2. Przeczytaj uważnie poniższy tekst, a następnie
Transkrypt
2. Przeczytaj uważnie poniższy tekst, a następnie
Rzeczpospolita Obojga Narodów – od unii lubelskiej po kres zjednoczonego państwa 2. Przeczytaj uważnie poniższy tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Konfederacja Generalna Warszawska – Confoederatio Generalis Varsoviae My Rady Koronne, duchowne i świeckie, i rycerstwo wszystko, i stany insze jednej a nierozdzielnej Rzeczypospolitej z Wielkiej i z Małej Polski, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kijowa, Wołynia, Podlasia, z Ziemie Ruskiej, Pruskiej, Pomorskiej, Żmudzkiej, Inflanckiej i miasta koronne. Oznajmujemy wszystkim wobec komu należy na wieczną tej rzeczy pamięć, iż pod tym niebezpiecznym czasem, bez króla pana zwierzchniego mieszkając, staraliśmy się o to wszyscy pilnie na zjeździe warszawskim, jakobyśmy przykładem przodków swych sami miedzy sobą pokój, sprawiedliwość, porządek i obronę Rzeczypospolitej zatrzymać i zachować mogli. Przetoż statecznym, jednostajnym zezwoleniem i świętym przyrzeczenim sobie to wszyscy spólnie, imienim wszystkiej Rzeczypospolitej obiecujemy i obowięzujemy się pod wiarą, poczciwością i sumnienim naszym. [...] A iż w Rzeczypospolitej naszej jest różnorodność niemała z strony wiary krześcijańskiej, zabiegając temu, aby się z tej przyczyny miedzy ludźmi rozruchy jakie szkodliwe nie wszczęły, które po inszych królestwach jaśnie widziemy, obiecujemy to sobie spólnie za nas i za potomki nasze na wieczne czasy pod obowiązkiem przysięgi, pod wiarą, czcią i sumnieniem naszym, iż którzy jestechmy różni w wierze, pokój między sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w Kościelech krwie nie przelewać ani się penować odsądzeniem majętności, poczciwością, więzieniem i wywołaniem i zwierzchności żadnej ani urzędowi do takowego progressu żadnym sposobem nie pomagać. I owszem, gdzie by ją kto przelewać chciał, z tej przyczyny zastawiać się o to wszyscy będziem powinni, choćby też za pretekstem dekretu albo za postępkiem jakim sądowym kto to czynić chciał. [...] A dla lepszej pewności tych wszystkich opisanych rzeczy przyłożyliśmy pieczęci swe do tego i rękoma własnymi podpisali. Franciszek Krasiński Jan Firlej Piotr Zborowski Olbrycht Łaski Jan Sierakowski Ostaf Wołowicz Hieronim Ossoliński Stanisław Herburt Stanisław Słupecki z Konar Zygmunt Wolski* * pieczęci czytelne, zidentyfikowane Źródło: www.agad.archiwa.gov.pl/prezentacja/konfederencja/tekst.html. – 40 – 8105_Historia_C15.indd 40 11-05-19 12:18 Rzeczpospolita Obojga Narodów – od unii lubelskiej po kres zjednoczonego państwa a) W jakich okolicznościach została zawarta konfederacja warszawska? ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... b) W jakim celu została zawarta konfederacja warszawska? ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. Pracujesz w kancelarii króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Otrzymałeś polece- nie sporządzenia szkicu listów, które zostaną wysłane w imieniu twojego władcy na dwory innych monarchów w Europie, m.in. do królowej Anglii Elżbiety I, cesarza Niemiec Maksymiliana II Habsburga, króla Francji Karola IX Walezjusza, króla Hiszpanii Filipa II. W listach ma być przedstawiona argumentacja uzasadniająca wprowadzenie tolerancji religijnej przez władców. Dla ułatwienia otrzymałeś fragmenty wypowiedzi wybitnych postaci. Możesz wykorzystać te fragmenty w swojej argumentacji. Sam wybierz adresata. Zadanie wykonaj na oddzielnej kartce. I [...] nawracanie prawosławnych na unię [Kościoła wschodniego z Kościołem katolickim] księża winni prowadzić „jako Pan Zbawiciel kazał, ucząc, prorokując, cuda czyniąc, a nie za pomocą szykan i procesów”. Cele duchowne należy bowiem osiągać „duchowymi środkami”. Sekretarz króla Jan Szczęsny Herburt II [...] nie można przystać na stosowanie przemocy wobec prawosławnych, gdyż Bóg „gwałtem przymuszonych sług nie potrzebuje i nie przyjmuje”. Wszelkie nawracanie winno być prowadzone z miłością chrześcijańską, cierpliwie i łagodnie, roztropnie i z namysłem. Kanclerz Lew Sapieha Jestem królem narodu, a nie sumień. III Król Zygmunt II August IV Rozumienie różne Pisma niech miłości nie targa między nami. Ksiądz podkanclerzy Piotr Myszkowski – 41 – 8105_Historia_C15.indd 41 11-05-19 12:18 Rzeczpospolita Obojga Narodów – od unii lubelskiej po kres zjednoczonego państwa V [...] podobnie jak w przyrodzie ogień z wodą, tak i w społeczeństwie ludzkim zawsze będą istnieć żywioły skrajnie sobie przeciwne. Choć więc na świecie nie ma żadnego wyznania, które by nie znajdowało się również w Polsce, a nawet krzewi się w niej pogaństwo, to jednak ta mozaika dotychczas Koronie nic nie szkodziła i nie szkodzi, i owszem [...] rozumy gorących katolików jako kamień żelazo przeciw sobie ostrzy i wyprawuje. Dominikanin Mikołaj Ławrynowicz VI Niechaj się chełpi kto chce krwawymi zwycięstwami i przywróceniem religii przez mordy i rzezie; my sądzimy, że pobożność naszych królów skuteczniejsza jest niż oręż, i tego jedynie miecza dla nawrócenia używamy. Senat Rzeczypospolitej Obojga Narodów VII Przez tę tolerancję chciano osiągnąć jedynie pokój i zgodę wśród obywateli w miejsce rozruchów i zamieszek, wzajemnych morderstw i klęsk, które dotąd trawią Europę i gnębią ją straszliwie. Marszałek nadworny Łukasz Opaliński VIII [...] sumienia nie można zniewolić, a światło wiary z nieba spływa i szerzono jest ono jedynie przez nauczanie, spisywanie i roztrząsanie najświętszej nauki dawnych ojców [Kościoła]. Nigdy nie rozstrzygano u nas orężem sporów religijnych. Pisarz polityczny Szymon Starowolski Cyt. za: J. Tazbir, Tradycje tolerancji religijnej w Polsce, Warszawa 1980, s. 70–76. Praca domowa Na podstawie tekstów żródłowych rozdanych przez nauczyciela napisz, w jaki sposób reformacja wpłynęła na rozwój języka i kultury polskiej. Zadania dla chętnych 1. Napisz, które idee polskiej tolerancji religijnej wyprzedziły swoją epokę. 2. Sporządź krótkie notki biograficzne (jedno-, dwuzdaniowe) sygnatariuszy konfederacji warszawskiej. – 42 – 8105_Historia_C15.indd 42 11-05-19 12:18