Torfowiska niskie i inne łąki bagienne to ogromne bogactwo

Torfowiska niskie i inne łąki bagienne to ogromne bogactwo gatunków
roślin i zwierząt. Przyrodnicy uznają je za jedne z najcenniejszych ekosystemów. Siedliska takie występują w obrębie użytku ekologicznego
„Ciesacin” i jego okolicach (obszar Natura 2000 „Polesie”), co czyni ten
teren jednym z najważniejszych przyrodniczo obszarów w Europie.
Fen mires and wet peat meadows are recognized as one of the most valuables ecosystems. These habitats occur extensively across Natura 2000 area “Polesie”, which makes this location one of Europe’s
key nature sites.
Ochrona czynna torfowisk niskich i łąk bagiennych polega więc, w głównej mierze,
na utrzymaniu naturalnych warunków hydrologicznych (przeciwdziałanie osuszaniu terenu), zapobieganiu zarastaniu poprzez regularne koszenie oraz usuwaniu krzewów i drzew
wkraczających na torfowisko. Zapewnienie regularnego koszenia jest wielkim wyzwaniem. Na torfowiskach od sierpnia do miesięcy zimowych możemy zobaczyć pracujące
ratraki. Tylko taki sprzęt nie ugrzęźnie na podmokłym terenie i nie zniszczy struktury
roślinności i gleby torfowej podczas pracy (taki problem może pojawiać się punktowo przy
wjazdach na koszone tereny), gdyż nacisk gąsienicy na podłoże jest mniejszy niż nacisk stopy
człowieka. Ta metoda utrzymania siedlisk łąk podmokłych jest pilotażowa w skali Europy,
obecnie jest powielana w innych krajach.
The main mire conservation measures in this area are maintenance and restoration of natural water
regimes, the prevention of overgrowth through bush removal and mowing. Regular mowing on
wetlands is a big challenge. The technical solution are piste bashers adjusted for mowing, which run
on caterpillars with a very low ground pressure. They work on mires from August till winter.
Fot. J. Krogulec
Największym zagrożeniem dla torfowisk niskich w przeszłości była melioracja odwadniająca.
Niestety, tylko niewielka część Polesia Lubelskiego uniknęła tego losu. Mimo, że obecnie
siedliska te są prawnie chronione, tereny te są nadal zagrożone. Największym problemem
jest zanikanie siedlisk spowodowane sukcesją, czyli zarastaniem przez gęste trzciny,
krzaki i drzewa. Zmiana poziomu wód i eutrofizacja siedlisk, spowodowana gospodarką
człowieka, oraz zarzucenie w latach 70. XX wieku ręcznego koszenia bardzo przyspieszyły
ten proces, co spowodowało zanik (zarośnięcie) sporej części otwartych siedlisk bagiennych do początku XXI wieku.
Only small part of Lublin Polesie has avoided destruction by drainage, and now it is still threatened.
Today, the biggest problem is human-induced accelerated succession, leading to overgrowing by reeds,
shrubs or trees. It has caused the disappearance of large areas of open mire surface by the beginning of
the 21st century.
Fot. J. Krogulec
W czasie koszenia uzyskuje się bardzo dużo ściętej biomasy (turzyce, trawy, trzcina i inne),
która nie nadaje się na paszę dla zwierząt gospodarskich. W projekcie Ogólnopolskiego
Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP) „Zarządzanie siedliskiem wodniczki (Acrocephalus
paludicola) poprzez wdrożenie zrównoważonych systemów zagospodarowania biomasy”
(LIFE09 NAT/PL/000260) biomasa jest przetwarzana na pellet lub brykiet (siano sprasowane pod wysokim ciśnieniem), czyli paliwo odnawialne do opalania w piecach grzewczych. Pomaga to przeciwdziałać zmianom klimatycznym oraz usprawnia ochronę czynną
na terenie obszarów Natura 2000. Sprzedaż pelletu może pokryć koszty koszenia i usuwania biomasy z torfowisk, stwarzając system opłacalny dla użytkowników gruntów.
Mowing produces huge quantities of biomass (mown sedges, grasses, reeds etc.). That problem is
addressed by the Polish Society for the Protection of Birds (OTOP) through the project “Facilitating
Aquatic Warbler (Acrocephalus paludicola) habitat management through sustainable systems of biomass use” (LIFE09 NAT/PL/000260). The solution is briquetting and pelleting of the biomass to produce
alternative climate-friendly fuel.
Dane z monitoringu naukowego wskazują na pozytywne oddziaływanie wspólnych
wysiłków na przyrodę. Powierzchnia otwartych torfowisk bagiennych wraca do uprzednich rozmiarów, a dawni mieszkańcy – wśród nich także wodniczka – chętnie zajmują
tereny odzyskane dzięki koszeniu.
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
Przykładem gatunku zależnego od istnienia torfowisk niskich i innych łąk bagiennych
jest wodniczka. W ciągu ostatnich stu lat, w Europie niemal wszystkie z tych łąk zostały
osuszone, a wodniczka i towarzyszące jej rzadkie ptaki (np. sowa błotna, dubelt, batalion),
rośliny (np. brzoza niska i storczyki) czy inne zwierzęta (np. łosie) utraciły swoje miejsce
do życia.
The flagship species of fen mires and wet peat meadows is the Aquatic Warbler. Together with this bird
other species like Ruff, Great Snipe, Short-eared Owl, orchids or elks have lost their habitats.
Monitoring data shows that the undertaken conservation measures are effective, with the area of open
mire returning towards previous levels and species like Aquatic Warblers returning too previously lost
areas.
Torfowisko Ciesacin
Peat meadow Ciesacin
Kozubata
jez.
Rotcze
jez.
Sumin
jez.
Uściewierz
Torfowisko
Ciesacin
Garbatówka
Zabudowania / Buildings
Drogi / Roads
Wody / Water
Lasy / Forests
Obszar Natura 2000 / Natura 2000 area
Lokalizacja projektu Wodniczka i Biomasa
Aquatic Warbler and Biomass Use project area