wschód - Języki Obce w Szkole

partnerstwo
wschodnie
Wschód
jest bliżej niż myślisz
Małgorzata Pawłowska
Centrum Współpracy z Krajami Europy Wschodniej i Kaukazu SALTO EECA wspiera
rozwój międzynarodowych przedsięwzięć młodzieży z państw takich jak: Armenia,
Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja i Ukraina.
S
krót SALTO oznacza w języku angielskim Support,
Advance Learning and Training Opportunities, czyli
Wsparcie, zaawansowane uczenie się i możliwości
szkoleniowe. SALTO EECA należy do sieci ośmiu
Centrów Zasobów i Współpracy SALTO – międzynarodowych
instytucji rozsianych po całej Europie, które poprzez działania
informacyjne i szkoleniowe wspierają program „Młodzież
w działaniu”.
Program „Młodzież w działaniu” jest jednym z niewielu
programów Unii Europejskiej działających w obszarze
edukacji i kontaktów międzyludzkich otwartym na obywateli
krajów Europy Wschodniej i Kaukazu. Promuje edukację
pozaformalną, mobilność i wolontariat młodzieży do 30. roku
życia. Dwie z pięciu akcji programu są otwarte na region
Europy Wschodniej: Akcja 2. – Wolontariat Europejski
oraz Akcja 3. – Młodzież w Świecie, obejmująca dwa
rodzaje działań – Wymiany Młodzieżowe oraz Szkolenia
i Tworzenie Sieci. Oznacza to, że młodzież i pracownicy
młodzieżowi zarówno z tzw. krajów programu (czyli Unii
Europejskiej, krajów EFTA oraz z Turcji i Chorwacji), jak
i z Europy Wschodniej i Kaukazu mogą brać udział we
[ 12 ] wspólnych działaniach. Od momentu otwarcia programu na
kraje EECA liczba uczestników takich międzyregionalnych
projektów stale rośnie.
SALTO EECA zajmuje się promocją programu „Młodzież
w działaniu”. Głównymi narzędziami do tego służącymi są
działania informacyjne (np. spotkania informacyjne, wizyty
studyjne, publikacje w formie papierowej i elektronicznej)
oraz działania szkoleniowe (np. kursy, seminaria, fora). Grupą
docelową są liderzy i działacze organizacji młodzieżowych
zarówno z krajów Europy Wschodniej i Kaukazu, jak i z krajów
programu, którzy chcą podnieść jakość swoich projektów
oraz szukają partnerów do wspólnych działań.
SALTO EECA udziela także wsparcia eksperckiego przy
okazji różnego rodzaju konferencji i seminariów poruszających
tematykę współpracy młodzieżowej z krajami Partnerstwa
Wschodniego i Rosji. Partnerstwo Wschodnie (PW) jest
inicjatywą UE zaproponowaną przez rządy Polski i Szwecji,
której celem jest poszerzenie i pogłębienie współpracy Unii
Europejskiej z jej sześcioma wschodnimi sąsiadami (czyli
z Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdawią
i Ukrainą) w czterech obszarach priorytetowych: demokracji,
języki w Europie
partnerstwo
wschodnie
gospodarki, bezpieczeństwa energew Trójmieście, dzięki któremu grupa
tycznego i kontaktów międzyludzkich.
młodzieży z obu państw miała szansę
Współpraca młodzieży jest włączona
poszerzyć i skonfrontować swoją
do czwartego priorytetu, tzw. Platwiedzę na temat życia na wybrzeżach
formy IV. W ramach tej platformy
Morza Kaspijskiego i Bałtyckiego.
powstał nowy fundusz Eastern
W programie znalazły się warsztaty
Partnership Youth Window wspierafotograficzne oraz warsztaty na temat
jący międzynarodową współpracę
edukacji międzykulturowej skupione
młodzieżową z krajami PW w ramach
na kwestiach mniejszości etnicznych,
programu „Młodzież w działaniu”. Ten
a także uprzedzeń i stereotypów wobec
dodatkowy fundusz został stworzony
Polaków i Azerów.
na lata 2012-2013. Wniosło to jeszcze
Kolejnym ciekawym przedsięwzięjedną istotną zmianę do programu:
ciem był zrealizowany we Lwowie
organizacje z krajów PW mogą
projekt Słońce jest w każdym człowieku,
odtąd samodzielnie składać wnioski
w którym wzięła udział młodzież
o dofinansowanie projektów w ramach
z Ukrainy, Estonii, Mołdawii,
programu „Młodzież w działaniu”.
Azerbejdżanu, Włoch i Polski. GłówPrzyjrzyjmy się bliżej temu, co
nym tematem wymiany był dialog
oferuje „Młodzież w działaniu” dla Szkolenie dla wolontariuszy EVS w Tbilisi, luty 2012
międzykulturowy i zapobieganie
młodych ludzi i pracowników młodzieżowych zaintereso- dyskryminacji. Uczestnicy inicjatywy dyskutowali na temat
wanych działaniami w regionie EECA.
tolerancji i sposobów jej promowania, zaprezentowania
Wymiany Młodzieżowe to projekty, w ramach których co swoich kultur i poznania kultur pozostałych państw. Poza
najmniej dwie grupy osób w wieku 13-30 lat pochodzących tym zorganizowano wystawę fotograficzną, prezentowaną
z różnych krajów spotykają się, by wspólnie zrealizować projekt najpierw we Lwowie, a później w szkole w Biłgoraju oraz
na interesujący je temat: czy to społeczny, artystyczny, czy też wspólne malowanie graffiti promującego tolerancję i dialog
ekologiczny albo sportowy. Możliwości są nieograniczone, międzykulturowy.
projekty mogą być dwu-, trój- lub wielostronne i mogą być
Więcej przykładów dobrych praktyk (w języku angielskim)
realizowane zarówno w krajach programu, jak i w krajach można znaleźć na stronie SALTO.
sąsiedzkich. Co ważne, wymiana młodzieżowa to jednorazowe
Działania typu szkolenia i tworzenie sieci są przeznaczone
spotkanie, a nie wymiana w dosłownym tego słowa znaczeniu. dla osób pracujących z młodzieżą, liderów i działaczy organizacji
Sam projekt musi spełniać warunki wymienione w Przewodniku młodzieżowych. Istnieje tutaj możliwość zorganizowania
po programie „Młodzież w działaniu”. Grupa młodzieży różnego rodzaju międzynarodowych szkoleń poruszających
może aplikować o grant we własnym imieniu, potrzebuje zagadnienia z zakresu pracy z młodzieżą. Wizyty studyjne
jednak organizacji lub instytucji non-profit (jaką może być oraz staże typu job shadowing umożliwiają poznanie metod
stowarzyszenie lub szkoła), która użyczy jej osobowości pracy stosowanych w różnych krajach i organizacjach.
prawnej oraz pomoże w kwestiach formalnych. Wymiany Istnieje także szansa na rozwinięcie sieci kontaktów, które
młodzieżowe są najpopularniejszymi spośród działań, które w przyszłości mogą zaowocować wspólnymi projektami
w ramach programu można zrealizować z partnerami z Europy (działania służące tworzeniu przedsięwzięć partnerskich).
Wschodniej i Kaukazu. Od początku funkcjonowania Można też zorganizować wizytę przygotowawczą, czyli
programu, czyli od 2007 r., granty otrzymało ponad 800 spotkanie mające na celu zaplanowanie i przygotowanie
takich projektów, w których uczestniczyło przeszło 25 tys. osób. projektu. Często jeden zrealizowany projekt staje się punktem
Jak w praktyce wygląda taka wymiana młodzieżowa? wyjścia do następnego: młodzież, która spotkała się podczas
Przykładem dobrej praktyki może być azersko-polski pro- szkolenia, postanawia przygotować projekt dla wolontariuszy,
jekt Skarby morza – bursztyn i ropa naftowa zrealizowany którzy z kolei zorganizują wymianę młodzieżową dla lokalnej
języki w Europie
[ 13 ]
partnerstwo
wschodnie
społeczności. I tak, na zasadzie śnieżnej
w krajach EECA są to angielski oraz
kuli, sieć powiązań między organizarosyjski (choć wiele osób podejmuje
cjami z różnych krajów staje się coraz
się także nauki np. gruzińskiego czy
gęstsza, a liczba zaangażowanych osób
ormiańskiego). Nic tak bowiem nie
rośnie z roku na rok.
sprzyja nauce języka jak całkowite
Jedną z flagowych imprez SALTO
zanurzenie w nim poprzez intensywny
EECA promujących współpracę z krakontakt w codziennych sytuacjach
jami Europy Wschodniej i Kaukazu
i stres wywołany świadomością, że
jest Eastern Express. SALTO organizuje
bez języka nie będę w stanie załatwić
ją regularnie już od wielu lat we
podstawowych spraw.
współpracy z różnymi narodowymi
Tym, co wyróżnia EVS spośród
agencjami programu „Młodzież
innych programów wolontariackich
w działaniu”. Gromadzi ona prajest stawianie wolontariusza i jego
cowników organizacji młodzieżowych
osobistego rozwoju na pierwszym
z różnych krajów, którzy podczas
miejscu. Wolontariat to szansa na
tygodniowych warsztatów nie tylko
poznanie nowej kultury, a także
udoskonalają swoje umiejętności, ale
na pokonanie własnych ograniczeń
także zyskują możliwość zaplanowania
oraz odkrycie nowych możliwości.
przyszłych wspólnych projektów. Poza
A wszystko w bezpiecznych warunKurs szkoleniowy „Eastern Express”, Budapeszt, maj 2011
tym dla wszystkich zainteresowanych
kach, jakie zapewnia system wsparcia
wymianami młodzieżowymi organizowane jest – już na EVS z akredytacjami oraz szkoleniami dla wolontariuszy
poziomie ogólnoeuropejskim – cykliczne szkolenie BiTriMulti na czele.
wprowadzające w tematykę międzynarodowych projektów
Akredytacja to nic innego jak oficjalne uznanie, że dana
młodzieżowych.
instytucja – czy to publiczna, czy też organizacja pozarządowa
W przeciwieństwie do wcześniej opisanych działań – może jako partner brać udział w projektach EVS, wysyłając
Wolontariat Europejski (EVS – European Voluntary Service) lub goszcząc wolontariuszy, lub też – w przypadku działań na
otwarty jest dla wszystkich: każdy między 18. (w wyjątkowych większą skalę – koordynując projekty. Instytucja ubiegająca
przypadkach między 16.) a 30. rokiem życia może wziąć udział się o akredytację musi posiadać nie tylko uregulowany status
w projekcie wolontariackim za granicą. Tematyka takich prawny, lecz także wykazać się dobrą znajomością programu
projektów jest różna: od organizacji zawodów sportowych „Młodzież w działaniu” oraz, w przypadku organizacji
dla dzieci, przez promocję społeczeństwa obywatelskiego goszczącej, infrastrukturą, która zapewni wolontariuszowi
i ekologii, po udział w działaniach artystycznych. Długość odpowiednie warunki dla realizacji projektu i wsparcie dla jego
takiego wolontariatu waha się między dwoma a dwunastoma procesu uczenia się. Stąd też obok koordynatora w idealnie
miesiącami, a większość kosztów związanych z wyjazdem przygotowanym projekcie powinien być też mentor wspierający
(koszty zakwaterowania, wyżywienia, transportu na miejsce wolontariusza podczas jego pobytu za granicą.
projektu oraz kieszonkowe) wliczona jest w koszty projektu. Co
Jak dotąd SALTO akredytowało niemal 240 organizacji,
więcej, nikt nie wymaga od wolontariusza biegłej znajomości z których największą część stanowią organizacje z Rosji
języka angielskiego czy też języka danego kraju – byłoby i Ukrainy. Akredytowane instytucje są w tak egzotycznych
to traktowane jak dyskryminacja. Zgodnie z założeniami miejscach jak np. Ułan Ude nad Bajkałem czy Park Wulprogramu, organizacja goszcząca powinna zapewnić swoim kaniczny na Kamczatce. Informacje na temat wszystkich
wolontariuszom kurs językowy choćby na samym początku organizacji akredytowanych dostępne są na stronie Komisji
projektu. W praktyce zdecydowana większość wolontariuszy, Europejskiej.
nawet tych najbardziej opornych, jest w stanie pod koniec
Obok akredytacji kolejnym narzędziem podnoszenia
projektu swobodnie komunikować się w obcych językach – jakości projektów Wolontariatu Europejskiego, tym razem
[ 14 ] języki w Europie
partnerstwo
wschodnie
skierowanym bezpośrednio do
tylko z dowodem osobistym i pozostać
wolontariuszy, są szkolenia EVS,
tam bez żadnej rejestracji do roku! Bez
których celem jest refleksja nad
wątpienia jest to najbardziej otwarty
dotychczasowymi doświadczeniami
na przybyszów kraj w regionie PW.
wolontariusza – nie tylko w ramach
Podobnie jak w przypadku Akcji 3.
prowadzonego projektu, lecz także
SALTO EECA stara się wspierać
w kontekście całego jego pobytu
rozwój EVS w Europie Wschodza granicą – a także dostarczenie
niej i na Kaukazie, dlatego obok
mu narzędzi, dzięki którym będzie
wspomnianych akredytacji i szkoleń
potrafił rozwiązywać pojawiające się
dla wolontariuszy organizuje wiele
problemy oraz przekuwać doświadróżnorodnych wydarzeń o charakczenie na naukę. Szkolenia to także
terze szkoleniowym, informacyjnym
dla wolontariuszy z jednego regionu
i promocyjnym. Są wśród nich wizyty
wyjątkowa szansa na spotkanie się, co
studyjne nakierowane na EVS, różwszyscy bardzo doceniają. Wymiana
nego rodzaju seminaria kontaktowe
doświadczeń między wolontariuszami
oraz cykliczne szkolenie EastWestEVS,
okazywała się dla nich niejednokrotnie
które – podobnie jak Eastern Express
cenniejsza niż samo szkolenie, nic
– gromadzi działaczy organizacji
tak bowiem nie przynosi ulgi, jak Wizyta studyjna „Youth Work Reality in Belarus”, pozarządowych chcących z jednej
Grodno, maj 2009
fakt, że nie jesteśmy sami z naszymi
strony podnieść swoje kwalifikacje
problemami (np. brakiem ciepłej wody pod prysznicem).
i poznać nowe narzędzia, a z drugiej strony znaleźć partnerów
Od 2007 r. popularność wolontariatu w krajach Europy do projektów.
Wschodniej i Kaukazu wciąż rośnie. Liczba wolontariuszy
Rok 2013 jest ostatnim rokiem dofinansowywania
realizujących swoje projekty w tym właśnie regionie wzrosła projektów z programu „Młodzież w działaniu”. Tym samym
przez minione sześć lat czterokrotnie i przekroczyła już 1 października br. to ostatni termin składania wniosków
1800 osób; w samym 2012 r. było ich 400. Należy też tutaj o granty. Jednak projekty, które uzyskają dofinansowanie
dodać, że Polacy stanowią najliczniejszą grupę wolontariuszy pod koniec tego roku, mogą być realizowane zgodnie
w regionie, znacznie prześcigając następnych w kolejce z dotychczasowymi zasadami w 2014, a nawet 2015 r.
Niemców i Francuzów. Zdecydowana większość wolontariuszy Nowe plany Komisji Europejskiej przyniosą znaczące
po skończonym projekcie wraca do domów, jednak są także zmiany w funkcjonowaniu systemu wsparcia dla edukacji
osoby, które decydują się pozostać za granicą: kontynuują pracę pozaformalnej – także w Europie Wschodniej. Wiemy jednak,
w dotychczasowych organizacjach goszczących lub też znajdują że nowy program będzie kontynuował otwarcie na Wschód.
pracę w innych miejscach, czasami też zaczynają własny biznes
Wszystkich zainteresowanych bardziej szczegółowymi
(jedna z byłych wolontariuszek otworzyła w Tbilisi hostel) informacjami na temat edukacji pozaformalnej i możliwości
lub po prostu się zakochują i zakładają nowe rodziny w kraju realizacji projektów na wschodzie Europy zachęcamy do
wolontariatu. Nikt w tej dziedzinie nie prowadzi statystyk, odwiedzenia strony internetowej Centrum SALTO EECA
ale obserwacja wskazuje na to, że wolontariusze najchętniej (w języku angielskim) oraz strony programu „Młodzież
zostają w Gruzji, Armenii, Rosji oraz na Ukrainie – nie będzie w działaniu” (w języku polskim) lub do bezpośredniego
w tym nic dziwnego, jeśli dodać, że są to również te kraje kontaktu pod adresem: [email protected].
EECA, które najchętniej są wybierane przez wolontariuszy
na miejsce projektu. Kraje te urzekają swoim krajobrazem
i wyjątkową kulturą. Przypomnijmy także, że obywatele UE
Małgorzata Pawłowska
nie potrzebują wiz aż do czterech krajów PW – Armenii, Pracowniczka Centrum SALTO EECA w Warszawie. Ukończyła socjologię
Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Do Gruzji można nawet wjechać oraz wschodnioznawstwo na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu.
języki w Europie
[ 15 ]