Pszenżyto ozime

Pszenżyto ozime
W Polsce uprawę pszenżyta na szeroką skalę rozpoczęto w połowie lat
osiemdziesiątych. Powierzchnia uprawy i zbiory tego zboża charakteryzują się
dużą dynamiką zmian. Aktualnie pszenżyto ma znaczący udział w strukturze
zasiewów.
Wartość pokarmowa ziarna pszenżyta wynika z dość wysokiej zawartości
białka, które oznacza się korzystnym składem aminokwasowym i wysokim
współczynnikiem strawności. W związku z tym wprowadzenie pszenżyta na
część areału gleby zajmowanych przez żyto, powiększa ilość białka wnoszonego
przez ziarno zbóż do pasz. Argumentami przesądzającymi o znaczeniu
pszenżyta jako paszy są aspekty ekonomiczno-organizacyjne, a zwłaszcza
niższa kapitałochłonność produkcji, mniejsze wymagania przedplonowe i
siedliskowe.
Pszenżyto ozime dzięki osiągniętemu postępowi w hodowli jest od kilku
lat najwyżej plonującym zbożem w doświadczeniach rejestrowych COBORU.
Jednak obecnie potencjał ten jest stosunkowo słabo wykorzystany w produkcji,
głównie ze względu na procesy w warunkach ekstensyfikacji rolnictwa i
występujące zaniedbania agrotechniczne.
Badania wskazują, że pszenżyto charakteryzuje się największą
konkurencyjnością w stosunku do innych zbóż, na kompleksach gleb pszennych
dobrych, żytnich bardzo dobrych i żytnich dobrych a czasami nawet żytnich
słabych. Pszenżyto więc jest szczególnie przydatne dla gospodarstw mających
lżejsze gleby, na których uprawa jęczmienia i pszenicy bywa zawodna.
Wprowadzenie do uprawy pszenżyta w miejsce żyta może być wykorzystane do
podniesienia efektywności tuczu trzody chlewnej oraz chowu innych zwierząt
gospodarskich.
Tabela 10. Pszenżyto ozime – odmiany badane w 2014 roku.
Lp.
Odmiana
Rok wpisania do:
KRO
LOZ
1
Witon
2002
2005
2
Pawo
2002
2007
3
Grenado k
2007
2010
4
Algoso
2007
2010
5
Alekto
k
2008
2012
6
Pigmej
k
2008
2012
Hodowca (lub polski przedstawiciel
dla odmian zagranicznych)
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
7
Tulus
2009
2011
8
Fredro
2010
2014
9
Cerber
2010
10
Cyrkon
2010
11
Agostino k
2011
12
Borowik
2011
2013
13
Mikado k
2011
2014
14
Tomko
2012
15
Wiarus k
2012
16
Amorozo
2012
17
Subito
2012
18
Torino
2012
19
Twingo k
2012
20
Palermo
2013
21
Transfer k
2013
k – Odmiana krótkosłoma.
2014
Saaten Union Pl. sp. z o.o. 62-100
Wągrowiec, ul. Straszewska 70
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
Lantmȁ nnen SW Seed sp. z o.o.
52-231 Wrocław, ul. Terenowa 6g
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
HR Strzelce sp. z o.o.
99-307 Strzelce, ul. Główna 20
Tabela 11. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2014 r.
Wyszczególnienie
Krzyżewo
Marianowo
Szepietowo
Stelmachowo
Wszerzecz
2
III b
6,7
5
IV a
6,1
4
III a
6,0
2
III b
5,3
4
IV a
5,7
P205
K2 0
Mg
Przedplon
Data siewu
Data zbioru
Nawożenie
N na poziomie a1 kg/ha
N na poziomie a2 kg/ha
P205 kg/ha
K20 kg/ha
27,0
17,9
7,1
Groch pastewny
01.10
25.07
24,2
15,4
4,2
Groch pastewny
27.09
07.08
30,5
15,5
7,7
Groch pastewny
27.09
24.07
10,8
11,7
6,9
Pszenica ozima
05.10
04.08
12,3
13,6
7,2
Mieszanka zbożowa
28.09
04.08
112
152
60
90
80
120
60
80
Nawożenie dolistne l/ha
ADOB Mn – 2,5 l.
ADOB Cu – 1,5 l.
Basfoliar 36 – 2 x 6 l.
Basfoliar 36 Extra – 2 x 10 l.
Bi 58 EC – 0,5 l.
Sumi Alpha 050 EC
– 0,2 l.
Decis 50 EW – 0,3 l/ha
Kompleks glebowy
Klasa bonitacyjna gleby
pH gleby
Zasobność gleby mg/100 g
Insektycydy
Herbicydy dawka
Fungicydy dawka
Antywylegacz poziom a2
100
140
50
75
92
132
40
60
Komplet 560 S.C. – 0,5 l.
Komplet 560 S.C. – 0,5 l.
Tomigan 250 EC – 0,8 l.
Topsin 500 M SC – 1,4 l.
Reveller280 SC – 1 l.
Falcon 460 EC – 0,6 l.
Falcon 460 EC – 0,6 l.
Moddus 250 EC – 0,6 l. Stabilan 750 SL – 1,5 l.
98
138
60
90
Komplet 560 SC – 0,5 l.
Input 460 EC – 1 l/ha Falcon 460 EC – 0,6 l/ha
Prosaro 280 EC – 1 l/ha
Cerone 480 SL
Cerone 480 SL – 0,75 l.
Cerone 480 SL 0,75 l/ha
– 1,0 l/ha
Stelmachowo
Wszerzecz
Średnia
Odchylenie
od wzorca (dt)
% wzorca
A2 – A1 (dt)
Wzorzec dt z ha
Szepietowo
Odmiana
Marianowo
Lp.
Krzyżewo
Tabela 12. Plon ziarna pszenżyta ozimego w 2014 r. (dt. z ha) na poziomie a1.
85,4
90,2
69,0
85,8
56,1
77,3
x
x
23,6
1
Fredro
91,6
95,7
71,4
89,8
54,6
80,6
3,3
104
22,6
2
Tomko
89,0
91,8
76,6
98,2
61,3
83,4
6,1
108
18,3
3
Wiarus k
69,1
85,6
81,3
93,3
55,2
76,9
- 0,4
100
16,1
4
Palermo
75,7
83,1
59,0
69,3
52,3
67,9
- 9,4
88
29,9
5
Algoso
74,5
83,8
47,5
64,3 - 13,0
83
26,7
6
Pawo
94,4
89,6
76,6
82,6
5,3
107
14,6
7
Witon
76,3
91,5
70,4
75,1
- 2,2
97
26,6
8
Alekto k
71,5
81,9
61,9
67,5
- 9,8
87
31,0
9
Grenado k
66,7
70,9
59,1
61,3 - 16,0
79
22,1
89,7
79,1
72,1
76,0
- 1,3
98
24,4
11 Tulus
107,6
84,8
65,7
81,8
4,5
106
24,7
12 Cerber
98,8
92,8
91,3
54,6
82,3
5,0
107
25,2
13 Cyrkon
88,5
86,9
81,3
54,4
75,7
- 1,6
98
33,1
14 Agostino k
97,4
101,2
92,2
79,3
90,5
13,2
117
24,1
110,1
96,0
95,6
61,1
86,5
9,2
112
27,0
16 Mikado k
80,2
81,6
78,1
53,5
71,3
- 6,0
92
30,6
17 Amorozo
96,8
86,2
74,5
76,0
- 1,3
98
25,8
18 Subito
101,1
102,5
71,3
81,8
4,5
106
30,8
19 Torino
98,2
84,7
91,4
81,6
4,3
106
30,5
20 Twingo k
78,3
80,9
81,7
70,4
- 6,9
91
28,3
21 Transfer k
76,2
81,9
71,3
- 6,0
92
25,9
10 Pigmej k
15 Borowik
69,7
– Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
k – Odmiana krótkosłoma.
55,6
Wzorzec dt z ha
% wzorca
Odchylenie
od wzorca (dt)
Średnia
Wszerzecz
Stelmachowo
Szepietowo
Odmiana
Marianowo
Lp.
Krzyżewo
Tabela 13. Plon ziarna pszenżyta ozimego w 2014 r. (dt. z ha) na poziomie a2.
102,6
105,5
98,6
111,9
85,8
100,9
x
x
1
Fredro
108,3
106,7
94,8
119,5
87,0
103,2
2,3
102
2
Tomko
103,9
103,9
102,5
108,5
89,6
101,7
0,8
101
3
Wiarus k
87,9
101,5
83,5
106,2
86,1
93,0
- 7,8
92
4
Palermo
95,8
105,9
98,4
107,9
80,9
97,8
- 3,1
97
5
Algoso
85,7
95,3
96,2
91,1
- 9,8
90
6
Pawo
111,4
103,7
80,4
97,2
- 3,7
96
7
Witon
95,8
107,4
106,1
101,7
0,9
101
8
Alekto k
85,0
106,6
107,9
98,5
- 2,4
98
9
Grenado k
67,7
90,2
96,5
83,5
- 17,4
83
10 Pigmej k
103,5
102,0
99,8
100,4
- 0,5
100
11 Tulus
118,5
106,2
98,8
106,5
5,6
106
12 Cerber
116,0
105,2
121,6
89,6
107,5
6,6
107
13 Cyrkon
102,8
112,2
134,1
88,4
108,8
7,9
108
14 Agostino k
119,8
109,2
136,2
95,3
114,5
13,7
114
15 Borowik
131,0
111,5
134,4
85,4
113,5
12,6
113
16 Mikado k
91,3
105,4
120,6
92,7
101,9
1,0
101
17 Amorozo
107,0
103,1
112,7
101,8
0,9
101
18 Subito
122,6
117,8
114,8
112,6
11,7
112
19 Torino
110,6
109,6
133,3
112,0
11,2
111
20 Twingo k
96,9
101,0
115,6
98,7
- 2,2
98
21 Transfer k
98,7
102,3
97,2
- 3,7
96
105,0
– Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
k – Odmiana krótkosłoma.
81,8
Tabela 14. Średnie wyniki plonowania odmian pszenżyta ozimego w latach
(% wzorca) na poziomie a1.
Lp.
Odmiana
Poziom a1
Wzorzec dt z ha
Rok
Lata
2012
2013
2014
2012-14
2013 - 14
67,7
62,3
77,3
69,1
69,8
102
106
104
104
105
99
108
x
104
103
100
x
102
88
x
x
1
Fredro
2
Tomko
3
Wiarus k
4
Palermo
5
Algoso
98
102
83
94
93
6
Pawo
96
95
107
99
101
7
Witon
98
97
97
97
97
8
Alekto k
90
102
87
93
95
9
Grenado k
100
86
79
88
83
102
96
98
99
97
11 Tulus
95
103
106
101
105
12 Cerber
95
93
107
98
100
13 Cyrkon
96
95
98
96
97
14 Agostino k
103
111
117
110
114
15 Borowik
108
109
112
110
111
16 Mikado k
105
97
92
98
95
86
98
x
92
18 Subito
110
106
x
108
19 Torino
102
106
x
104
95
91
x
x
92
x
x
10 Pigmej k
17 Amorozo
20 Twingo k
21 Transfer k
Liczba doświadczeń
k – Odmiana krótkosłoma.
4
4
5
Tabela 15. Średnie wyniki plonowania odmian pszenżyta ozimego w latach
(% wzorca) na poziomie a2.
Lp.
Odmiana
Poziom a2
Wzorzec dt z ha
Rok
Lata
2012
2013
2014
2012-14
2013 - 14
80,1
73,8
100,9
84,9
87,4
99
102
102
101
102
1
Fredro
2
Tomko
105
101
x
103
3
Wiarus k
100
92
x
96
4
Palermo
97
x
x
5
Algoso
103
100
90
98
95
6
Pawo
104
94
96
98
95
7
Witon
111
103
101
105
102
8
Alekto k
103
103
98
101
101
9
Grenado k
100
92
83
92
88
10 Pigmej k
101
96
100
99
98
11 Tulus
104
97
106
102
102
12 Cerber
105
99
107
104
103
13 Cyrkon
102
98
108
103
103
14 Agostino k
105
109
114
109
112
15 Borowik
113
108
113
111
111
16 Mikado k
107
108
101
105
105
93
101
x
97
18 Subito
110
112
x
111
19 Torino
106
111
x
109
20 Twingo k
104
98
x
101
96
x
x
17 Amorozo
21 Transfer k
Liczba doświadczeń
k – Odmiana krótkosłoma.
4
4
5
Tabela 16. Ważniejsze cechy rolnicze i porażenie przez choroby w 2014 r. na
poziomie a1.
Dojrzałość
woskowa *)
Dni
114
8,4
40,3
x
7,3
6,4
7,8
Fredro
Tomko
Wiarus k
Palermo
Algoso
Pawo
Witon
Alekto k
Grenado k
Pigmej k
Tulus
Cerber
Cyrkon
Agostino k
Borowik
Mikado k
Amorozo
Subito
Torino
Twingo k
Transfer k
127
110
97
120
126
126
115
96
99
105
124
114
111
101
135
108
126
125
127
96
106
7,8
9,0
8,3
8,8
9,0
7,0
8,5
9,0
9,0
9,0
8,0
8,8
6,5
6,3
8,5
8,8
4,8
4,5
6,8
9,0
9,0
43,4
39,5
33,0
45,5
43,7
40,0
33,9
36,8
30,4
37,5
48,9
40,7
43,7
45,3
50,3
37,2
41,9
43,2
44,0
40,1
38,5
194
197
196
197
195
195
194
194
195
196
194
194
193
195
196
195
195
195
193
194
197
6,0
8,0
7,3
7,7
6,0
6,5
7,0
7,3
5,8
6,5
6,3
7,7
6,8
8,3
7,5
6,5
8,0
8,0
8,0
6,3
4,5
6,2
7,0
7,0
5,3
4,8
5,3
6,0
5,3
5,3
5,8
6,5
6,7
6,5
7,0
6,8
5,8
6,0
7,3
6,3
6,0
5,8
8,3
8,0
7,0
8,0
6,3
7,8
6,3
6,8
7,5
8,3
8,5
8,5
8,3
8,0
8,3
8,0
8,5
8,5
8,3
8,0
7,8
Ilość doświadczeń
5
5
5
5
5
5
Wzorzec
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
*) – Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.
k – Odmiana krótkosłoma.
Rdza
brunatna
Masa tysiąca
nasion
g
Septorioza
liści
Wyleganie
przed zbiorem
Skala 90
Odmiana
Mączniak
Wysokość
roślin
cm
Lp.
Poziom a1
Choroby
Skala 90 Skala 90 Skala 90
Tabela 17. Ważniejsze cechy rolnicze i porażenie przez choroby w 2014 r. na
poziomie a2.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Fredro
Tomko
Wiarus
Palermo
Algoso
Pawo
Witon
Alekto
Grenado
Pigmej
Tulus
Cerber
Cyrkon
Agostino
Borowik
Mikado
Amorozo
Subito
Torino
Twingo
Transfer
Ilość doświadczeń
108
8,8
41,6
x
8,4
7,7
8,7
114
106
95
116
111
118
111
96
97
104
115
107
99
101
129
105
112
123
117
93
105
8,5
9,0
9,0
8,8
7,5
7,5
8,5
9,0
8,0
9,0
8,0
9,0
8,8
8,8
8,5
8,5
8,0
7,0
9,0
9,0
8,5
44,6
40,9
33,3
47,8
46,9
42,2
34,7
39,3
32,4
38,7
44,1
40,4
43,6
46,6
53,4
39,9
43,1
46,1
43,8
44,2
41,4
4,5
6,5
6,5
6,0
4,0
5,5
5,5
4,0
5,5
5,0
4,0
2,5
2,5
3,5
5,5
5,0
4,0
5,5
3,5
6,0
6,5
8,3
8,7
8,2
8,3
7,8
8,3
8,3
8,3
7,3
7,8
7,0
8,7
8,2
9,0
8,8
8,0
8,7
8,8
8,5
7,8
6,8
7,7
7,7
8,0
7,3
6,3
6,0
7,0
6,5
6,5
7,3
7,0
7,8
7,7
8,3
8,2
7,5
7,3
8,0
7,5
7,7
7,0
8,8
8,8
8,5
8,8
8,5
8,8
8,8
8,3
8,5
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,8
8,5
5
5
5
5
5
5
*) – Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.
k – Odmiana krótkosłoma.
Rdza
brunatna
g
Septorioza
liści
Skala 90
Mączniak
cm
Mrozoodporność *)
Masa tysiąca
nasion
Poziom a2
Wzorzec
Wyleganie
przed zbiorem
Odmiana
Wysokość
roślin
Lp.
Choroby
Skala 90 Skala 90 Skala 90 Skala 90
Charakterystyka odmian
(na podstawie listy opisowej odmian)
PALERMO (2013). Odmiana pastewna, o normalnej wysokości.
Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność dość duża (6,0). Odporność na
septoriozę plew – duża, na fuzariozę kłosów, mączniaka prawdziwego, rdzę
brunatną i septoriozę liści – dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy
źdźbła – średnia. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna
średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość
duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
TRANSFER (2013). Odmiana pastewna, o normalnej wysokości.
Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność duża (6,5). Odporność na fuzariozę
kłosów – duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę liści i
plew – dość duża, na mączniaka prawdziwego i rynchosporiozę – średnia.
Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
późny do bardzo późnego, dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren i wyrównania
ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej.
Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość
białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.