Poradnik Językowy NR 8/2015 - spis treści
Transkrypt
Poradnik Językowy NR 8/2015 - spis treści
2015 październik zeszyt 8 SPIS TREŚCI ARTYKUŁY I ROZPRAWY Stanisław Dubisz: „Dwadzieścia lat później” – język polski poza granicami kraju – historia badań i ich perspektywy ................................................................... Halina Karaś: Odrodzenie polszczyzny czy jej zanik? O sytuacji języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich .................................................................... Elżbieta Sękowska: Migracje europejskie Polaków w ramach Unii Europejskiej – przegląd badań .............................................................................................. Władysław T. Miodunka: Znajomość polszczyzny wśród cudzoziemców niepolskiego pochodzenia. O potrzebie metodologii badań ................................ Robert Dębski: Wpływ nowych technologii na dynamikę utrzymania języka polskiego w świecie. W poszukiwaniu modelu badawczego ............................... Ewa Lipińska: Postawy młodzieży polonijnej wobec języka ojczystego i tożsamości etnicznej .......................................................................................................... Anna Czeniek: Język polski mniej lub bardziej dziedziczony. Czynniki wpływające na kompetencję językową dzieci polskich emigrantów ...................................... Elżbieta Łątka-Likh: Polskie skrypty kulturowe w kontaktach ze wspólnotą innojęzyczną. Zagadnienia metodologiczne ....................................................... Agnieszka Rabiej: Nowa krajowa polityka edukacyjna wobec Polonii ....................... Bogdan Walczak: Polszczyzna poza granicami kraju w historii języka polskiego ...... Adam Pawłowski: Promocja języka polskiego – między lingwistyką a marketingiem ................................................................................................ 7 18 36 45 61 73 90 101 112 132 143 2015 październik zeszyt 8 CONTENTS PAPERS AND DISSERTATIONS Stanisław Dubisz: “Twenty years later” – the Polish language abroad – the history and prospects of the research .......................................................................... Halina Karaś: Rebirth or decline of the Polish language? On the position of Polish in the old Eastern Borderlands ........................................................................ Elżbieta Sękowska: European migrations of Poles within the European Union – review of studies ............................................................................................ Władysław T. Miodunka: The command of Polish among foreigners of non-Polish origin. On the need of a research methodology ................................................. Robert Dębski: Impact of new technologies on the dynamics of maintaining the Polish language in the world. In search of a research model ....................... Ewa Lipińska: Attitudes of the youth from the Polish community abroad towards their mother tongue and ethnical identity ........................................................ Anna Czeniek: The more or less inherited Polish language. Factors influencing the language competence of Polish emigrants’ children .................................... Elżbieta Łątka-Likh: Polish cultural scripts in contact with speakers of another language. Methodological issues ...................................................................... Agnieszka Rabiej: The new national educational policy towards the Polish community abroad ........................................................................................... Bogdan Walczak: The Polish language beyond the country’s borders in the history of Polish ........................................................................................................... Adam Pawłowski: Promotion of the Polish language – on the borderline between linguistics and marketing ................................................................................. 7 18 36 45 61 73 90 101 112 132 143 2015 październik zeszyt 8 W ZESZYCIE Ten zeszyt „Poradnika Językowego” powstał z inicjatywy Pana Profesora Władysława T. Miodunki, któremu Redakcja składa serdeczne życzenia z okazji Jego tegorocznego jubileuszu. *** – Badania języka polskiego poza granicami kraju zostały zapoczątkowane w latach 30. XX w. Układają się one w cztery okresy: 1945–1970, 1971–1989/90, 1990–2004, po 2004. Od próby pierwszej ich syntezy upływa właśnie 20 lat, co motywuje podjęcie prac nad kolejnymi podsumowaniami. – Sytuacja języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich podlega obecnie bardzo dynamicznym zmianom, co upoważnia postawienie alternatywnego pytania: czy mamy do czynienia z odrodzeniem, czy zanikaniem języka polskiego na Wschodzie. – W obrębie Unii Europejskiej zachodzą współcześnie intensywne migracje ludności, w których biorą udział także Polacy. Zakres skutków tych migracji, mających charakter społeczny, kulturowy i psychologiczny, uzasadnia podjęcie badań nad tymi procesami. – Wśród obcokrajowców zdających certyfikatowe egzaminy z języka polskiego zdecydowanie przeważają osoby niepolskiego pochodzenia (ponad 80%), które chcą w Polsce podjąć pracę lub uzyskać polskie obywatelstwo. Wymaga to określonych działań w sferze polityki językowej i glottodydaktyki polonistycznej. – W sytuacji emigracyjnej sprawy tożsamości narodowej (etnicznej) nabierają ostrości. Badania młodzieży pokolenia polonijnego w Chicago, Paryżu i Wiedniu wykazują wśród niej znaczny stopień poczucia polskości, co jednak nie wiąże jej planów na przyszłość ani z Polską, ani z obecnym krajem osiedlenia. – W większości (według badań pilotażowych) polskojęzycznych rodzin poza granicami kraju język polski (jako kod odziedziczony) pozostaje wartością rdzenną, a zatem jego znajomość u dzieci jest wspierana przez rodziców. Jego zachowanie zależy m.in. od pozycji społecznej rodziny, jej zamożności i wykształcenia. – Skrypty kulturowe wyrażania emocji jako ważny składnik transferu komunikacji językowej powinny być uwzględniane w nauczaniu języków obcych, w tym – w glottodydaktyce polonistycznej. Poznanie ich odmienności pozwala na stymulowanie procesów integracji i asymilacji kulturowej. – Wzrost intensywności procesów migracyjnych wpływa na zmianę zakresu i kierunków działalności szkolnictwa polonijnego w świecie, co znajduje odzwierciedlenie w nowej polskiej polityce edukacyjnej wobec Polonii, wprowadzanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. – Zjawisko występowania języka polskiego poza granicami państwa (kraju) sięga w naszej historii XII w. Wiązało się to ze zmianami terytorium Polski i objęło wszystkie jej granice (zachodnią, północną, wschodnią i południową). Poczynając od XVI w., towarzyszył temu rozwój dydaktyki języka polskiego jako obcego. – O początkach promocji polszczyzny można już mówić w odniesieniu do XVI w., ale jako składnik polityki językowej występuje ona w ciągu minionego 200-lecia. Odbiorcami działań promocyjnych mogą być mieszkańcy Polski, Polacy za granicą i zbiorowości polonijne oraz obcokrajowcy. *** Język polski poza granicami kraju – Polonia – badania polonijne – polszczyzna na dawnych Kresach Wschodnich – migracje europejskie – glottodydaktyka polonistyczna – utrzymanie polszczyzny w świecie – tożsamość etniczna – język polski jako język dziedziczony – polskie skrypty kulturowe – polityka edukacyjna – polszczyzna poza granicami kraju w historii – promocja polszczyzny. Red.