Czas jako wartość ekonomiczna Typ: PDF File Rozmiar

Czas jako wartość
ekonomiczna
Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości
Czas jako wartość ekonomiczna
Treści nauczania
Wartość czasu w realizacji celów i zamierzeń, projektowanie harmonogramu zajęć, efektywne
gospodarowanie własnym czasem.
Po zakończonych zajęciach uczeń powinien
Planować swój czas, dzień zajęć, wykazać wartość czasu w realizacji celów, zamierzeń stawianych sobie każdego dnia, identyfikować „pułapki czasowe” i wpływać na poprawę efektywności
swoich działań, omówić zasady planowania czasu w odniesieniu do stawianych sobie celów.
Konsultant i informacje dodatkowe
Przedstawiciel lokalnego biznesu, zegarmistrz, planista, logista, sportowiec, trener sportowy.
Cele
 uświadomienie uczniom wartości czasu,
 wyjaśnienie celowości planowania czasu, efektywnego gospodarowania czasem.
Pojęcia:
 mój czas,
 planowanie czasu,
 projektowanie harmonogramu zajęć – tabela Gantta.
Adresat:
 uczniowie szkół gimnazjalnych.
Narodowy Bank Polski
2
Czas jako wartość ekonomiczna
Oczekiwane rezultaty
Po zajęciach uczeń:
 wie, jak planować swój czas, dzień zajęć,
 identyfikuje „pułapki czasowe”, przez co wpływa na poprawę efektywności swoich działań,
 wie, jak planować czas w odniesieniu do stawianych sobie celów, zadań, zamierzeń.
Materiały:
 materiał pomocniczy nr 1 – plakat „Czas”,
 materiał pomocniczy nr 2 – „Dzienny plan zajęć”,
 materiał pomocniczy nr 3 – „Plan organizacyjny dnia”,
 materiał pomocniczy nr 4 – „Tabela Gantta”,
 materiał pomocniczy nr 5 – „Zegar”.
Proponowany przebieg zajęć
1.
Przedstaw uczniom cel zajęć. Poproś, aby zastanowili się i podali skojarzenia, jakie im przychodzą na myśl, dotyczące pojęcia „czas”, charakteryzujące go. Omawiając je, sporządźcie plakat,
na którym zapiszecie wszystkie podane skojarzenia (materiał pomocniczy nr 1).
W podsumowaniu odwołaj się do powiedzenia „czas to pieniądz”.
Poproś, aby uczniowie uargumentowali zasadność tego powiedzenia, przytoczyli przy-kłady.
Dlaczego mówimy, że czas to wartość ekonomiczna? (praca wykonywana w określonym czasie
przeliczana na płacę; wynalazki, badania, nauka – tu jest potrzebny czas, aby realizować,
wprowadzać, zmieniać rzeczywistość – za tym idą wymierne korzyści; metafora: „Nie zdążyłeś
na pociąg, nie wsiadłeś – odjechał bez ciebie, zostałeś”, czyli np. nie rozpocząłeś nauki języka
obcego jako młody człowiek, później nie dasz rady zrobić tego w tydzień, choćbyś się najbardziej
starał itd.).
Narodowy Bank Polski
3
Czas jako wartość ekonomiczna
Jaką wartością jest dla każdego z uczniów czas, czy dostrzegają potrzebę planowania go, sporządzania terminarza zajęć czy kontrolują go, czy zastanawiają się nad tym, „co im umknęło”, itd.
2.
Zaproponuj uczniom, aby spróbowali przez określony czas (znany tylko nauczycielowi) pozostać
w absolutnej ciszy. Po upływie jednej minuty przerywamy ciszę, pytając:
Jak wam się wydaje, jak długo trwała cisza? Podaj właściwą odpowiedź po kilku wypowiedziach
uczniów.
Czy czas „dłużył się wam”?
Jakie myśli przychodziły wam do głowy?
II wariant (zamiast powyższego ćwiczenia): poproś, aby uczniowie spróbowali (indywidualnie)
przejść z jednego końca sali na drugi dokładnie podczas jednej minuty – ani mniej, ani więcej.
Wręcz uczniom stopery, aby mogli to kontrolować.
Ważne
Podsumuj wypowiedzi, zauważając, że celem tych ćwiczeń było pobudzenie do refleksji nad
tym, jaką wartość ma jedna minuta, tak często lekceważona machnięciem ręki i stwierdzeniem:
„tylko minutka”. Podajcie kilka przykładów czynności, które można wykonać przez jedną minutę (wypić herbatę, nakarmić kota, przeczytać kilka stron książki...). Wartość czasu zależy
od umiejętności wykorzystania go. W zależności od sytuacji czas mija powoli, np.: gdy czekamy
w kolejce do lekarza lub szybko, gdy jesteśmy zaangażowani w to, co lubimy robić, co niesie nam
zadowolenie...
Podkreśl, że czas składa się z cennych minut, sekund, z których każda mija bezpowrotnie. Odwołajcie się do przykładów ludzi sukcesu, którzy bardzo starannie mają wyliczone wszystkie minuty w swoim rozkładzie dnia. Możecie też krótko porozmawiać o tym, jakie byłyby konsekwencje,
gdyby oni nie cenili swojego czasu, nie przestrzegali terminarza zajęć.
Chociaż nie każdy z nas jest prezesem, burmistrzem, naukowcem, dla każdego człowieka czas
płynie jednakowo, różnimy się jednak sposobem wykorzystania go dla naszego rozwoju, korzyści, zadowolenia. Dlatego warto, aby każdy z nas zrobił dla siebie bilans tego, jak wykorzystuje,
wypełnia swój czas.
Narodowy Bank Polski
4
Czas jako wartość ekonomiczna
3.
Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 2, poproś, aby wypisali wszystkie czynności, jakie
wykonują każdego dnia, podając czas ich trwania. Ważne jest, aby uczniowie uświadomili sobie,
że każde działanie trwa w określonym czasie.
Ważne
Po wykonaniu tego zadania podkreśl, że w naszym życiu są czynności, które należy koniecznie
wykonać, np. wizyta u lekarza. Najczęściej jednak to od naszych wyborów zależy, jakie działania
czy powinności realizujemy. To my podejmujemy decyzje, jakimi zajęciami wypełniamy nasz
czas. Są czynności, których rezultaty mają dla nas duże znaczenie, nie można ich odkładać,
np. przygotowanie się do klasówki. Są zajęcia, które przynoszą nam satysfakcję i służą naszemu
rozwojowi, np. realizowanie swojego hobby. Są też działania, które wykonujemy w odpowiedzi
na oczekiwania innych wbrew swoim planom i potrzebom, np. przedłużamy wizytę u kolegi,
bo nas o to prosi.
Dlatego też planuj swój czas pod kątem jasno sprecyzowanych celów, np.: do 10 maja przeczytam książkę. W tym miejscu warto z uczniami podjąć rozmowę, dotyczącą spędzania przez nich
wolnych od obowiązków godzin, czyli czasu, który należy przeznaczyć na odpoczynek, relaks,
regenerację sił. Porozmawiajcie o różnych możliwych sposobach wypoczynku. Zapytaj, czy zgadzają się z tym, że nieróbstwo jest bardzo męczące. Różnym ludziom służą rozmaite formy
wypoczynku, ważne jest, aby zadbać o swój organizm zarówno w aspekcie kondycji, jak
i zdrowia fizycznego i psychicznego.
Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 3, zaproponuj, żeby spróbowali oni pogrupować
wypisane wcześniej czynności, które wykonują, i czas ich trwania, zgodnie z tabelą. Jest to dobry
moment do autorefleksji, np. zadowolenie z przeczytanej książki, rozmowy z przyjacielem lub
korzyść w postaci napisanego listu, przekopanej grządki w ogródku itd.
Niech uczniowie spróbują dokonać bilansu, ile czasu spędzają efektywnie, mając z tego jakieś
zyski. Jakiej ilości czasu nie są w stanie przyporządkować żadnych działań (w skali miesiąca,
roku, jaki to jest dla nich czas do zagospodarowania?).
Zachęć uczniów, aby podzielili się swoimi spostrzeżeniami.
Wypiszcie na tablicy tzw. „pułapki czasowe”, np.:
 długie rozmowy przez telefon,
 telewizja,
 gry komputerowe,
Narodowy Bank Polski
5
Czas jako wartość ekonomiczna
 brak decyzji „co robić”,
 odkładanie wykonywania zadań,
 przedłużające się spotkania z innymi,
 złe nawyki,
 ..........................................................
Omawiając je, poszukajcie sposobów omijania ich, np.: nie oglądaj telewizji bez przerwy, wybierz
ten program, film, który ciebie interesuje, i zaplanuj na to czas. Trzeba tu oddzielać realne
rozwiązania od fantazji czy żartów uczniów.
4.
Wytłumacz uczestnikom, na czym polega ćwiczenie „Zegar” – materiał pomocniczy nr 5. Otóż
12 godzin doby należy przeznaczyć na prawidłowe zadbanie o organizm – 8 godzin na sen,
1 godzinę łącznie na higienę osobistą, 1 godzinę na spożywanie posiłków, 1godzinę na ubieranie
się, 1 godzinę na dojazdy. Jeżeli w ciągu dnia nie zdążymy zrealizować zadań, najczęściej
zabieramy godziny przeznaczone na sen. Jednorazowo to może jest jakiś sposób, jednak na dłuższą metę będzie to szkodliwe. Nie należy więc „podbierać” czasu z tych 12 godzin. Na niektóre
sprawy nie mamy wpływu, np.: czas pobytu w szkole.
Powiedz, żeby uczniowie dokładnie przeczytali instrukcję i przystąpili do pracy.
Następnie poproś uczniów, żeby po przemyśleniu odpowiedzieli na pytania:
 Co mogę zrobić na co dzień, co pomogłoby mi efektywniej realizować swoje cele, sprzyjałoby poznawaniu świata, siebie?
 Jak ja mogę usprawnić, zmienić swoje działania, abym mógł powiedzieć, że wiem, co się
działo w moim życiu w określonym czasie, że robiłem to, na czym mi zależy?
 Przyjrzyjcie się konkretnym osobom ze swojego otoczenia – jak to jest, że jedni odrabiają lekcje, chodzą na basen, opiekują się rodzeństwem, biorą lekcje języków, podczas gdy innym
nie wystarcza czasu na przeczytanie lektury?
Niech uczniowie podzielą się swoimi spostrzeżeniami.
W podsumowaniu ćwiczenia zapiszcie wnioski pod hasłem „Co zrobić, żeby efektywnie zaplanować czas dla siebie?”:
 ustalić swoje cele, priorytety, zgodnie z nimi dokonywać wyborów,
 planować,
Narodowy Bank Polski
6
Czas jako wartość ekonomiczna
 wykonywać czynności szybciej, sprawniej, aby zyskać czas,
 trzeba wprowadzać zmiany.
Należy więc wiedzieć, że:
 każdy z nas musi planować działania w określonym czasie,,
 trzeba uczyć się projektowania działań na każdą godzinę, dzień, miesiąc
 powinniśmy dokonywać wyborów i ustalać priorytety naszych działań,
 należy stawiać sobie jasne, realne cele,
 ustalamy ramy czasowe na wykonanie każdego zadania,
 nie powinno się odkładać ważnych spraw na później,
 często sprawy pilne wcale takimi nie są, to my nadajemy im atrybut „pilności”,
 przy planowaniu trzeba uwzględniać ograniczenia swoje i otoczenia,
 życie niesie różne niespodzianki i powinniśmy być na nie przygotowani,
 stosuj system kontroli wobec samego siebie.
5.
Przedstaw uczniom tabelę Gantta (materiał pomocniczy nr 4)– jest to jeden ze sposobów planowania czasu w odniesieniu do realizacji celu. Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 4, omówcie wspólnie ten przykład. Zastanówcie się, jakie korzyści niesie takie planowanie czasu.
W podsumowaniu zajęć powtórz, jaką wartość ma dla nas czas. Od naszych decyzji zależy, jak
będziemy nim gospodarować, jakie korzyści dla nas z tego wynikną.
Zachęć uczniów, aby spróbowali przez kilka dni planować starannie swój rozkład dnia, sporządzili dla wyznaczonego zadania lub celu tabelę Gantta.
Uwaga!
Ćwiczenie to można z uczniami realizować w pracowni komputerowej, gdzie będą oni mieli
możliwość projektowania, wypełniania tabel, planów na kilka dni, ty-godni, miesięcy, korzystając z różnych programów.
Narodowy Bank Polski
7
Czas jako wartość ekonomiczna
Materiał pomocniczy nr 1
Czas
Stracony,
"przecieka przez
palce".
Sekundy,
minuty, godziny,
tygodnie,
miesiące, lata
Nie można go
cofnąć
Przemija
bezpowrotnie.
Nie można go
oszukać
Tempo, nie
można go
przyspieszyć, ani
spowolnić, ani
rozciągnąć
Nie można go
kupić
CZAS
Można go
przeliczyć na
pieniądze
Można go
odmierzać
Wykorzystanie
czasu,
planowanie,
gospodarowanie
Narodowy Bank Polski
Jest dostępny dla
każdego
Możemy
decydować o
swoim czasie
8
Czas jako wartość ekonomiczna
Materiał pomocniczy nr 2
Tabela 1. Dzienny plan zajęć
LP.
Czynność
Czas w minutach
w ciągu dnia
Razem w ciągu
tygodnia
Liczba godzin
w ciągu miesiąca
1.
Toaleta poranna
10
1 godz. 10 min
35 godz.
2.
Ubieranie się
5
35 min
17 godz. 50 min
3.
Śniadanie
5
35 min
17 godz. 50 min
4.
Słuchanie muzyki
60
1 godz.
30 godz.
5.
Nauka w szkole
420
35 godz.
140 godz.
6.
Przebieranie się
20
2 godz. 20 min
70 godz.
7.
Rozmowy z kolegami
80
9 godz. 20 min
37 godz. 20 min
8.
Odrabianie lekcji
120
10 godz.
40 godz.
9.
Rozmowy telefoniczne
20
2 godz. 20 min
9 godz. 20 min
10.
Prace domowe
50
5 godz. 20 min
23 godz. 20 min
…
…
…
…
…
…
…
…
…
…
Narodowy Bank Polski
9
Czas jako wartość ekonomiczna
Tabela do wypełnienia: Czynności, które wykonuję w ciągu dnia
LP.
Czynność
Czas w minutach
w ciągu dnia
Razem w ciągu
tygodnia
Liczba godzin
w ciągu miesiąca
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Narodowy Bank Polski
10
Czas jako wartość ekonomiczna
Materiał pomocniczy nr 3
Plan organizacyjny dnia
Zastanów się nad czynnościami, które wykonujesz w ciągu dnia. Spróbuj je pogrupować
przez wpisanie w odpowiednie rubryki tabeli. Obok zanotuj, ile czasu zajmuje ci ich wykonanie.
Tabela do wypełnienia: Plan organizacyjny dnia
Czynności ważne,
służące twojemu rozwojowi
Narodowy Bank Polski
Czynności, z których możesz
zrezygnować – nie przynoszą
ci korzyści, np. przedłużanie
rozmowy z kolegą, chociaż nie
jest ona interesująca dla ciebie
Czynności, które
chciałbyś wykonać
(realizacja zainteresowań,
marzeń)
11
Czas jako wartość ekonomiczna
Materiał pomocniczy nr 4
Tabela Gantta
Tabela 2. Przygotowanie referatu z biologii
poniedziałek
wtorek
14.0014.30
14.3015.00
13.0014.00
***
***
środa
piątek
czwartek
Zadanie do wykonania
I. Szukanie literatury
– „Co mi potrzeba?”
Materiały, ilustracje
- rozmowa z bibliotekarką
- wybranie i wypożyczenie
książek
- przegląd swojej biblioteki
II. Analiza materiałów
V. Uzupełnienie notatek
w czytelni, w Internecie
VI. Ewentualnie spotkanie
z kolegą, aby uzupełnić
informacje
VII. Opracowanie referatu
wg przygotowanych
materiałów
9.009.40
11.2012.30
15.0016.30
16.3017.15
8.00
***
III. Sporządzenie notatek
IV. Wypisanie, czego
jeszcze nie mam
14.0015.00
***
***
***
***
***
***
***
VIII. Przepisanie referatu
IX. Oddanie pracy
nauczycielowi
***
***
Warto też zrobić założenia: co zrobię, jeżeli np. kolegi nie będzie w domu itd.
Narodowy Bank Polski
12
Czas jako wartość ekonomiczna
Materiał pomocniczy nr 5
„Zegar”
Ten zegar to 12 godzin twojego dnia (pozostałe 12 godzin doby przeznaczysz na sen, higienę,
posiłki).
Masz 12 godzin do zagospodarowania. Potnij zegar wg narysowanych linii – powstaną swoiste
puzzle. Każda część zegara to jedna godzina.
Spróbuj zaplanować swój czas. Wybierz dowolny dzień tygodnia (możesz skorzystać z materiału
pomocniczego nr 3), zastanów się i zapisz na osobnej kartce to, co w tym dniu:

musisz zrobić, np.: iść do szkoły,

powinieneś zrobić, np.: dłużej być na spacerze z psem,

chciałbyś zrobić, np.: sklejać model.
Określ, ile czasu potrzebujesz na wykonanie tych czynności. Weź teraz pojedyncze części puzzli
i zgodnie z czasem, jaki planowałeś, po kolei wpisz w każdą godzinę te czynności. Następnie
utwórz z nich tarczę zegara. Czy wykonane przez ciebie puzzle wypełnią całą tarczę zegara? Czy
został ci jeszcze wolny czas do zagospodarowania? Czy wystarczy ci czasu na wykonanie
wszystkich czynności? Jaki jest koszt alternatywny dokonywanych przez ciebie wyborów?
(Leżę i patrzę w sufit, więc nie zrobiłem lekcji, a później będę musiał to nadrobić i nie pójdę
do kina.)
Narodowy Bank Polski
13
Czas jako wartość ekonomiczna
Narodowy Bank Polski
14
Czas jako wartość ekonomiczna
Foliogram 1.
By efektywnie gospodarować czasem

każdy z nas musi planować działania w określonym czasie,

trzeba uczyć się projektowania działań na każdą godzinę, dzień, miesiąc...,

powinniśmy dokonywać wyborów i ustalać priorytety naszych działań,

należy stawiać sobie jasne, realne cele,

ustalmy ramy czasowe na wykonanie każdego zadania,

nie powinno się odkładać ważnych spraw na później,

często sprawy pilne wcale takimi nie są, to my nadajemy im atrybut „pilności”,

przy planowaniu trzeba uwzględniać ograniczenia swoje i otoczenia,

życie niesie różne niespodzianki i powinniśmy być na nie przygotowani.

stosuj system kontroli wobec samego siebie.
Narodowy Bank Polski
15
www.nbp.pl