracy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Rady
Dzielnicy V Krowodrza (11.01.–20.03.2012 r.)
Nagrody i wyróżnienia:
- wyróżnienie w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego na najlepszą pracę doktorską
w dziedzinie literaturoznawstwa w roku 2002. Konkurs zorganizowany przez Fundację
Stefana Batorego oraz Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk
- nagroda zespołowa II stopnia za pracę zbiorową Kształcenie sprawności językowej
i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod red. Z. Urygi i M.
Sienko, Kraków 2006 r. [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, nr 13], przyznana przez
Rektora AP Kraków
- dyplom uznania i podziękowania za udział w obchodach Roku Chopinowskiego –
Chopin 2010 przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana
Zdrojewskiego w 2011 r.
- nagroda zespołowa III stopnia za redakcję monografii wieloautorskich i organizację
konferencji naukowych przyznana przez Rektora UP w 2012 r.
Kontakt: [email protected]