„Bez znajomości przeszłości nie można ani sensownie żyć dzisiaj

„Bez znajomości przeszłości nie można ani sensownie żyć dzisiaj, ani budować przyszłości”
T. Strzembosz
Druhno, Druhu
Pamiętasz…
12 lutego 1989 roku w podziemiach kościoła św. Andrzeja Apostoła na Chłodnej w Warszawie spotkało się
51 przedstawicieli „niepokornych i niezależnych” środowisk harcerskich. Po burzliwej dyskusji grono inicjatorów
powstania nowej organizacji podjęło wstępne decyzje dotyczące charakteru i nazwy tworzonej organizacji oraz
powołało komisję organizacyjną. Opracowano deklarację założycielską nowej organizacji oraz wyznaczono
termin spotkania przedstawicieli tych środowisk z całej Polski w celu formalnego jej zawiązania.
To kolejne spotkanie miało miejsce 25 lutego w kościele św. Zygmunta w Warszawie. Tam w obecności ponad
dwustu delegatów środowisk ze wszystkich stron Polski przyjęto uchwałę o powołaniu do życia Związku
Harcerstwa Rzeczypospolitej, pod którą jeszcze na spotkaniu podpisało się 116 instruktorek i instruktorów
harcerskich.
We wrześniu1989 w liście do instruktorów ówczesny Naczelnik ZHR Krzysztof Stanowski pisał:
„…W pracy nikt nas nie wyręczy. Przed historią, naszymi dzisiejszymi zuchami czy harcerzami, czy
własnymi dziećmi nie zasłonimy się złą wolą partyjnych urzędników, brakiem możliwości czy okazji do działania,
od naszych decyzji, umiejętności dogadania się, wytrwałości, sprawności w działaniu – nie zaś gadaniu - zależy
czy w historii harcerstwa polskiego powstanie ZHR-u okaże się faktem przełomowym, czy jedną z licznych dat
odnotowanych w kalendarzykach harcerskich. … Najważniejsze dla nas zadania na najbliższy czas to: po
pierwsze PROGRAM, po drugie ORGANIZACJA. Podjąć te zadania musimy już dziś, bo jak zawsze w Polsce nie
wiemy ile czasu na działania daje nam tym razem historia.”
Druhno, Druhu,
Ponieważ byłaś/ byłeś wówczas w sercu tamtych wydarzeń, chciałabym serdecznie Ciebie zaprosić na spotkanie
upamiętniające chwile powstania przed 25 laty Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, aby przypomnieć sobie
tamte dni i porozmawiać o kolejnych ważnych dla ZHR wydarzeniach i osobach, które miały istotny wpływ na
dzisiejszy kształt naszej organizacji.
W lutym 1989 roku żaden z instruktorów nie mógł wiedzieć jak potoczą się losy Polski i harcerstwa. Dziś już
wiemy jak się potoczyły. Warto wyciągnąć wnioski z tej lekcji historii po to, aby wspólnie szukać odpowiedzi na
pytanie, przed którym stoją obecni instruktorzy. Co dalej z Harcerstwem ?
Jubileusz 25 lecia ZHR, organizacji, której powstanie przesądziło o pluralizmie organizacyjnym w ruchu
harcerskim i która powstała po to, by ten ruch odnowić i ożywić powinien być okazją do pogłębionej refleksji
nad jego przyszłością.
Pierwszym krokiem ku temu będzie spotkanie Członków Założycieli ZHR i instruktorów ZHR w Dniu
Myśli Braterskiej, w sobotę 22 lutego 2014 roku, które odbędzie się w historycznym miejscu, czyli przy kościele
św. Zygmunta w Warszawie. W tym gronie spróbujemy odpowiedzieć sobie na kilka pytań.
 Czy powstanie ZHR i jego dalsza działalność oraz formuła pluralizmu w ruchu dobrze przysłużyła się
odnowie harcerstwa i Rzeczypospolitej?
 Jakie były osiągnięcia i porażki ZHR na przestrzeni minionych 25-lat?
 Jakie wyzwania stoją dziś przed ruchem harcerskim?
 Czy dzisiejszy ZHR może liczyć na wsparcie swoich twórców?
Prosimy o potwierdzenie obecności do 12 lutego na adres: [email protected] lub telefonicznie 22 629-12-39.
W razie pytań prosimy o kontakt z dh. Wiesławem Turzańskim tel. 604 415 155.
Kolejne spotkanie, na którym będziemy chcieli wspólnie dokonać oceny pierwszych lat ZHR (i losów różnych
koncepcji odnowy harcerstwa) planowane jest jako impreza towarzysząca XIV Zjazdowi ZHR 5 kwietnia 2014 r.
w Gdańsku. Ponadto w dn. 18-19 października 2014 r. w Łańcucie planowana jest na ten temat konferencja
historyczna.
Planowany program spotkania 22 lutego 2014 r.
11.00 – 12.30 Msza św. w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie przy ul. Długiej 13/15 (zakończenie
Roku błogosławionego ks. phm. Wincentego Frelichowskiego – Patrona Harcerstwa Polskiego)
13.00 – 15.00 Czas na spotkania towarzyskie, obiad (grochówka) na zaproszenie Biskupa Polowego, a dla
chętnych propozycja spotkania się i wspólnej modlitwy przy grobie śp. hm. Tomasza
Strzembosza na Starych Powązkach oraz przy grobie śp. hm. Feliksa Brodzika w Sulejówku.
15.00 – 17.00 Kościół św. Zygmunta - wprowadzający w atmosferę tamtych dni pokaz archiwalnego filmu
nakręconego podczas historycznego spotkania 25 lutego 1989 r.
17.00 – 18.00. Skromny poczęstunek i czas na rozmowy.
18.00 – ok. 20.30 Kominek harcerski poprowadzi hm. Wiesław Turzański, Sekretarz Generalny ZHR, uczestnik
spotkań 12 i 25 lutego 1989r.
W programie:

ks. Kazimierz Kalinowski (b. Duszpasterz Harcerek i Harcerzy Mazowsza i gospodarz historycznego
spotkania) poprowadzi modlitwę w intencji pomyślnej przyszłości Harcerstwa.

Marek Frąckowiak (współtwórca Porozumienia Niezależnych Środowisk i Organizacji Harcerskich)
przypomni atmosferę i przebieg prowadzonych w ramach Okrągłego Stołu na temat harcerstwa
i innych ruchów młodzieżowych rozmów, które stały się katalizatorem decyzji o powołaniu ZHR.

Monika Figiel (sekretarz spotkania założycielskiego ZHR w dniu 25 lutego 1989, obecnie prezes zarządu
„postKIHAMowej” Fundacji Drugiego Stulecia Harcerstwa) i Marek Stępa (z Trójmiasta - obecnie
Wiceprezydent Gdyni i Przewodniczący Komisji Harcmistrzowskiej Organizacji Harcerzy ZHR)
przedstawią swoje wspomnienia oraz wizję ZHR i ruchu harcerskiego, jaka przyświecała instruktorom
którzy podpisali deklarację założycielską.

Krzysztof Stanowski (obecnie Prezes Fundacji Solidarności Międzynarodowej) przedstawi pierwsze lata
budowy ZHR i swoją współpracę z hm Tomaszem Strzemboszem.

Wojciech Hausner przypomni ideę powołania w 1989 roku ZHP (r. zał. 1918) i dochodzenie do
zjednoczenia ZHR i ZHP (r. zał. 1918).

Piotr Koj przedstawi swoją współpracę z hm. Feliksem Borodzikiem i najważniejsze działania ZHR do
roku 2004.

Kazimierz Wiatr (obecnie Senator RP) przedstawi swoje refleksje nt. ZHR i jego osiągnięć w latach
2004-2006.

Michał Butkiewicz przedstawi swoją ocenę funkcjonowania ZHR w latach 2008-2012.

Ewa Borkowska-Pastwa – przewodnicząca ZHR przybliży zebranym obecny kształt i wyzwania stojące
przed ZHR.

Następnie odbędzie się moderowana dyskusja z udziałem członków założycieli ZHR oraz zaproszonych
gości – instruktorek i instruktorów, w której będziemy prosili tyleż samo o wspomnienia, co o wnioski
i refleksje na wyżej postawione pytania.
Jeśli macie pamiątki z tamtych czasów, zdjęcia, plakietki, materiały - przywieźcie je, postaramy się je skopiować
i zarchiwizować na miejscu oraz wykorzystać podczas kolejnych spotkań i w wydawnictwach ZHR.
Jeśli możecie przekażcie ten list osobom z Waszego środowiska, które tworzyły ZHR i których wg Was nie
powinno zabraknąć na tym spotkaniu. Załączam (niekompletną) listę uczestników spotkań z 1989 roku.
Nie udało się nam zebrać adresów wszystkich osób, jeżeli macie taką możliwość, proszę prześlijcie nam
brakujące adresy i/lub przekażcie to zaproszenie.
Czuwaj!
Przewodnicząca ZHR
hm. Ewa Borkowska-Pastwa HR