docHormony kory nadnerczy Hormony stresu
download 
Reklamacja Transkrypt
Hormony kory nadnerczy Hormony stresu
2013-11-05 Hormony kory nadnerczy Glikokortykosterydy Hormony stresu • Dobowa produkcja kortyzolu 10 – 30 mg • Glikokortykosterydy są „hormonami stresu” • Czynniki stresowe takie jak: ostre choroby, gorączka, zabiegi chirurgiczne, ból, lęk, hipoglikemia pobudzają sekrecje kortyzolu • W stanach stresowych produkcja kortyzolu wzrasta 10-krotnie. Działanie kortykosteroidów Metabolizm węglowodanów i białek • • • • • Zwiększają zawartość glikogenu w wątrobie Zwiększają stężenie glukozy we krwi Zmniejszają zużycie glukozy Ułatwiają glukoneogenezę z substancji białkowych Nasilenie katabolizmu białek i puryn, czego wyrazem jest zwiększone wydalanie z moczem azotu i kwasu moczowego • Mobilizacja aminokwasów w tkankach pozawątrobowych, zwłaszcza w mięśniach i tkance kostnej 1 2013-11-05 Działanie kortykosteroidów Metabolizm lipidów Efekt lipolityczny, prowadzący do wzrostu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych jest działaniem pośrednim. Polega na działaniu permisywnym (współdziałanie) wobec lipolitycznego działania innych czynników tj. hormon wzrostu i agoniści receptorów betaadrenergicznych. Zmiana rozmieszczenia tkanki tłuszczowej Działanie kortykosteroidów Gospodarka wodno elektrolitowa • Wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową jest słabsze niż mineralokortykosterydów, ale większe dawki powodują zatrzymywanie wody i sodu w organizmie, a większe wydalanie potasu • Hamują wchłanianie wapnia i zwiększają jego wydalanie przez nerki Działanie kortykosteroidów Układ sercowo-naczyniowy • Nadciśnienie • Włóknienie mięśnia sercowego • Zwiększenie wrażliwości naczyń na substancje naczynioaktywne poprzez zwiększenie ekspresji receptorów adrenergicznych 2 2013-11-05 Działanie kortykosteroidów • Wpływ na mięśnie szkieletowe (miopatia steroidowa) • Wpływ na ośrodkowy układ nerwowy Działanie kortykosteroidów Elementy morfotyczne krwi • Zwiększenie stężenia hemoglobiny i erytrocytów • Zmniejszenie limfocytów T i B, eozynofili, monocytów i bazofili we krwi obwodowej • Limfocytopenia, zmniejszenie masy tkanki limfatycznej • Zwiększenie liczby leukocytów wielojądrzastych Działanie kortykosteroidów Działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne • Działają przeciwzapalnie – zmniejszają objawy zapalenia, poprzez: • Zmniejszona migracja leukocytów • Hamowanie biosyntezy mediatorów reakcji zapalnej: bradykininy, serotoniny, histaminy oraz enzymów niszczących tkanki (kolagenaza i elastaza) • Hamowanie produkcji cytokin – IL-1, IL-2, IL-3, IL-4, IL-5, IL-6, IL-8, TNF-γ oraz czynników adhezji międzykomórkowej • hamowanie uwalniania histaminy z granulocytów zasadochłonnych • zwiększenie syntezy enzymów (endopeptydazy, konwertazy angiotensyny) degradujących kininy, biorące udział w odczynie zapalnym • Hamowanie syntezy: Leukotrienów i prostaglandyn 3 2013-11-05 Działanie kortykosteroidów Działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne Hamowanie syntezy: Leukotrienów i prostaglandyn Lipokortyna zwana obecnie Aneksyna 1 Działanie glikokortykosterydów • Zmniejszają liczbę i migrację do ogniska zapalnego limfocytów, monocytów, eozynofilów • Powodują limfocytopenię, zmniejszenie tkanki limfoidalnej, a u młodych osób otrzymujących gsterydy zmniejszenie masy grasicy • Kortyzol w efekcie upośledza odporność, zarówno komórkową jak i humoralną, czynią pacjentów podatnych na infekcje Działanie glikokortykosterydów • Zmniejszają skurcz oskrzeli wywołany histaminą, znoszą reakcję naczyń włosowatych na histaminę 4 2013-11-05 Działanie GKS GKS są niezbędne do pokonywania sytuacji stresowych, gdyż • Wzmagają działanie katecholamin • Zmniejszają uszkodzenia organizmu poprzez hamowanie nadmiernego wytwarzania cytokin Wskazania pilne • • • • • Ostra niewydolność kory nadnerczy Wstrząs anafilaktyczny Stan astmatyczny Śpiączka hipoglikemiczna Neurologiczne powikłania w przebiegu chorób zakaźnych Wskazania przewlekłe • Choroby układu chłonnego (np. ziarnica złośliwa, chłoniaki) • Niedokrwistość aplastyczna, hemolityczna • Ostra białaczka limfocytarna • Małopłytkowość • Choroby autoimmunologiczne (toczeń trzewny) • Choroba reumatyczna • W wymiotach wywołanych cytostatykami 5 2013-11-05 Wskazania przewlekłe • Choroby alergiczne • Choroby układu oddechowego: – Astma oskrzelowa – Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – Śródmiąższowe zapalenie płuc – Sarkoidoza Zapalenie opon mózgowych Stwardnienie rozsiane Wskazania przewlekłe Choroby skóry: łuszczyca zwykła i krostkowa, wyprysk (alergiczny i niealergiczny) i potnicowy, atopowe zapalenie skóry, liszaj płaski, łojotokowe zapalenie skóry, choroby pęcherzowe, sarkoidoza, łysienie plackowate, bielactwo, erytrodermia, fotodermatozy, neurodermit, bliznowiec, postać skórna tocznia rumieniowatego oraz wczesne stadia chłoniaka skóry. Działania niepożądane GKS 6 2013-11-05 Działania niepożądane glikokortykosterydów • Osteoporoza • Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy • Upośledzenie tolerancji glukozy, cukromocz lub cukrzyca (jatrogenna) • Otyłość – stosowane przez dłuższy czas powodują nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, gromadzącej się w okolicach tułowia, karku i policzków • Częste infekcje o cięższym niż zazwyczaj przebiegu i zmienionym zamaskowanym obrazie klinicznym – działanie immunosupresyjne Działania niepożądane glikokortykosterydów • Zaburzenia psychiczne: – bezsenność, zmiany nastroju, zespół zbliżony do psychoz maniakalno-depresyjnych lub schizofrenii • Hipokaliemia • Zaćma i jaskra, owrzodzenia, a nawet perforacja rogówki • Hirsutyzm • Zaburzenia miesiączkowania • Wybroczyny • Zanik mięśni • Nadciśnienie tętnicze Działania niepożądane glikokortykosterydów • Długotrwałe podawanie hamuje wydzielanie ACTH przez przysadkę. Po ich odstawieniu może wystąpić niewydolność nadnerczy. 7 2013-11-05 Działania niepożądane po podaniu miejscowym • Stosunkowo częściej pojawiają się miejscowe reakcje niepożądane, które dotyczyć mogą naskórka, skóry właściwej , a także tkanki podskórnej. Działania niepożądane po podaniu miejscowym • • • • • • • • • rozstępy skórne, trądzik posteroidowy, zapalenie okołoustne (dermatitis perioralis), odbarwienia i przebarwienia skóry, nadmierne owłosienie, teleangiektazje (rozszerzenie naczyń), upośledzenie procesów gojenia ran i owrzodzeń, zapalenie mieszków włosowych ziarniniak pieluszkowy niemowląt (granuloma gluteale infntum) po stosowaniu na skórę krocza u dzieci. Zapobieganie działaniom niepożądanym • • • • • Dieta bogatobiałkowa Uzupełnianie niedoborów potasu i wapnia Kontrola ciśnienia Ważenie chorego Oznaczanie stężenia elektrolitów i glukozy we krwi i moczu • Badanie kału na krew utajoną • Densytometria • Badanie okulistyczne 8 2013-11-05 Przeciwwskazania oraz stany wymagające szczególnej ostrożności • • • • • Ogólne zakażenia grzybicze Ostre choroby psychiczne Opryszczka rogówki i powiek Półpasiec Czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy • Cukrzyca • Nadciśnienie tętnicze o ciężkim przebiegu Przeciwwskazania oraz stany wymagające szczególnej ostrożności • • • • Osteoporoza Niewydolność nerek Hipokaliemia Czynne zakażenia, zwłaszcza u osób z obniżona odpornością • Padaczka Podział GKS ze względu na czas działania 9 2013-11-05 Podział g-sterydów ze względu na czas hamowania zwrotnego czynności podwzgórza i przysadki w zakresie wydzielania ACTH • Krótko działające: hydrokortyzon, kortyzon • O pośrednim czasie działania: triamcynolon, prednizon, prednizolon, metyloprednizolon • Długo działające: deksametazon, betametazon 10
