39. Parsza Chukat

Cotygodniowe czytanie Tory:
39. Parsza Chukat (rozporządzenia/dekrety/ustawy) Księga Liczb 19,1-22,1
Streszczenie parszy:
W parszy wyszczególnione są prawa dotyczące Para Aduma - czerwonej jałówki. Te prawa rytualnego
oczyszczania stosowane są wtedy, jeśli ktoś wszedł w kontakt z ciałem zmarłego. Po prawie 40 latach
wędrówki po pustyni Miriam umiera i jest pochowana w Kadesz. Ludzie narzekają z powodu utraty
zaopatrzenia w wodę, która dotychczas była im dostarczana w cudowny sposób ze względu na zasługi
i prawość Miriam. Aaron i Mojżesz modlą się o pomyślność ludu. Ha-Szem rozkazuje im, aby
zgromadzili cały naród w Meriwa i aby przemówili do określonej skały, z której ma po tym wypłynąć
woda. Zmartwiony brakiem wiary u ludzi, Mojżesz uderza skałę zamiast tylko przemówić do niej.
W ten sposób uniemożliwia on zamierzone wykazanie tego, jaką władzę nad światem posiada Ha-Szem,
co byłoby niewątpliwie nastąpiło wówczas, gdyby woda wydobyła się ze skały jako rezultat jedynie
przemawiania do niej. Z tego powodu Ha-Szem mówi Mojżeszowi i Aaronowi, że to nie oni zaprowadzą
Naród do Kraju. Bnej Jisrael znowu wyruszają w drogę, ponieważ jednak król Edomu, potomek Ezawa,
odmawia im prawa przejścia przez jego kraj, nie podróżują najkrótszą drogą do Erec Jisrael. Kiedy
dochodzą do Góry Hor, Aaron odchodzi z tego świata i jego syn Elazar zostaje obdarzony jego
kapłańskim strojem i jego obowiązkami. Aarona kochał cały naród, więc po jego śmierci obchodzony
jest trzydziestodniowy okres narodowej żałoby. Bnej Jisrael pokonują Amorytę Sichona, który woli
raczej walczyć z nimi niż pozwolić im przejść przez jego ziemię. W rezultacie tej bitwy Bnej Jisrael
zdobywają ziemię, którą Sichon uprzednio uzyskał od Amonitów po wschodniej stronie rzeki Jordan.
Parsza z tego tygodnia rozpoczyna się opisem niezwykłego rytuału (Chukat Hatorah) czyli prawem
o czerwonej jałowicy, zaczyna się od słów:
Powiedział JHWH do Mojżesza i Aarona, mówiąc: To jest ustawa prawa, którą wydał JHWH,: Powiedz
synom Izraela, ażeby dostarczyli ci czerwoną jałówkę, zdrową, bez żadnej skazy, na którą jeszcze nie
włożono jarzma. (Liczb 19:1-2)
Czerwona jałówka (Para Adumah)
[Uwaga: Według tradycji żydowskiej, instrukcje te najpierw otrzymał Mojżesz w drugim roku Exodus, w dniu
1 Nisan kiedy miszkan (Przybytek) wzniesiony został po raz pierwszy, ale pojawia się w tym momencie narracja
ze względu na konieczność oczyszczenia ludzi po śmierci Miriam o której mowa w następnym rozdziale.]
Mojżesz otrzymuje niezwykły rytuał (chukat Hatorah) prawo o czerwonej jałówce (Para adumah),
której prochy, oczyszczały skażonych przez kontakt ze śmiercią. Rytuał ten jest uważany w tradycji
żydowskiej za klasyczny przykład ustawy Chok, co oznacza, że nie ma ona racjonalnego uzasadnienia.
W rzeczywistości, Talmud stwierdza, że ze wszystkich micwot taryag (613 przykazań), tylko to jedno,
król Salomon nie mógł zrozumieć, ponieważ ofiara ta jest najbardziej paradoksalna ze wszystkich ofiar
przedstawionych w Torze. Jednak, jak się przekonamy, symbolika Para adumah to wyraźna zapowiedź
ofiary Mesjasza Jeszuy, aby nas uwolnić od śmierci. Adumah Para musiała być doskonałym okazem,
który cały był czerwony, „bez skazy, w którym nie ma wad (mama)”. Rabini interpretowali "bez skazy"
jako odnoszące się do koloru, to jest bez jednego włosa białego lub czarnego. Jest to jedyna ofiara w
Torze, gdzie kolor zwierzęcia jest wyraźnie wymagany. Ponadto adumah para nigdy nie mogła nosić
jarzma to, zaś oznacza, że nigdy nie mogła być wykorzystywana do świeckich (pospolitych) celów.
W przeciwieństwie do innych ofiar składanych na mizbeach (ołtarz w Miszkan), adumah para została
składana poza obozem i tam zabita przez kapłana (w tym przypadku, Eleazara, syna Aarona), który wziął
trochę jej krwi i pokropił nią siedem razy przed Miszkan (tym samym wyznaczając go jako ofiarę
oczyszczania). [ W okresie Drugiej Świątyni, Najwyższy Kapłan podczas wykonywania tej uroczystości,
stał przy Świątyni zwrócony w stronę Góry Oliwnej] Następnie czerwona jałówka zostanie spalona w
całości: jej wnętrzności, mięso, krew, a nawet odchody miały być spalone ( w przeciwieństwie do innych
ofiar lewickich). W odróżnieniu od innych ofiar, cała krew ofiary miała być spalona w ogniu.
Hyzop, karmazynu, i drewno cedrowe będzie wówczas rzucone na spalanie razem z adumah para
(co ciekawe, te same elementy zostały wykorzystane w celu oczyszczenia z grzechów lub cara'at
(choroba skóry). Innymi słowy, krew ofiary została przemieniona w popiół ofiary, który następnie został
zebrany i zmieszany wodą, aby utworzyć "wodę rozdzielenia" (tzn. mei niddah: ‫ִדּה ֵמי‬
ָ ‫ )נ‬dla Izraelitów.
Należy pamiętać, że słowo "separacja" (niddah) odnosi się do nieczystości miesięcznej i nawiązuje do
słów Zachariasza 13:1; "W tym dniu będzie otwarta studnia dla domu Dawida i dla mieszkańców
Jeruzalem, aby oczyścić ich z grzechu i od nidy.”
Ktoś (lub coś), kto wszedł w kontakt z trupem (uosobieniem grzechu i śmierci) miał być oczyszczony za
pomocą mei niddah. Procedura oczyszczania trwała siedem dni, przy użyciu gałązki hyzopu zanurzonej
w wodzie, którą kropi się rytualnie na zanieczyszczoną osobę na trzeci dzień, a następnie ponownie w
siódmym dniu. Po drugim pokropieniu, osoba poddająca się procesowi oczyszczenia będzie zanurzona
w mykwie i będzie nieczysta aż do wieczora. Rano będzie już czysta (tame).
Wyjątkowość ofiary
Ofiara Para Adumah była całkowicie wyjątkowa, z następujących powodów:
1.
Była to jedyna ofiara, która w szczególny sposób wymagała zwierząt danego koloru. Zwierzę
takie jest niezwykle rzadkie i wyjątkowe w swoim rodzaju ( Majmonides napisał w XIII wieku:
"Tylko dziewięć Parot Adumot zostało przygotowanych od czasu otrzymania przykazania aż do
zniszczenia Drugiej Świątyni. Mojżesz, nasz nauczyciel przygotował jedną, Ezdrasz przygotował
jedną i siedem zostało przygotowane do zniszczenia świątyni. Dziesiąta będzie przygotowana
przez Mesjasza. "(Chcemy powiedzieć " została przygotowana "przez Mesjasza Jeszuę, niech
będzie błogosławiony.)
2.
Była to jedyna ofiara, gdzie wszystkie rytuały były prowadzone poza obozem (a później, poza
obrębem świątyni). Oznacza to, że "użycie krwi" tej ofiary wystąpiły w miejscu z dala od ołtarza
(Talmud opowiada, że Najwyższy Kapłan wykonywał kropienie krwią czerwonej jałówki, patrząc
na Świątynie i a Najświętsze po przeciwnej stronie góry Wzgórze Świątynne).
3.
Była to jedyna ofiara, która rytualnie zanieczyszczała kapłana, który ją złożył, ale tego, który
był skropiony wodą zmieszaną z popiołem czyniła czystym.
4.
Była to jedyna ofiara, której prochy zostały zbierane, przechowywane i używane (inne ofiary
wymagały usunięcia popiołów poza obóz).
Według tradycji żydowskiej, to było poświęcenie by odpokutować za grzech Złotego Cielca, ale Tora
się o tym nie wypowiada. Pan Jeszua, nasz Mesjasz, jest doskonałym wypełnieniem Para Adumah,
ponieważ był całkowicie bez grzechu lub wady ( 2 Kor 5,21; Jana 8:46 ), był ofiarowany poza obozem
( Hbr 13:13 ); On uczynił siebie grzechem za nas ( 2 Kor 5,21 ), Jego pokropienie daje nam czystość
( 1 Piotra 1:2, Hbr 12:24, Ap 1:5 ) i "wodą czystą", że Jego ofiara jest dokonana, za pomocą środków
które są wolne od nieczystości grzechu ( por. Ef 5:25-6; Hbr 10:22 ).
Śmierć Miriam i grzech Mojżesza w Meriba
Mamy teraz przeskok o 38 lat później, kiedy to lud Izraela przebywał na pustyni Sin, gdzie umiera
Miriam siostra Mojżesza (w dniu 10 Nisan) i tam zostanie pochowana.
Według tradycji żydowskiej, były trzy regularnie występujące cuda znane w Izraelu, kiedy wędrował po
pustyni:
1.
Woda ze Studni Miriam - skała, która w cudowny sposób towarzyszyła obozowi Izraela w czasie
ich wędrówki i była źródłem wody dla ludzi.
2.
Obłok chwały i ochrony - słup dymu w dzień a w nocy ognia cudownie chronił ludzi przed
drapieżnikami w dzikich ostępach.
3.
Manna z nieba - żywność niebiańska cudem zsyłana podczas wędrówki Izraela przez pustynię.
Według midraszu, gdy Miriam zmarła, naród żydowski nie smucił się właściwie z tego powodu,
i dlatego Bóg spowodował wyschnięcie "studni Miriam". Było to krótko po tym, jak Izraelici zebrali się
by skarżyć się Mojżeszowi i Aaronowi na brak wody. To był moment kryzysu dla Izraela, ponieważ bez
wody na pustyni naród umiera (choć oczywiście Bóg tam był w stanie zaopatrywać ludzi - gdyby mieli
zaufanie do Niego). Mojżesz i Aaron przybyli do Miszkan i modlili się do Boga. Bóg poinstruował
Mojżesza, aby zabrał swoją laskę (jako znak władzy) i mówił do skały (Miriam), uzyskując z niej wodę.
"Mojżesz i Aaron zgromadzili się razem z ludem przed skałą, i rzekli do nich:" Słuchajcie, wy
buntownicy: mamy wywieść wodę dla was z tej skały? "
Niektórzy z komentatorów uważają, że użycie zaimka "my" było fatalnym błędem Mojżesza (a nie
uderzenie laską w skałę ). Bożym sądem było to, że Mojżesz nie zaufał Mu na tyle by "uświęcić"
go w obecności wszystkich ludzi, spowodowało to, że tej arogancji Mojżesza nie można było
zbagatelizować, ponieważ była wykonywana publicznie. Mojżesz i Aaron zatem musieli umrzeć na
pustyni, tak jak pierwsze pokolenie Izraelitów, które nie pokłada całej ufności w Panu . Jednak Mojżesz
nie posłuchał rozkazu Pana Boga nawet gdy bezpośrednio i wyraźnie powiedział do Mojżesza by
przemówił do skały, zdecydował się uderzyć w skałę laską. Mojżesz wydaje się działać mocą własnej
władzy, także: "Będziemy wywieść wodę dla was z tej skały? Proroczo jednak Mojżesz wcześniej
uderzył w skałę, w celu zapewnienia wody dla ludności ( Ex. 17:5-7 ), a to miał być obraz Tego, który
będzie dla nas klęską ( Iza. 53:4 i 1 Kor. 10:4 ). Uderzając drugi raz w skałę zasugerował, że Mesjasza
będzie musiał być dotkniętych po raz drugi [Powtórne przyjście?] w celu zaspokojenia potrzeb ludzi
(Jana 7:37-39).
Nie! Skała, która niegdyś była uderzona dla ludzi został już użyta jako Żywa Skała (1 Kor.10:4 )
Mojżesz przekazał złą wiadomość, sugerując, że pierwsze uderzenie było niewystarczające i że coś
więcej było jeszcze potrzebne. Cena którą zapłacił za nieposłuszeństwo Mojżesz (i Aaron) była bardzo
wysoka: żaden z nich nie mógł wejść do Ziemi Obiecanej.
I to jest ten dzień nauki, dla tych, którzy chcą dodać coś do łaski Pana poprzez swoją własną działalność
i prace próbują oprzeć się na własnej sprawiedliwości, również będą wykorzenieni z Ziemi Obiecanej.
Śmierć Aarona
Po tym, Mojżesz wysłał delegację do króla Edomu, z prośbą o pozwolenie dla Izrael, aby przejść przez
ziemię Kanaan do Ziemi Obiecanej, ale została odrzucona. Być może był to wynik działania kłamstwa
Jakuba, kiedy zjednoczona z lat Ezaw temu.
Obóz Izraela następnie przeniósł się pod górę Hor, w pobliże ziemi Edomu. Mojżesz zwołał
zgromadzenie ludu i powiadomił, że Aaron umarł. Potem prowadził Aarona i jego syna Elazara na górę
Hor, gdzie zdjęto z Aarona bigdei kehuna (ubiór arcykapłański) i ubrał w to jego syna Elazara.
Podobnie jak Mojżesz, Aaronowi odmówiono wejścia do Ziemi Obiecanej, ponieważ zgrzeszył w
Meriba. Naród opłakiwał Aarona przez 30 dni (avelut).
Po śmierci Aarona, Obłok chwały chroniący Izraela został zabrany, narażając dzieci Izraela na
niebezpieczeństwo od różnych drapieżników grasujących na pustyni.
Wojna z Kananejczykami
Gdy Izrael był jeszcze w stanie żałoby, króla Kanaanu zwany Arad postanowił że nadszedł odpowiedni
czas do ataku na Izrael. Jego kampania początkowo odniosła pewne sukcesy, a jego armia pojmała
nawet trochę izraelskich jeńców. Jednak Izrael złożył Neder l'adonai (ślub Bogu) i obiecał objąć wroga
klatwą cherem (ze wskazaniem ich miast grabieży do całkowitego zniszczenia). Kontratak Izraela był
bardzo udany, a Arad, jego wojska, i wszystkie jego miasta zostały kompletne unicestwione.
Miedziany wąż (Nechoszet Nechasz)
Opuszczono Hor aby obejść ziemię Edom, ludzie zniecierpliwili się po drodze i zaczęli buntować się.
Tym razem ludzie szemrali nie tylko przeciw Mojżeszowi, ale i przeciw Bogu. W związku z tym Bóg
posłał "jadowite węże" (haNechaszim haserafim), które kąsały ludzi i wielu Izraelitów zmarło (Saraf to
hebrajski czasownik, który oznacza spalić). Ludzie dostrzegli swój grzech i prosili o pomoc Mojżesza,
który następnie wstawił w ich imieniu.
Bóg polecił Mojżeszowi, aby wykonał węża z miedzi (Nechasz Nechoszet) i umieścił go na wysokim
drzewcu w taki sposób żeby "każdy ukąszony, który spojrzy na niego, będzie żył."
Mesjasz Jeszua odniósł się do tego epizodu, kiedy mówił do Nikodema o drodze zbawienia:
"Jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak Syn Człowieczy będzie wywyższony, aby każdy kto w Niego
wierzy, miał życie wieczne" ( Jana 3:14-15 ). Ludzkość jako całość jest "ukąszona przez węża" i jest
zatruta jego jadem. Tak jak obraz stał się podobny do niszczenia wąż był wywyższony na uzdrowienie
Izraela, tak i ten, stworzonych na podobieństwo grzesznego ciała (Rzym 8:3) miał być wywyższony na
Uzdrowienie świata.
[Później król Hiskiasz zniszczył węża miedzianego (tzw. Nechustan w 2 Królów 18:4), ponieważ stał się
obiektem bałwochwalczego kultu - temat, który może być łatwo przekształcony w derasz o kulcie
"krzyża" lub innego przedmiotu wykonanego przez człowieka np. medalionu z podobizną, które odnoszą
się do ofiary Jeszua, Pana naszego.]
Parsza podaje dalej szczegółowe informacje na temat trasy przez Transjordanie, w tym pieśń śpiewaną
przez Izrael o studni z wodą w Beer (B'erah).
Wojna przeciwko Sichonowi, królowi Amorytów
Po tym, Mojżesz wysłał delegację do Sichon (Sychona) Króla Emorim (Amorytów) z prośbą o
pozwolenie dla Izrael, na przejście do Ziemi Obiecanej, ale prośba ta została odrzucona. Według
midrasz, Sychon był jednym z nephillim którzy (jakoś) przeżyli wielki mabul (powódź) z czasu Noach.
Sychon ustawił swoją armię i walczył z Izraelem pod Jachas ale został pokonany, a Izraelici wzięli w
posiadanie jego ziemię, aż do granicy Ammonitów. Zwróćmy jeszcze raz uwagę, że żydowski midrasz
po raz kolejny stwierdza, coś, choć oczywiście sam tekst Tory tego nie mówi tego.
Wojna przeciwko Ogowi, królowi Basztanu
Sichon miał przyrodniego brata imieniem Og, który był również jednym z nefillim. [Tekst z 5 Mojż
3,11-13 nazywa go ostatnim z Refaitów rodu (rasy?) olbrzymów.] Kiedy król Og dowiedział się o
śmierci Sichona, zebrał swoją armię, by pomścić brata.
Bóg uprzedził Mojżesza o ataku Oga. Jak mówi pewien Midrasz, Mojżesz sam zabił Oga podczas
bitwy. Tak więc Izrael całkowicie zniszczył króla Oga i jego wojska, i wzięli w posiadanie ziemię
Baszan. Po tych dwóch bitwach, Izrael wyruszył w drogę na pustkowia Moav (Moab), gotowy do
przeprawy przez Jordan i zajęcia Jerycha.
Czytanie z Haftory (Szoftim/Sędziów 11:1-33);
Wobec groźby walki z Ammonitami starszyzna Gileadu zwraca się z prośbą do Jeftego, aby został
ich przywódcą. Pochodzący z Gileadu Jefte został wygnany z domu przez swych przyrodnich braci,
którzy nie chcieli, by odziedziczył cokolwiek po ich ojcu. Jefte odszedł i dołączył do innego ludu.
Z czasem stał się wielkim wojownikiem. Desperacko poszukując dobrego dowódcy, starszyzna
Gileadu zwraca się właśnie do Jeftego i przekonuje go, by powrócił.
Po nieudanych próbach pokojowego zakończenia konfliktu z Ammonitami, Jefte szykuje się do
bitwy. Bóg, jak czytamy, jest z Jeftem, więc nie ma on powodu, by wątpić w swoje zwycięstwo.
Jednak w krótkiej chwili zwątpienia bądź niewierności, Jefte przysięga, że jeśli rzeczywiście Bóg
odda Ammonitów w jego ręce, on złoży w całopalnej ofierze pierwszą istotę, która powita go po
powrocie do domu.
Haftara kończy się zwycięstwem Jeftego i nie mówi nam nic o konsekwencjach złożonej przez niego
przysięgi. W Księdze Sędziów czytamy jednak później, że to córka Jeftego, jego jedyne dziecko,
pierwsza wyszła go powitać.
Być może haftara nie opowiada nam o tym, aby położyć nacisk raczej na bohaterstwo Jeftego, a nie na głupotę
jego działań. A być może po to, aby przypomnieć nam, że konsekwencje składanych przez nas przysiąg, nigdy
nie dadzą się jasno przewidzieć. Przed oczyma mamy obraz radosnego, zwycięskiego Jeftego, szczęśliwie
nieświadomego, co się stanie. My jednak wiemy, co się stanie. I widzimy, jak złożone w pośpiechu
przyrzeczenia mogą przemienić wspaniały moment triumfu w straszliwą chwilę katastrofy.
Ostatnia część Chukat (np. rozdział 21) wspomina, jak król Baszanu, i król Ammonu próbowali
powstrzymać Żydów, którzy chcieli przejść przez ich granice, aby dostać się do Ziemi Obiecanej.
Obydwaj królowie walczący z Izraelem polegli - i oba królestwa zostały utracone. Izraelici
następnie osiedlił się na terytoriach pokonanych królów.
Hafṭarah przenosi nas do historii 300 lat później, gdy król Amonitów zażądał od Izraela zwrotu
terenów Ammon, które zostały zdobyte - i zagroził wojną, jeżeli ziemia nie zostanie zwrócona.
Yiftach ("Jefte") był (odrzuconym) pierworodnym synem Gileada i konkubiny, który stał się znany
ze swojej siły i waleczności w miejscu swego wygnania (ziemi Tow). Przywódca Gileadu szukała
pomocy Jeftego i poprosił go, aby ocalił ich od groźby Ammonitów. Jefte zgodziły się pod
warunkiem, że jeśli zakończy się powodzeniem, będzie on postrzegany jako pierworodny Gileada,
a tym samym stanie się liderem plemiennym.
Jefte następnie ślubował nierozważnie Bogu, mówiąc: "Jeśli dasz Ammonitów w moje ręce,
wówczas to, co wyjdzie od drzwi mego domu, do mnie, kiedy wrócę w pokoju od Ammonitów,
należeć będzie do Boga, a ofiaruję to na ofiarę całopalną ".
Po zwycięskim powrocie z bitwy z Ammonitami, jefte był przerażony, gdy zobaczył, że to jego
córka wychodzi z domu, by spotkać się z nim, ponieważ oznaczało to, że będzie zmuszony do
poświęcenia jej w ofierze jak był obiecał Pan ( Niektórzy komentatorzy uważają, że była tylko
wysyłane na wieczyste dziewictwo, choć jest to mało prawdopodobne.)
Jak Kohelet powiedział, "nie lepiej ślubować w ogóle niż ślubu nie spełnić" (Koheleta 5:4).
Pan Jeszua uczy nas by: "Nie przysięgać w ogóle ... (Mt 5:34-36). Słuchajmy Go!
Czytanie z Brith Chaddasza (Jan 3, 10-21 i Hebr 9, 11-28);
Tekst Nowego Testamentu pokazuje, jak Jeszua Mesjasz jest spełnieniem "typów i cieni" z Tory.
(Hebrajczyków 10:1-2).
Z czytania z Listu do Hebrajczyków, dowiadujemy się, że ofiara Jeszua jest lepsza od ofiary Para
Adumah: " Bo jeśli krew kozłów i wołów oraz popiół z jałowicy przez pokropienie uświęcają skalanych i
przywracają cielesną czystość, o ileż bardziej krew Chrystusa, który przez Ducha wiecznego ofiarował
samego siebie bez skazy Bogu, oczyści nasze sumienia z martwych uczynków, abyśmy mogli służyć Bogu
żywemu " (Hebr. 9, 13-14)
W czytaniu z Ewangelii Jana, Jeszua wyjaśnił Nikodemowi drogę zbawienia. "Jak Mojżesz wywyższył
węża na pustyni, tak Syn Człowieczy będzie wywyższony, aby każdy kto w Niego wierzy, miał życie
wieczne" (Jana 3:14-15). Ludzkość jako całość jest "ukąszona przez węża" i musi być oczyszczona z
jego trującego jadu. Inaczej wszyscy zginą śmiertelnie przed Panem.
Ale tak jak obraz stał się podobny do niszczenia wąż był wywyższony na uzdrowienie Izraela, tak i ten,
stworzonych na podobieństwo grzesznego ciała (Rz 8:3) miał być wywyższony jak Uzdrowiciel świata.
Pan Jeszua stał się naszym "węża" i przedstawiciele sądu Bożego na naszym grzesznym stanie.
Paradoksalnie, patrząc na Niego jako na Tego, kto ponosi nasz sąd przed Bogiem, i otrzymuje wyrok za
nas wynika, że jest naszym zbawieniem. Mamy przebaczenie i uzdrowienie ze względu na wolę Pana
Jeszui , który jest "przez Boga zbity i umęczony" (Iz 53). Chwalcie Boga Wszechmogącego!
KOŃCOWE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO:
UWAGA: Tekst w paru miejscach może być trochę „niegramotny” ponieważ jest to tłumaczenie
z angielskiego na język polski internetowym translatorem Google.