Opracowanie prostego świadectwa energetycznego

Paweł Masłow
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza
Wydział Energetyki i Paliw
Temat: Omówienie prostego świadectwa
energetycznego
1.Wprowadzenie
Szybkie tempo zużycia nieodnawialnych paliw kopalnych wywiera niekorzystny wpływ
na środowisko naturalne, głównie ze względu na emisję do atmosfery dwutlenku węgla
i innych zanieczyszczeń.
Według danych statystycznych energia na świecie zużywana jest w następujący
sposób:

około 30% zużycia przypada na potrzeby energetyczne przemysłu;

również około 30% zużycia przypada na potrzeby energetyczne związane z
transportem;

oraz aż 40% zużywane jest na potrzeby komunalno-bytowe / cele ogrzewcze lub
chłodnicze, w zależności od warunków klimatycznych /.
W celu ochrony środowiska oraz ograniczenia zużycia energii w sektorze budowlanym
wprowadzona została dyrektywa 91/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy
z dnia 16 grudnia 2002 roku, w sprawie charakterystki energetycznej budynków.
Dyrektywa ta nakazuje sporządzanie charakterystyk energetycznych budynków oraz
wdrożenie systemów kontroli kotłów, instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych.
Zgodnie z nią Polska oraz inne kraje Unii Europejskiej zostały zobowiązane do
wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych.
Wypełnieniem zapisów dyrektywy EPBD (ang. Energy Performance of Buildings
Directive) w naszym kraju jest pakiet aktów prawnych:

znowelizowana Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane (Dz. U. z
1994 r. Nr 89, poz. 414 z poźn. zm.);

nowelizacja rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie budowlane (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z poźn. zm.);

nowelizacja rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dania 3 lipca 2003 roku w
sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z 2003 r.
Nr 120, poz. 1133 z poźn. zm.);

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 stycznia 2008 r. w sprawie
przeprowadznia szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegjących się o uprawnienia
do sporządzania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
oraz części budynku stanowiącej samodzielną część techniczno-użytkową
(Dz. U. z 2008 r. Nr 17, poz. 104 z poźn. zm.);

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie
metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu
mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość technicznoużytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki
energetycznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 201, poz. 1240).
Wprowadzone zmiany w aktach prawnych mają na celu:
wyegzekwowanie działań, które wpływają na racjonalne zużycie energii, podniesienie
świadomości społeczeństwa
europejskiego
na
temat
negatywnego wpływu
nadmiernego zużycia energii na środowisko naturalne, możliwości wykorzystania
alternatywnych źródeł energii.
W pełnym cyklu życia budynku w sektorze mieszkaniowym, potrzeby energetyczne
związane z jego użytkowaniem pochłaniają około 80% całkowitego zapotrzebowania na
energię.
W związku z tym postanowiono poszukać oszczędności właśnie w tym zakresie.
Nowo projektowanym obiektom stawiane są wymogi, dotyczące ochrony cieplnej oraz
innych zagadnień związanych z oszczędnością energii. Mają one zapewnić racjonalne
zużycie energii na ogrzewanie i pracę systemów technicznych budynku, przy
jednoczesnym zapewnieniu odpowiednich warunków mikroklimatu wewnętrznego.
Dlatego został wprowadzony nowy obowiązek -
opracowywanie świadectwa
charakterystyki energetycznej zarówno dla budynków wznoszonych
na terenach
miejskich jak i wiejskich.
2. Co to jest świadectwo charakterystyki energetycznej ?
Świadectwo energetyczne (dokładniej - świadectwo charakterystyki energetycznej)
budynku jest dokumentem określającym wielkość zapotrzebowania na energię
niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku lub lokalu,
czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowanie ciepłej wody, wentylacji i
klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia.
Świadectwo charakterystyki energetycznej jest ważne 10 lat.
Jednak w przypadku przeprowadzenia robót budowlanych ( remontów, modyfikacji),
w wyniku których nastąpiła zmiana charakterystyki energetycznej zachodzi konieczność
sporządzenia nowego świadectwa dla budynku.
Dla budynków przemysłowych i magazynowych przy sporządzaniu charakterystyki
energetycznej nie uwzględnia się ilości energii dostarczanej do tych budynków dla celów
technologiczno-produkcyjnych.
W świadectwie ocenia się wielkość zapotrzebowania na energię, wynikającego z
przeznaczenia i standardu budynku oraz jego systemów instalacyjnych, czyli na
podstawie jego stałych, obiektywnych cech, a nie na podstawie pomiaru zużycia energii,
ponieważ trudno poddać obiektywnej ocenie sposób użytkowania budynku przez jego
użytkowników.
Świadectwo jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na
określeniu wielu różnych parametrów energetycznych (zintegrowana charakterystyka
energetyczna).
Znowelizowana ustawa Prawo budowlane, precyzyjnie określa sytuacje, w których
powinno być sporządzone świadectwo energetyczne, a mianowicie: obowiązek ten
dotyczy nowych budynków, lokali mieszkalnych i samodzielnych części technicznoużytkowych oddawanych do użytkowania oraz istniejących, podlegających sprzedaży lub
wynajmowi.
Brak konieczności sporządzania świadectwa energetycznego obejmuje:

budynki zabytkowe prawnie chronione na mocy przepisów o ochronie zabytków i
opiece nad zabytkami,

miejsca związane z działalnością religijną i kultu religijnego,

obiekty tymczasowe, przeznaczone do użytkowania przez czas nie dłuższy niż 2
lata,

obiekty niemieszkalne służące gospodarce rolnej,

budynki przemysłowe i gospodarcze, których zapotrzebowanie na energię nie
przekracza 50 kWh/(m2rok),

mieszkalne – sezonowe, wykorzystywane nie dłużej niż 4 miesiące w roku,

obiekty wolno stojące o powierzchni użytkowej mniejszej niż 50m2.
3. Kto może sporządzać swiadectwa charakterystki energetycznej ?
W Polsce osoba uprawniona do wykonywania charakterystki energetycznej budynku
musi zgodnie z Ustawą Prawo Budowlane ( Dz. U. Nr 89 z 1994r. z późn. zm.) spełniać
odpowienie kryteria:

posiadać uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności
architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej bądź instalacyjnej, posiadać pełną
zdolność do czynności prawnych, ukończyć co najmniej studia magisterskie lub
inżynierskie (na kierunkach architektura, budownictwo, inżynieria środowiska,
energetyka lub pokrewnych) oraz nie być karanym za przestępstwa przeciwko
mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, pieniężnemu i
papierami wartościowymi lub za przestępstwa skarbowe.

osoby nie posiadające uprawnień budowlanych mogą sporządzać świadectwa
charakterystki energertyczej, o ile odbyły odpowiednie szkolenia i złożyły z
wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem właściwym do spraw
budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.

osoby nie posiadające uprawnień budowlanych mogą sporządzać świadectwa
charakterystki energertyczej po ukończeniu co najmniej rocznych studiów
podyplomowych na kierunku: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska,
energetyka lub pokrewnym w zakresie oceny enrgetycznej budynków oraz
audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji.
4. Kiedy potrzebne jest świadectwo energetyczne ?
Wymóg:
Przedłożenie świadectwa energetycznego w inspektoracie nadzoru budowlanego ciąży
na inwestorze po zakończeniu budowy lub przebudowy obiektu. Jest ono załącznikiem
do zgłoszenia zakończenia budowy lub do wniosku o udzielenie pozwolenia na
użytkowanie budynku;
Dowolność:
Świadectwo energetycze przekazuje się sprzedając budynek/lokal nabywcy wraz z
podpisaniem umowy kupna-sprzedaży oraz wynajmując najemcy wraz z podpisaniem
umowy najmu.
Jednakże przepisy prawa budowlanego nie uzależniają podpisania umowy najmu lub
sprzedaży lokalu/budynku mieszkalnego od przedstawienia świadectwa charakterystyki
energetycznej. W przypadku kupna lokalu mieszkalnego nabywca ma prawo żądać
przekazania świadectwa, natomiast obowiązek pozyskania świadectwa spoczywa na
zbywcy. Przepisy prawa nie nakładają jednak sankcji na zbywcę jeżeli takiego
świadectwa nie przedstawi. Zgodnie z wytycznymi Rady Notarialnej nie traktuje się
świadectwa charakterystyki energetycznej jako dokumentu niezbędnego do zawarcia
umowy kupna-sprzedaży.
5. Jakie dokumenty są potrzebne do sporządzenia świadectwa
charakterystki energetycznej?
Do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej niezbędne są następujące
dokumenty:

projekt architektoniczno–budowlany (ze zmianami z inwentaryzacji
powykonawczej),

projekt instalacji c.o. i c.w.u.,

projekt instalacji wentylacyjnej (tylko przy wentylacji mechanicznej),

projekt instalacyjny klimatyzacji (jeśli występuje),

projekt oświetlenia wbudowanego (tylko dla budynków użyteczności
publicznej),

dokumentacja innych systemów i urządzeń zainstalowanych w budynku (np.
kolektorów słonecznych, dodatkowych systemów ogrzewania, gruntowy
wymiennik ciepła i in.).
W/w dokumentacja powinna być dostarczona sporządzającemu świadectwo
energetyczne przed przystąpieniem do wizji lokalnej.
Jeśli budynek nie posiada wyżej wymienionej dokumentacji lub w budynku istnieją duże
rozbieżności pomiędzy dokumentacją istniejącą a stanem rzeczywistym, świadectwo
charakterystyki energetycznej może być sporządzone tylko i wyłącznie na podstawie
inwentaryzacji techniczno-budowlanej obiektu.
6.W jaki sposób sporządza się świadectwa charakterystyki energetycznej
budynku?
1. Należy zapoznać się z dokumentacją techniczną budynku.
2. Przeprowadzić wizję lokalną. W zakres wizji lokalnej wchodzi: weryfikacja
kompletności i ewentualne uzupełnienie dokumentacji technicznej, oględziny budynku,
uzyskanie dodatkowej informacji o instalacjach c.o., c.w.u., technologii ścian
wewnętrznych, zewnętrznych, stropów, podłóg budynku, rodzaju stolarki, wentylacji,
klimatyzacji, oświetlenia, dokonanych zmianach (np. dotyczących materiałów
izolacyjnych, wymiarów okien itp.
3. Zweryfikować zgromadzony materiał.
4. Przeprowadzić wycenę zlecenia na podstawie projektu budowlanego i wizji lokalnej.
5. Dokonać opracowania danych i wykonać obliczenia z wykorzystaniem
specjalistycznych programów komputerowych, a następnie wykonać i wydrukować
świadectwo charakterystyki energetycznej.
Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się w języku polskim w formie
pisemnej i elektronicznej. Świadectwo w formie pisemnej powinno być oprawione w
okładkę formatu A4 w sposób uniemożliwiający zdekompletowanie. Świadectwo w
formie elektronicznej powinno być tożsame z wersją pisemną i zapisane w wersji tylko
do odczytu, uniemożliwiającej edycję.
Świadectwa charakterystki energetycznej budynku sporządza się zgodnie z jednym z 4
wzorów:

świadectwo charakterystyki energetycznej dla budynku mieszkalnego,

świadectwo charakterystyki energetycznej dla budynku,

świadectwo charakterystyki energetycznej dla lokalu mieszkalnego,

świadectwo charakterystyki energetycznej dla części budynku stanowiącej
samodzielną część techniczno-użytkową.
7. Jak wygląda świadectwo charakterystki energetyczej ?
Rys nr. 1
Źródło: www.e-co2.pl
Rys nr. 2
Źródło: www.e-co2.pl
Rys nr. 3
Źródło: www.e-co2.pl
Rys nr. 4
Źródło: www.e-co2.pl
8. Co znajduje się na pierwszej stronie świadectwa charakterystki
energetycznej ?
Na pierwszej stronie certyfikatu energetycznego poczynając od góry zamieszcza się
nagłówek z podaniem kategorii świadectwa charakterystki energetycznej (budynek
mieszkalny, budynek, lokal mieszkalny, samodzielna część techniczno-użytkowa), datę
ważności świadectwa, informacje ogólne dotyczące certyfikowanej nieruchomości, jak:

rodzaj budynku,

adres budynku,

informację określającą czy jest to cały budynek czy jego część,

rok zakończenia budowy/rok oddania do użytkowania,

rok budowy instalacji grzewczej,

informację określającą liczbę lokali mieszkalnych w budynku,

powierzchnia użytkowa,

cel wykonania świadectwa charakterystyki energetycznej,
oraz fotografię budynku, zwykle jest to zdjęcie od ulicy, tam gdzie znajduje się wejście
główne i jest/powinna być umieszczona tabliczka informacyjna z ulicą i numerem domu.
Na pierwszej stronie certyfikatu energetycznego znajduje się najważniejszy element podsumowanie audytu energetycznego oraz obliczeń sporządzonych przez audytora.
Są to wartości obliczeniowego zapotrzebowania energii pierwotnej oraz stwierdzenie
dotrzymania wymagań wg WT 2008 jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. Wartości te przedstawia się w formie graficznej (suwak energetyczny) i
liczbowej. Podaje się również wartość liczbową, która określa zapotrzebowanie budynku
na energie końcową.
Zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną (EP) to wielkość wyrażająca
energię, która musi być wydobyta u źródła, żeby pokryć zapotrzebowanie na ogrzewanie
domu, przygotowywanie ciepłej wody użytkowej, ewentualną wentylację mechaniczną,
chłodzenie (w domach z klimatyzacją) oraz na pracę napędów. Wartość ta pokazuje, ile
faktycznie zużyjemy energii pierwotnej nieodnawialnej, aby zaspokoić w/w potrzeby.
Wartość energii pierwotnej uzyskujemy mnożąc energię końcową przez współczynniki
nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej potrzebnej do wytworzenia i dostarczenia
nośnika energii lub samej energii do budynku.
Zapotrzebowanie na enegię końcową (EK), czyli tę, którą się kupuje, zostało
przedstawione drobniejszym drukiem niż wartość energii pierwotnej. Określa ono ilość
energii potrzebnej każdego roku do ogrzewania (w tym wentylacji), przygotowywania
ciepłej wody użytkowej w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni, a w domach z klimatyzacją
dodatkowo do chłodzenia. Energia końcowa uwzględnia też konieczną nadwyżkę energii
ze względu na to, że system grzewczy przetwarza energię zawartą w paliwie na ciepło ze
sprawnością poniżej 100%. Zapotrzebowanie na energię użytkową jest równoznaczne z
podawaną dotychczas energią netto nieuwzględniającą sprawności systemów
grzewczych. Energię końcową wylicza się właśnie z energii użytkowej (netto), dzieląc ją
przez tę sprawność.
Następnie umieszczone są dane osoby sporządzającej świadectwo charakterystki
energetycznej: imię i nazwisko, numer uprawnień budowlanych albo numer wpisu do
rejestru, data wystawienia świadectwa oraz pieczątka i własnoręczny podpis.
9. Co znajduje się na drugiej i trzeciej stronie świadectwa charakterystki
energetycznej ?
Na drugiej stronie certyfikatu energetycznego znajdują się bardziej szczegółowe
informacje dotyczące budynku oraz parametrów obliczeniowych przyjętych przez
audytora energetycznego: charakterystyka techniczno- użytkowa budynku / m.in.
podział powierzchni uzytkowej, kubatura budynku, rodzaj konstrukcji budynku, osłona
budynku, instalacja ogrzewania /. Ta strona certyfikatu energetycznego zawiera również
zestawienie wartości obliczeniowych dotyczących oddzielnie energii zużywanej na
ogrzewanie i wentylację, ciepłą wodę użytkową, urządzenia pomocnicze takie jak na
przykład pompy obiegowe. Wyszczególnione jest z jakiego nośnika energii (energia
elektryczna, biomasa, węgiel itp.) pochodzi określona część zużywanej energii. Podział
zapotrzebowania energii / Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię użytkową,
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię końcową, Roczne jednostkowe
zapotrzebowanie na energię pierwotną / przedstawione jest w trzech tabelach.
Podsumowaniem wyliczeń jest przedstawienie sumarycznego rocznego jednostkowego
zapotrzebowania na nieodnawialną energię.
Audytor podsumowując swoją ocenę obiektu przedstawia uwagi w zakresie możliwości
zmniejszenia zapotrzebowania na energię końcową. Wskazuje co można poprawić, aby
mniej energii zużywać i w konsekwencji, aby koszty utrzymania budynku były mniejsze.
W chwili obecnej zastosowanie się do tych wskazówek nie jest obowiązkowe i zależy
wyłącznie od właściciela.
10. Co znajduje się na ostatniej stronie świadectwa charakterystki
energetycznej ?
Każdy certyfikat energetyczny zawiera na czwartej stronie definicje obliczanych
wielkości fizycznych, informacje dodatkowe, podstawy prawne.
11. Podsumowanie
Świadectwo charakterystki energetycznej to dokument, który pomaga zrozumieć ile
energii potrzeba do utrzymania określonego standardu życia w domu, wskazuje
możliwości modernizacji audytowanego obiektu, a tym samym zwiększenia możliwości
ochrony środowiska i równocześnie zmniejszenia wydatków z budżetu domowego.
Wprowadzenie w polskim prawie wymogu posiadania świadectwa charakterystki
energetycznej zwiększa zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie.
Bibliografia:
1. http://isap.sejm.gov.pl/
2. Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w
sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.U. L 1 z 4.1.2003, str. 65-71)
3. Kurtz Karolina, Gawin Dariusz. Certyfikacja energetyczna budynków mieszklanych z
przykładami. Wyd. 1. Wrocław, 2009, ISBN 978-83-60732-28-1
4.http://www.architektura.info/index.php/wiadomosci/prawo_w_architekturze/czy_kaz
dy_dom_musi_posiadac_swiadectwo_charakterystyki_energetycznej
5. http://www.muratorplus.pl/biznes/prawo/recast-dyrektywy-epbd-jako-srodekograniczajacy-zuzycie-energii-przez-budynki_67993.html
6. http://muratordom.pl/budowa/przed-budowa/jak-odczytac-swiadectwoenergetyczne-budynku,13_3956.html?&page=0
7. http://www.fpe.org.pl/poszanowanie-energii/Świadectwa-energetyczne/metodykasporzadzania-swiadectw.aspx
8. http://www.e-co2.pl/1/wzor-swiadectwa-energetycznego