Absolwenci AGH a rynek pracy

Absolwenci AGH a rynek pracy
Grażyna Śliwińska
Centrum Karier Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
Już w okresie międzywojennym bezpośredni wpływ na zakres i program kształcenia wywierały
potrzeby rynku pracy. Jednak to w ostatnich dwudziestu latach, podczas których studia elitarne
zamieniły się w masowe, czynnik zatrudnienia zaczął odgrywać szczególnie istotną rolę, a dyplom
ukończenia uczelni nie stanowi już gwarancji na pozyskanie pracy.
Lęk przed bezrobociem jest dodatkowo napędzany przez alarmujące komunikaty o pozostających bez
pracy absolwentach nazywając ich „pokoleniem straconym”.
Najbardziej dynamiczne i dotkliwe skutki w sferze zatrudnienia wywołują czynniki zewnętrzne takie jak:
kryzys gospodarczo-ekonomiczny, koniunktura rynku oraz kondycja ekonomiczna regionu lub
makroregionu. Wśród czynników wewnętrznych zasadniczą rolę odgrywa brak sprawności rynku
pracy; niektóre zawody należą do poszukiwanych na rynku, w innych zapotrzebowanie na pracę
jest stosunkowo małe. Przyczyną jest rozbieżność pomiędzy popytem na pracę, a jej podażą pod
względem wykształcenia i kwalifikacji w poszczególnych profesjach.
Stopień konkurencyjności absolwentów na rynku pracy staje się więc naturalną weryfikacją
systemu kształcenia, a nieodzownym warunkiem jego skuteczności jest zdolność przewidywania i
elastyczna forma programu studiów uwzględniająca jednocześnie trzy kategorie: profil i zakres
kształcenia, poziom intelektualny i motywację studentów oraz wymagania pracodawców.
Rozpoznawanie potrzeb rynku
Wypracowany i wdrożony przez Akademię Górniczo-Hutniczą system dostosowania programu
kształcenia do rzeczywistych potrzeb gospodarki przy zachowaniu standardów zawodowych
jest wypadkową struktur organizacyjnych, edukacyjnych, rynkowych i ekonomicznych.
Przy uczelni działa Konwent i Rada Społeczna złożona z przedstawicieli uczelni i kilkudziesięciu
kluczowych podmiotów gospodarczych. W ramach wymienionych struktur planuje się tworzenie
nowych kierunków, specjalizacji lub wprowadzanie zmian i modyfikacji do programów studiów, a
umowy pomiędzy AGH i przedsiębiorstwami zapewniają płynny przepływ studentów i absolwentów na
rynek pracy (stypendia fundowane, praktyki, staże, miejsca pracy). Do tradycji weszły cykliczne
spotkania z przedstawicielami sektora przemysłowego, podczas których ma miejsce wzajemna
wymiana informacji, sugestii oraz weryfikacji dotychczasowego procesu kształcenia uwzględniającego
potrzeby pracodawców.
Kolejnym narzędziem jest monitoring losów zawodowych absolwentów stosowany w AGH od 2008
roku. Odstęp czasowy wypełnienia przez respondentów kwestionariusza ankiety nie przekracza
sześciu miesięcy od momentu ukończenia studiów (w pozostałych uczelniach badania przeprowadza
się po upływie roku od ukończenia studiów). Ten stosunkowo krótki termin przeprowadzenia badań w
AGH ma na celu diagnozę sytuacji zawodowej absolwentów w odniesieniu do wykształcenia
uzyskanego w macierzystej uczeni zaraz po jej opuszczeniu. Liczebność badanej grupy jest wysoka;
każdego roku w badaniach bierze udział średnio ok. 80% wszystkich absolwentów AGH.
Akademia Górniczo-Hutnicza jako pierwsza w Polsce rozpoczęła także badania losów zawodowych
absolwentów po trzech latach i pięciu latach od ukończenia uczelni.
Pracę czas zacząć
Studenci AGH najczęściej już na ostatnim roku studiów koncentrują się na poszukiwaniu pracy w
pełnym wymiarze godzin; pracy zgodnej z wykształceniem, przynoszącej satysfakcję i należycie
wynagradzanej (44,4% absolwentów 2013 podjęło pracę jeszcze przed ukończeniem studiów).
Jednak w obecnych czasach perspektywa zmierzenia się i rywalizacja o posadę z innymi kandydatami
o podobnych kwalifikacjach i aspiracjach zawodowych wywołuje u większości niepokój i obawę przed
niepowodzeniem. Czy są uzasadnione?
1
Zestawienie wyników badań losów zawodowych absolwentów AGH z ostatnich sześciu lat dowodzi, że
należą oni do uprzywilejowanych grup zawodowych, a ich pozycja jest stabilna, niezależnie od
zmieniającej się koniunktury rynku (Diagram 1, Diagram 1a).
Diagram 1. Status zawodowy absolwentów AGH w latach: 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013.
2013
78,7%
2012
2,9%
3,3% 11,8% 3,3%
4,0% 7,6%
72,8%
13,3% 2,2%
2011
77,5%
4,1%6,5% 12,5% 2,3%
2010
77,4%
3,6% 9,0%
2009
74,4%
2008
3,4% 10,8% 12,7% 2,1%
78,2%
0%
20%
10,4%
1,2%
40%
1,7%
4,2%
17,7% 1,3%
80%
100%
60%
Jest zatrudniony/a
Prowadzi działalność gospodarczą
Kontynuuje edukację, nie poszukuje pracy
Poszukuje pracy
Nie pracuje, nie poszukuje pracy
Diagram 1a. Status zawodowy (praca i kontynuacja nauki) absolwentów AGH w latach: 2008, 2009, 2010,
2011, 2012, 2013.
pracujący
kontynuujący edukację
81,6%
76,4%
78,5%
79,4%
74,5%
76,9%
2013
2012
2011
2010
2009
2008
0%
20%
40%
RAZEM
84,9%
3,3%
7,8%
6,5%
9,0%
10,8%
4,2%
60%
80%
84,2%
85,0%
88,4%
85,3%
81,1%
100%
Absolwenci AGH aktywni zawodowo (zatrudnieni, prowadzący działalność gospodarczą oraz
kontynuujący naukę) w krótkim czasie po ukończeniu uczelni stanowili od 81,1% do 88,4% badanej
populacji.
Procent absolwentów poszukujących pracy wynosił w zależności od roku badania od 10,4% do 17,7%.
Pomimo stosunkowo wysokiego wskaźnika zatrudnienia, uczelnia nie bagatelizuje grupy bezrobotnych
2
absolwentów. Przeprowadzana jest szczegółowa analiza przyczyn, a następnie podejmowane są
systemowe i indywidualne działania wspomagające, m.in. dlatego zauważalna jest tendencja
malejąca absolwentów AGH , którzy poszukują pracy po ukończeniu uczelni (Diagram 1.).
Dynamiczny rozwój i zastosowanie nowoczesnych technologii prawie w każdej dziedzinie życia
sprawił, że absolwenci kierunków technicznych i nauk ścisłych mają większe możliwości na
rynku pracy niż po innych kierunkach. Należy jednak podkreślić, iż w Akademii Górniczo-Hutniczej
został powołany w 1974 roku Wydział Zarządzania, a w 2001 roku Wydział Humanistyczny. Sugerując
się opiniami o problemach na rynku pracy absolwentów wymienionych profilów kształcenia można
byłoby się spodziewać, iż wskaźniki ich zatrudnialności są dużo niższe od pozostałych absolwentów
AGH.
Tymczasem wśród badanach absolwentów rocznika 2013 Wydziału Zarządzania – 81,3 % podjęło
pracę (zatrudnienie i działalność gospodarcza) przed upływem pół roku od ukończenia uczelni i 80,0%
absolwentów Wydziału Humanistycznego. Zatem jak najbardziej zasadny jest wniosek, że o pozycji
absolwenta na rynku pracy decyduje nie tylko profil ukończonego kierunku studiów, ale także
jakość kształcenia, którą wyznacza polityka edukacyjna uczelni.
Pozycję absolwenta na rynku pracy określa także status prawny zatrudnienia. Spośród pracujących
absolwentów AGH rocznik 2013 umowę o pracę zawarło 74,2% respondentów, 4,8% absolwentów
prowadziło własną działalność gospodarczą (samozatrudnienie), a 19,0% zostało zatrudnionych w
ramach umów cywilnoprawnych (Diagram 2.). Absolwentów, którzy nie mieli formalnego zatrudnienia
(praca bez umowy) w „statusie zatrudnienia” zaklasyfikowano do grupy osób nadal poszukujących
pracy.
Diagram 2. Status prawny zatrudnienia. Absolwenci AGH rocznik 2013.
4,8% 0,8%
Umowa o pracę
19,0%
Umowa cywilno-prawna
Samozatrudnienie
Praca bez umowy
74,2%
Brak danych
Dla 28,2% zatrudnionych absolwentów 2013 czas poszukiwania pracy wynosił poniżej miesiąca,
a 27,4% nie poszukiwało pracy, ponieważ to pracodawcy wystąpili z inicjatywą zatrudnienia
(praktyki, stypendia, baza CV na stronie CK AGH) (Diagram 3.).
Diagram 3. Czas poszukiwania pracy. Absolwenci AGH rocznik 2013.
4,9% 1,1%
12,0%
27,4%
Nie poszukiwał/a
pracy*
Poniżej 1 miesiąca
1 - 3 miesięcy
26,2%
4 -6 miesięcy
28,4%
3
*Inicjatywa zatrudnienia ze strony pracodawcy.
Z przeprowadzonych wywiadów wynika, iż jedną z przyczyn braku pracy jest nieumiejętne
przygotowanie do efektywnego poszukiwania pracy, w tym do procedur rekrutacyjnych oraz zbyt
późne przystąpienie do działań z tym związanych (zdarza się, że kilka miesięcy po obronie pracy
magisterskiej). Po analizie zauważono, że im dłuższy okres poszukiwania pracy, tym mniejsza
skuteczność oraz pojawiające się skutki uboczne (niższa jakość otrzymanej pracy, satysfakcji
zawodowej, zarobków).
Pracować zgodnie z wykształceniem
To hasło, a zarazem życzenie ponad 95% absolwentów AGH, a dla Uczelni to sygnał świadczący o
dostosowaniu programu nauczania do potrzeb rynku.
Absolwenci 2008 - 2013, którzy po studiach podjęli pracę zgodną z wykształceniem mieszczą się w
przedziale 48,0% - 61,3%. (Diagram 4.). W grupie absolwentów, którzy zaznaczyli częściową
zgodność pracy z wykształceniem, większość stanowiły osoby, których zatrudnienie nie przekraczało
kilku tygodni (okres wdrożeniowy).
Diagram 4. Zgodność pracy z wykształceniem. Absolwenci AGH w latach: 2008, 2009, 2010, 2011, 2012,
2013.
2013
60,1%
2012
27,8%
48,0%
2011
32,2%
53,1%
2010
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
14,3% 2,6%
27,8%
61,3%
13,2% 5,2%
24,9%
40,0%
50,0%
60,0%
8,8%
12,8% 1,9%
35,1%
53,8%
2008
11,1%
32,2%
48,0%
2009
11,7%0,5%
70,0%
80,0%
9,1% 4,7%
90,0%
100,0%
Praca zgodna z wykształceniem
Praca częściowo zgodna z wykształceniem
Praca niezgodna z wykształceniem
Brak danych
Wśród 11,7% absolwentów AGH rocznik 2013 pracujących niezgodnie z wykształceniem – 4,1%
zadeklarowało, że było to następstwem własnego wyboru związanego ze zmianą zawodowych
zainteresowań.
Priorytety absolwentów przy wyborze pracodawcy
Zwykło się mawiać, że to pracodawca wybiera kandydata do pracy. Czy zatem absolwent może
wybierać pracodawcę? Okazuje się że tak, bowiem 45,9% zatrudnionych absolwentów AGH 2013
otrzymało więcej niż jedną propozycję pracy i to do nich należał wybór pracodawcy.
Głównym priorytetem absolwentów AGH jest możliwość rozwoju zawodowego, co świadczy o
wysokich ambicjach zawodowych oraz dodatkowo determinuje do poszukiwania pracy zgodnej z
wykształceniem. Wysokość zarobków znajduje się na drugiej pozycji, a na trzeciej stabilność
zatrudnienia. Rozkład procentowy poszczególnych odpowiedzi w odniesieniu do badanych roczników
absolwentów rozkłada się na zbliżonym poziomie (Diagram 5.).
4
Diagram 5. Priorytety absolwentów AGH przy wyborze pracodawcy w latach: 2008, 2009,2010, 2011, 2012,
2013.
Możliwość rozwoju
zawodowego
Inne
90%
70%
Wysokość zarobków
Stabilność
zatrudnienia
50%
Brak wyboru
30%
10%
Opinia znajomych
Lokalizacja firmy
-10%
Zgodność oferty z
kwalifikacjami
Świadczenia socjalne
Renoma zakładu
pracy
2008
2009
Zainteresowania
zawodowe
Kultura
firmy/atmosfera…
2010
2011
2012
2013
Powszechnym oczekiwaniem badanych respondentów była także satysfakcja z wykonywanej
pracy oraz samorealizacja. Nie potwierdza się też teza, że kariera zawodowa to dla absolwentów
przede wszystkim osiąganie wyższych stanowisk w hierarchii organizacji. Wg absolwentów AGH
przewagę nad awansem administracyjnym ma awans polegający na doskonaleniu zawodowym
proporcjonalnie wspieranym wynagrodzeniem, co potwierdzają pracodawcy.
Wyniki badań wskazały także na pozytywny stosunek do uczenia się przez całe życie z wyraźną
przewagą czynników wewnętrznych, wynikających z indywidualnych pobudek (6,9% zatrudnionych
absolwentów jednocześnie podjęło naukę na studiach doktoranckich lub podyplomowych, a 31,2%
planuje to uczynić w niedługim czasie).
Monitorowanie losów zawodowych absolwentów to analiza danych zastanych, czyli
ocena
praktycznego wymiaru edukacji w odniesieniu do czasu rzeczywistego. Dopełnieniem są cykliczne
sondaże oraz badania jakościowe i ilościowe przeprowadzane wśród pracodawców pod kątem
perspektyw zatrudnienia w kontekście najbardziej pożądanych i poszukiwanych kwalifikacji
zawodowych, znajomości języków obcych i innych umiejętności pojawiających się na liście wymagań.
Badania wśród pracodawców zostały przeprowadzone już po raz czwarty. W badaniach z 2013 roku
kwestionariusz ankiety wypełniło 124 pracodawców z całej Polski, a dobór branżowy firm
reprezentował wszystkie kierunki kształcenia w AGH. Badania ilościowe były uzupełnione
jakościowymi (wywiady).
Wiedza i kwalifikacje
Kapitałem wyjściowym dla statystycznego absolwenta AGH jest ukończony kierunek studiów
oraz wiedza uzyskana podczas studiów. „Umiejętności komputerowe” są analizowane w kontekście
ukończonego kierunku oraz stanowiska pracy. W przypadku niektórych zawodów „umiejętności
komputerowe” to czynnik progowy w procesie rekrutacyjnym, a na innych stanowiskach traktowane
jako narzędzie wspomagające pracę.
5
Wysoko cenione są także kwalifikacje dodatkowe, zarówno te objęte programem nauczania, jak i
nabyte poza uczelnią. (Diagram 6.).
Diagram 6. Czynniki decydujące o przyjęciu do pracy. Absolwenci AGH w latach: 2008, 2009, 2010, 2011,
2012, 2013.
Ukończony kierunek
studiów
90%
Umiejętności
Inne
komputerowe
70%
50%
Praktyki/staże w
danej firmie*
Wiedza uzyskana
podczas studiów
30%
10%
-10%
Znajomości,
kontakty*
Motywacja do pracy
Kwalifikacje
zawodowe uzyskane
poza programem…
Doświadczenie
zawodowe
2008
2009
Znajomość języków
obcych
Umiejętności
interpersonalne
2010
2011
2012
2013
Wg pracodawców elastyczność i adaptacja do zmian jest tym bardziej możliwa, im bardziej solidna
baza, czyli wiedza. W ich opinii absolwenci AGH bardzo dobrze sobie radzą z testami wiedzy
kierunkowej i komputerowej, do rozwiązywania których przygotowała ich uczelnia.
W planach rekrutacyjnych badanych firm było przewidziane zatrudnienie absolwentów
reprezentujących wszystkie kierunki kształcenia w AGH.
Motywacja
Motywacja jest czwartym w kolejności czynnikiem wpływającym na pozytywny przebieg procesu
rekrutacyjnego i to niezależnie od profilu wykształcenia oraz stanowiska pracy. Może ona przybierać
różne formy, najczęściej jest to zespół wzajemnie uzupełniających się czynników, poczynając od tych
wewnętrznych (indywidualnego rozwoju, satysfakcji), aż po zewnętrzne, materialne. Pracodawcy nie
bez powodu są przekonani, że u podstaw aktywności zawodowej leży motywacja. To przede
wszystkim motywacja skłania do efektywnej pracy i doskonalenia zawodowego bez stosowania
formalnych środków przymusu.
Umiejętności interpersonalne pożądane
Postrzeganie zawodu inżyniera w ostatnich dwudziestoleciu uległo radykalnym zmianom.
Umiejętności interpersonalne, predyspozycje osobowościowe, czy cechy charakteru wpisały się na
stałe w zestaw stawianych wymagań. Na liście najbardziej pożądanych znajdują się w kolejności:
umiejętność pracy w zespole, komunikacja, umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych,
systematyczność, kreatywność, mobilność, odpowiedzialność.
U absolwentów AGH bardzo wysoko punktowana jest umiejętność pracy w zespole, to m.in.
zasługa programu kształcenia, w ramach którego są wykonywane zespołowe projekty. Ceniona jest
także kreatywność. Kreatywność inżynierska to nie tylko spektakularne wynalazki, to przede
6
wszystkim niekonwencjonalne podejście do rozwiązywanych zagadnień. Wg pracodawców i
absolwentów warunkiem koniecznym kreatywności jest nie tylko wiedza z przedmiotów
specjalistycznych, ale także z przedmiotów pokrewnych oraz solidna baza w obszarze nauk
podstawowych.
Najpoważniejsze zastrzeżenie u absolwentów AGH budzi mobilność, a raczej niechętny do niej
stosunek.
Pozostałe wymagania w tej kategorii to: umiejętność rozwiązywania problemów, elastyczność,
zdolność podejmowania decyzji, samodyscyplina, uczciwość, lojalność. otwartość na ludzi, kulturę,
obyczaje.
Doświadczenie zawodowe
W ramach badań starano się także ustalić, jaki wpływ na otrzymanie pracy przez absolwenta AGH ma
doświadczenie zawodowe. Doświadczenie zawodowe znajduje się na 7 pozycji, czyli niżej niż się
spodziewano. Najwyżej ceniona jest praca zgodna z kwalifikacjami (niekoniecznie w pełnym
wymiarze godzin) oraz staże, praktyki i studenckie projekty. Te ostatnie są również dowodem na
pracę w zespole.
Wbrew obiegowym opiniom szeroko pojmowana aktywność w okresie studiów jak zarobkowe prace
dorywcze nie są dla pracodawców istotne, o ile nie mają związku z przyszłym zawodem.
Aktywność studencka
Wysokie wymagania stawiane studentom Akademii Górniczo-Hutniczej są jedyną w swoim
rodzaju szkołą zaradności, bezkolizyjnego łączenia nauki i pracy, nabywania doświadczenia
zawodowego, doskonalenia umiejętności interpersonalnych i organizacyjnych. Aktywizacja
zawodowa studentów Akademii Górniczo-Hutniczej zaczyna się na przełomie trzeciego roku studiów.
Oprócz obligatoryjnych praktyk zawodowych 29,7% absolwentów AGH 2013 odbyło praktyki
nadobowiązkowe. Studenci już na tym etapie nawiązują stałą współpracę z firmami i podejmują pracę
w niepełnym wymiarze godzin. 35,6% absolwentów studiów stacjonarnych AGH 2013 jeszcze w
trakcie studiów podejmowało pracę zgodną z kierunkiem studiów (Diagram 7.).
Diagram 7. Aktywność w trakcie studiów. Absolwenci AGH rocznik 2013.
0,0% 10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%70,0%80,0%90,0%
Praktyki obowiązkowe
76,2%
Działalność społeczna
36,6%
Praca związana z kierunkiem studiów
35,6%
Praca niezwiązana z kierunkiem studiów
30,8%
Praktyki nadobowiązkowe
29,7%
Deklarowany brak doświadczeń zawodowych w
trakcie studiów
Studia za granicą (np. Erasmus)
7,4%
6,1%
7
Kobieta pilnie poszukiwana
Uczelnie techniczne zachęcają kobiety do podejmowania edukacji na kierunkach technicznych i
ścisłych. Czy kobiety mają takie same szanse na rynku pracy jak i mężczyźni? W firmach gdzie do tej
pory trzon stanowiła męska kadra techniczna stosunek do zatrudniania kobiet radykalnie się zmienił.
Pracodawcom wręcz zależy na pozyskaniu większej liczby kobiet. I to bynajmniej nie poprawność
polityczna jest tego powodem, ale przesłanki natury zawodowej. Absolwentki AGH są wg
pracodawców świetnie wykształcone, odpowiedzialne, wnoszą do zespołu nową jakość, co ma
bezpośrednie przełożenie na efekty pracy.
W skali uczelni (absolwenci rocznik 2012) występuje różnica pomiędzy aktywnymi zawodowo (praca,
kontynuacja edukacji) kobietami (79,3%) i mężczyznami (87,1%), należy jednak zaznaczyć, że 3,0%
kobiet dobrowolnie zrezygnowało z aktywności zawodowej. W odniesieniu do poszczególnych
kierunków rozkład procentowy w zależności od płci odbiega od rozkładu dla całej uczelni.
Renoma uczelni
Tak dla pracodawców jak i dla absolwentów usankcjonowaną jakość stanowi prestiż i renoma
ukończonej uczelni. W krajach zachodnich to zjawisko naturalne. Firmy sięgają w pierwszej kolejności
po absolwentów uczelni o ugruntowanej na rynku pozycji, a i w Polsce renoma uczelni zaczyna
nabierać coraz większego znaczenia. Dla 75,0 % pracodawców ukończenie AGH przez kandydata
do pracy jest dodatkowym atutem, a 23,4% nie ma na ten temat zdania (Diagram 8).
Z punktu widzenia 80,1% absolwentów podjęcie decyzji o wyborze studiów w AGH było słuszne, to
także osobista satysfakcja i duma wynikająca z legitymowania się dyplomem AGH wpływająca na
pozytywną samoocenę i poczucie bezpieczeństwa na rynku pracy.
Diagram 8. Ukończenie AGH jako atut przy rekrutacji. Badania pracodawców 2013.
Ukończony stopień studiów
Od kiedy w polskich uczelniach wprowadzono trzystopniowy program kształcenia pojawiły się pytania,
czy kontynuacja nauki na II lub III stopniu ma sens? Czy nie prościej, łatwiej i taniej zakończyć
edukację już po pierwszym etapie?
Dla 54,8% pracodawców bardziej pożądanym kandydatem do pracy jest absolwent II stopnia studiów,
a dla 36,3% nie ma to znaczenia (Diagram 9.), pod warunkiem, że kandydat do pracy spełnia
określone wymagania. Ponadto pracodawcy nie mają preferencji dotyczących ukończonego stopnia
studiów w przypadku zawodów deficytowych (np. informatyków ), technicznych (administrator sieci)
oraz humanistycznych – liczą się głównie umiejętności praktyczne. Mając jednak do wyboru
absolwenta I stopnia i absolwenta II stopnia o tych samych kwalifikacjach decydują się na tego
drugiego.
8
Diagram 9. Ukończony stopień studiów . Pracodawcy 2013.
8,9%
Studia I stopnia
36,3%
Studia II stopnia
54,8%
Nie ma
znaczenia
Pracodawca też człowiek
W procesie rekrutacyjnym nie bez znaczenia są zainteresowania; zawodowe i pozazawodowe.
Zainteresowania przyciągają uwagę; pasja kandydata lub hobby to lustro, w którym odbija się
człowiek. Dopełnieniem są cechy i postawy takie jak: kultura osobista, optymizm, pogoda ducha i
pozytywne nastawienie do świata, które przekładają się na relacje w pracy i zjednują sympatię komisji
rekrutacyjnej. Pracodawca nie stoi po przeciwnej stronie barykady. Śledząc wyniki z poprzednich
badań obserwuje się przechodzenie do systemu zorientowanego na ludzi; 78,3% pracodawców
zatrudniających absolwentów AGH miało na uwadze czynniki psychologiczne i społeczne
zatrudnianych pracowników, m.in.: zaspokojenie ich aspiracji i rozwój osobowości.
Pytanie o jutro
Obecna dynamika rynku otwierając nowe możliwości awansu społecznego wywołuje jednocześnie u
rozpoczynających start zawodowy absolwentów presję rywalizacji i gotowości doskonalenia
zawodowego w odniesieniu do możliwości i perspektyw zatrudnienia.
U kandydatów na wyższe studia czynnik pracy odgrywa zasadniczą rolę przy wyborze uczelni
lub kierunku studiów, a u absolwentów I stopnia pojawia się dylemat właściwego wyboru
kierunku studiów II stopnia lub studiów podyplomowych.
Gospodarka wolnorynkowa wymusza konkurencyjność i powoduje że młodzi ludzie już w okresie
wczesnej edukacji „uczą się” rynku pracy chcąc nadążyć za postępem technicznym i wyznaczonymi
przez niego kierunkami rozwoju. Istotność problemu dostosowania kwalifikacji zawodowych do
rynkowych wymagań podkreśla częstotliwość, z jaką ten problem pojawia się w badaniach i
sondażach rynku pracy.
W chwili obecnej pozycja absolwenta AGH na rynku pracy jest stabilna i jest wynikiem
konsekwentnej realizacji programu kształcenia w oparciu o rzeczywiste potrzeby sektora
gospodarczego.
Jednak z uwagi na niepokojące prognozy gospodarcze, przewrotność i dynamikę rynku należy
zachować umiarkowany optymizm. Ponadto gwałtowny rozwój nowych technologii sprawia, że należy
się liczyć z ciągłą zmianą oczekiwań co do wiedzy, kompetencji i umiejętności, które będzie musiał
posiadać absolwent wyższej uczelni.
Pracodawcy rekrutując absolwentów uczelni technicznych niejednokrotnie z dnia na dzień rozszerzają
swoją listę oczekiwań poza wykształcenie kierunkowe, a pożądany profil kandydata jest
wypadkową większości omawianych wcześniej wymagań oraz wymagań, które mogą się
pojawić jutro.
9
Przeprowadzone wśród absolwentów i przedstawicieli firm badania dowodzą także jak istotne są
różnice oczekiwań wobec kandydata w zależności od charakteru firmy, branży, profilu wykształcenia
kandydata, stanowiska pracy i innych pochodnych. Niestety, nawet najlepszy, wykreowany przez
statystykę model nie przekłada się dosłownie na rzeczywistego człowieka. Stąd też hierarchia
poszczególnych czynników jest istotna przy ustalaniu indywidualnych priorytetów dla każdego
absolwenta z osobna i jakkolwiek wszystkie są ważne dla funkcjonowania całości, to jego
konkurencyjność na rynku pracy zależy także od miejsca i pozycji, jakie zajmuje w grupie pozostałych
kandydatów ubiegających się o posadę.
Niewątpliwie, punktem wyjścia do realizacji aspiracji zawodowych jest trafny wybór uczelni i
kierunku kształcenia, który w dużym stopniu może, choć nie musi, stanowić warunek progowy
osiągnięcia sukcesu zawodowego, a następnie kapitał wyjściowy kandydata do pracy.
Grażyna Śliwińska
Centrum Karier Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
10