53 Uwagi o roli, treści i formie warunków technicznych, jakim

PR AWO
Uwagi o roli, treści i formie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie. Część II.
Treść, forma i opracowanie warunków technicznych
W części I „Warunki a Prawo budowlane” został
przeprowadzony dowód konieczności ustanowienia
w ustawie Prawo budowlane/Kodeks budowlany ogólnych warunków technicznych, uściślających dotychczasowe wymagania podstawowe w zakresie projektowania, budowy i użytkowania obiektów budowlanych, określonych obecnie zbyt lapidarnie i ogólnikowo w art. 5 Ustawy. Ogólne warunki techniczne powinny określać cele, które muszą być spełnione w procesie projektowania budowy i użytkowania obiektów budowlanych, aby zapewnić wymagany ład budowlany, warunki użytkowania i bezpieczeństwo użytkowania. Na podstawie obowiązującego dotychczas rozporządzenia ministra infrastruktury z 12
kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.) zostały wskazane
przykładowo paragrafy, których treść powinna zostać
przeniesiona do Ustawy, aby uzyskać formę warunków ogólnych, jako przepisów stabilnych o najwyższej randze prawnej. Przyjęcie takich zasad legislacyjnych pozwala na przedstawienie poniżej uwag dotyczących racjonalnego i realistycznego procesu nowelizacji warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich użytkowanie.
O treści warunków technicznych
Warunki techniczne zawarte w rozporządzeniu wykonawczym do Ustawy, mają określać scharakteryzowane rzeczowo i skonkretyzowane parametrycznie zasady projektowania i wykonania budynków i urządzeń
budowlanych związanych z budynkami oraz zabudowy i zagospodarowania działek budowlanych, których dotrzymanie zapewnia spełnienie wymagań podstawowych i ogólnych warunków technicznych, określanych w ustawie na poziomie stanu wiedzy technicznej, w szczególności wyrażanej w aktualnych normach wskazanych w rozporządzeniu. Oznacza to,
PR zeglĄ d bu d ow l an y 2/2013
że ustanawiane warunki techniczne mają charakter
relatywistyczny i nie mogą być projekcją przyszłego
rozwoju technicznego i technologicznego budownictwa, który będzie poprawiać walory techniczne i użytkowe nowych budowli.
Warunki techniczne w rozporządzeniu wykonawczym
mogą również określać szczegółowe wymagania
użytkowe dotyczące budynków i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (i zwierząt), wynikające
z antropometrycznych i ergonomicznych właściwości
użytkowników, wymagających uwzględnienia w układzie funkcjonalnym i uformowaniu przestrzennym budynków i ich otoczenia.
W zakresie problematyki dotyczącej uwzględnienia
właściwości antropometrycznych i ergonomicznych
trzeba zrewidować i skoordynować wszystkie warunki techniczne dotyczące przystosowania budynków
użyteczności publicznej i wielorodzinnych budynków
mieszkalnych do pobytu osób niepełnosprawnych,
zarówno na pobyt stały jak i czasowy. W tym zakresie wymagają również rewizji wymagane wymiary wysokości pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi
oraz drzwi i innych przejść dla ludzi dorosłych, których wzrost w ostatnim stuleciu, zwiększył się tak dalece, że stosowanie nadal wymaganych dotychczas
parametrów stwarza uciążliwość dla wielu użytkowników. Ten przykład nasuwa pytanie czy w treści warunków technicznych należy również określać wymagania dotyczące układów funkcjonalnych lokali mieszkalnych i użytkowych oraz pomieszczeń i zakładów
pracy, jakie wynikają z potrzeb behawiorystycznych
lub technologicznych.
Biorąc pod uwagę trudną do określenia różnorodność
takich potrzeb i rodzajów budynków, lokali, pomieszczeń wymagających precyzowania takich wymagań
trzeba kategorycznie sprzeciwić się ich określaniu
w formie przepisów techniczno-budowlanych. Można
jednak rozważać czy nie należy zachować w drodze
wyjątku dotychczasowych, odpowiednio zaktualizo-
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
Inż. arch. Władysław Korzeniewski
53
PRAWO
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
wanych szczególnych warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać mieszkania w wielorodzinnych
budynkach mieszkalnych, zaliczanych do społecznego i socjalnego budownictwa mieszkaniowego.
Określenie warunków technicznych w tym zakresie
jest uzasadnione z uwagi na najwyższe znaczenie
społeczne i odpowiedzialność państwa za racjonalny program użytkowy takiego budownictwa, które nie
może być poddane wpływom „niewidzialnej ręki rynku” ani wpływom ekstrawagancji mody architektonicznej, kolidującej z racjonalną logiką funkcjonalną takich społecznie najpotrzebniejszych mieszkań.
54
O formie warunków technicznych
Podstawowym atrybutem formy aktu prawnego określającego warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, jest jego układ
działowy, przyjęty już w pierwszym rozporządzeniu ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z 14 grudnia 1994 r. Układ ten, utrzymany w obowiązującym aktualnie rozporządzeniu ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r., został oparty na postanowieniach dyrektywy 89/106 EWG, obowiązujący
nadal w Unii Europejskiej z późniejszymi zmianami,
w których pierwotny układ działowy został zachowany. Oparty na tej dyrektywie wspólnotowej układ działowy naszych warunków technicznych pozwala na wyodrębnienie i skonkretyzowanie wymagań podstawowych, werbalnie określonych w art. 5 Prawa budowlanego. Konieczne stało się jednak dodanie w polskim rozporządzeniu wykonawczym działu (II) określającego warunki techniczne jakim powinna odpowiadać zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej, konkretyzujące wymagania ogólne, określone
w art. 6 Prawa budowlanego. Przepisy zawarte w tym
dziale zapewniają wymaganą korelację uwarunkowań
szczegółowych w układzie funkcjonalno-przestrzennym zabudowy i zagospodarowania działki budowlanej, z uwzględnieniem interesów jej sąsiadów i środowiska. Doświadczenia wynikające z kilkunastoletniej
praktyki stosowania układu działowego naszych aktów prawnych w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
dowodzą słuszności ich dalszego stosowania w zgodzie z unijnymi dyrektywami. Nie stoi to na przeszkodzie możliwości dokonywania koniecznych korekt treści potrzebnych przepisów. Tematem dyskusji nad formą przedmiotowego rozporządzenia może być pytanie, czy jego treść powinna być nadal określona wyłącznie językiem przepisów prawnych, czy też należy
ją uściślić przy pomocy ideogramów graficznych?
Ogromna suma wątpliwości, sporów, interpretacji i komentarzy oraz dokonanych zmian treści przepisów
rozporządzeń o zasadniczej trudności opisania słowem warunków technicznych, które określają sposób
rozwiązywania problemów technicznych przez osoby
pełniące funkcje techniczne w budownictwie, dla których językiem porozumienia jest rysunek techniczny.
W przeciwieństwie do wymagań podstawowych i postulowanych warunków technicznych ogólnych, sformułowanych językiem prawniczym w Prawie (Kodeksie) budowlanym, warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, uzyskałyby większą czytelność, jednoznaczność i precyzję
przez uzupełnienie tekstu pisanego i dodanie ilustracji. Taka graficzna ilustracja nie powinna być przykładem rysunkowym konkretnego sposobu rozwiązania
problemu techniczno-budowlanego zgodnie z przepisem, czyli nie powinna mieć charakteru poradnikowego komentarzu graficznego, przedstawiającego jeden
z wielu możliwych zastosowań tego przepisu. Rysunki zamieszczone w rozporządzeniu powinny mieć formę ideogramów, określających sens techniczny przepisu, a w szczególności zasady uzyskiwania wymaganych wymiarów mierzalnych, określonych w przepisie
opisowo, bez możliwości zastosowania ścisłego algorytmu matematycznego lub wzoru geometrycznego.
Ideogramy takie powinny być przedstawione w czarno-białej technice graficznej, aby ułatwić przenoszenie rysunku i wyeliminowanie przekłamań.
Opracowanie treści warunków technicznych
Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie odnoszą się do tak ogromnej
liczby obiektów budowlanych o różnorodnym przeznaczeniu, gabarytach, formie, ustroju budowlanym,
rozwiązaniach techniczno-materiałowych i w różnych
warunkach lokalizacji, że należy liczyć się z koniecznością ich uzupełniania i zmian w okresach krótszych
niż analogicznych przepisów w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać inne obiekty budowlane. Do wykonania takich zadań, opracowanie warunków technicznych powinno być powierzone stałej jednostce organizacyjnej o statusie instytutu naukowo-badawczego zajmującego się problematyką techniczną. Taką jednostką jest obecnie ITB. Zakres specjalizacji Instytutu Techniki Budowlanej i jego
potencjał naukowo-badawczy pozwala na utworzenie
w nim stałej komórki zajmującej się problematyką warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Do zadań tej komórki powinno należeć:
1. Metodyczne gromadzenie informacji o stosowaniu
warunków technicznych w praktyce projektowania,
budowy i użytkowania budynków, oparte na celowym
doborze typologii badanych obiektów, dokumentacji
jednostek projektowania i wykonawstwa budowlanego organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, a także w drodze wizji lokalnej użytkowanych budynków.
2. Gromadzenia informacji o zakresie i treści analogicznych przepisów techniczno-budowlanych w wyPRz eg l Ąd bu d owl any 2/2013
PR AWO
nym opracowania projektów warunków technicznych
dotyczących określonych problemów technicznych,
wymagających wysokiej specjalizacji.
7. Uczestnictwo w procesie opiniowania i uzgadniania projektów rozporządzeń w sprawie warunków
technicznych organizowanym przez właściwy departament resortowy oraz przedstawianie stanowiska merytorycznego w sprawie uzgodnionej redakcji aktu
prawnego przedstawionego do podpisu ministra.
Ciężar i powaga przedstawionych wyżej zadań jednostki organizacyjnej ITB świadczą o konieczności
potraktowania ich jako procesu wymagającego stabilności organizacyjnej i ciągłości wykonywanej pracy przez bazowy zespół specjalistów, korzystających
z wiedzy innych zespołów ITB oraz możliwości wykorzystania wiedzy innych instytutów specjalistycznych, a także możliwości zlecenia opracowania projektów lub opinii o projektach wybranych przepisów
techniczno-budowlanych przez indywidualnych rzeczoznawców budowlanych lub specjalności pokrewnych.
Instytut Budownictwa Uniwersytetu Zielonogórskiego
zaprasza do udziału w: VII Konferencji Naukowo-Technicznej
pod patronatem Ministra Infrastruktury, Komitetu Nauki
PZiTB oraz Rektora Uniwersytetu Zielonogórskiego
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
branych celowo krajach należących do UE, uzasadniających ich wykorzystanie w opracowaniu naszych
przepisów krajowych.
3. Analizowanie zasadności wniosków w sprawie odstępstw od obowiązujących warunków technicznych
i wyrażanie opinii będącej podstawą merytoryczną
do zajęcia stanowiska przez ministra w ustawowym
trybie udzielania zgody na odstępstwo.
4. Pełnienie roli stałego reprezentanta ministra
do spraw budownictwa w organach roboczych UE
opracowujących dyrektywy unijne i dokumenty wdrażające postanowienia dotyczące wymagań podstawowych dla obiektów budowlanych i ich implikacji
do krajowych warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
5. Opracowanie na zlecenie ministra do spraw budownictwa projektów zmian lub kompleksowej nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
6. Zlecanie wyspecjalizowanym zespołom naukowo-badawczym ITB lub innym instytutom specjalistycz-
pt. „Renowacja budynków
i modernizacja obszarów zabudowanych”
Konferencja odbędzie się w dniach 21-22 marca 2013
roku w Budynku Instytutu Budownictwa Uniwersytetu Zielonogórskiego. Do udziału w konferencji zapraszamy pracowników naukowych, producentów materiałów budowlanych, projektantów, wykonawców robót oraz pracowników administracji rządowej i samorządowej.
Celem konferencji jest wymiana doświadczeń i wyników badań w zakresie renowacji budynków i modernizacji obszarów zabudowanych. Obrady podzielone
zostaną na sesje tematyczne, w tym jedna będzie sesją wyjazdową do budynków poddanych rewaloryzacji, odbudowie lub renowacji.
PR zeglĄ d bu d ow l an y 2/2013
Wszystkie referaty pozytywnie zaopiniowane przez
członków Komitetu Naukowego zostaną opublikowane w marcowym numerze Przeglądu Budowlanego.
Dane do korespondencji:
Uniwersytet Zielonogórski
Instytut Budownictwa
„Renowacje”
ul. prof. Z. Szafrana 1
65-516 Zielona Góra
tel. (68) 3282290; (068) 3282416
fax (68) 3284777
e-mail: [email protected]
55