Amnesty International - Stosunki międzynarodowe

Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
1. Geneza
Początki Amnesty International (AI) - ogólnoświatowego ruchu ludzi działających na rzecz praw
człowieka - sięgają 1961 r., kiedy to 28 maja w londyńskim dzienniku The Observer brytyjski
prawnik Peter Benenson opublikował artykuł pod tytułem The Forgotten Prisoners. Artykuł ten
zapoczątkował roczną kampanię Appeal for Amnesty 1961 i przyniósł większy odzew niż się
spodziewano. Benenson wzywał w nim czytelników do pisania listów protestacyjnych w obronie
osób uwięzionych w różnych państwach na całym świecie za ich przekonania polityczne lub
religijne. Osoby te nazwano "więźniami sumienia". W ciągu miesiąca od publikacji artykułu
ponad tysiąc czytelników zaoferowało swą pomoc, zaś w ciągu pół roku od zainicjowania
kampanii Appeal for Amnesty 1961 zaczęła przeistaczać się ona w stały, zorganizowany ruch o
zasięgu międzynarodowym. Po upływie roku nowopowstała organizacja była już w stanie
wysłać delegacje do czterech krajów w celu podjęcia działań na rzecz więźniów i zajęła się 210
przypadkami, członkowie AI natomiast utworzyli w siedmiu krajach lokalne oddziały organizacji.
Pierwsze międzynarodowe spotkanie delegatów ruchu z siedmiu krajów ( Belgii , Francji,
Irlandii, RFN, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii) odbyło się w lipcu 1961 r.,
jednak dopiero rok później, w 1962 r., podczas kolejnego spotkania w Belgii ruch
przekształcono w organizację pod nazwą. Amnesty International. W tym samym roku wysłano
też pierwsze misje (najpierw do Ghany, a później do Czechosłowacji i Portugalii) oraz
obserwatora na proces Nelsona Mandeli do RPA. W 1964 r. Al uzyskała status organizacji
konsultacyjnej ONZ (przy Radzie Gospodarczo-Społecznej). Pierwsze raporty natomiast AI
opublikowała w 1965 r.
Początkowo AI koncentrowała się na niesieniu pomocy osobom prześladowanym za ich
przekonania i wyznanie. Stopniowo jednak AI poszerzała zakres swojej działalności, obejmując
nią prowadzenie kampanii na rzecz sprawiedliwych procesów sądowych w sprawach o
charakterze politycznym, działania na rzecz zaprzestania tortur i złego traktowania więźniów
(bez względu na powód ich uwięzienia), żądanie wyeliminowania z kodeksów karnych kary
śmierci, czy walkę o zaprzestanie porwań i pozasądowych egzekucji. Organizacja podjęła poza
tym walkę z bezkarnością sprawców naruszeń praw człowieka, domagając się pociągnięcia ich
do odpowiedzialności zgodnie ze standardami międzynarodowymi. Z czasem Amnesty
International wzięła również w obronę osoby, których cierpienia spowodowane są działaniami
podejmowanymi przez rządy w relacjach między sobą. Chodzi tu mianowicie o uchodźców,
którzy uciekając przed opresjami ze strony władz własnego kraju szukają azylu w innym
państwie. Organizacja zwróciła ponadto uwagę na problem zmuszania ludzi przez władze
rządowe do opuszczenia ich ojczyzny. Od 1991 r. Amnesty International zajmuje się też
naruszeniami prawa humanitarnego, których dopuszczają się różne zbrojne ugrupowania
polityczne (sprawujące kontrolę nad danym terytorium lub działające w opozycji do władz).
Wśród tych naruszeń są m.in.: branie zakładników, stosowanie tortur wobec więźniów oraz ich
arbitralne egzekucje. Organizacja sprzeciwia się jednak wszelkim naruszeniom praw człowieka
1 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
wobec ludności cywilnej i osób niebiorących udziału w walkach, dokonywanym przez wszystkie
strony konfliktów zbrojnych, bez względu na ich status. Z biegiem lat mandat AI objął też
przypadki naruszeń praw człowieka popełnianych przez podmioty niepaństwowe i osoby
prywatne (niereprezentujące państwa), jak również w miejscach prywatnych i społecznościach
lokalnych, gdy państwo jest im współwinne bądź nie podjęło skutecznych działań, by im
zapobiec lub ukarać ich sprawców. Jako przykłady można tu podać handel kobietami oraz
przemoc wobec osób o odmiennej orientacji seksualnej, jeśli takie przypadki są tolerowane
przez władze lub odbywają się za ich przyzwoleniem.
Wraz z rozszerzaniem swojego mandatu, AI rozwijała również sposoby oddziaływania na
władze państwowe i w konsekwencji na ich działania w zakresie poszanowania praw człowieka.
Podstawowa forma walki - masowe pisanie listów protestacyjnych domagających się uwolnienia
więźniów - została wzbogacona o szereg nowych rodzajów działań, do których należy przede
wszystkim organizowanie światowych kampanii w obronie fundamentalnych praw człowieka.
Pierwsza z tych kampanii miała miejsce w dziesiątą rocznicę powstania AI i wymierzona była
przeciwko łamaniu praw człowieka w Afryce Południowej. Wśród kolejnych, najważniejszych
kampanii o zasięgu globalnym, należy wymienić: kampanie przeciwko stosowaniu tortur (1972,
1985 i 2000 r.), kampanie na rzecz uniwersalnej ochrony praw człowieka (1986, 1991 r.),
kampanie przeciwko karze śmierci (1981, 1988 r.), kampanie przeciwko porwaniom i
zaginięciom (1982, 1994 r.), kampanię przeciwko zbrodniom politycznym (1983 r.), kampanię
przeciwko łamaniu praw człowieka wobec kobiet (1995 r.), kampanię w obronie praw
uchodźców (1997 r.), kampanię w obronie obrońców praw człowieka (w 50. rocznicę
uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1998 r.). Poza akcjami o światowym
zasięgu, Al prowadziła też szereg działań na rzecz uwolnienia więźniów sumienia, w obronie
pisarzy i dziennikarzy, jak również przeciwko łamaniu praw człowieka wobec kobiet i dzieci oraz
przeciwko prześladowaniom religijnym i więzieniu działaczy związkowych. Amnesty
International organizuje również akcje przeciwko łamaniu praw człowieka w poszczególnych
krajach na całym świecie, niezależnie od charakteru sprawowanej w danym kraju władzy.
Amnesty International posiada obecnie status konsultacyjny przy ponad 400 organizacjach
rządowych i międzyrządowych na całym świecie. Wśród nich można wymienić organizacje
wyspecjalizowane ONZ, takie jak UNESCO, jak również organizacje regionalne, w tym Radę
Europy
,
Organizację Jedności Afrykańskiej i Organizację Państw Amerykańskich. Amnesty International
reprezentowana jest także przy Wysokim Komisarzu ONZ do spraw Uchodźców.
W 1977 r. wysiłki AI zostały uhonorowane przyznaniem organizacji Pokojowej Nagrody Nobla
za "wkład w umacnianie podstaw wolności i sprawiedliwości, a tym samym pokoju na całym
świecie", a w 1978 r. ONZ uhonorowała Amnesty International Nagrodą Praw Człowieka za
"wybitne osiągnięcia na polu obrony praw człowieka". W 2001 r. natomiast AI otrzymała
2 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
nagrodę The Revolution Awards 2001 za najlepsze wykorzystanie możliwości Internetu w
obronie praw człowieka.
Za swój symbol Amnesty International przyjęła palącą się świeczkę spętaną drutem kolczastym,
nawiązując tym samym do starego chińskiego przysłowia: "Lepiej zapal śmiecę, niż byś miał
przeklinać ciemność".
Struktura organizacyjna
Pod względem organizacyjno-strukturalnym Amnesty International dysponuje zarówno
organami o zasięgu i kompetencjach globalnych, jak i działającymi w różnych regionach świata i
w poszczególnych państwach. Wszystkie te organy są jednak ze sobą ściśle powiązane i w
większym lub mniejszym stopniu uczestniczą w procesie decyzyjnym AI.
Najwyższą władzę w Al sprawuje Rada Międzynarodowa, będąca zgromadzeniem
przedstawicieli wszystkich sekcji. W jej skład wchodzą również członkowie Międzynarodowego
Komitetu Wykonawczego. Jedynie Rada posiada kompetencje do dokonywania zmian w
statucie organizacji.
Każda sekcja może wyznaczyć do Rady Międzynarodowej jednego reprezentanta, wybieranego
spośród swoich członków. Możliwe jest również wyznaczenie dodatkowych reprezentantów, a
ich liczba zależy od liczby grup wchodzących w skład danej sekcji. W przypadku, gdy sekcja nie
uczestniczy w Radzie Międzynarodowej, może wyznaczyć pełnomocnika umocowanego do
głosowania w jej imieniu. Z kolei grupy, które nie wchodzą w skład sekcji, wyznaczają po
jednym reprezentancie. Ma on prawo brać udział w obradach, ale wyłącznie w charakterze
obserwatora - może się co prawda wypowiadać na tematy poruszane przez Radę, lecz
pozbawiony jest prawa głosu.
Spotkania Rady Międzynarodowej (tzw. International Council Meetings) odbywają się co dwa
lata, za każdym razem w innym kraju na zaproszenie jednej z sekcji AL Spotkania te trwają co
najmniej tydzień. Zwołuje je Międzynarodowy Sekretariat, powiadamiając o tym wszystkie
sekcje i grupy. Możliwe jest również nadzwyczajne zebranie Rady, które zwołuje
Przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Wykonawczego na prośbę Komitetu lub jednej
trzeciej wszystkich sekcji.
3 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
Rada Międzynarodowa podejmuje swoje decyzje zwykłą większością głosów. Kworum stanowi
co najmniej jedna czwarta sekcji upoważnionych do głosowania. W przypadku równomiernego
podziału głosów, Przewodniczący Rady Międzynarodowej ma głos decydujący. Prawo do
udziału w głosowaniu mają reprezentanci tych sekcj i, które uiściły roczną składkę ustaloną
przez Radę w dwóch poprzednich latach finansowych. Wyjątkowo Rada może częściowo lub
całkowicie odstąpić od tego wymogu.
Przewodniczącego Rady Międzynarodowej oraz jego zastępcę wybiera poprzednia Rada
Międzynarodowa. W przypadku nieobecności Przewodniczącego, pracami Rady kieruje jego
zastępca. Jeżeli zarówno Przewodniczący, jak i jego zastępca są nieobecni, posiedzenie Rady
otwiera Przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Wykonawczego. Rada wybiera również
skarbnika, który wchodzi w skład Komitetu.
Do podstawowych funkcji Rady Międzynarodowej należy:
- określanie wizji, misji i głównych wartości;
- opracowywanie strategii organizacji;
- opracowywanie Zintegrowanego Planu Strategicznego AI , obejmującego strategię
finansową;
- ustalanie systemu i instytucji zarządzania i delegacji organizacji;
- wybór członków wspomnianych instytucji oraz nadzór nad tymi instytucjami i członkami;
- nadzór nad sekcjami, strukturami i innymi instytucjami;
- ocena wyników działalności organizacji w świetle przyjętych strategii i planów.
Podczas spotkań plenarnych Rada Międzynarodowa podejmuje decyzje o przyjęciu rezolucji
dotyczących strategii, działań, kwestii organizacyjnych i finansów AI. Rada przyjmuje też raporty
od różnych struktur Al, zatwierdza budżet oraz określa roczny wkład finansowy wszystkich
sekcji. Dokonuje również przeglądu prac ustępującego Międzynarodowego Komitetu
Wykonawczego oraz wybiera ośmiu z dziewięciu członków nowego Komitetu.
W okresie między spotkaniami Rady Międzynarodowej kierowaniem działaniami Al w skali
światowej zajmuje się Międzynarodowy Komitet Wykonawczy. Komitet jest organem
wykonawczym Rady, który realizuje jej decyzje oraz ponosi pełną odpowiedzialność za
prowadzenie działalności całej organizacji. Komitet składa się z dziewięciu członków, z których
ośmiu (w tym skarbnika) wybiera Rada Międzynarodowa, a dziewiątego wybiera spośród siebie
personel Międzynarodowego Sekretariatu. Kadencja tego ostatniego wynosi jeden rok, z
prawem do reelekcji. Pozostali członkowie Komitetu sprawują swoją funkcję przez 2 lata. W ich
4 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
przypadku również możliwa jest reelekcja, nie dłużej jednak niż na trzy kolejne kadencje. Co
roku członkowie Komitetu wybierają spośród swego grona Przewodniczącego, który w
porozumieniu z Międzynarodowym Sekretariatem ustala porządek spotkań Komitetu.
Spotkania Komitetu odbywają się kilka razy w roku (nie rzadziej jednak niż dwa razy). Kworum
stanowi co najmniej pięciu członków tego organu lub ich zastępców. Miejsca spotkań wyznacza
sam Komitet. Protokoły z tych spotkań Komitet przekazuje wszystkim sekcjom.
Międzynarodowy Komitet Wykonawczy odpowiada za kierowanie i nadzorowanie działalności AI
oraz zapewnia przestrzeganie i postępowanie zgodne z mandatem, politykami, wartościami i
zasadami AI Do podstawowych funkcji Komitetu należy:
- zapewnienie zgodności działań AI z jej Statutem;
- podejmowanie decyzji o charakterze międzynarodowym w imieniu AI;
- dbałość o sprawną politykę finansową AI;
- wprowadzanie wszelkich niezbędnych poprawek do Zintegrowanego Planu
Strategicznego i innych decyzji Rady Międzynarodowej;
- zapewnienie realizacji Zintegrowanego Planu Strategicznego AI;
- nadzór nad sekcjami, strukturami i innymi instytucjami AI poprzez przedstawianie
raportów Radzie Międzynarodowej;
- zapewnienie rozwoju zasobów ludzkich.
Komitet może tworzyć wspierające go w jego działalności stałe komitety, struktury pośrednie lub
inne ciała. W skład stałych komitetów wchodzą członkowie AI (zazwyczaj w liczbie siedmiu
osób), wybierani przez Międzynarodowy Komitet Wykonawczy spośród członków
rekomendowanych przez poszczególne sekcje. Ich kadencja trwa 2 lata, z możliwością co
najwyżej dwukrotnej reelekcji. Stałe komitety zajmują się badaniem, doradztwem oraz
podejmowaniem decyzji w niektórych sprawach. Obecnie przy Międzynarodowym Komitecie
Wykonawczym funkcjonują cztery takie komitety:
- Stały Komitet do spraw Mandatu (SCM), zajmujący się mandatem Al, tak w kwestii jego
interpretacji, jak i całościowej rewizji;
- Stały Komitet do spraw Badań i Akcji (SCRA), zajmujący się działalnością programową, w
tym strategią prowadzenia kampanii, programami informacji publicznej oraz ewaluacją technik i
akcji;
- Stały Komitet do spraw Organizacji i Rozwoju (SCOD), zajmujący się sprawami
organizacyjnymi, w tym tworzeniem i rozwojem sekcji oraz pozyskiwaniem funduszy;
- Stały Komitet do spraw Zasobów Ludzkich, Informacji i Spraw Finansowych (SCHIFM),
5 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
zajmujący się finansami, w tym prowadzeniem audytu i kontroli finansowej.
Codzienną pracą AI, jednak bez możliwości podejmowania fundamentalnych decyzji, kieruje
Międzynarodowy Sekretariat. Jego główne biuro znajduje się w Londynie i zatrudnia około 300
pracowników, w skład jego personelu wchodzi również wielu wolontariuszy z różnych krajów,
którzy albo działali wcześniej w sekcjach lub grupach AI, albo też sami byli niegdyś ofiarami
naruszeń praw człowieka. Niektóre z funkcji Międzynarodowego Sekretariatu zostały
przekazane biurom mającym siedzibę poza Londynem. Amnesty International utrzymuje
ponadto stałe przedstawicielstwa przy ONZ w Nowym Jorku i Genewie oraz przy Wspólnotach
Europejskich w Brukseli. Inne jednostki Międzynarodowego Sekretariatu, takie jak np.
Regionalne Biura Rozwoju, mają siedziby w regionach, za które są odpowiedzialne.
Międzynarodowy Sekretariat zajmuje się inicjowaniem wielu akcji przeprowadzanych następnie
przez członków AI na całym świecie. Przygotowuje również materiały do kampanii i akcji,
prowadzi badania i doradztwo, wydaje publikacje, organizuje szkolenia dla członków i wspiera
rozwój sekcji i grup, prowadzi systemy dokumentacji i informacji, zajmuje się obsługą
administracyjną międzynarodowych organów AI. Personel Sekretariatu w jego pracy
wspomagają specjaliści z różnych dziedzin. Od czasu do czasu Międzynarodowy Sekretariat
wyznacza też sekcjom specjalne zadania, takie jak np. rewizja "Podręcznika Amnesty
International" (Amnesty International Handbook).
Na czele Sekretariatu stoi Sekretarz Generalny, odpowiedzialny za prowadzenie spraw AI i
wdrażanie decyzji podjętych przez Radę Międzynarodową. Jest on również rzecznikiem AI,
reprezentującym organizację przed rządami państw, organizacjami międzynarodowymi,
środkami masowego przekazu i opinią publiczną. Sekretarza Generalnego wyznacza
Międzynarodowy Komitet Wykonawczy, z kolei Sekretarz w porozumieniu z Komitetem mianuje
wyższy personel wykonawczy oraz może mianować pozostały personel konieczny dla
właściwego prowadzenia spraw organizacji.
Sekretarz Generalny oraz członkowie Międzynarodowego Sekretariatu, wyznaczeni według
potrzeb przez Przewodniczącego Międzynarodowego Komitetu Wykonawczego, biorą udział w
spotkaniach zarówno Rady Międzynarodowej, jak i Międzynarodowego Komitetu
Wykonawczego. Mają oni prawo do wypowiadania się na tych forach, nie przysługuje im jednak
prawo do głosowania.
6 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
Sekcje AI są organami koordynacyjnymi zakładanymi przez członków indywidualnych i grupy AI.
Sekcja powinna się składać z co najmniej dwóch grup i 20 członków. Można ją założyć w
każdym kraju, stanie, terytorium lub regionie za zgodą Międzynarodowego Komitetu
Wykonawczego. Wymogiem stawianym każdej sekcji przy jej tworzeniu jest jej zdolność do
organizowania i utrzymywania podstawowych form działalności AI. Jeśli sekcja spełnia ten
wymóg, powinna uchwalić swój statut i przedłożyć go do zatwierdzenia Międzynarodowemu
Komitetowi Wykonawczemu oraz uiścić roczną opłatę ustaloną przez Radę Międzynarodową.
Po dokonaniu tych czynności i uzyskaniu stosownej zgody Międzynarodowego Komitetu
Wykonawczego sekcja może się zarejestrować w Międzynarodowym Sekretariacie.
Wszystkie sekcje muszą posiadać komitet wykonawczy lub zarząd krajowy, który reprezentuje
członków sekcji i odbywa regularne spotkania. Zarząd, bezpośrednio lub poprzez działające
stale biuro, pomaga członkom organizować się w sieci, wspiera prace grup, planuje kampanie
oraz utrzymuje kontakty z mediami, władzami krajowymi oraz innymi stosownymi organizacjami
i stowarzyszeniami. Sekcje mogą wyznaczać grupom długo- i krótkoterminowe zadania,
koordynują też akcje ogólnokrajowe oraz zbierają fundusze na działalność AI. Odpowiadają na
lokalne potrzeby swoich członków ustanawiając różne rodzaje sieci, grup lub struktur. Są tym
samym podstawowymi punktami kontaktowymi w AI, pomagając Międzynarodowemu
Sekretariatowi w komunikowaniu się z poszczególnymi grupami i członkami. Sekcje otrzymują
tzw. pliki akcyjne zawierające uaktualnienia informacji, mogą też otrzymać prośby o podjęcie
natychmiastowych działań w sytuacjach, które wymagają szybkiej interwencji.
Realizując swoje funkcje, sekcje powinny działać zgodnie z podstawowymi wartościami i
metodami Al oraz zgodnie ze Zintegrowanymi Planami Strategicznymi, regułami pracy i
wytycznymi ustalanymi przez Radę Międzynarodową. Co roku każda sekcja składa na ręce
Komitetu raport ze swojej działalności oraz uiszcza opłatę, której wysokość ustala Rada
Międzynarodowa.
Wszystkie sekcje uczestniczą w procesie podejmowania decyzji przez AI, choć na różne
sposoby:
1. wnosząc wkład w prowadzenie regularnych przeglądów sytuacji w danym kraju,
prowadząc kampanie oraz rozwijając strategie i politykę informacyjną organizacji;
2. wysyłając swoich reprezentantów na Spotkania Rady Międzynarodowej (dokładna liczba
reprezentantów jest zależna od liczebności grup lub członków indywidualnych w sekcji);
3. oficjalnie lub nieoficjalnie uczestnicząc w konsultacjach dotyczących istotnych kwestii, gdy
takie się pojawią.
7 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
W ramach organizacji istnieje możliwość stworzenia międzynarodowej sieci Al, która musi się
składać z członków co najmniej pięciu różnych sekcji i/lub struktur oraz co najmniej dwóch
członków Międzynarodowego Sekretariatu zajmujących się programami regionalnymi. Sieć taka
musi być ponadto formalnie uznana i zarejestrowana w Międzynarodowym Komitecie
Wykonawczym. Istotą każdej sieci jest fakt, iż jej członków łączą wspólne zainteresowania,
tożsamość lub wiedza i dzięki temu zajmują się one specjalnymi działaniami na rzecz praw
człowieka. Przykładowo, sieć specjalistów z zakresu prawa bada sytuacje dotyczące
nierzetelnych procesów, a sieć specjalistów z zakresu medycyny zajmuje się badaniem i analizą
sytuacji chorych więźniów. Największą siecią AI jest światowa sieć tzw. Pilnych Akcji (Urgent
Actions), polegających na szybkiej mobilizacji członków sieci w celu podjęcia y, który
natychmiastowych działań dotyczących ochrony osób, których życie lub bezpieczeństwo są
bezpośrednio zagrożone (np. grożą im tortury lub spodziewają się uprowadzenia).
Międzynarodowy Sekretariat wysyła poszczególnym koordynato- rom Pilnych Akcji w sekcjach
informacje wymagające podjęcia natychmiastowego działania, a koordynatorzy przesyłają je
dalej do grup i osób należących do sieci.
Należy też wspomnieć o ponad dwudziestu Sieciach Akcji Regionalnych (Regional Action
Network - RAN), podejmujących działania na rzecz praw człowieka w konkretnym regionie
świata. Wśród innych istniejących sieci AI można wymienić m.in. sieci zajmujące się dziećmi,
młodzieżą i studentami, kobietami, mniejszościami seksualnymi, uchodźcami, karą śmierci,
służbami bezpieczeństwa i policją czy edukacją w zakresie praw człowieka.
Grupa AI stanowi podstawowąjednostkę lokalną organizacji. W ramach grup realizowana jest
większość najważniejszych działań AI. W celu prowadzenia skutecznej działalności, każda
grupa AI powinna liczyć co najmniej pięciu aktywnych członków. Spotkania grupy powinny
odbywać się regularnie, każda grupa powinna też składać raporty ze swojej działalności, szkolić
nowych członków i uiszczać składki opłatę, na rzecz organizacji.
Założenie grupy AI wiąże się nie tylko z zebraniem odpowiedniej liczby członków, lecz także z
półrocznym okresem próbnym pod kontrolą sekcji krajowej lub Międzynarodowego Sekretariatu.
W okresie tym członkowie koncentrują się głównie na budowaniu zasobów grupy oraz
zdobywaniu wiedzy o AI - m.in. biorą udział w szkoleniach i uczą się podstaw prowadzenia
kampanii AI, nawiązywania kontaktów z mediami i władzami krajowymi oraz pozyskiwania
funduszy. Członkowie mogą też w tym czasie podejmować działania na niewielką skalę i
uczestniczyć w Pilnych Akcjach. Po półrocznym okresie próbnym, jeżeli grupa jest w stanie
prowadzić skuteczną i ciągłą działalność - w szczególności, jeśli gotowa jest do prowadzenia
zadań długofalowych, np. kampanii - staje się ona częścią struktury organizacyjnej AI. Rejestr
grup prowadzony jest przez sekcje krajowe, a w państwach, w których nie istnieje żadna
sekcja, rejestr grup prowadzi Międzynarodowy Sekretariat. Oprócz lokalnych grup AI,
funkcjonują również grupy AI w szkołach i na uniwersytetach. O przyznawaniu lub utrzymywaniu
8 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
statusu grup decyduje Międzynarodowy Komitet Wykonawczy.
Każda grupa powinna mieć w swoim składzie koordynatora, który kieruje jej działaniami,
skarbnika odpowiedzialnego za sprawy finansowe oraz sekretarza zajmującego się
prowadzeniem listy członków grupy i rejestru podejmowanych decyzji. Poszczególni członkowie
grupy mogą zajmować się różnorodnymi zadaniami, np.: rekrutacją nowych członków czy
zbieraniem funduszy, mogą też włączyć się w sieć Pilnych Akcji, w Sieć Akcji Regionalnych
(RAN) lub zaangażować się w prace zespołu tematycznego zajmującego się konkretnym
rodzajem naruszeń praw człowieka. Grupy mogą też pracować nad tzw. plikami akcyjnymi
(przyznawanymi określonym grupom), zająć się pisaniem apeli w ramach prowadzonej
kampanii lub włączyć w comiesięczne apele światowe. Ponadto, Międzynarodowy Sekretariat
przydziela grupom więźniów sumienia, przy czym grupy same decydują, nad iloma przypadkami
rocznie chcą pracować. Żadna z grup nie może mieć przydzielonego więźnia sumienia ze
swojego kraju. Grupy biorą też w pewnym sensie udział w procesie decyzyjnym organizacji,
poprzez odpowiadanie na prośby o konsultacje w kwestiach organizacyjnych i mandatowych, a
także uczestniczą w ustalaniu budżetu i działań priorytetowych ich sekcji oraz w wyborze
swoich organów zarządzających. We wszystkich przejawach swej aktywności grupy powinny
działać w zgodzie z wizją i misją AI, jej podstawowymi wartościami i metodami oraz zgodnie ze
Zintegrowanymi Planami Strategicznymi, regułami pracy i wytycznymi przyjmowanymi przez
Radę Międzynarodową.
Wolontariuszy AI można obecnie znaleźć w każdym zakątku świata. Liczba członków i
sympatyków AI przekracza milion osób, działających w ponad 140 krajach. Organizacja ma do
swej dyspozycji tysiące grup lokalnych, szkolnych, studenckich i specjalistycznych oraz
członków indywidualnych i koordynatorów w ponad 100 krajach. Sekcje krajowe działają w
ponad 50 państwach, a w ponad 20 innych ustanowiono inne struktury. Amnesty International
cieszy się światowym uznaniem i szacunkiem, wysyła swoich delegatów do wielu państw i
organizacji międzynarodowych i bierze czynny udział w dyskusjach na szczeblu
międzynarodowym dotyczących kwestii praw człowieka.
Zasady i cele działalności
Wizją Amnesty International i głównym celem, jaki sobie stawia, jest świat, w którym każda
osoba może korzystać z wszystkich praw człowieka zapisanych w Powszechnej Deklaracji Praw
Człowieka
oraz z innych
międzynarodowych stadardów w dziedzinie praw człowieka. Misją AI jest zatem podejmowanie i
prowadzenie badań i działań nakierowanych na zapobieganie i położenie kresu naruszeniom
prawa do integralności fizycznej i psychicznej oraz wolności sumienia i słowa, jak też na
traktowanie wolne od dyskryminacji. Działania te AI prowadzi w szerszym kontekście
promowania wszystkich praw człowieka. Co istotne jednak, chociaż Al przyjęła jako swój
mandat Powszechną Deklarację Praw Człowieka i podziela treść i przesłanie wszystkich 30
9 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
artykułów Deklaracji, uznając wszelkie prawa człowieka za równorzędnie ważne, nie jest jednak
w stanie poświęcać tyle samo uwagi wszystkim naruszeniom tych praw, dlatego też koncentruje
się na walce z najpoważniejszymi przypadkami naruszeń. Zasadnicza działalność AI odnosi się
więc do kilku wybranych artykułów Deklaracji, a mianowicie do art. 3 (prawo do życia, wolności i
bezpieczeństwa osobistego), art. 5 (zakaz tortur, okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego
traktowania lub karania), art. 9 (zakaz arbitralnego zatrzymania i aresztowania lub wygnania z
kraju), art. 18 (wolność myśli, sumienia i religii), art. 19 (wolność poglądów i swobodnego ich
wyrażania) i art. 20 (wolność pokojowego zgromadzania się i zrzeszania). Dla Al ważne są
również równość wobec prawa (art. 1), prawo do sprawiedliwych procesów (art. 10), prawo do
domniemania niewinności (art. 11) oraz prawo do wolnego przemieszczania się (art. 13). Należy
również zaznaczyć, że mandat, który uzgodnili członkowie AI, ustala dopuszczalne granice
działalności i badań prowadzonych przez organizację.
Amnesty International tworzy globalną wspólnotę obrońców praw człowieka, która kieruje się
zasadami międzynarodowej solidarności, skutecznej działalności na rzecz konkretnych osób,
globalnego zasięgu działań, uniwersalności i niepodzielności praw człowieka, bezstronności i
niezależności oraz demokracji i wzajemnego poszanowania.
Międzynarodowa solidarność, jako podstawa działalności AI, wyrasta z przekonania, iż prawa
człowieka mają charakter ponadnarodowy, zaś ich ochrona rodzi odpowiedzialność
międzynarodową i nie ogranicza się do danego państwa czy terytorium. Członkowie organizacji
pochodzą z wielu różnych kultur, mają też różne poglądy, jednak jednoczy ich chęć działania na
rzecz świata, w którym przestrzegane będą prawa każdego człowieka.
Wszystkie wysiłki Al mają na celu polepszenie losu kobiet, mężczyzn i dzieci. Co więcej, nawet
jeśli organizacja ma do czynienia z sytuacją naruszeń na masową skalę, stara się skutecznie
działać na rzecz konkretnych osób, przytaczając w swoich raportach przypadki indywidualnych
ofiar i opisując ich osobiste doświadczenia.
Amnesty International ma zasięg globalny, jest bowiem zaangażowana w obronę praw
człowieka na całym świecie. Podejmuje działania w sprawie różnorakich przypadków naruszeń
tych praw, dokonywanych przez wszystkie władze, nie czyniąc rozróżnienia między państwami
ani nie klasyfikując ich w jakikolwiek sposób, a skupiając się jedynie na skali i ciężarze
wspomnianych naruszeń.
Działalności AI towarzyszy przekonanie, że odpowiedzialność za obronę praw człowieka jest
10 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
sprawą ponadnarodową. Z praw człowieka mogą korzystać wszyscy ludzie, bez względu na ra
sę
, płeć, wyznanie, poglądy, narodowość, pochodzenie etniczne lub społeczne, czy orientację
seksualną. Chociaż więc AI działa na rzecz określonej grupy praw człowieka, wierzy
jednocześnie w to, że wszystkie prawa człowieka są ludziom przyrodzone i równie ważne - mają
charakter uniwersalny. Z kolei aby godnie żyć, ludzie mają prawo korzystać z wolności,
bezpieczeństwa i przyzwoitych warunków życia - prawa człowieka są zatem niepodzielne.
Amnesty International jest organizacją niezależną od wszelkich rządów, partii politycznych, grup
wyznaniowych czy różnorodnych grup interesu. Nie popiera ani też nie potępia jakichkolwiek
rządów czy systemów politycznych, niekoniecznie też podziela poglądy ofiar, o których prawa
walczy. Aby zapewnić sobie tą niezależność, AI nie przyjmuje środków pieniężnych od rządów
ani partii politycznych na działania w zakresie dokumentowania naruszeń praw człowieka i
podejmowania działań przeciwko takim naruszeniom. Jej działalność finansują sami członkowie,
część funduszy pochodzi też z ofiarności publicznej
. W przypadku każdej sprawy bądź problemu, którymi się zajmuje, AI skupia się wyłącznie na
ochronie praw człowieka, bez względu na opcję polityczną władz bądź opozycji i bez względu
na przekonania osoby prześladowanej. W celu zagwarantowania bezstronności sekcje i grupy
AI pracują nad przypadkami dotyczącymi krajów innych niż własny, dobranych w sposób
uwzględniający polityczną i geograficzną różnorodność.
Demokrację i wzajemne poszanowanie odzwierciedla w AI jej struktura, w której każdy poziom lokalny, krajowy i międzynarodowy - ma pewien wpływ na proces decyzyjny całej organizacji.
Innymi słowy, członkowie Al mogą decydować, jakimi kwestiami powinna się zająć organizacja
oraz jak powinna wyglądać jej praca.
Podejmując swoje kampanie i akcje, Al stara się wpływać na postępowanie nie tylko rządów,
lecz także międzynarodowych organizacji międzyrządowych, zbrojnych ugrupowań
politycznych, przedsiębiorstw i korporacji handlowych oraz innych podmiotów niepaństwowych.
Organizacja w sposób systematyczny i bezstronny bada fakty dotyczące naruszeń praw
człowieka w sprawach indywidualnych, jak również charakter tych naruszeń. Wyniki tych badań
są następnie podawane do wiadomości publicznej, a organizacja mobilizuje swoich członków,
sympatyków i personel do wywierania presji na rządy i inne podmioty w celu położenia kresu
naruszeniom. Poza działalnością odnoszącą się do konkretnych naruszeń praw człowieka, Al
wzywa wszystkie państwa do przestrzegania zasady rządów prawa oraz do ratyfikowania i
implementowania międzynarodowych umów wyznaczających standardy w dziedzinie praw
człowieka. Organizacja prowadzi też szeroko zakrojoną działalność edukacyjną w zakresie
11 / 12
Amnesty International
środa, 03 marca 2010 11:41
praw człowieka oraz zachęca organizacje międzyrządowe, organizacje społeczne, osoby
fizyczne i inne struktury pozarządowe do popierania i przestrzegania praw człowieka.
Niewątpliwie typową formą działalności dla AI jest prowadzenie kampanii. W tym celu
organizacja bada, dokumentuje i publikuje raporty o przypadkach naruszeń praw człowieka, ale
też podejmuje praktyczne środki służące powstrzymaniu tych naruszeń. Warto wspomnieć tu o
praktyce nazwanej "adoptowaniem" więźniów. Według niej, każdy członek AI bierze pod opiekę
trzech więźniów - po jednym z trzech rejonów świata (z obozu komunistycznego, z państw
Zachodu i z krajów Trzeciego Świata). Następnie członek AI rozpoczyna kampanię służącą ich
obronie i uwolnieniu. Kampania taka może np. obejmować organizowanie akcji pisania listów
protestacyjnych do rządów krajów przetrzymujących więźniów. Członkowie Al nie mogą jednak
"adoptować" swoich rodaków, a ich działania nie mogą dotyczyć ich ojczyzny. Z kolei
działalność więźnia musi mieć wyłącznie charakter pokojowy - jeśli stosował on w przeszłości
przemoc albo wzywał do jej używania, nie może zostać "adoptowany".
12 / 12