I n f o r m a c j a

Informacja
o sytuacji na rynku paliw w Wielkopolsce w świetle wyników
kontroli prowadzonych przez Inspekcję Handlową.
Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Poznaniu, od
2004r. prowadzi systematyczne kontrole jakości paliw.
Celem tych kontroli jest przede wszystkim przeciwdziałanie
wprowadzaniu do obrotu, magazynowaniu i transportowaniu, a takŜe
gromadzeniu w stacjach zakładowych paliw niespełniających wymagań
jakościowych dla danego rodzaju paliwa.
Zasadniczymi
aktami
prawnymi,
regulującymi
całe
przedsięwzięcie były kolejne ustawy o systemie monitorowania
i kontrolowania jakości paliw, przy czym
ostatnim i aktualnie
obowiązującym aktem prawnym jest ustawa z dnia 25 sierpnia 2006r.
w powyŜszej sprawie opublikowana w Dz.U. Nr 169, poz. 1200.
Wydane na tej podstawie rozporządzenia wykonawcze Ministra
Gospodarki pozwoliły na przygotowanie przez Głównego Inspektora
Inspekcji Handlowej – „Programu kontroli jakości paliw”, zatwierdzonego
przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jako
Zarządzającego „Systemem”.
Kontrolami jakości paliw objęci zostali przedsiębiorcy, którzy :
 dokonują obrotu paliwem w stacjach paliwowych oraz przedsiębiorcy
posiadający stacje zakładowe,
 prowadzący hurtownie paliw.
Dotychczasowy przedmiotowy zakres kontroli obejmował paliwa
ciekłe tj. :
 benzynę bezołowiową 95
 benzynę bezołowiową 98
 olej napędowy (ON)
2
Wobec faktu, iŜ kontrole prowadzone są od maja 2004r. poniŜsze
tabele przedstawiają wyniki tych kontroli w poszczególnych latach.
L.p. Okresy
Ilość
kontroli
Stacje
paliw
Hurtownie Stacje
zakładowe
Ilość kontroli w
toku
których
kwestionowano
paliwo
%
nieprawidłowości
1.
od
3.V.3.XII.
2004r.
172
160
7
5
22
ca`
13%
2.
2005r.
188
182
5
1
46
ca`
24,5 %
3.
2006r.
241
240
1
-
19
ca`
7,9%
4.
2007r.
do VII.
126
122
3
1
7
ca`
5,5 %
Początkowe kontrole stacji paliw typowanych przez Główny
Inspektorat w 2004r. miały charakter rozeznaniowy.
W kolejnych latach typowanie stacji do kontroli wspomagane było juŜ
przez posiadane materiały i skargi konsumentów.
W 2005r. wskaźnik nieprawidłowości dotyczących nieprawidłowego
paliwa sięgnął 24,5 %. W tym samym czasie prowadzenie kontroli jakości
paliw zostało powszechnie nagłośnione tak w mediach, jak i wśród
przedsiębiorców prowadzących obrót paliwami.
Kolejne kontrole prowadzone w 2006r. juŜ wykazały mniejszą
ilość stacji oferujących niewłaściwej jakości paliwa (7,9 %), natomiast
I półrocze bieŜącego roku wykazuje wskaźnik 5,5 % co mieści się
w średnich wynikach kontroli prowadzonych w całym kraju. Na stronach
internetowych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znajduje się
tzw. „czarna lista stacji paliw”, w których ujawniono paliwa niewłaściwej
jakości.
3
PoniŜej, kolejna tabela przedstawia stosunek prób benzyn i oleju
napędowego pobranych do badań w poszczególnych latach, do prób
wykazujących negatywne wyniki.
L.p. Okresy
Ilość
prób
P⁄b 95
P⁄b 98
ON
Próby
Wskaźnik
kwestiono- kwestiowane
nowania
1.
od 3.V. do
3.XII.
2004 r.
342
164 (12)*
8 (8)
170
(14)
34
9,9 %
2.
2005r.
304
124 (17)
35 (2)
145
(37)
56
18.4 %
3.
2006r.
408
166 (8)
54 (1)
188
(11)
20
4,9 %
4.
do VII.
2007r.
204
84 (3)
24 (1)
96 (3)
7
3,4 %
5.
Łącznie
1.258
538 (40)
121
(12)
599
(65)
117
* Ilości prób w nawiasach dotyczą prób z wynikami negatywnymi,
w poszczególnych rodzajach paliwa.
Podobnie zatem spadkowa tendencja uwidacznia się w zakresie
występowania prób z wynikami negatywnymi.
Z perspektywy całego okresu kontroli jakości paliwa
wskaźnik kwestionowania dotyczył oleju napędowego.
najwyŜszy
Najczęściej kwestionowanymi parametrami występującymi podczas
badań laboratoryjnych były :
 zawartość siarki
 motorowa liczba oktanowa
 pręŜność par
 zawartość siarki
 skład frakcyjny
→ w przypadku benzyny bezołowiowej
P⁄⁄b 95 i P⁄⁄b 98
→
w przypadku oleju napędowego ON
4
Negatywne wyniki badania paliw ujawniano juŜ w ostatnim czasie
wyłącznie na stacjach prowadzonych przez małych przedsiębiorców.
Inspektorat prowadzi jednak stały monitoring jakości paliw i pomimo
dobrych wyników uzyskiwanych w stacjach koncernów paliwowych,
kontrole tych stacji będą kontynuowane.
Badania
jakości
paliw
przeprowadzają
specjalistyczne,
akredytowane laboratoria z którymi, jako niezaleŜnymi, Inspektorat
podpisał odpowiednie umowy na przeprowadzenie badań prób paliw
dostarczanych bezpośrednio po kontrolach.
Procedura pobierania i badania prób nie dopuszcza moŜliwości
wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości co do toŜsamości paliwa.
Dodatkowym zabezpieczeniem dla przedsiębiorców jest pobieranie prób
kontrolnych.
W przypadku negatywnego wyniku badania próby paliwa, na
wniosek przedsiębiorcy u którego pobrano paliwo, uruchamia się badanie
próby kontrolnej.
Tak uzyskane wyniki badań prób paliw odnoszą się do ustalonych
partii paliwa, znajdujących się na stacjach.
W uzasadnionych przypadkach wydawane były decyzje o wycofaniu
paliwa z obrotu.
Wprowadzenie do obrotu, magazynowanie i gromadzenie w stacjach
zakładowych paliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych
określonych
w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006r. o systemie
monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz.U. Nr 169, poz. 1200) –
stanowi przestępstwo, nawet jeŜeli sprawca działa nieumyślnie.
Inspektorat w okresie od maja 2004r. do 30 lipca 2007r. skierował do
Prokuratur 78 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa
z w/cytowanej ustawy.
5
Uzyskane wyniki postępowań prokuratorskich w tych sprawach
przedstawia poniŜsza tabela w podziale na poszczególne lata :
Okres
Ilość
zawiadomień
do
Prokuratur
skierowane
akty
oskarŜenia
Odmowa
wszczęcia
postępowania
Umorzenia
Warunkowe
umorzenie
sprawy
Zawieszenie
postępowania
Sprawy
w toku
postępowania
1
2
3
4
5
6
7
8
2004r.
19
7
1
8
1
2
-
2005r.
35
21
-
12
-
2
-
2006r.
17
3
-
4
-
1
9
2007r.
7
-
1
-
-
6
Razem
78
31
2
1
5
15
24
Przedstawione wyniki aktualne są w dacie sporządzonej informacji,
bowiem pozostaje jeszcze 15 spraw w toku dochodzenia bądź śledztwa
i 5 do tej pory zawieszonych, których wyniki po ich uzyskaniu zostaną
odpowiednio umieszczone w rubrykach 3-6 powyŜszej tabeli.
Aktualne dane pozwalają jednak na stwierdzenie, Ŝe 41 % spraw
przekazywanych do Prokuratur zakończono skierowaniem aktów
oskarŜenia do Sądów, natomiast 33 % to odmowy wszczęcia lub
umorzenie postępowań. Przyczynami umorzeń było :
 niewykrycie sprawcy,
 uznanie, Ŝe czyn nie zawierał znamion czynu zabronionego,
 przyjęcie znikomej społecznej szkodliwości czynu.
Inspektorat w 23 sprawach wnioskował do Prokuratur Okręgowych
o zbadanie w ramach nadzoru słuŜbowego wydanych postanowień
o umorzeniu postępowań z ustawy o monitorowaniu i kontrolowaniu
jakości paliw z róŜnymi skutkami.
6
NiezaleŜnie od prowadzonych do tej pory kontroli jakości benzyn
P⁄⁄b 95, P⁄⁄b 98 i oleju napędowego ON, wspomniany juŜ na wstępie
Program kontroli jakości paliw na 2007r. – opracowany przez Główny
Inspektorat Inspekcji Handlowej w Warszawie, przewiduje kontrole
w zakresie jakości
biopaliw ciekłych, gazu skroplonego LPG
i spręŜonego gazu ziemnego CNG.
Do pobierania prób w/wymienionych paliw przeszkoleni zostali juŜ
wyznaczeni kontrolerzy.
Dopuszczalne są teŜ kontrole w przypadku skarg złoŜonych do
Inspektoratu, aczkolwiek i w tej sprawie dyspozycje do kontroli wydaje
wyłącznie Główny Inspektorat w Warszawie.
Do tej pory Inspektorat w Poznaniu nie otrzymał jednak Ŝadnych
skarg od konsumentów, a Główny Inspektorat sam nie inicjuje takich
kontroli.
Wojewódzki Inspektorat ponadto nie posiada specjalistycznego
sprzętu, niezbędnego do pobierania prób gazu skroplonego LPG.
Podsumowanie :
1. Systematycznie, od 2004r. prowadzone przez Inspektorat Inspekcji
Handlowej w Poznaniu kontrole jakości paliw i ich wyniki pozwalają
na stwierdzenie, Ŝe proporcjonalnie obniŜa się poziom ujawnianych
nieprawidłowości. Osiągnięty w pierwszym półroczu 2007 wskaźnik
5,5 % nieprawidłowości jest dobrym wskaźnikiem skuteczności
działania Inspekcji. Kontrole będą kontynuowane, aby niewłaściwej
jakości paliwo w obrocie utrzymać na poziomie marginalnym.
2. Niepokojący jest natomiast stosunkowo wysoki wskaźnik umorzeń
przez Prokuratury postępowań karnych w sprawach dotyczących
kwestionowanego paliwa. Inspektorat w ramach swoich kompetencji
moŜe jedynie pobrać próby paliw, ustalić dostawcę paliwa, wycofać
z obrotu paliwo o niewłaściwej jakości i zawiadomić Prokuraturę oraz
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
7
3. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, Ŝe Inspektorat w ramach
przedsięwzięcia w zakresie kontroli jakości paliw nie otrzymuje
dodatkowych środków finansowych, a wydatki związane z tymi
kontrolami realizowane są z budŜetu Inspektoratu. Decyzje natomiast
co do ilości miejsc kontroli podejmowane są wyłącznie przez Główny
Inspektorat. Taka sytuacja w nieprzewidywalnych wysokościach
obciąŜa budŜet Inspektoratu bowiem na koszty tych kontroli składają
się :
 zakupy paliwa na dojazdy samochodami słuŜbowymi do znacznie
oddalonych od siebie miejscowości, w których mają być prowadzone
kontrole
 zakupy paliwa niezbędnego do samochodów słuŜbowych, którymi
przewoŜone są próby paliw do specjalistycznych laboratoriów
(w Bydgoszczy, Płocku i Szczecinie),
 kolejne zakupy paliwa związane są z przewozem prób kontrolnych
do akredytowanych laboratoriów (np. do Krakowa), wskazanych
przez przedsiębiorców, którzy wnioskowali o badanie prób
kontrolnych
 związane z tym koszty delegacji słuŜbowych,
 wydatki na
niezbędne
prowadzonych kontroli,
połączenia
telefoniczne
w
trakcie
 zakupy odzieŜy ochronnej i róŜnego sprzętu do pobierania prób.
Wnioski :
1. Ujawnianie przypadków występowania paliwa niewłaściwej jakości
w poszczególnych stacjach nie jest równoznaczne z uznaniem przez
Prokuratorów, Ŝe popełnione zostało przestępstwo z ustawy o systemie
monitorowania i kontrolowania jakości paliw.
8
Ustalenie sprawców jest niewątpliwie trudne w obecnym stanie
prawnym, w którym stacje do kontroli wyznacza, między innymi na
terenie województwa wielkopolskiego, wyłącznie Główny Inspektor
Inspekcji Handlowej w Warszawie. NiemoŜliwe są w związku z tym
tzw. „kontrole krzyŜowe”, polegające na niezwłocznym badaniu paliwa
w łańcuchu jego dostawców.
2. Trwa proces likwidacji Głównego Inspektoratu.
Zagadnienia kontroli jakości paliw będą w przyszłości bezpośrednio
w gestii „Zarządzającego systemem monitorowania i kontrolowania
paliw” tj. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
W tej sytuacji zagadnienia i propozycje rozwiązań zmierzających
do zwiększenia efektywności kontroli będą przedmiotem bezpośrednich
rozmów z Zarządzającym systemem.
Sporządziła
mgr Krystyna Piosik
Naczelnik Wydziału PO