cykl lekcji
Transkrypt
cykl lekcji
Autor: Iwona Otulakowska konkurs: Lekcje, jakich nie było! cykl lekcji - Prometeusz, Kain, Faust - romantyczni buntownicy. Cykl lekcji zatytułowany Prometeusz, Kain, Faust – romantyczni buntownicy składa się z 9 lekcji, przeznaczony jest dla drugiej klasy szkoły ponadgimanzjalnej. lekcja I Temat: Romantyczne mity egzystencji. Cele szczegółowe: - definiowanie pojęć mitu i historii, określanie romantycznego ujęcia tych pojęć; ćwiczenie umiejętności korzystania ze słownika, opracowywanie na jego podstawie wiadomości dotyczących omawianych na lekcjach postaci mitycznych, biblijnych i literackich; ćwiczenie umiejętności dyskutowania; materiały: - podręcznik Między tekstami, część 3, Romantyzm (echa współczesne), GWO, Gdańsk 2003: Nowa mitologia, str. 22; Mowa o mitologii, F. Schlegel, str. 23; - Słownik mitów i tradycji kultury, W. Kopaliński, PIW, Warszawa 1985; metody, techniki i formy pracy: dyskusja, praca w grupach ze słownikiem, dyskusja panelowa, tablica bądź arkusze papieru. Tok lekcji: I. Wprowadzenie: Nauczyciel zapisuje na tablicy pojęcia: mit, historia - prosi o wyjaśnienie tych pojęć własnymi słowami i wskazanie różnic między nimi; następnie prosi o przeczytanie informacji z podręcznika (str. 22 - Nowa mitologia) i wytłumaczenie na ich podstawie, czym była mitologia dla romantyków, czy widzieli oni jakiś związek mitu z historią, dlaczego możemy mówić o romantycznych mitach egzystencji (uczniowie zapisują swoje spostrzeżenia na tablicy – forma hasłowa). historia = mit (prawda objawiona) Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl samopoznanie - zakorzenienie we wspólnocie - wiedza o miejscu człowieka we wszechświecie = romantyczne mity o egzystencji II. Praca ze Słownikiem mitów i tradycji kultury W. Kopalińskiego: Praca w trzech grupach, każda z nich opracowuje na podstawie Słownika mitów i tradycji kultury W. Kopalińskiego jedno z haseł (Prometeusz, Kain, Faust) – grupy kolejno zapisują wyniki w tabeli, którą wcześniej przygotował nauczyciel – przykład tabeli do wypełnienia: Prometeusz Kain Faust pochodzenie postaci wzór (symbol) wyrażenia i zwroty związane z postacią najważniejsze etapy życia i czyny bohatera III. Dyskusja panelowa: Temat dyskusji: Co mogło zafascynować romantyków w postaciach Prometeusza, Kaina, Fausta (wybrani uczniowie uczestniczą w dyskusji – jeden z nich bądź nauczyciel prowadzi dyskusję, reszta klasy obserwuje jej przebieg)? Wnioski z dyskusji, jak również swoje spostrzeżenia dopowiadają uczniowie przyglądający się dyskusji i oceniający wypowiedzi kolegów. Na koniec nauczyciel ocenia najlepszych dyskutantów – bierze pod uwagę znajomość zasad dyskutowania, elokwencję, umiejętność stosowania właściwych argumentów, sposób prezentacji tematu. Zadanie domowe: Przeczytać tekst z podr. ze str. 23 i odpowiedzieć pisemnie na pytania do tekstu (ćwiczenie czytania ze zrozumieniem). Przeczytać mit o Prometeuszu (Mitologia Greków i Rzymian Z. Kubiaka). lekcje II, III Temat: Zbuntowany tytan, zbuntowany człowiek – romantyczny mit jednostki zbuntowanej przeciwko Bogu jako źródłu zła. Cele szczegółowe: - ćwiczenie umiejętności czytania tekstu scenicznego, streszczania lektury, prezentowania przygotowanych zadań; analizowanie tekstu, tworzenie własnych tekstów, wzorowanych na tekstach literackich, ćwiczenie umiejętności pisania listu; Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl - zapoznanie z fragmentami Prometeusza w okowach oraz Prometeusza wyzwolonego; materiały: podręcznik (j.w.): - Prometeusz w okowach, Ajschylos, str. 25; - Prometeusz wyzwolony, P. B. Shelley, str. 26-27; Mitologia Greków i Rzymian, Z. Kubiak, Świat Książki, Warszawa 1999; metody, techniki i formy pracy: praca w grupach, praca metodą grup rotacyjnych, prezentacja. Tok lekcji: Część I I. Wprowadzenie: Jeden z uczniów opowiada historię Prometeusza, stara się nie oceniać poczynań tytana (nauczyciel ocenia wypowiedź, bierze pod uwagę znajomość mitu, atrakcyjność wypowiedzi, elokwencję). Dwóch uczniów czyta (z podziałem na role) fragment Prometeusza w okowach Ajschylosa (podr. str. 25). II. Analiza fragmentów Prometeusza w okowach - praca w grupach: - grupa pierwsza – wypisuje z tekstu zasługi Prometeusza dla ludzkości, korzyści, które uzyskała dzięki temu ludzkość, oraz dokonuje oceny tej zasługi z perspektywy człowieka XXI wieku – zapis w tabeli: zasługa dla ludzkości korzyści dla ludzkości ocena z perspektywy człowieka XXI wieku - grupa druga – pisze dialog sceniczny - pojednanie Zeusa z Prometeuszem, wzoruje się na fragmencie tragedii Ajschylosa zamieszczonym w podręczniku; - grupa trzecia – wyjaśnia, jak rozumie słowa Gadamera (podr. str. 24): „[…] mit ten jest dla nas nie tyle niepokojącą zagadką przeszłości jak inne, ile raczej ważnym i godnym poszanowania z racji swego wieku i losów głosem w chórze ludzkiej samowiedzy. Najwidoczniej bowiem w tym micie od najdawniejszych czasów szukała swojej wykładni zachodnia świadomość kulturowa. Jest to jak gdyby mit przeznaczenia Zachodu” – swoje wyjaśnienia zapisuje w formie listu do kolegi. III. Prezentacje: Poszczególne grupy prezentują swoje zadania (nauczyciel ocenia sposób wykonania zadania oraz sposób prezentacji). Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Na zakończenie uczniowie odpowiadają na pytanie 3 z podręcznika ze str. 25 – określają istotę buntu Prometeusza. część II I. Analiza Prometeusza wyzwolonego Shelleya – praca metodą grup rotacyjnych: Uczniowie pracują metodą grup rotacyjnych – opracowują w ten sposób następujące zadania: 1. Podziel tekst na fragmenty, nazwij każdy z tych fragmentów (możesz podać kilka propozycji). 2. Podaj cechy Boga – kogo Ci przypomina? 3. Jaki jest stosunek Prometeusza do Boga? Określ istotę jego buntu. 4. Co możesz powiedzieć o cierpieniu Prometeusza? Jaki zyskuje ono wymiar w ujęciu tytana? 5. Wyjaśnij, w oparciu o fragment Prometeusza wyzwolonego, słowa Shelleya: „Prometeusz przedstawia niejako rodzaj najwyższej doskonałości moralnej i intelektualnej, najczystsze bowiem i najszczersze motywy kierują nim ku najlepszym i najszlachetniejszym czynom”. II. Prezentacja zadań: Każda z grup losuje jedno z opracowanych pytań i prezentuje je na forum klasy (nauczyciel ocenia umiejętność prezentowania wybranego zagadnienia). III. Wnioski: Uczniowie porównują postać Prometeusza Shelleya z Prometeuszem Ajschylosa, dostrzegając różnice w ujęciu buntu i stosunku do Boga. Zadanie domowe: Przeczytać w domu tekst z podr. na str. 28-29 oraz odpowiedzieć pisemnie na pytania do tekstu (podr. str. 29). Przypomnieć sobie zasady przemawiania. Lekcja IV Temat: Sąd nad Frankensteinem – twórcą Demona (czy należy naruszać granice poznania zakreślone przez Boga?). Cele szczegółowe: - ćwiczenie umiejętności przemawiania; ćwiczenie umiejętności wypowiadania się na dany temat; zapoznanie się z fragmentem Frankensteina albo Współczesnego Prometeusza; materiały: podręcznik (j.w.): - Frankenstein albo Współczesny Prometeusz, M. W. Shelley, str. 28-29; Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl metody, techniki i formy pracy: praca w grupach, przemówienie. Tok lekcji: I. Wprowadzenie: Sprawdzenie zadania domowego – odpowiedzi na pytania do fragmentów Frankensteina albo Współczesnego Prometeusza (podr. str. 29) oraz przypomnienie zasad dobrego przemawiania. II. Przygotowania do sądu nad Frankensteinem – twórcą Demona – praca w zespołach: Nauczyciel dzieli uczniów na trzy zespoły – pierwszy przygotowuje obronę Frankensteina, drugi oskarżenie twórcy Demona (zespoły przygotowują wystąpienia z perspektywy człowieka XXI wieku), trzeci przygotowuje się do roli sądu (wybiera spośród siebie sędziego, ławę przysięgłych oraz samego Frankensteina – przygotowuje dla niego słowa wyjaśniające, jak doszło do powstania Demona). III. Sąd nad Frankensteinem – prezentacja Przemawiać będą tylko wybrane osoby (obrońca – musi wcześniej znać zarzuty stawiane Frankensteinowi – oskarżyciel, sędzia, Frankenstein), pozostałe osoby (poza ławnikami) zasiądą na widowni. Nauczyciel wystąpi w roli obserwatora. IV. Podsumowanie: Nauczyciel podsumowuje lekcję: na podstawie sporządzonej przez siebie tabeli ocenia wystąpienia uczniów i przygotowane przemówienia (ocenie podlega: znajomość zasad przemawiania, treść przemówienia – zastosowane argumenty, sposób wypowiedzi – przemawiających ocenia za umiejętność przemawiania, grupy za przygotowane przemówienia). Lekcja V Temat: Kain – pierwszy zbrodniarz. Cele szczegółowe: - zapoznanie się z historią Kaina i Abla oraz fragmentami Kaina Byrona; ćwiczenie umiejętności pracy w grupach, analizowania tekstu literackiego; ćwiczenie umiejętności charakteryzowania postaci; prezentowanie własnego stanowiska w danej sprawie; materiały: podręcznik (j.w.): - Kain i Abel w Biblia Tysiąclecia, str. 30-31; - Kain, G. Byron, str.32-33; Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl metody, techniki i formy pracy: „burza mózgów”, dyskusja z elementami heurezy, arkusze papieru. Tok lekcji: I. Wprowadzenie: Przeczytanie opowieści o Kainie i Ablu (podr. str. 30-31) oraz fragmentu Kaina Byrona (podr. str. 32-33) – z podziałem na role. II. Analiza tekstów – „burza mózgów”: Nauczyciel wybiera jednego z uczniów, będzie on zapisywał na tablicy spostrzeżenia innych, prosi go o zapisanie na tablicy pytań do dyskusji: 1. Dlaczego Kain zabił Abla? (źródła mordu) 2. Akt zbrodni – z premedytacją czy w afekcie? 3. Skutki mordu – biblijne a romantyczne rozumienie czynu Kaina – stosunek Boga do człowieka i człowieka do Boga. 4. Kain biblijny a Kain romantyczny – porównanie postaci. Dyskusja powinna być zakończona oceną dla uczniów szczególnie zaangażowanych w pracę na lekcji. III. Podsumowanie: Jaki jest Twój stosunek do odwiecznego problemu dobra i zła? Podaj współczesne przykłady Kainów. Która z koncepcji – biblijna czy romantyczna – jest bliższa prawdzie o człowieku? – krótka dyskusja z elementami heurezy. Lekcja VI - VII Temat: Faust – człowiek, który paktował z diabłem. Cele szczegółowe: - tworzenie skojarzeń do słowa „wiedza”, układanie dialogów dotyczących wiedzy i jej granic poznania; interpretowanie tekstów literackich; charakteryzowanie postaci; wprowadzenie pojęcia „faustyzm”; ćwiczenie umiejętności prezentowania zadań, wypowiadania się, dyskutowania; zapoznanie się z fragmentami Tragicznej historii doktora Fausta oraz Fausta; materiał: podręcznik (j.w.): - Tragiczna historia doktora Fausta, Ch. Marloe, str. 34-35; - Faust, Goethe, fragm. ze str.36-37 oraz Prolog w niebie w: Faust, Goethe, przekład: J. Paszkowski, wyd. Zielona Sowa, Kraków 2001; Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl - Faust i mit Fausta, St. Vincenz, str. 38; Zbliżenie Faust w teatrze polskim, str. 39; metody, techniki i formy pracy: tworzenie mapy skojarzeń, układanie dialogów, praca w grupach, prezentacja. Tok lekcji: I. Wprowadzenie: Uczniowie tworzą mapę skojarzeń do słowa wiedza, po czym odpowiadają na pytanie, czy człowiek jest w stanie za pomocą wiedzy zrozumieć świat, a przede wszystkim samego siebie. Najprawdopodobniej uczniowie dojdą do wniosku, iż sama wiedza nie zawsze wystarcza, aby zrozumieć siebie czy świat – wprowadzenie do lekcji kończymy zatem pytaniem o to, co, jeśli nie wiedza, może nam udzielić odpowiedzi na dręczące nas pytania egzystencjalne. II. O sposobach zdobywania wiedzy niedostępnej zwykłym śmiertelnikom – praca w grupach: - - grupa I – jakich mędrców, ludzi uczonych, filozofów poznałeś na lekcjach języka polskiego, czego poszukiwali, co mówili o życiu, świecie i człowieku? Czy współcześnie mamy mędrców pytających o sens życia? grupa II – przeczytaj fragment Tragicznej historii doktora Fausta (podr. str. 34-35) i na jego podstawie przedstaw historię Fausta, powiedz, jaki jest jego stosunek do wiedzy, gdzie szuka odpowiedzi na dręczące go pytania. Czy droga, którą wybrał, prowadzi go do prawdy (zwróć uwagę na słowa chóru)? grupa III – przeczytaj fragment Fausta (podr. str. 36-37) i określ, jakim człowiekiem jest Faust, jaki jest jego stosunek do wiedzy i magii, czego poszukuje – sporządź bilans jego sukcesów i porażek. Jak myślisz, o czym to może świadczyć? grupa IV – otrzymuje załącznik nr 1 (fragment Fausta Goethego – „Prolog w niebie”) i odpowiada na pytanie, gdzie już spotkała się z podobną sceną, o czym to może świadczyć. Dlaczego Bóg pozwala szatanowi doświadczyć Fausta? jak został przedstawiony Faust w tym fragmencie? III. Prezentacja zadań: Uczniowie kolejno prezentują swoje zadania, następnie zapisują wnioski do zeszytu, nauczyciel wprowadza pojęcie faustyzmu (uczniowie tworzą definicję na podstawie wcześniejszych zadań i informacji na temat Fausta podanych w podręczniku na str. 37) oraz dokonuje oceny prezentacji (ocenia: wykonanie zadania oraz sposób prezentacji). IV. Zakończenie: Uczniowie czytają Zbliżenie. Faust w teatrze polskim (podręcznik str. 39), komentują przedstawione str. 39 sceny z przedstawień teatralnych Fausta, określają, co dla nich jest ponadczasowe w postaci Fausta (praca indywidualna, może być krótka dyskusja). Zadanie domowe: Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Przeczytać tekst z podr. ze str. 38 i odpowiedzieć na pytania do tekstu (czytanie ze zrozumieniem). Lekcja VIII - IX Temat: Prezentujemy scenki fragmentów Prometeusza wyzwolonego, Kaina oraz Fausta (podsumowanie cyklu lekcji o romantycznych buntownikach). Przygotowanie: Lekcja powinna być zaprezentowana po tygodniowej przerwie, tak aby uczniowie mieli czas na przygotowanie krótkich scenek – ich zadaniem jest przede wszystkim ukazanie człowieka zbuntowanego, romantycznego buntownika. Cele szczegółowe: - ćwiczenie umiejętności prezentowania na scenie omawianych na lekcji tekstów romantycznych; ćwiczenie umiejętności podsumowywania omawianych na lekcjach bohaterów; kształtowanie wrażliwości odbioru tekstów kultury; materiały: podręcznik (j.w.): - Prometeusz wyzwolony, P. B. Shelley, str. 26-27; - Kain, G. Byron, str. 32-33; - Faust, Goehte, str. 36-37; metody, techniki i formy pracy: scenki, praca w grupach. Tok lekcji: I. Prezentacje scenek: Grupy kolejno prezentują przygotowane scenki – mogą je wystawić dla innych klas. Nauczyciel ocenia: pomysłowość, sposób interpretacji tekstu, wykonanie, rzetelność przygotowania scenki. II. Zakończenie: Uczniowie w grupach czteroosobowych uzupełniają poniższą tabelę (przykładowe wypełnienie tabeli): romantyczny bohater Prometeusz zbuntowany przeciwko władzy bogów walczy o cechy romantyka ludzkość indywidualista, buntownik, cierpiący Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Kain Bogu wolność Faust wiedzy empirycznej, ludzkiej, pozornej, dostępniej nieśmiertelność, wszechwiedzę za innych, poświęcający się dla innych indywidualista, buntownik, samotnik, pielgrzym, wygnaniec człowiek nienasycony, chce przekraczać granice ludzkiego poznania, indywidualista, szaleniec, buntownik Zadanie domowe: Napisz rozprawkę bądź esej na temat: Bunt jako istnienie w świecie – na podstawie Prometeusza, Kaina i Fausta – bohaterów romantycznych mitów egzystencji. Załącznik nr 1 PAN Czy znasz ty Fausta? MEFISTOFELES Sławnego doktora? PAN Mojego sługę! MEFISTOFELES Znam go nie od wczora. W samej istocie, ten człowiek ciekawy Służy Ci, Panie, w szczególnym rodzaju. On swe napoje i swoje potrawy Czerpie z jakiegoś nieziemskiego kraju. Jego duch goni w przestworzach bez końca, Na poły świadom głupstwa swego cechy; On by rad niebu księżyce i słońca, A ziemi wykraść szczyt każdej uciechy, I żadna przestrzeń jak bądź oddalona Nie zaspokaja wzburzonego łona. PAN Jeśli on dotąd obłędnie mi służy, Ja go niebawem na światło wywiodę; Wszakże gdy drzewko zieleni się młode, Słusznie ogrodnik o owocu wróży. MEFISTOFELES Pójdźmy o zakład, że ja go uwiodę, Jeśli mi tylko Wasza Cześć pozwoli Na moją drogę ściągnąć go powoli. PAN Dopóki żyje na ziemskim padole, Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Dopóty wolne masz pole; Błądzi człowiek, póki dąży. MEFISTOFELES Dzięki Wam składam; na umarłych bowiem Nigdy mnie szczera nie brała ochota; Ja lubię lica jaśniejące zdrowiem, W których pełne życie krąży, Człowiek jest dla mnie tym, czym mysz dla kota. PAN Działaj więc, niczym nie chcę cię krępować. Odwiedź duch ten od źródła, z którego poczęty, I wtrąć go, jeśli zdołasz go kierować, W bezdroża twego odmęty. Lecz uniż czoło i okryj się sromem, Jeśli się w końcu okaże widomem, Że prawy człowiek wśród niepewnych krążeń, Świadom był jednak celu swoich dążeń. MEFISTOFELES Zgoda! bylebym za długo nie czekał. Nie sądzę, abym na ten pakt narzekał. A gdy nareszcie ta cała historia Pomyślnie dla mnie skończoną zostanie, Natenczas pozwól mi, Panie, Z całego gardła wykrzyknąć: Victoria! Niech on się prochem karmi i nadziewa Jak mój bratanek, wąż z sławnego drzewa. PAN Wolno ci będzie zagarnąć twój połów; Nie kładę granic żadnymi zakazy. Spomiędzy wszystkich przeczących aniołów Ten jeden najmniej sprawia mi odrazy. Człowiek za bardzo skłonny odpoczywać, Gnuśność w nim łatwo cny popęd ucisza, Dlatego rad mu daję towarzysza, Który go drażniąc, zmusza oddziaływać. Ale wy, synowie Boży Cieszcie się z wiecznie żyjącej piękności! Opaszcie wkoło splotami miłości Kwiat ducha bujny i hoży! I to, co jeszcze mdłem jest i wątpliwem, Wzmocnijcie trwałych pomysłów ogniwem. (Niebo się zamyka. Aniołowie rozchodzą się.) Faust, Goethe, przeł. J. Paszkowski, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2001 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl