RPA_monitoring_Absolwent na rynku pracy

Problematyka monitorowania
zawodowych losów absolwenta
w reformie polskiego systemu
szkolnictwa wyższego
Bartłomiej Banaszak
Rzecznik Praw Absolwenta
Kontekst
•
•
•
•
Kontekst;
Dlaczego monitoring jest niezbędny?
Monitorowanie losów absolwentów w Polsce i Europie;
Doświadczenia z wdrażania przez uczelnie obowiązku
monitorowania karier zawodowych absolwentów (po
nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 2011 r.);
• Koncepcja ogólnopolskiego systemu monitorowania karier
zawodowych absolwentów (element projektu nowelizacji
ustawy Prawo szkolnictwie wyższym z lipca 2013 r.);
Kontekst – krajowe rozwiązania legislacyjne
• Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o
szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o
zmianie niektórych innych ustaw.
– Art. 13a Uczelnia monitoruje kariery zawodowe swoich absolwentów w
celu dostosowania kierunków studiów i programów kształcenia do
potrzeb rynku pracy, w szczególności po trzech i pięciu latach od dnia
ukooczenia studiów.
• Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym
oraz niektórych innych ustaw (projekt z 16 lipca 2013 r.)
– Art. 13b
– Propozycja wprowadzenia ogólnopolskiego systemu monitorowania
karier zawodowych absolwentów prowadzonego przez Ministra;
– Uczelnia będzie mogła prowadzid własny monitoring karier
zawodowych absolwentów.
Kontekst – dokumenty UE i Procesu Bolooskiego
• Unijna agenda modernizacji szkolnictwa wyższego
•
„Rada wzywa Paostwa członkowskie do współpracy – zgodnie z praktyką
krajową – z uczelniami, z poszanowaniem ich autonomii, oraz ze wszystkimi
interesariuszami, po to by […] zachęcid do tego, by podczas opracowywania,
realizacji i oceny zajęd korzystano z prognoz zapotrzebowania na umiejętności i
prognoz wzrostu gospodarczego oraz z danych o zatrudnieniu absolwentów (w
tym by monitorowano przebieg zatrudnienia absolwentów) oraz by podczas
opracowywania programów studiów zachowywano większą elastycznośd, w
tym tworzono
ścieżki interdyscyplinarne, w celu podniesienia szans
absolwentów na zatrudnienie.”
[Konkluzje Rady Unii Europejskiej z 28 listopada 2011 r. w sprawie modernizacji
szkolnictwa wyższego]
Proces Bolooski; Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości
kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego (Standard 1.6)
Kontekst - skąd wzrost zapotrzebowania na
informacje dotyczące losów absolwentów?
•
•
•
•
•
Wzrastająca rola zadania uczelni odnoszącego się do przygotowywania studentów
do funkcjonowania na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy -> coraz
istotniejsze znaczenie efektów kształcenia, w tym przede wszystkim umiejętności na
rzecz zatrudnialności;
Bez rzetelnych informacji o losach absolwentów nie ma sposobu by ocenid wpływ
studiów wyższych na powodzenie na rynku pracy – poważny problem dla uczelni,
kandydatów na studia, rządu i opinii publicznej;
Nie jest już możliwe tradycyjne (tzn. opartych na relacjach osobistych mistrz-uczeo)
pozyskiwanie informacji (nie dotyczy kierunków niszowych):
Polska – sytuacja absolwentów uczelni na rynku pracy jednym z głównych wątków
debaty publicznej;
Wszyscy interesariusze potrzebują, z różnych powodów, informacji o losach
absolwentów na rynku pracy.
Po co interesariuszom monitoring? (I)
• Uczelnie
– wpływ na zarządzanie:
• strategia rozwoju uczelni, monitoring elementem kultury organizacyjnej uczelni;
• uczelniana polityka w zakresie kształcenia: struktura kierunków studiów, wielkośd
naboru;
• poszerzenie zasobów informacji dotyczących efektywności kształcenia;
• cele promocyjne;
– jakośd kształcenia:
• wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia;
• lepsze dopasowanie programów studiów do potrzeb społeczno-gospodarczych;
• jednostki prowadzące kierunki studiów zmuszone do konkurowania jakością oferty;
– wpływ na kierunek działao na rzecz aktywizacji zawodowej studentów i
absolwentów (doradztwo zawodowe; Akademickie Biura Karier)
– motywacja do podtrzymywania relacji z absolwentami.
Po co interesariuszom monitoring? (II)
• Kandydaci na studia i ich rodzice
– istotna informacja przy wyborze uczelni i kierunku studiów;
• Władze publiczne
– polityka informacyjna;
– ocena jakości kształcenia (uwzględnienia perspektywy rynku pracy w
procesie kształcenia)
– polityka w zakresie kształcenia (np. wpływ na listę kierunków
zamawianych);
• Opinia publiczna
– dostęp do obiektywnej informacji nt. efektywności kształcenia w
kontekście powodzenia na rynku pracy;
• Wskazówka dla pracodawców
Fragmentarycznośd informacji o absolwentach –
poważna wada systemu szkolnictwa wyższego w Polsce
„W związku z potężną ekspansją szkolnictwa wyższego i rosnącą liczbą
absolwentów wchodzących na rynek pracy, w ostatnich latach zwiększyło
się (w Polsce) zróżnicowanie dochodów samych absolwentów w zależności
od kierunku studiów (humanistyczne, społeczne, techniczne itp.), poziomu
(licencjacki, magisterski), formy (studia dzienne, zaoczne) i rodzaju
instytucji edukacyjnych (prywatne, publiczne). Jednak dokładne dane
statystyczne na temat funkcjonowania absolwentów na rynku pracy wedle
niemal wszystkich powyższych podziałów kategorialnych nie funkcjonują,
co radykalnie obniża szanse na adekwatny opis przyszłości absolwenta na
rynku pracy wedle powyższych kategorii.”
[Marek Kwiek, Dynamika prywatne-publiczne w polskim szkolnictwie
wyższym w kontekście europejskim, CPP RPS Volume 18 (2010)]
Monitoring prowadzony na poziomie krajowym
(dane z 2010 r.)
Źródło: Michael Gaebel [et.al.] Tracking Learners’ and Graduates’ Progression Paths TRACKIT. EUA
Publications 2012
Monitoring prowadzony przez uczelnie w Europie
(dane z 2010 r.)
Źródło: Michael Gaebel [et.al.] Tracking Learners’ and Graduates’ Progression Paths TRACKIT. EUA
Publications 2012
Metody prowadzenia monitoringu
• Dominuje dwutorowe podejście do monitoringu losów absolwenta;
monitoring krajowy i uczelniany służy różnym celom
• W monitorowaniu prowadzonym przez uczelnie zdecydowanie
dominują metoda ankietowa i inne rodzaje badao jakościowych;
• W monitoringu na poziomie krajowym wzrasta rola danych
administracyjnych;
• Paostwa, w których przeprowadza się monitoring przy użyciu danych
administracyjnych: Czechy, Dania, Estonia, Węgry, Włochy, Holandia,
Szwecja, Wielka Brytania, Austria (cztery uczelnie, m.in. Uniwersytet w
Grazu);
– Dania – numer identyfikacyjny pozwala śledzid studenta jak zmienia uczelnie, a
następnie po studiach; dane administracyjne jedynym źródłem informacji;
– Austria - zanonimizowane dane o absolwentach łączone w danymi z systemu
ubezpieczeo społecznych (w użyciu tzw. numer immatrykulacyjny)
Wdrażanie monitoringu na polskich uczelniach
•
•
•
•
Obowiązek wynikający z art. 13a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym;
koniecznośd uwzględniania wyników monitoringu w wewnętrznym systemie
zapewniania jakości kształcenia;
Ewaluacja: MNiSW (konkurs „na milion”); zapytania kierowane do Rzecznika
Praw Absolwenta; Kongres Akademickich Biur Karier „Monitorowanie karier
zawodowych absolwentów – dobre praktyki” (6 grudnia 2012 r.).
Dobre praktyki: skuteczne kanały kontaktu z absolwentami; wpływ wyników na
zmiany w programach studiów; jawnośd wyników (nie tylko pozytywnych);
pozyskiwanie informacji od pracodawców; prowadzenie pogłębionych badao
jakościowych i badao panelowych; wykorzystanie danych administracyjnych;
wykorzystanie kompleksowych systemów informatycznych.
Ułomności uczelnianego monitoringu: niereprezentatywnośd wyników
(drastyczny spadek zwrotności w czasie potęgowany przez wymóg uzyskania
zgody, zjawisko autoselekcji do próby); częsty brak powiązania z wewnętrznym
systemem zapewniania jakości kształcenia; nieporównywalnosd wyników
(odmienna metodologia stosowana przez uczelnie); brak jawności wyników
bądź jawnośd wybiórcza; błędne rozumienie idei monitoringu,; nierzetelnośd,
bylejakośd, nieuczciwośd; trudności z zasobami kadrowymi i finansowymi
Wnioski
•
•
•
Monitoring prowadzony jedynie przez uczelnie potencjalnie bardzo przydatny
dla uczelni (potencjał nie jest jednak wciąż wykorzystywany), jednakże mało
użyteczny dla kandydatów na studia, opinii publicznej i władz publicznych,
oczekujących wyników odnoszących się do obiektywnych faktów;
Potrzeba uzyskania wyników, które są porównywalne, reprezentatywne i
rzetelne;
Wnioski z badao Bilans Kapitału Ludzkiego:
– „Najważniejszym elementem systemu informacji na temat skuteczności kształcenia na
poziomie wyższym są zazwyczaj badania losów absolwentów uczelni, które powinny byd
prowadzone w oparciu o jedną wspólną metodologię (lub wspólny moduł) – tak, aby
umożliwid porównanie wyników pomiędzy uczelniami”(BKL 2011).
– „*…+ w debacie na temat sytuacji rynkowej absolwentów większą uwagę należałoby
poświęcid temu, jak na tę sytuację wpływa fakt ukooczenia konkretnej szkoły wyższej,
którą charakteryzuje taki, a nie inny poziom kształcenia” (BKL 2013).
•
•
Duże znaczenie projektu IBE/UW „Monitorowanie losów absolwentów uczelni
wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych ZUS”;
Zakres danych pozyskiwanych przez MNiSW z ZUS, ich agregacja oraz późniejsze
analizy powinny byd dostosowane do potrzeb i możliwości
ogólnokrajowego systemu monitorowania zawodowych losów absolwentów
Cel nowej koncepcji monitorowania zawodowych
losów absolwenta
•
•
Założenia przyjęte przez Rząd 21 maja 2013 r.
Potrzeba dostępności danych nt. sytuacji absolwentów na rynku pracy,
które są:
– rzetelne
– obiektywne
– porównywalne
•
Dla kogo?
–
–
–
–
•
opinia publiczna
kandydaci na studia
uczelnie (w celu wsparcia działao w tym zakresie prowadzonych przez uczelnie)
Rząd
Dwutorowe podejście do monitorowania losów absolwenta
– Ogólnopolski system monitorowania karier zawodowych absolwentów – przede wszystkim
cele informacyjne
– Monitoring uczelniany – przede wszystkim w celu doskonalenia jakości kształcenia
Ogólnopolski system monitorowania – jak to ma
działad? (I)
•
•
•
•
•
•
Istota: łączenie danych o absolwentach z Systemu Informacji o Szkolnictwie
Wyższym z przekazywanymi przez ZUS zanonimizowanymi danymi
jednostkowymi ewidencjonowanymi na kontach ubezpieczonych i
płatników składek (model obecny w wybranych krajach UE);
ZUS najbardziej wiarygodnym źródłem danych dotyczącym „twardych”
aspektów kariery zawodowej (faktów);
Dane absolwentów: PESEL + informacje o skooczonych studiach
przekazywane raz w roku do ZUS;
Łączenie danych w ZUS;
Anonimizacja danych w ZUS (celem ochrona danych administrowanych
przez ZUS).
ZUS przekazuje raz w roku zanonimizowane i nieidentyfikowalne dane
dotyczące:
– uczelni i kierunku studentów ukooczonych przez absolwenta;
– informacji odnośnie do historii statusu absolwenta na rynku pracy;
Ogólnopolski system monitorowania – jak to ma
działad? (II)
•
•
•
Analiza danych jednostkowych nieidentyfikowalnych dokona Ministerstwo;
Wyniki w postaci zagregowanej udostępnione uczelniom i opinii publicznej.
Zakres danych (określonych w ustawie) umożliwia opracowanie wskaźników
dotyczących m.in. :
–
–
–
–
–
•
poziomu zatrudnienia i stopy bezrobocia absolwentów,
średniego czasu poszukiwania pierwszej pracy,
branży, w której pracuje absolwent,
rozpowszechnienia umów o pracę w stosunku do umów zlecenia i samozatrudnienia,
zróżnicowania wynagrodzeo
Koncepcja uwzględnia następujące wyzwania:
–
–
–
sezonowośd rynku pracy
regionalny charakter rynku pracy
kwestia grup niewychwytywanych przez system (emigranci, umowy o dzieło, KRUS)
uwzględniona na poziomie analizy danych
Monitoring losów absolwentów prowadzony przez
uczelnie
•
•
•
Obowiązek monitoringu w 3 i 5 lat po ukooczeniu studiów zastąpiony możliwością
prowadzenia monitoringu;
Istotne ułatwienie: możliwośd przetwarzania adresu do korespondencji absolwenta
Uczelnie chcące autentycznie wykorzystad monitoring w celu doskonalenia jakości
powinny prowadzid uczelniany monitoring, w tym przede wszystkim badania jakościowe:
–
•
•
–
opinie studentów o zakooczonych studiach i przydatności zdobytych umiejętności do
wykonywanej pracy;
opinie pracodawców;
–
–
dobór pytao dostosowany do potrzeb danej uczelni;
możliwośd identyfikacji większej liczby czynników mających wpływ na powodzenie na rynku pracy;
Przy publicznej dostępności porównywalnych danych na temat losów absolwenta, uczelnia
będzie miała większy interes by prowadzid uczelniany pogłębiony monitoring;
Kwestia otwarta: sposób uwzględnienia monitoringu uczelnianego w ocenie jakości PKA
(opinia RPA: ocena wyróżniająca nie powinna byd przyznana na żadnym kierunku w
uczelni, która nie prowadzi uczelnianego monitoringu)
Korzyści
• Zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji:
– kandydaci na studia –> informacje przydatne w wyborze uczelni i kierunku
studiów;
– uczelnie –> podstawa do prowadzenia instytucjonalnej polityki w zakresie
kształcenia, przede wszystkim w zakresie struktury prowadzonych
kierunków studiów;
– władze publiczne –> prowadzenie właściwej polityki publicznej w zakresie
kształcenia;
• W praktyce korzyści dużo więcej (zgodnie z prezentowanymi
wcześniej przesłankami dla prowadzenia monitoringu);
• Osiągnięcie wielu korzyści wynikających z monitorowania losów
absolwenta zależne jest od kontynuowania monitorowania
absolwentów przez uczelnie, umożliwiającego pozyskanie
„miękkich” danych
Dziękuję za uwagę!
[email protected]
Twitter: @banaszakbartek