Recenzje wydawnictw PARP Siła EFS Lektura książki

Recenzje wydawnictw PARP
Siła EFS
Lektura książki „Doskonalenie kadr polskich przedsiębiorstw”,
opublikowanej przez PARP, dostarcza wiedzy przydatnej nie tylko
dla osób zajmujących się polityką rozwoju regionalnego, ale także
dla zarządzających firmami.
Gdyby nie dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego,
nigdy nie wysłałbym swoich pracowników na szkolenie ani studia
podyplomowe - stwierdziło 81% szefów firm przebadanych przez
PARP, które korzystały z działania 2.3 Sektorowego Programu
Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006.
Europejski Fundusz Społeczny zmienia naszą rzeczywistość.
Dostarczył narzędzi nie tylko do przeciwdziałania takim problemom jak
wykluczenie społeczne, ale także pozwolił na otwarcie zupełnie nowego etapu rozwoju
polskiego rynku usług edukacyjnych - szkoleń skierowanych do przedsiębiorców i
pracowników firm. Możliwości EFS zaczęliśmy wykorzystywać do podnoszenia efektywności i
konkurencyjności gospodarki. Pierwszy znaczący impuls przyszedł z Sektorowego Programu
Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006, przede wszystkim za sprawą
działania 2.3 „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” (SPO RZL 2.3), którego wdrażanie
zostało poddane drobiazgowej analizie w niniejszym opracowaniu. Projekty szkoleń i studiów
podyplomowych mogły realizować instytucje i firmy szkoleniowe oraz uczelnie. W
organizowanych przez nie programach szkoleniowych i na studiach podyplomowych
uczestniczyli pracownicy firm oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą. Koszt ich
udziału był współfinansowany ze środków EFS, co zdecydowało o stosunkowo dużym udziale
w projektach przedsiębiorstw z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Firmy wysyłające
pracowników na szkolenia lub studia korzystały z dofinansowania, które przypadku MSP
sięgało 80% rynkowej ceny szkolenia, a w przypadku dużych przedsiębiorstw 60% (dla
szkoleń specjalistycznych było to odpowiednio 45% i 35%).
Publikacja jest podzielona na pięć rozdziałów. Pierwszy z nich zapoznaje czytelnika z diagnozą
sytuacji i obszarem oddziaływania projektów szkoleniowych w SPO RZL. Autorzy przekonują,
że współczesna gospodarka wymaga inwestycji w kadry, bo są one jednym z najcenniejszych
aktywów firm, zwiększających innowacyjność. Inwestowanie w kapitał ludzki przyczynia się do
wzrostu efektywności funkcjonowania organizacji. Z punktu widzenia pracowników i grup
zawodowych dotacje z tego programu przekładają się na możliwości uzyskiwania wyższych
dochodów oraz lepsze perspektywy rozwoju kariery zawodowej. Wzmacnianie kadr stymuluje
również rozwój kraju i buduje jego prestiż w skali międzynarodowej. Wreszcie rozwój
gospodarki opartej na wiedzy wymaga lepszej współpracy między sferą nauki i praktyką
gospodarczą. Realizowane przez uczelnie funkcje badawcze i dydaktyczne powinny w
większym stopniu uwzględniać potrzeby praktyki, z kolei praktyka musi się bardziej otwierać na
ofertę szkół wyższych.
Skala korzyści z realizacji działania 2.3 SPO RZL (a szczególnie schematu 2.3a „Doskonalenie
umiejętności i kwalifikacji kadr”) jest zaskakująca. Setki tysięcy osób podniosło swoje
kwalifikacje zawodowe i zdobyło nowe umiejętności, a przedsiębiorcy są zadowoleni z
rezultatów doszkalania pracowników. Potwierdzają to również ankiety ewaluacyjne. 57%
badanych firm, które korzystały ze wsparcia w ramach SPO RZL 2.3, zanotowało poprawę
własnej sytuacji. Dodatkowo 70% z nich widzi związek pomiędzy podniesieniem efektywności
a udziałem pracowników w projektach realizowanych w ramach SPO RZL. Wysoką
efektywność realizowanych projektów potwierdzają również uczestnicy – 82% deklaruje, że
wykorzystuje zdobytą wiedzę na stanowisku pracy. Jak wspomniano SPO RZL pozwolił
przełamać impas i zachęcić MSP do korzystania ze szkoleń. Jednakże precyzyjna analiza
pokazuje, że wciąż najchętniej większe firmy wysyłały swoje kadry na dotowane projekty
rozwojowe. Swoich pracowników na szkolenia lub studia podyplomowe skierowało ponad
65% dużych przedsiębiorstw (powyżej 250 zatrudnionych), 50% średnich i 40% małych. Zatem
pracownicy dużych firm mają większe szanse na rozwój niż zatrudnieni w małych firmach. EFS
jednak znacząco zmienił rynek szkoleń. 81% szefów firm stwierdziło, żę nie skierowałoby
swoich pracowników na szkolenia i studia podyplomowe, gdyby nie były one dofinansowane z
EFS.
Drugi rozdział przybliża specyfikę działania 2.3 i prezentuje różne typy projektów. Dla ich
zilustrowania autorzy omawiają konkretne przykłady przedsięwzięć. Przypomnijmy tylko, że cel
sformułowany w ramach SPO RZL, choć bardzo ogólny („budowa otwartego, opartego na
wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze
kształcenia, szkolenia i pracy”), wskazuje na dwa istotne elementy: szkolenie i kształcenie.
Program „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” (tzw. działanie 2.3, które podlega Polskiej
Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości) już nazwą zwraca uwagę na problematykę szkoleń i
kształcenia przedsiębiorców oraz pracowników firm. Program składał się z trzech
komponentów (schematów). Pierwszy z nich (2.3a„Doskonalenie umiejętności i kwalifikacji
kadr”) obejmował szkolenia i studia podyplomowe, drugi (2.3b „Promocja rozwiązań
systemowych w zakresie potencjału adaptacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy”) - projekty
edukacyjne realizowane bezpośrednio przez PARP, a trzeci (2.3c „Podnoszenie umiejętności i
kwalifikacji pracowników służby zdrowia”) - szkolenia z zakresu wykrywania i profilaktyki raka
szyjki macicy, które realizowało Centrum Onkologii - Instytut Marii Skłodowskiej-Curie w
Warszawie.
W ramach działania 2.3 SPO RZL zrealizowano 680 projektów szkoleniowych (oraz jeden
badawczy), którymi kierowało 425 różnych firm oraz instytucji - dowiadujemy się z trzeciego
rozdziału książki, który charakteryzuje projekty w formie liczb i wykresów. Ponad 60%
przedsięwzięć było zarządzanych przez firmy komercyjne. Około jednej trzeciej projektów było
realizowanych przez szkoły wyższe lub organizacje non profit. Jednostki sektora finansów
publicznych, w tym PARP, realizowały 4,6% przedsięwzięć. Najaktywniejsi w korzystaniu z
działania 2.3a byli projektodawcy działający w zurbanizowanych województwach, takich jak
mazowieckie (tu realizowano 12,2% wszystkich projektów), śląskie (11,5%) oraz wielkopolskie
(10,1%). Z kolei najmniej w województwach opolskim (2,1%) i warmińsko-mazurskim (2,9%).
Najwięcej było szkoleń z zarządzania (20%) i zawodowych (ok. 15%). Najmniej z
rachunkowości, podatków oraz prawa pracy (poniżej 2,5%).
Efektywności finansowej poświęcono czwarty rozdział publikacji. Dowiadujemy się, że ze 190
mln euro przeznaczonych na schemat 2.3a SPO RZL (709,5 mln zł). Spośród ciekawostek najwyższa wartość projektu wyniosła 79,5 mln zł, a najniższa - 52 tys. zł. Czytamy, że w ramach
projektów dokonywano realokacji, dzięki czemu wykorzystano cały budżet działania. W 604
projektach zwiększono wartość dotacji, a budżety 77 przedsięwzięć okazały się
przeszacowane. Co ciekawe - zauważają autorzy opracowania - oszczędności dotyczą
projektów z przeciętnie niższymi budżetami.
Ostatnia część książki poświęcona jest ocenie działania 2.3. Realizacja zadań związanych z
jego wdrażaniem stanowiła jeden z kluczowych obszarów działalności Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości. Nie było to łatwe, bo projektów, zwłaszcza w schemacie 2.3a,
było bardzo dużo, w dodatku były to przedsięwzięcia zróżnicowane pod względem skali i
tematyki. PARP dokonywała bieżącej kontroli osiąganych rezultatów. W tym celu przygotowano
kompleksowy system sprawozdawczości i oceny. W związku z tym cyklicznie, co kwartał,
przeprowadzano badanie beneficjentów ostatecznych działania 2.3 SPO RZL. Miało ono na
celu identyfikację i wstępną ocenę efektów projektów, ocenę efektywności szkoleń oraz
pogłębienie wiedzy o profilu beneficjentów.
Znalazło się tu wiele cennych rekomendacji, przydatnych zwłaszcza dla osób pracujących nad
strategiami i programowaniem. Wnioski z badań (jeszcze przed publikacją książki) posłużyły
do opracowania założeń Programu Kapitał Ludzki, a zgłasza poddziałania 2.1.1. „Rozwój
kapitału ludzkiego przedsiębiorstw”. Dzięki tej wiedzy PARP wdrożyła również wiele projektów
badawczych i testujących, które pozwolą precyzyjnie zdiagnozować sytuację w poszczególnych
sektorach gospodarki oraz wypracować nowe narzędzia wspierania rozwoju MSP czy sfery
okołobiznesowej. Książka może się okazać przydatna także dla pracowników firm i
pracodawców - jednym i drugim dostarcza wielu argumentów przemawiających za
korzystaniem z projektów wspieranych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Publikacja jest dostępna pod adresem http://www.parp.gov.pl/index/more/9850
Jerzy Gontarz
„Doskonalenie kadr polskich przedsiębiorstw. Doświadczenia związane z realizacją
działania 2.3 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich”, pod
redakcjąRafała Trzcińskiego z Zespołu Koordynacji Wdrażania Programów
PARPorazMacieja Szałaja z Zespołu Koordynacji Wdrażania Programów PARP, Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2009.