Charakterystyka Gminy Skoczów

Urząd Miejski w Skoczowie
WYDZIAŁ SPRAW OBYWATELSKICH I OBRANNYCH
Charakterystyka Gminy Skoczów
1
1. Charakterystyka
harakterystyka Gminy Skoczów.
1.1.
Położenie
Gmina Skoczów położona
położ
jest w południowej części woj. śląskiego,
ślą
na obszarze
Powiatu Cieszyńskiego,
skiego, wchodzą
wchodzącego w skład Beskidu Śląskiego.
Istotnym elementem uwarunkowań
uwarunkowa zewnętrznych
trznych Gminy Skoczów stanowi układ dróg
krajowych o charakterze międzynarodowymi
mię
(Bielsko-Biała–Skoczów–
–Cieszyn oraz Czeski
Cieszyn). Dogodne powiązania
ązania
zania komunikacyjne zarówno ruchu kołowego jak i kolejowego,
stwarzają możliwości
ści powiązań
powią
regionalnych, krajowych i międzynarodwych. Sieć
Sie
komunikacyjna wiąże
e ten obszar z wi
większymi miastami Polski i ośrodkami
środkami Europy.
Położenie Skoczowa
czowa na styku obszarów zróżnicowanych
zró nicowanych funkcjonalnie – na północy
obszar zwiększonej
kszonej aktywności
ci ekonomicznej (przemysłowa aglomeracja Ś
Śląska
ą
– Kraków), na
południu obszar dużej
żej aktywno
aktywności turystyczno-wypoczynkowej
wypoczynkowej oraz w zasięgu
zasi
strefy
przygranicznej stwarzają
ą duże
że mo
możliwości rozwojowe dla tego rejonu.
Rys.: Gmina Skoczów na tle powiatu cieszyńskiego
cieszy
2
W skład Gminy Skoczów wchodzi miasto Skoczów oraz 10 sołectw: Bładnice,
Harbutowice, Kiczyce, Kowale, Międzyświeć, Ochaby, Pierściec, Pogórze, Wilamowice, Wiślica.
Powierzchnia terenu gminy w rozbiciu na miejscowości przedstawia się następująco:
Tablica Nr 1
Miejscowości wchodzące w
skład Gminy
Powierzchnia terenu gminy
% udział
6355 ha
100 %
miasto Skoczów
985,0 ha
15,49 %
sołectwo Bładnice
291,0 ha
4,58 %
sołectwa Harbutowice
177,0 ha
2,78 %
sołectwo Kiczyce
730,0 ha
11,48 %
sołectwo Kowale
349,0 ha
5,50 %
sołectwo Międzyświeć
298,0 ha
4,69 %
sołectwo Ochaby
1318,0 ha
20,74 %
sołectwo Pierściec
709,0 ha
11,16 %
sołectwo Pogórze
863,0 ha
13,58 %
sołectwo Wilamowice
278,0 ha
4,38 %
sołectwo Wiślica
357,0 ha
5,62 %
Gminę Skoczów zamieszkuje 25856 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 294
osoby/km2.
Liczba mieszkańców gminy w rozbiciu na zamieszkiwane miejscowości:
Tablica Nr 2
Miejscowości wchodzące w Liczba mieszkańców
skład Gminy
miasto Skoczów
sołectwo Bładnice
sołectwa Harbutowice
sołectwo Kiczyce
sołectwo Kowale
sołectwo Międzyświeć
sołectwo Ochaby
sołectwo Pierściec
sołectwo Pogórze
sołectwo Wilamowice
sołectwo Wiślica
14472
773
892
1059
652
1023
2067
1887
1837
483
711
3
1.2.
Ukształtowanie terenu.
Zajmując obszar w obrębie dwóch regionów fizyczno-geograficznych – Pogórza
Śląskiego i Doliny Wisły – Gmina Skoczów charakteryzuje się zróżnicowaną wyżynno-nizinną
rzeźbą terenu o charakterze pagórkowatym, z bogactwem cieków i zbiorników wodnych.
1.3.
Warunki hydrologiczno- meteorologiczne
Sieć hydrograficzna w obrębie Gminy Skoczów bogata jest w liczne rzeki i cieki wodne
(Wisła, Bajerka, Kowalówka, Brennica, Bładnica, Knajka) ale również liczne stawy położone
głównie w połnocno zachodniej części gminy.
Wody powierzchniowe:
Obszar gminy odwadniany jest w kierunku północnym do rzek Wisła oraz Bładnica.
Wschodnią część odwadnia potok Bajerka, który jednocześnie zasila kompleksy stawów
rybnych w Pogórzu. Pozostały obszar odwadniany jest siecią rowów oraz mniejszych potoków
bez nazwy, które odprowadzają wody do rzek.
Miasto i gmina Skoczów są zaopatrywane obecnie w wodę zarówno z ujęć wód
powierzchniowych (Wisła-Czarne) jak i podziemnych. Tereny ujęć wód podziemnych znajdują
się w południowo-wschodniej części gminy (Pogórze), gdzie wyznaczona została strefa ochrony
bezpośredniej i pośredniej, wewnętrznej. Projektowana jest również ochrona pośrednia,
zewnętrzna.
Wody podziemne:
Miasto i gmina Skoczów leżą w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP)
„Doliny rzeki Górnej Wisły” wydzielonego w ośrodku porowym (zbiornik doliny –
czwartorzędowy). Zbiornik zakwalifikowany został do obszarów wymagających najwyższej
(ONO) i wysokiej (OWO) ochrony
Parametry regionalne zbiornika:
– nr GZWP w systemie krajowym: 347;
– szacunkowe zasoby dyspozycyjne: 13 tys. m3/d;
– średnia głębokość ujęć: 8 m p.p.t.
Zbiornik charakteryzuje się czystymi wodami podziemnymi, klasy Ic, co stwarza dobre
warunki dla zaopatrzenia miasta i gminy w wodę. Bezpośrednio do wydzielonego obszaru
„ONO” przylega część GZWP wymagająca – ze względu na jakość wody – wysokiej ochrony
(OWO), co „wzmacnia” sformułowany wyżej wniosek dotyczący możliwości alimentowania
w wodę zarówno gospodarki komunalnej, jak też przemysłu.
Na południe od omawianego obszaru znajduje się też GZWP, związany z fliszem karpackim
(zbiornik wód podziemnych Godula – Beskid Śląski), w którym wody znajdują się w utworach
szczelinowych i szczelinowo-porowych. Cechuje je bardzo wysoka jakość – klasy Ia oraz Ib, do
użytku bez uzdatniania; w obrębie tego GZWP wyodrębniono zarówno strefę „ONO”, jak
i „OWO”.
1.4.
Klimat
Brama Morawska w znacznym stopniu wpływa na kształtowanie się najbardziej
kontrastowych w Polsce i w tym Gminie Skoczów warunków klimatycznych, zbliżonych do
klimatu Moraw i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. W Skoczowie i jego okolicach
przeważają deszczonośne wiatry z kierunków zachodnich, przynoszące dużą ilość opadów,
a ich nasilenie przypada głównie na czerwiec i lipiec. Liczne nasilenie opadów powoduje częste
wezbrania rzek i powodzie. Miejscowym zjawiskiem termicznym pojawiającym się w Skoczowie
i okolicach są wiosenne przymrozki. Przeciętna roczna temperatura na całym niemal obszarze
gminy wynosi ok. 8,0°C i nieznacznie obniża się na terenach położonych powyżej 300 m.n.p.m.
4
Od rocznego przebiegu temperatury zależy długość okresu wegetacyjnego, mającego istotne
znaczenie nie tylko dla wzrostu roślin, okresu pastwiskowego, ale i dla przebiegu prac
rolniczych.
1.5.
Struktura urbanistyczna.
Podstawowy układ urbanistyczny tworzą zlokalizowane wzdłuż ciągów komunikacyjnych
w poszczególnych wsiach. Znacząca część zabudowy (mieszkalnej, usługowej i przemysłowej)
ukształtowała się w centralnej części gminy na północ i południe od centrum Skoczowa. Zwarte
zespoły zabudowy usytuowane są obustronnie wzdłuż dróg powiatowych i gminnych
prowadzących z centrum miasta do poszczególnych sołectw. Na pozostałych terenach
zabudowa ma charakter rozproszony.
Tereny zurbanizowane.
•
centrum miasta, okolice;
•
osiedla: Górny Bór, Gustawa Morcinka, Za Wisłą
Tereny przemysłowe
Dominującą funkcję w strukturze gospodarki gminy pełnią podmioty zajmujące się
handlem lub usługami. W chwili obecnej działa łącznie 471 podmiotów gospodarczych,
niezwiązanych z rolnictwem. W poszczególnych sekcjach dominują różne formy działalności
usługowej, przede wszystkim podmioty handlowe, gastronomiczne oraz oferujące usługi
w segmencie budownictwa oraz transportu.
Pod względem gospodarczym teren Gminy posiada charakter przemysłowo –
rolniczy. Do największych zakładów zlokalizowanych na terenie miasta Skoczów należą:
„Polkap” Sp. z o.o., Fabryka Koców „Pledan”, Zakłady Garbarskie „Skotan” S.A., Kuźnia Polska
SA, Zakład Przemysłu Spożywczego Mauxion, GT-Poland – produkująca części do
samochodów czy Odlewnia żeliwa „Teksid Iron Poland” oraz szereg mniejszych instytucji.
Na terenie gminy nie ma dużych gospodarstw rolnych, w związku z czym rolnicze formy
działalności maja charakter gospodarstw domowych.
Użytki rolne
Największą powierzchnię Gminy zajmują użytki rolne (ok. 60%), z czego największy
areał użytków rolnych występuje w następujących sołectwach: Bładnice, Międzyświeć, Pierściec
i Kowale. Obszar wsi Gminy Skoczów wykorzystywany jest przede wszystkim rolniczo,
a miejscami przez hodowlę ryb, dzięki obecności licznych stawów występujących w północnej
części Gminy na terenach wsi Ochaby, Pogórze i Kowale. Pozostałe tereny, w tym nieużytki
rolne nie odgrywają większej roli w strukturze użytkowania ziemi, gdyż zajmują niewielkie areały
spotykane na całym terenie Pogórza Śląskiego.
Lasy
Skoczów jest Gminą, której 810 ha powierzchni stanowią lasy, z czego 135 ha to lasy
utrzymywane przez gminę, a pozostała część przez Nadleśnictwo Ustroń. Obecne na terenie
Gminy lasy to lasy mieszane, które cechuje zróżnicowana szata roślinna oraz obecność wielu
cennych i chronionych gatunków zwierząt
5
1.6.
Sieć komunikacyjna.
Drogi:
•
krajowe
S 1 Bielsko-Cieszyn
DK – 81 Drogomyśl - Skoczów
razem :
• wojewódzkie
DW-941 Skoczów – Ustroń
• powiatowe
- w granicach miasta Skoczowa
- poza granicami miasta
ogółem :
• gminne
- ulice w Skoczowie
- drogi w sołectwach
ogółem :
9,100 km
10,488 km
19,588 km
0,600 km
13,101 km
29,736 km
42, 837 km
35,280 km
157,200 km
192, 480 km
Kolej:
trasa regionalna Cieszyn ( Wisła ) – Skoczów – Katowice,
trasa regionalna Cieszyn ( Wisłą ) – Skoczów – Bielsko-Biała
dworzec kolejowy w Skoczowie
przystanki kolejowe – Bładnice, Pogórze, Pierściec,
1.7.
Infrastruktura techniczna:
Gazownictwo:
Tereny zurbanizowane miasta i gminy Skoczów zasilane są gazem ziemnym wysoko
metanowym z systemu krajowego, zasilającego rejon Podbeskidzia. Bezpośrednim źródłem
zasilania jest gazociąg wysokiego ciśnienia ∅ 250 mm relacji Bielsko Biała – Skoczów –
Cieszyn. Równolegle do niego biegnie rurociąg ∅ 300 mm. Zasilanie odbywa się poprzez
stacje redukcyjno-pomiarowe.
Stacje redukcyjno – pomiarowe :
− Skoczów obręb 5, ul. Wiślicka ( w kierunku sołectwa Wiślica ) - stacja redukcyjnopomiarowa I stopnia. Wyprowadzona z niej sieć średniego ciśnienia zasila północną
część lewobrzeżnego Skoczowa oraz część północnych terenów wiejskich.
− Skoczów obręb 3, pomiędzy ul. Katowicką a Wiślańską ( w kierunku sołectwa
Harbutowice ) - stacja redukcyjno-pomiarowa I. Doprowadzony do niej jest gaz
wysokiego ciśnienia ∅150mm ułożony wzdłuż rzeki Wisła ( od strony Ustronia )
Stacja ta posiada też ciąg redukcyjny II stopnia. Zasilana jest z niej pozostała część
Skoczowa oraz część terenów wiejskich. Ze stacji wyprowadzony jest gazociąg
średniego ciśnienia do stacji redukcyjno-pomiarowej II stopnia zlokalizowanej
w rejonie ulicy Górny Bór.
− Skoczów, obręb 1, pomiędzy ul. Katowicką a rzeką Wisła, ( centrum miasta )
Centrum miasta zasilane jest gazem niskoprężnym z wyżej wymienionych stacji, a peryferie
miasta i tereny wiejskie gazem średniego ciśnienia.
6
Część terenów wiejskich korzysta ze stacji redukcyjno-pomiarowych I stopnia zlokalizowanych
poza granicami gminy:
− sieć gazociągów wsi Kowale spięta jest z siecią wsi Wieszczęta, gmina Jasienica,
co umożliwia dwustronne zasilanie;
− sieć wsi Ochaby Wielkie połączona jest z siecią wyprowadzoną ze stacji redukcyjnopomiarowej Drogomyśl–Dębina gmina Strumień, co umożliwia również dwustronne
zasilanie;
− wieś Pogórze zasilana jest w całości ze stacji redukcyjno-pomiarowej w Górkach
Wielkich gmina Brenna.
−
Na terenie Odlewni Żeliwa Teksid – Poland, znajduje się zakładowa stacja redukcyjnopomiarowa I stopnia pracująca dla potrzeb zakładu.
Przez obszar gminy ( sołectwo Pogórze, Skoczów obr. 3, Harbutowice, Bładnice, Międzyświeć )
planowana jest trasa gazociągu wysokoprężnego DN 500.
Energetyka:
Zasilanie w energię elektryczną
Dostawa mocy dla miasta i gminy odbywa się z krajowego systemu energetycznego poprzez
GPZ 110/15 kV zlokalizowanego przy ul. Góreckiej.
GPZ powiązany jest następującymi liniami 110 kV:
− Skoczów – Strumień ( przebiega przez część prawobrzeżną Skoczowa obręb 2,
sołectwo Kiczyce, Ochaby ),
− Skoczów – Ustroń
− Skoczów – Bielsko ( przebiega przez pn. część Skoczowa obr. 2, sołectwo Kowale )
− Skoczów – Odlewnia Żeliwa „Teksid Poland” SA. – Moszczenica ( przez gm. Dębowiec ,
Ochaby )
Na terenie zakładu „Teksid Iron Poland” znajduje się stacja 110/15 kV pracująca dla potrzeb
tego zakładu. Zasilana ona jest linią 110 kV relacji Moszczenica–Odlewnia Żeliwa w Skoczowie.
Z GPZ Miasto wyprowadzonych jest szereg linii 15 kV do obsługi głównych koncentracji
osadnictwa (miasto i wiejskie jednostki osadnicze). W centrum miasta sieć rozdzielcza SN
wykonana jest jako kablowa, zaś w dzielnicach peryferyjnych i na wsi jako napowietrzna. Sieć
ta powiązana jest na napięciu 15 kV z GPZ w Ustroniu, Cieszynie i Skoczowie.
Bezpośrednie zasilanie odbiorców następuje za pośrednictwem stacji transformatorowych
15/0,4 kV oraz sieci NN.
Przez teren gminy przebiega tranzytem ze wschodu na zachód dwutorowa linia
energetyczna 220kV relacji Bielsko Biała – Pawłowice, która nie bierze bezpośrednio udziału w
zasilaniu rozpatrywanego obszaru.
W ogólnej ocenie należy stwierdzić, że:
− elektroenergetyka zaspokaja potrzeby miasta i gminy Skoczów;
− istniejący układ zasilania spełnia swoje zadanie nie stwarzając odbiorcom większych
kłopotów;
− istniejący GPZ pozwala na rozwój sieci 15 kV, umożliwiając dalszy rozwój urbanizacji.
Telekomunikacja.
Łączność przewodową na terenie gminy zapewniają linie telefoniczne napowietrzne
i kablowe Telekomunikacji Polskiej S.A., Telefoni NETIA oraz sieci teleinformatycznej LUPRO.
W zakresie łączności bezprzewodowej gmina znajduje się w zasięgu telefonii komórkowej
drugiej generacji (GSM/GPRS/EDGE), a częściowo także w zasięgu trzeciej generacji
(UMTS/HSDPA).
7
1.8.
Zaopatrzenie w wodę:
Źródłem wody dla miasta i gminy są zasoby wód podziemnych (pochodzące z trzecioi czwartorzędowych poziomów wodonośnych).
Głównymi źródłami zaopatrzenia dobrze rozwiniętego systemu wodociągowego stanowią:
− ujęcie Wisła Czarne – zbiornik otwarty;
− ujęcie Zawiśle w Skoczowie – studnie;
− ujęcie Pogórze – studnia głębinowa.
Ujęcie „Wisła Czarne” jest ujęciem powierzchniowym wód z rzeki Wisły. Z ujęcia tego
poprzez zbiornik w Ustroniu do Skoczowa doprowadzona jest woda rurociągiem stalowym ∅
400 mm. Powyższy rurociąg dostarcza do 5200 m3/d wody i stanowi główne źródło zasilania w
wodę dla miasta.
Ujęcie „Zawiśle” w Skoczowie stanowi obecnie 1 studnia kopana wykonana w 1950 r.
Studnia posiada obudowę murowaną o średnicy 5,0 m oraz głębokości 6,6 m. Stanowi
jednocześnie studnię zbiorczą oraz zbiornik wody z 3 otworów drenarskich. Wydajność własna
ujęcia ok. 940 m3/d. Woda nie wymaga uzdatnienia i po chlorowaniu podawana jest do sieci.
Ujęcie „Pogórze” jest ujęciem komunalnym dla miasta Cieszyn, z którego zaopatrywana
jest sołectwo Pogórze. Położone w zbiegu rzek Wisły i Brennicy wykorzystuje wody infiltracyjne
tych rzek ujmowane poprzez liczne studnie wiercone. Pobierane jest 750 m3/h wody, która nie
wymaga uzdatniania i po chlorowaniu tłoczona jest do odbiorców. Z terenu ujęcia do miasta
Cieszyna wykonane są magistrale ∅ 500 i ∅ 350 mm. Studnia nr 13 tego ujęcia wodociągiem ∅
200 mm doprowadza wodę do ujęcia Zawiśle. Do wodociągu komunalnego w Skoczowie
dostarczane jest z tej studni ok. 800 m3/d wody.
Powiązanie z innymi systemami wodociągowymi odbywa się rurociągiem ∅ 400
doprowadzającym wodę z Ustronia, połączonym z magistralami Pogórze-Cieszyn, z których
zaopatrywane są Wilamowice i część Międzyświecia (położona po lewej stronie rzeki Bładnicy).
Pozwala to na awaryjne zasilanie miasta Skoczowa z ujęcia Pogórze.
Na sieci wodociągowej miasta Skoczowa zlokalizowane są zbiorniki wyrównawcze
„Kaplicówka” o pojemności 2 x 2000 m3. Współpracują one z siecią obsługującą niżej położone
tereny oraz zaopatrują położoną przy nich hydrofornię tłoczącą do sieci II strefy ciśnień.
Poprzez hydrofornię zaopatrywana jest górna część Skoczowa oraz wsie położone na północ
od Skoczowa. Granicę stref stanowi rzędna 330 m n.p.m.
W ocenie systemu zaopatrzenia miasta i gminy w wodę stwierdzić należy, że Gmina
Skoczów posiada dobrze rozwinięty system zbiorowego zaopatrzenia w wodę i powiązania
z innymi wodociągami pozwalając na awaryjne zasilanie miasta w wodę w przypadku awarii.
1.9.
Warunki sanitarne - kanalizacja.
Najbardziej rozbudowany układ sieci kanalizacyjnej posiada miasto Skoczów, które nie
obejmuje jednak wszystkich budynków. Kanalizacji nie posiada część terenów budownictwa
jednorodzinnego. Na terenie gminy tylko sołectwo Harbutowice posiada dla całego obszaru
kanalizację, a sołectwa Pogórze Międzyświeć i Bładnice częściowo. Pozostałe sołectwa gminy
nie posiadają zorganizowanych systemów zbiorowego odprowadzania ścieków.
Ścieki sanitarne odprowadzane są do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków,
o przepustowości 23 000 m3/dobę, położonej na prawym brzegu rzeki Wisły na granicy miasta
i wsi Kiczyce , przy ul Olszyna 10 w Skoczowie.
Przy oczyszczalni znajdują się stawy o powierzchni 9,6 ha, których zadaniem jest
przejmowanie ścieków w razie awarii urządzeń oczyszczalni. Stawy mogą pomieścić ok. 75 000
m3 ścieków, co odpowiada około 4 dobowej docelowej ilości ścieków dopływających do
8
oczyszczalni. Po usunięciu awarii oczyszczalni przepompownia ścieków może przetłoczyć je ze
stawów na początek procesu technologicznego oczyszczania. Rozbudowę oczyszczalni
ścieków zaprojektowano przy założeniu, że dopływać do niej będą ścieki z całego miasta
Skoczowa oraz wsi: Harbutowice, Bładnica, Pogórze, z terenów gminy Brenna oraz Ustroń.
Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Wisła prowadząca obecnie w swoim
górnym odcinku wody II klasy czystości. Natomiast poniżej miasta wody tej rzeki
zanieczyszczone są ponadnormatywnie. Docelowo rzeka ta powinna posiadać I klasę czystości,
ponieważ obszar ten znajduje się w zlewni zbiornika wody pitnej Goczałkowice. Z tego właśnie
powodu ścieki oczyszczone w tej oczyszczalni muszą spełniać „zaostrzone warunki” określone
stosownym.
Kanalizacja deszczowa
Na obszarze miasta i gminy Skoczów brak jest zorganizowanych systemów
kompleksowo rozwiązujących odprowadzanie i oczyszczanie ścieków deszczowych. Sieć
kanalizacji deszczowej, zrealizowana jest fragmentarycznie, obsługuje tereny zabudowy
miejskiej Skoczowa. Ścieki deszczowe bez oczyszczania doprowadzane są do Wisły lub jej
dopływów.
Opracowanie:
Wydział Spraw Obywatelskich i Obronnych na podstawie danych posiadanych w UM Skoczów.
9