Szkolny Program Profilaktyki

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
DLA SPOŁECZNEGO GIMNAZJUM
TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ
ZGIERZA
NA ROK SZKOLNY 2016-2017
Uchwalony przez Radę Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną
w dniu 14 września 2016 r.
1. Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki
Profilaktyka w ramach niniejszego programu rozumiana jest jako działanie, które ma na celu
zapobieganie pojawianiu się lub rozwojowi negatywnego zjawiska, tj. zmniejszanie ryzyka
pojawienia się pewnych zjawisk.
Podział działań profilaktycznych według klasyfikacji WHO dzieli je na:



profilaktykę pierwszorzędową – adresowaną do grupy niskiego ryzyka, wspierającą
prawidłowe procesy rozwoju fizycznego i psychicznego. W szkole należą do niej
działania skierowane do całej społeczności szkolnej, skupione na promocji zdrowego
trybu życia i kształtowaniu kompetencji osobistych wychowanków;

profilaktykę drugorzędową – adresowaną do grupy podwyższonego ryzyka, tj. do osób
przejawiających pierwsze objawy zachowań dysfunkcyjnych. Działania te obejmują
ograniczanie rozwijania się niepożądanego zjawiska i tworzenie warunków
umożliwiających wycofywanie się z zachowań ryzykownych;

profilaktykę trzeciorzędową – adresowaną do grupy wysokiego ryzyka, tj. do osób,
u których występują już rozwinięte symptomy zaburzeń. Na tym poziomie
za profilaktykę odpowiadają głównie specjaliści spoza środowiska szkolnego –
lekarze, psychologowie, terapeuci, pracownicy socjalni itp. W razie pojawienia się
tego typu problemów szkoła powinna nawiązać kontakt i współpracę z tymi
specjalistami.
Profilaktykę rozumie się zatem nie tylko jako bezpośrednie przeciwdziałanie negatywnym
zjawiskom, ale również jako budowanie w wychowankach odpowiednich zasobów
do radzenia sobie z oczekiwaniami środowiska, bez uciekania się do zachowań społecznie
i moralnie nieakceptowanych.
W działaniach profilaktycznych szkoły przewiduje się wykorzystywanie:





strategii informacyjnej – dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków
zachowań ryzykownych;
strategii edukacyjnej – pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych
i społecznych, które umożliwiają radzenie sobie ze stresem i oczekiwaniami
środowiska;

strategii działań alternatywnych – ułatwienie angażowania się w działalność
akceptowaną społecznie, a jednocześnie przynoszącą wychowankom satysfakcję;

strategii interwencyjnej – wspieranie w sytuacjach kryzysowych osób mających
trudności osobiste, wykazujących objawy zachowań ryzykownych.
2. Adresaci Szkolnego Programu Profilaktyki
Adresatami Programu są przede wszystkim uczniowie Społecznego Gimnazjum TPZ.
Działania z zakresu profilaktyki pierwszorzędowej adresowane są do wszystkich uczniów,
natomiast w celu zdiagnozowania potrzeb osób z grupy podwyższonego ryzyka, które należy
objąć działaniami profilaktyki drugorzędowej, należy zastosować narzędzia diagnostyczne
takie jak obserwację, rozmowę, analizę wytworów i dokumentacji.
W ramach Programu Profilaktycznego przewiduje się również działania edukacyjne
i wspierające skierowane do rodziców i nauczycieli.
3. Cele ogólne Szkolnego Programu Profilaktyki







informowanie uczniów, rodziców i nauczycieli o niebezpieczeństwach i skutkach
używania substancji psychoaktywnych, uzależnienia od mediów i innych uzależnień
behawioralnych;

wyposażenie uczniów, rodziców i nauczycieli w narzędzia umożliwiające bardziej
efektywne przeciwdziałanie pogłębianiu się i rozpowszechnianiu się tych zjawisk;

przeciwdziałanie pojawianiu się niepożądanych zachowań (przemocy, w tym
cyberprzemocy, wykluczaniu itp.) w obrębie szkoły;
kształtowanie w uczniach umiejętności poszukiwania wsparcia w otoczeniu –
proszenia o pomoc innych uczniów i nauczycieli, rodziców – oraz budowanie w nich
poszanowania dla wartości takich jak solidarność i empatia;


budowanie wśród uczniów pozytywnego wzorca zachowań, odwołującego się do
korzyści płynących z prowadzenia zdrowego, wolnego od nałogów trybu życia;

wzmacnianie zachowań pożądanych i budowanie w uczniach zasobów pozwalających
im radzić sobie z oczekiwaniami otoczenia i wyrażać siebie w sposób społecznie
akceptowany;

kreowanie środowiska szkolnego przyjaznego rozwojowi osobowości ucznia
w każdym obszarze, przyjaznego współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym.
4. Identyfikacja problemu w oparciu o wnioski i zalecenia zawarte w sprawozdaniu
z realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki oraz działań monitorujących
w roku szkolnym 2015/16
W szkole realizowano szereg działań profilaktycznych. W oparciu o obserwację uczniów,
analizę ich zachowań, rozmowy z rodzicami oraz przeprowadzone ankiety i wywiady
stwierdza się, że:
  istnieje świadomość zagrożeń płynących z zewnątrz wśród uczniów i ich rodziców;




mała liczba uczniów w klasie ułatwia szybkie rozpoznawanie problemu i podjęcie
działań interwencyjnych;

w obszarze uzależnień głównym problemem pozostaje nikotynizm, problem e –
papierosów oraz uzależnienia medialne i behawioralne;

nie stwierdza się przypadków narkomanii w szkole ale możliwe jest zagrożenie
sięganiem po środki odurzające i substancje psychotropowe;

obserwuje się mniej w stosunku do lat ubiegłych zachowań ryzykownych wśród
uczniów, a źródłem istniejących jest środowisko pozaszkolne oraz media;
 wiedza na temat zagrożeń różnorodnymi formami cyberprzemocy oraz
odpowiedzialności karnej musi być upowszechniania i aktualizowana wśród
rodziców
i uczniów;



należy wzmacniać w uczniach potrzebę własnej wartości, dostarczać okazji do
przeżywania sukcesów uczyć technik radzenia sobie ze stresem oraz porażkami;

uatrakcyjnienie oferty zajęć pozalekcyjnych może mieć istotne znaczenie w procesie
wychowawczym i profilaktycznym;

uczniowie respektują zasady i normy jeśli mają świadomość negatywnych
konsekwencji ich nieprzestrzegania;
 konsekwentne
przestrzeganie
procedur
związanych
ze
zwalnianiem
i usprawiedliwianiem nieobecności jest czynnikiem wpływającym na poprawę
frekwencji uczniów na zajęciach;





udział uczniów w projektach, warsztatach oraz wycieczkach szkolnych podnosi
jakość działań wychowawczych;
mocną stroną szkoły jest wychowanie uczniów przez kontakt z kulturą i sztuką;
wskazane byłoby wykorzystanie oferty ogólnopolskich programów i akcji
profilaktycznych w pracy wychowawczej.
5. Obszary, przewidziane zadania i działania
Obszar I: Zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych i pojawieniu się uzależnień
Zadania
Systematyczne i
wieloaspektowe
diagnozowanie sytuacji
uczniów, ze
szczególnym
uwzględnieniem
czynników ryzyka
związanych z
pojawieniem się
zachowań
niepożądanych i
uzależnień.
Uświadomienie
niebezpieczeństw
związanych z różnymi
używkami oraz
przekazywanie wiedzy
dotyczącej uzależnień od
Działania
- obserwacje uczniów,
zarówno podczas zajęć
lekcyjnych jak
i przerw,
- rozmowy z uczniami,
- rozmowy z rodzicami.
- zajęcia o charakterze
warsztatowym,
- pogadanki w klasach
i rozmowy indywidualne,
- realizacja zagadnień w
ramach lekcji biologii i wos,
4
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
wychowawcy
cały rok
klas, pedagog
szkolny ze
szkolny
szczególnym
naciskiem we
wrześniu i
październiku
wychowawcy
klas,
nauczyciele,
dyrektor szkoły,
pedagog
cały rok
szkolny
tych substancji
- spotkania ze specjalistami
w zakresie uzależnień,
- informowanie rodziców o
niebezpieczeństwach oraz
sposobach przeciwdziałania
podejmowaniu przez dzieci
zachowań ryzykownych
Przeciwdziałanie
- pogadanki i zajęcia
rozprzestrzenianiu się
warsztatowe podczas godzin
zjawiska uzależnień
wychowawczych,
medialnych (Internet,
- realizacja zagadnień w
gry komputerowe,
ramach lekcji biologii i wos,
telewizja, telefon).
- zachęcanie do udziału w
Uświadomienie skali
projektach uczniowskich,
problemu. Zachęcanie do zajęciach dodatkowych i
alternatywnych form
konkursach jako aktywnej
spędzania czasu
formy spędzania czasu
wolnego.
wolnego,
- nauka i promowanie
zachowań asertywnych,
- wzmacnianie poczucia
własnej wartości uczniów
poprzez udział w konkursach,
zawodach itp.
Promowanie praktyk
- pogadanki i zajęcia
związanych ze zdrowym warsztatowe podczas godzin
stylem życia jako
wychowawczych,
alternatywy dla
- zachęcanie do czynnego
zachowań ryzykownych udziału w zajęciach
– zachęcanie do
wychowania fizycznego oraz
podejmowania
innych form aktywności
aktywności fizycznej,
fizycznej,
zdrowego odżywiania się - organizowanie wyjazdów,
wycieczek szkolnych.
wychowawcy
klas,
nauczyciele,
dyrektor szkoły,
pedagog
cały rok
szkolny
wychowawcy
cały rok
klas, nauczyciel szkolny
wychowania
fizycznego, inni
nauczyciele,
dyrektor szkoły,
pedagog
Obszar II: Przeciwdziałanie objawom przemocy w szkole i poza nią
Zadania
Systematyczna diagnoza
zachowań agresywnych
uczniów w szkole i poza
nią w kontekście
ogólnego zachowania
uczniów.
Eliminacja i
zapobieganie zjawisku
przemocy i agresji wśród
Działania
- obserwacje uczniów,
- rozmowy z uczniami,
- rozmowy z rodzicami,
- wymiana informacji i
spostrzeżeń między
nauczycielami
- prowadzenie lekcji
wychowawczych
poruszających problematykę
5
Osoby
odpowiedzialne
wychowawcy
klas,
nauczyciele,
pedagog szkolny
wychowawcy
klas,
nauczyciele,
Termin
realizacji
cały rok
szkolny ze
szczególnym
naciskiem we
wrześniu i
październiku
cały rok
szkolny
uczniów.
Niwelowanie biernych
zachowań na przejawy
przemocy. Rozwijanie
empatii, wrażliwości na
krzywdę innych,
solidarności z
pokrzywdzonymi.
Nauka alternatywnych
form wyrażania
negatywnych emocji,
rozładowania napięcia
emocjonalnego,
właściwego
ukierunkowania
aktywności fizycznej.
zachowań agresywnych
i sposobów radzenia sobie
z nimi,
- organizowanie spotkań
na temat agresji i przemocy
ze specjalistami,
- nauka świadomego
przeciwstawiania się
przemocy i agresji,
- edukacja prawna,
- uwrażliwienie na zagrożenia
wypływające ze świata
wirtualnego (cyberprzemoc)
w trakcie pogadanek na
lekcjach wychowawczych.
- pogadanki i zajęcia
warsztatowe podczas godzin
wychowawczych, lekcji
religii, jęz. polskiego,
- trening umiejętności
interpersonalnych,
- włączenie uczniów w
działalność Szkolnego Koła
Amnesty International.
- pogadanki i zajęcia
warsztatowe podczas godzin
wychowawczych,
- indywidualne rozmowy z
uczniami i ukierunkowane
działania wychowawców
klas,
- działania nauczyciela
wychowania fizycznego
promujące sport,
- trening relaksacji i
rozładowania napięc.
pedagog szkolny
wychowawcy
cały rok
klas,
szkolny
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły,
pedagog szkolny
wychowawcy
cały rok
klas,
szkolny
nauczyciele,
pedagog szkolny
Obszar III: Przeciwdziałanie niskiej frekwencji
Zadania
Diagnozowanie
przyczyn nieobecności
uczniów, szczególnie
nieobecności
nieusprawiedliwionej
Działania
- cykliczne monitorowanie
frekwencji uczniów,
- zapoznanie uczniów z ich
prawami i obowiązkami
ujętymi w Statucie,
- rozmowy z uczniami,
- rozmowy z rodzicami,
6
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
wychowawcy
cały rok
klas, pedagog
szkolny
szkolny
Wzbogacanie oferty
szkoły i atrakcyjności
zajęć dydaktycznych
oraz poszukiwanie
różnorodnych form
aktywizacji uczniów.
Budowanie dobrej
atmosfery w szkole,
zachęcającej uczniów do
regularnego
uczęszczania.
Kształtowanie
poprawnej, stałej
komunikacji między
rodzicami, uczniami
a szkołą.
uświadamianie konsekwencji
zaniedbań dotyczących
obowiązku szkolnego.
- prowadzenie kół
zainteresowań,
- zachęcanie do udziału w
konkursach zewnętrznych i
organizowanie konkursów na
terenie szkoły,
- różnicowanie metod
prowadzenia zajęć.
Całokształt działań
dydaktycznych i
wychowawczych.
- stały kontakt z rodzicami,
- indywidualne rozmowy
i konsultacje,
- włączenie uczniów w
kontakt między rodzicami
a szkołą,
- wdrażanie do przestrzegania
określonych zasad
związanych z uczęszczaniem
na zajęcia lub ich
opuszczaniem.
wychowawcy,
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
wszyscy
nauczyciele
cały rok
szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
Obszar IV: Wzmacnianie dyscypliny szkolnej
Zadania
Zaznajamianie uczniów
z wewnętrznymi aktami
prawnymi szkoły
(Status, WSO,
zarządzenia Dyrektora
Szkoły, regulaminami
pracowni).
Egzekwowanie
przestrzegania przepisów
wewnątrzszkolnych
( w szczególności
dotyczących zmiany
obuwia, zakazu
używania telefonów
komórkowych i
opuszczania szkoły
Działania
- informowanie podczas
lekcji z wychowawcą.
- informowanie podczas
lekcji z wychowawcą,
- informowanie podczas
konsultacji i zebrań z
rodzicami,
- pełnienie przez nauczycieli
dyżurów międzylekcyjnych.
7
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
wychowawcy
wrzesień
klas
wychowawcy
klas, wszyscy
pracownicy,
nauczyciele
dyżurujący
cały rok
szkolny
w trakcie zajęć, zasad
zwalniania z lekcji
i usprawiedliwiania
nieobecności)
Przestrzeganie
przepisów
przeciwpożarowych
i postępowania w
sytuacji zagrożenia życia
lub zdrowia.
Wyrabianie postawy
szacunku wobec mienia
szkoły
- pogadanki i zajęcia
warsztatowe podczas godzin
wychowawczych,
- ćwiczenia postępowania
w sytuacji zagrożenia
pożarowego.
- szybkie i konsekwentne
reagowanie na zniszczenie,
- karanie osób
odpowiedzialnych,
- rozmowy z rodzicami,
- stosowanie finansowej
odpowiedzialności z
zniszczenia,
- pogadanki na godzinach
wychowawczych.
wychowawcy
cały rok
klas, wszyscy
szkolny
nauczyciele,
pedagog szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
Obszar V: Promocja zdrowego stylu życia
Zadania
Upowszechnianie wśród
uczniów wiedzy na
temat zasad zdrowego
odżywiania oraz
konsekwencji
nieprawidłowych
nawyków
żywieniowych.
Rozwój aktywności
fizycznej, redukcja
liczby uczniów
korzystających ze
zwolnień lekarskich
z zajęć wychowania
fizycznego.
Działania
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
- lekcje informacyjne podczas wychowawcy,
cały rok
godzin z wychowawcą,
nauczyciel
szkolny
na zajęciach biologii,
biologii,
- projekty uczniowskie,
samorząd
- spotkania ze specjalistami
szkolny
(w zależności od potrzeb).
- uwrażliwienie rodziców na
konieczność wychowywania
dzieci w oparciu o aktywność
fizyczną,
- urozmaicenie form
wychowania fizycznego,
- organizowanie wycieczek
szkolnych, rajdów, dnia
sportu,
- uczestnictwo w sportowych
imprezach miejskich.
8
wychowawcy,
nauczyciele,
samorząd
szkolny
cały rok
szkolny
Obszar VI: Wychowanie przez kontakt z kulturą i sztuką
Zadania
Rozwijanie
zainteresowań sztuką,
kształtowanie wśród
uczniów kreatywności,
wrażliwości i postaw
twórczych.
Dbanie o rozwój kultury
słowa i kultury bycia na
co dzień.
Rozwijanie
zainteresowań
czytelnictwem.
Zachęcanie uczniów do
czynnego kontaktu ze
sztuką jako
alternatywnej formy
spędzania czasu
wolnego.
Działania
- angażowanie w życie
kulturalne organizowane na
płaszczyźnie regionu,
- udział w konkursach
szkolnych i międzyszkolnych,
- organizacja zajęć
pozalekcyjnych zgodnie z
potrzebami i
zainteresowaniami uczniów,
- promocja osiągnięć
uczniów.
- pogadanki na godzinach
wychowawczych,
- rozmowy i dyskusje
podczas lekcji jęz. polskiego,
- wyrabianie wśród uczniów
prawidłowych norm i zasad
społecznych.
- promowanie walorów
książek,
- udział w akcjach i
kampaniach promujących
czytelnictwo,
- zajęcia z elementami
biblioterapii.
- wycieczki szkolne,
- wyjazdy do teatrów, kin,
filharmonii, opery,
- wizyty w muzeum, galerii i
innych instytucjach kultury.
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
nauczyciele,
cały rok
wychowawcy,
szkolny
Dyrektor Szkoły
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
wychowawcy
cały rok
klas,
szkolny
nauczyciele jęz.
polskiego,
pedagog szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
Obszar VII: Kształtowanie umiejętności interpersonalnych i pożądanych postaw
Zadania
Kształtowanie i
rozwijanie właściwej
komunikacji
interpersonalnej.
Działania
- zajęcia o charakterze
warsztatowym na godzinach
wychowawczych,
- stosowanie zasad
komunikacji w kontaktach z
uczniem w celu modelowania
jego zachowań,
9
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
wszyscy
cały rok
nauczyciele,
szkolny
pedagog szkolny
Kształtowanie i
rozwijanie umiejętności
radzenia sobie z
negatywnymi emocjami,
w sytuacjach trudnych
i stresujących.
Rozwijanie empatii i
szacunku wobec
drugiego człowieka
Wzmacnianie poczucia
przynależności do grupy
klasowej oraz
integrowanie środowiska
szkolnego
Kształtowanie postawy
obywatelskiej poprzez
angażowanie uczniów w
działalność szkoły.
Rozwijanie asertywności
rozumianej jako
umiejętności wyrażania
własnego zdania z
poszanowaniem
stanowiska rozmówcy
Kształtowanie postawy
szacunku dla
różnorodności
kulturowej, uczenie
tolerancji dla tej
różnorodności, przy
poszanowaniu własnej
- informowanie o zasadach
poprawnej komunikacji.
- zajęcia o charakterze
warsztatowym na godzinach
wychowawczych,
- indywidualne rozmowy z
uczniami,
- organizowanie pomocy
psychologicznopedagogicznej.
- zajęcia o charakterze
warsztatowym na godzinach
wychowawczych,
- stanowcze i konsekwentne
reagowanie na sytuacje
niepożądane,
- prezentowanie postaw
społecznie akceptowanych w
celu modelowania postaw
uczniowskich.
- zajęcia o charakterze
integrującym i modelującym
zespoły klasowe
przeprowadzone na
godzinach wychowawczych,
- wycieczki i uroczystości
szkolne,
- udział w projektach
uczniowskich.
- praca Samorządu
Uczniowskiego,
- organizowanie uroczystości
szkolnych i wycieczek,
- nagradzanie uczniów
szczególnie angażujących się
w życie szkoły.
- pogadanki i zajęcia o
charakterze warsztatowym
przeprowadzone na
godzinach wychowawczych,
- prezentowanie pożądanych
postaw w celu modelowania
zachowań uczniowskich.
- pogadanki i zajęcia o
charakterze warsztatowym
przeprowadzone na
godzinach wychowawczych,
- prezentowanie pożądanych
postaw w celu modelowania
zachowań uczniowskich.
10
wszyscy
cały rok
nauczyciele,
szkolny
pedagog szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
wychowawcy,
nauczyciele,
pedagog
szkolny.
cały rok
szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
wychowawcy,
cały rok
nauczyciele,
szkolny
pedagog szkolny
wychowawcy
klas, wszyscy
nauczyciele,
Dyrektor
Szkoły, pedagog
szkolny
cały rok
szkolny
tradycji oraz przekonań
osobistych.
6. Sposoby ewaluacji programu
Skuteczność programu profilaktycznego, obok bieżącego monitorowania oraz
samooceny osób zaangażowanych w jego realizację, oceniana będzie w trakcie posiedzeń
Rady Pedagogicznej.
Informacje niezbędne do ewaluacji będą uzyskiwane za pomocą takich narzędzi, jak:
 bezpośrednie rozmowy z uczniami i rodzicami, wywiady, dyskusje, kwestionariusze,
 obserwacje uczniów – prowadzenie dokumentacji przez wychowawców klas,
nauczycieli, pedagoga,
 ankiety przeprowadzane wśród uczniów,
 informacje zwrotne,
 analiza dokumentów istniejących w szkole (notatki, protokoły, plany pracy,
sprawozdania),
 rozmowy z nauczycielami.
Uzyskane wyniki, czyli fakty wynikające z ewaluacji posłużą do analizy
przeprowadzonych działań – ich skuteczności, interpretacji wyników, słabych i mocnych
stron, możliwości i zagrożeń na przyszłość, oraz potrzeby wprowadzenia ewentualnych
zmian. Na podstawie wyników i wniosków opracowane zostaną zalecenia – propozycje do
przyszłych działań, rodzaju i kierunku zmian.
11