Urlop szkoleniowy przed egzaminem potwierdzającym

Urlop szkoleniowy przed egzaminem potwierdzającym zdobycie kwalifikacji przez
pracownika
W związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracownikowi przysługuje m.in. płatny
urlop szkoleniowy. Uprawnienia pracownika określają przepisy art. 1031 § 2 pkt 1 i nast.
kodeksu pracy. Wymiar urlopu zależy od egzaminu, do którego pracownik przystępuje. W
przypadku egzaminów eksternistycznych, maturalnego i potwierdzającego kwalifikacje
zawodowe wynosi on 6 dni. W ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej
oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego - 21 dni. Urlop ten
udzielany jest w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy (art. 1032 § 1 i 2 k.p.). Jest to wymiar maksymalny. Pracownik może
skorzystać z krótszego urlopu albo wcale. Pracodawca może również przyznać pracownikowi
dodatkowy płatny urlop szkoleniowy wykraczający poza wymiar ustawowy lub w
przypadkach, które nie zostały w ustawie wskazane.
Na gruncie ww. przepisu wątpliwości dotyczą tego, w jakich przypadkach w praktyce
pracownikowi przysługuje płatny urlop szkoleniowy w ramach tzw. podnoszenia kwalifikacji
zawodowych. Kodeks pracy posługuje się w tym zakresie pojęciami egzaminu
„eksternistycznego”, „maturalnego” i „dyplomowego” oraz „potwierdzającego kwalifikacje
zawodowe”. Sam ich jednak nie definiuje. Najwięcej wątpliwości rodzi interpretacja
„egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe”. Pozostałe egzaminy bowiem, przy
pomocy przede wszystkim ustawy o systemie oświaty, da się zdefiniować i odnieść do
konkretnych egzaminów przewidzianych w toku nauczania. Zakres wspomnianego już
egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe jest dyskusyjny również wśród
komentatorów prawa pracy. Pojawiają się wątpliwości, czy można nim objąć każdy egzamin,
do którego przystępuje pracownik w ramach szkolenia (kursu itp.), czy tylko końcowy, czy
taki, który wynika z programu organizatora czy też wyłącznie z przepisów?
Wspomniana już ustawa o systemie oświaty przez egzamin potwierdzający kwalifikacje w
zawodzie rozumie egzamin umożliwiający uzyskanie dyplomu lub świadectwa
potwierdzającego kwalifikację w zawodzie, jeżeli został przeprowadzony w zakresie jednej
kwalifikacji. Przez kwalifikacje w zawodzie natomiast - wyodrębniony w danym zawodzie
zestaw oczekiwanych efektów kształcenia, których osiągnięcie potwierdza świadectwo
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
wydane przez okręgową komisję egzaminacyjną, po zdaniu egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje w zawodzie w zakresie jednej kwalifikacji (art. 3 pkt 19 i 21 tej ustawy).
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w swoich wyjaśnieniach (www.mpips.gov.pl)
potwierdziło, że jest to egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe po ukończeniu m. in. zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego
technikum oraz trzyletniego technikum dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej (art.
9 ust 1 pkt. 3 lit a, d, f – h ustawy o systemie oświaty) oraz egzamin kwalifikacyjny, o którym
mowa w § 1 pkt 5 rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania i
uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w
formach pozaszkolnych (Dz. U. Nr 31, poz. 216), umożliwiający ocenę poziomu opanowania
wiadomości i umiejętności z zakresu zawodu występującego w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego, przewidzianego do kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej,
którego zdanie umożliwia uzyskanie tytułu zawodowego. Ponadto, wskazało, że uprawnienie
do urlopu szkoleniowego na udział w egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe
może przysługiwać również, gdy inne przepisy tak określają warunki potwierdzania
kwalifikacji zawodowych. Urlop szkoleniowy nie przysługuje natomiast, jeżeli przepisy nie
wiążą z ukończeniem danej formy kształcenia obowiązku potwierdzenia uzyskania
kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu. Zatem urlop szkoleniowy przewidziany w
nowych przepisach nie przysługuje, jeżeli organizator podnoszenia kwalifikacji zawodowych
przez pracownika sam zadecyduje, że dana forma kształcenia kończy się „egzaminem”,
nazwanym przez niego „eksternistycznym” lub „potwierdzającym kwalifikacje zawodowe”.
Taka interpretacja sugerowałaby, że urlop szkoleniowy na przygotowanie się do egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przysługuje wyłączenie w przypadkach, w których
egzamin jest przewidziany przepisami prawa, a nie jedynie wewnętrznie przez organizatora
szkolenia. Oznaczałoby to węższe rozumienie tego pojęcia i ograniczenie uprawnień
urlopowych pracownika do tak zdefiniowanych form kształcenia. Tymczasem, podnoszenie
kwalifikacji zawodowych zostało przez kodeks pracy ujęte szerzej, jako zdobywanie lub
uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego
zgodą (por. 1031 § 1 k.p.). Potwierdzenie zdobycia kwalifikacji zawodowych odnosiłoby się w
takim kontekście do każdej możliwej formy szkolenia, o ile tylko pracownik uczestniczyłby w
niej z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy. Przy takiej interpretacji urlop szkoleniowy
przysługiwałby pracownikowi również w przypadkach np. egzaminów cząstkowych, które
można byłoby uznać za potwierdzające „zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i
umiejętności”. To jednak w praktyce mogłoby się wiązać z koniecznością udzielania
pracownikowi nawet kilku urlopów szkoleniowych w ramach jednego szkolenia. Wydaje się
zatem, że bardziej racjonalne byłoby odniesienie urlopu szkoleniowego do egzaminów
końcowych przewidzianych daną formą szkolenia. W kwestii „źródła” egzaminu, a więc czy
obowiązek potwierdzenia kwalifikacji poprzez zdanie egzaminu powinien wynikać z
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
organizacji (regulaminu) szkolenia czy wyłącznie z przepisu prawa opowiedzenie się za
szerszym rozumieniem i dopuszczeniem również pierwszego przypadku bardziej
opowiadałoby istocie omawianej regulacji. Tym bardziej, gdy weźmie się pod uwagę, że
skorzystanie przez pracownika z prawa do płatnego urlopu może mieć miejsce jedynie
wówczas, gdy pracodawca kieruje go na takie szkolenia lub wyraża na nie zgodę. Można
przypuszczać, że ma również wiedzę o przebiegu szkolenia, w tym także i obowiązku (lub nie)
potwierdzenia przez pracownika jego zakończenia w określony sposób. Na korzyść takiej
argumentacji przemawia również to, że formy podnoszenia kwalifikacji zawodowych, o
których mowa w kodeksie pracy, niekoniecznie są i nawet mogą być enumeratywnie
określone w przepisach prawa.
Autor:
Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER –
adwokaci i radcowie prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)