czas w historii

CZAS W HISTORII
Umiejscowienie każdego wydarzenia w historii dokonywane jest w sposób umowny, a więc
zrozumiały dla każdego, np. pierwsze igrzyska olimpijskie odbyły się w 776 r. p.n.e. W jaki
jednak sposób najszybciej i najłatwiej nauczyć się „rozwiązywać” ten umowny zapis i zawsze
poprawnie odczytywać daty? Dlaczego np. 1453 r. to druga połowa XV w.?
Oto kilka zasad potrzebnych do sprawnego opisywania dat:
» Jeżeli datę stanowi rok mniejszy lub równy 100, to zawsze jest to wiek pierwszy (I w.), np.
74 r. – I w., 9 r. – I w., 53 r. p..n.e. – I w. p.n.e.
» Należy także określić połowę danego wieku. Wystarczy zapamiętać, że pierwsza połowa
każdego stulecia (wieku) jest wtedy, gdy dwie ostatnie cyfry w dacie dają liczbę większą od 0
i mniejszą lub równą 50 (wiek ma 100 lat i liczba 50 wyznacza jego połowę), np. 1525 r. –
dwie ostatnie cyfry dają liczbę 25, więc jest to pierwsza połowa XVI w., 1551 r. – dwie
ostatnie cyfry dają liczbę większą od 50, więc jest to druga połowa XVI w. Jeżeli data jest
pełna, np. 1700 r., to zawsze jest to druga połowa wieku (w tym przypadku jest to wiek
XVII).
» A jak określić sam wiek? Należy zapamiętać pewną zasadę: Jeżeli dwie ostatnie cyfry w
dacie dają liczbę większą od 0, to do pozostałych dodajemy 1 i otrzymujemy dany wiek, np.
1609 r. – dwie ostatnie cyfry dają liczbę 9, więc do 16 dodajemy 1 i otrzymujemy wiek XVII.
Jeżeli dwie ostatnie cyfry dają 0, to do pierwszych nic nie dodajemy, np. 1800 r. – dwie
ostatnie cyfry dają 0, więc mamy wiek XVIII. Podobnie dla dat trzycyfrowych: 456 r. – V w.,
400 r. – IV w.
» Trzeba także pamiętać, że jeżeli dane wydarzenie miało miejsce przed naszą erą (p.n.e.), to
zmienia się w porównaniu z naszą erą tylko połowa wieku, np. 1830 r. p.n.e. – druga połowa
XIX w. p.n.e. Wiek pozostaje natomiast taki sam.
Przykłady:
1200 r. – druga połowa XII w.
850 r. p.n.e. – druga połowa IX w. p.n.e.
1200 r. p.n.e. – pierwsza połowa XII w. p.n.e.
9 r. – pierwsza połowa I w.
850 r. – pierwsza połowa IX w.
9 r. p.n.e. – druga połowa I w. p.n.e.
Ważne!
Wiek zawsze zapisuj liczbą rzymską.
Stosowanie powyższych zasad uchroni od pomyłek i pozwoli na sprawne ustalanie wieku
i jego połowy dla każdej daty.
Ciekawostka!
Historia nie zna roku 0, dlatego każdy, kto żył na przełomie er, żył „w rzeczywistości” o
jeden rok krócej. Np. ktoś, kto urodził się w 50 r. p.n.e., a zmarł w 50 r. n.e., żył 99 lat.
Dlaczego? Po 1 r. p.n.e. następuje od razu rok 1 n.e.; nie obowiązuje liczenie czysto
matematyczne, gdzie pomiędzy liczbą -1 a liczbą 1 jest jeszcze 0.