Polskie regulacje prawne dotyczące klauzul abuzywnych na tle

OCENA FUNKCJONOWANIA REGULACJI
DOTYCZĄCYCH KLAUZUL ABUZYWNYCH
I REKOMENDACJE ICH ZMIAN
Mecenas Mirosława Szakun
Doradca Prawny
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych
w Polsce
IX Kongres Consumer Finance
Warszawa, 12.12.2013
POLSKIE REGULACJE PRAWNE
DOTYCZĄCE KLAUZUL ABUZYWNYCH NA TLE ODPOWIEDNICH
REGULACJI PRAWNYCH UE I ICH OSTATNICH ZMIAN

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, art. 3851 do 3853,

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, art. 47936 do
47945,

Dyrektywa Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach
konsumenckich,

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października
2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca Dyrektywę Rady 93/13/EWG
i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca
Dyrektywę Rady 85/557/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady (art. 8a dodany Dyrektywą 2011/83/UE do Dyrektywy Rady 93/13/EWG).
Warszawa, 12.12.2013
OCENA FUNKCJONOWANIA POLSKICH REGULACJI PRAWNYCH
DOTYCZĄCYCH KLAUZUL ABUZYWNYCH
OD DATY ICH WEJŚCIA W ŻYCIE TJ. OD DNIA 1 LIPCA 2000 R.

niejednolitość orzecznictwa SOKiK, Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego
powodująca stan niepewności co do stosowania prawa i brak możliwości
ograniczenia ryzyk prawnych po stronie przedsiębiorców,

występowanie zjawisk wskazujących na nadużywanie modelu postępowania w
sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone w celach
innych niż założył to ustawodawca,

wady modelu funkcjonowania rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za
niedozwolone prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów (wg wzoru określonego przez Radę Ministrów) – ilość wpisanych
klauzul na dzień 4 grudnia 2013 r. – 5466.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY ZMIAN REGULACJI – ZMIANY W KODEKSIE
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (1)
Kodeks postępowania cywilnego

art. 47 kpc lub 47936 kpc
Propozycja zmiany:
Sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sąd rozpoznaje
w składzie trzech sędziów zawodowych.

art. 47938 kpc
Propozycja zmiany:
W przypadku, gdy powód żąda uznania za niedozwolone więcej niż jednej klauzuli
objętej jednym wzorcem umowy jest zobowiązany do objęcia jednym pozwem żądania
uznania za niedozwolone wszystkich tych klauzul.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY ZMIAN REGULACJI – ZMIANY W KODEKSIE
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (2)
Kodeks postępowania cywilnego

art. 47942 kpc
Propozycja zmiany:
Wszystkie wyroki wydawane w I instancji w sprawach o uznanie postanowień wzorca
umowy za niedozwolone sąd uzasadnia z urzędu.
 art. 47944 kpc
Propozycja zmiany:
W rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone dostępne są
uzasadnienia wszystkich wyroków, na podstawie których dokonane zostały wpisy klauzul
do rejestru.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY ZMIAN REGULACJI – ZMIANY W KODEKSIE
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (3)
Kodeks postępowania cywilnego

art. 47943 kpc
Propozycja zmiany - dwa postulaty alternatywne:
1. uchylenie w całości art. 47943 kpc
2. zredagowanie przepisu w sposób jednoznacznie rozstrzygający, iż rozszerzona
prawomocność materialna oznacza, że na nieskuteczność postanowienia wzorca umowy
uznanego za niedozwolony ma prawo powołać się, ale tylko wobec pozwanego
przedsiębiorcy wobec którego zapadł wyrok, każda inna osoba, a nie tylko ta, która była
powodem w sprawie zakończonej wyrokiem uwzględniającym powództwo o uznanie
klauzuli wzorca umowy za niedozwoloną i zakazującym jej stosowania. (teza z
uzasadnienia wyroku SN z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt II CSK 708/2012);. 47943
w nowym brzmieniu powinien także wyraźnie stanowić, iż:
- skutek w postaci prawomocności rozszerzonej następuje po upływie 6 miesięcy od dnia
dokonania jej wpisu do rejestru i ma zastosowanie wyłącznie do umów zawartych po tej
dacie.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY ZMIAN REGULACJI – ZMIANY W KODEKSIE
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (4)
Kodeks postępowania cywilnego

art. 47945 kpc
Propozycja zmiany:
Postanowienie wzorca umowy uznane za niedozwolone jest usuwane z rejestru na
podstawie wyroku Sądu Najwyższego uchylającego wyrok, który stanowił podstawę
wpisu tego postanowienia do rejestru. Postanowienie wzorca umowy uznane za
niedozwolone jest usuwane z rejestru po upływie 20 lat od dokonania jego wpisu.
Kodeks cywilny

art. 3841 w zw. z art. 384 Kodeksu cywilnego
Propozycja zmiany:
Przedsiębiorca jest uprawniony do usunięcia klauzuli uznanej za niedozwoloną –
z treści umowy zawartej z konsumentem przed datą dokonania wpisu tej klauzuli do
rejestru – poprzez dokonanie zmiany wzorca, tj. przy zastosowaniu trybu
przewidzianego w art. 3841 kc.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY KIEROWANE
DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (1)

Rozważenie przez UOKiK możliwości wydawania przez Prezesa UOKiK, na wniosek
przedsiębiorcy, interpretacji indywidualnych w sprawach z zakresu ochrony
konkurencji i konsumentów, w szczególności w sprawach praktyk naruszających
zbiorowe
interesy
konsumentów
i
podjęcie
wspólnie
ze
środowiskiem
przedsiębiorców inicjatywy legislacyjnej w celu wprowadzenia odpowiednich
przepisów do Ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
i do art. 47928 Kodeksu postępowania cywilnego (rozszerzenie kompetencji SOKiK
o rozstrzyganie odwołań od interpretacji wydawanych przez Prezesa UOKiK).
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY KIEROWANE
DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (2)

Rozważenie przez UOKiK możliwości zniesienia kary finansowej w przypadku, gdy
przed wszczęciem przez Prezesa UOKiK postępowania o naruszenie zbiorowych
interesów
konsumentów
przedsiębiorca
zaniechał
stosowania
praktyki
naruszającej te interesy i podjęcie wspólnie ze środowiskiem przedsiębiorców
inicjatywy legislacyjnej w celu zmiany odpowiednich przepisów Ustawy z 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
Warszawa, 12.12.2013
POSTULATY KIEROWANE
DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (3)

Postulat
ustalenia
jednolitej
praktyki
Urzędu
Ochrony
Konkurencji
i Konsumentów w celu uniknięcia przypadków, w których dla takiego samego
stanu faktycznego wydawane są odmienne decyzje, co umożliwi przedsiębiorcom
ocenę i ograniczenia ryzyka zagrożenia sankcjami za stosowanie klauzul
abuzywnych, jako za działanie stanowiące naruszenie zbiorowych interesów
konsumentów.

Postulat pełnego dostępu do decyzji Prezesa UOKiK wydawanych na podstawie
art. 28 Ustawy z 16 lutego 2007 r. ochronie konkurencji i konsumentów.
Warszawa, 12.12.2013
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU
ZA UWAGĘ
zapraszamy do przesyłania komentarzy do
zaprezentowanych postulatów na adres:
[email protected]
Warszawa, 12.12.2013