Plan odnowy wsi Wierzbie

Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
▌Plan Odnowy
Miejscowości
Wierzbie
na lata 2008-2015
Stowarzyszenie Przyrodniczo-Kulturowe
Panorama Wierzbia
Wierzbie 108, 48-316 Łambinowice
[email protected]
Wierzbie 2008
1/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
obejmuje ograniczony teren jednej
miejscowości i przygotowywany jest (przy
Spis treści:
Wstęp
2
1
Charakterystyka Wierzbia
1.1
PołoŜenie i przynaleŜność admin. wsi
3
1.2
Powierzchnia
3
1.3
Ludność
3
1.4
Historia Wierzbia
4
1.5
Struktura przestrzenna Wierzbia
5
2
Inwentaryzacja zasobów wsi
2.1
Zasoby przyrodnicze
6▪7
2.2
Zasoby kulturowe
7
2.3
Infrastruktura społeczna i techniczna
8
3
SWOT Wierzbia i wnioski
9▪12
4
Opis planowanych w Wierzbiu
zadań
13▪15
5
Załączniki
16▪18
▌Wstęp...
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich stanowi
kluczowe wyzwanie dla Polski w okresie
integracji z Unią Europejską. Zasadniczym
celem jest wzmocnienie działań słuŜących
zmniejszaniu
dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju
obszarów wiejskich w stosunku do terenów
miejskich.
Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z
najwaŜniejszych elementów odnowy wsi, jej
rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia
mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie
takiego dokumentu
stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o
środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich 2007 - 2013” działanie
„Odnowa i rozwój wsi”. Uwarunkowania Planu
Odnowy Miejscowości polegają na tym, Ŝe ma
on zdecentralizowany, lokalny charakter,
udziale przedstawicieli gminy) z inicjatywy i
przez mieszkańców miejscowości. Specyfika
planu polega na tym, Ŝe jest on ukierunkowany
na zagadnienia cywilizacyjno - kulturowe,
koncentruje się na prostych, lokalnych
przedsięwzięciach, które prowadzić mają do
poprawy standardu i jakości Ŝycia
mieszkańców. Ma mniej pro-gospodarczy, a
bardziej pro-społeczny i pro-kulturowy
charakter. I dzięki temu moŜe stanowić
doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej
gminy, która zazwyczaj koncentruje się na
zagadnieniach infrastrukturalnych i
gospodarczych. Celem planu jest podtrzymanie
lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako miejsca
zamieszkania i zaplanowanie oraz
przeprowadzenie tego w sposób dostępny,
oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla
lokalnej społeczności.
Idea odnowy wsi wyrasta z przekonania, Ŝe
odnowiona, doinwestowana i oŜywiona
kulturowo wieś odzyska swoją atrakcyjność jako
miejsce zamieszkania, zapewni swoim
mieszkańcom godziwy standard i jakość Ŝycia
oraz zdoła zatrzymać młodzieŜ na miejscu. Nie
jako „mini-miasto”, wysoko zurbanizowana i
konkurująca z ośrodkami miejskimi bogactwem
oferty, ale właśnie jako „nowa wieś”,
nowoczesna, lecz ceniąca i zachowująca swój
wiejski charakter i kulturową specyfikę.
Plan Odnowy ma więc charakter „planu
małych kroków”, ale w kierunku wielkich
celów. Małych kroków, które podejmowane
przez mieszkańców przy finansowym i
organizacyjnym wsparciu gminy doprowadzić
mają do trwałej poprawy miejscowych
warunków Ŝycia.
2/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
▌1. Charakterystyka Wierzbia
wielkiego kompleksu Borów Niemodlińskich
(= Puszczy Niemodlińskiej).
1.1. PołoŜenie i przynaleŜność admin. wsi
Wieś
Wierzbie
Wierzbie to niewielka wieś połoŜona w
Gmina
południowej Polsce, w województwie
Łambinowice
opolskim, 20 kilometrów na północ od Nysy
Powiat
Nysa
(miasto powiatowe), 15 kilometrów od
Niemodlina i półtora kilometra na południowy Województwo
Opole
– zachód od Łambinowic (miejscowość
gminna).
1.2. Powierzchnia
Geograficznie tereny Wierzbia podlegają
Powierzchnia całkowita wsi Wierzbie wynosi
Równinie Niemodlińskiej, jej południowo–
1 172, 675 ha = 11, 72 km², co stanowi ok.
zachodnia część, granica wschodniego
10 % powierzchni gminy Łambinowice.
skłonu Wału i ObniŜenia Niemodlińskiego,
która z kolei jest składową makroregionu
L.p. UŜytek
Pow. (ha)
Udział %
Niziny Śląskiej.
1. Rola
738, 64
63, 00
PołoŜenie geograficzne wsi wyznaczają
2. Sady
0, 27
0, 02
następujące współrzędne:
3. Łąki
97, 60
8, 30
► szerokość - 50˚ 31' 60" N
4. Pastwiska
26, 94
2, 30
► długość - 17˚ 36' 00" E
5. Lasy
222, 03
19, 00
6. Zarośla i zakrzaczenia
4, 09
0, 34
7. Wody stojące
Wody inne (rowy,
8.
moczary )
9. Drogi
Zabudowa
10.
mieszkaniowa
11. Tereny pod zabudowę
Zabudowa
12.
przemysłowa
Zieleń parkowa +
13.
cmentarz
14. NieuŜytki
0, 89
0, 07
4, 59
0, 40
33, 39
2, 84
25, 00
2, 13
1, 55
0, 13
0, 44
0, 03
2, 07
0, 17
15, 14
1, 30
Razem
1172, 675
1.3. Ludność
Liczba ludności wsi to 612 osób (USC
Łambinowice, 2005), czyli niespełna 8 %
Wierzbie sąsiaduje od zachodu z
ludności gminy Łambinowice.
Budzieszowicami i Łambinowicami, od
Współczesnych mieszkańców wsi tworzą
północy z Sowinem, od wschodu z Kuźnicą
tylko częściowo autochtoni. Wiele jest rodzin
Ligocką (gm. Korfantów) a od południa z
przyjezdnych i mieszanych. Średnio co 10 lat
Włostową i Niesiebędowicami (gm.
liczba ludności Wierzbia zmniejsza się o 10
Korfantów) oraz z miastem Korfantów. Od
osób.
Przyrost naturalny wsi jest ujemny i
północnego- wschodu i wschodu wieś
otaczają lasy, stanowiące zachodnią granicę taki utrzymuje się od lat 90-tych XX wieku.
Wierzbie w gminie Łambinowice
3/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
1861. W tym teŜ czasie zmienia się nieco
1.4. Historia Wierzbia
Tereny obecnej wsi mają długą historię,
charakter miejscowości. Ze wsi typowo
sięgającą daleko wcześniej od pierwszych rolniczej przekształca się w wieś usługowo –
zapisek w dokumentach, pochodzących z
rolniczą. W 1 poł. XX wieku powstaje m.in.
1442 roku. Istnieją materialne dowody na to, Fabryka Butów Sieberta, zatrudniająca
nawet do 50 osób, Fabryka Siatki
Ŝe ślady osadnicze na obszarze wsi
Wierzbie wywodzą się z czasów
Ogrodzeniowej oraz liczne rodzinne zakłady
prehistorycznych i staroŜytnych, szczególnie rzemieślnicze. Jako, Ŝe wieś słynęła
zaś z mezolitu i neolitu oraz z epoki brązu. wówczas z hodowli bydłem organizowano tu
Osadnictwo na szerszą skalę rozwinęło się coroczne jarmarki. W roku 1940 (1938) w
Wierzbiu powstaje niemieckie lotnisko
tu jednak z początkiem średniowiecza, a
opierało się najpewniej o skraj dawnej
wojskowe, pełniące początkowo funkcję
Puszczy Śląskiej. Miejscowość połoŜona na lotniska ćwiczebnego. Pod koniec wojny do
granicy Księstwa Niemodlińskiego z Nyskim funkcjonującej tu jednostki myśliwskiej, w
Księstwem Biskupim często zmieniała
ramach Jagdschwader 52, dołączono takŜe
swoich właścicieli. Obejmowały ją, jak i
jednostkę szturmową. Na lotnisku przebywał
odrębne dobra ziemskie Wierzbie m.in.
m.in. as niemieckiego myślistwa Erich
rodziny Dluhomil, Schaffgotsch, Burghauss, Hartmann (1945 r.), oraz prawdopodobnie,
Drescher, Puckler, Praschma i Strachwitz.
jako jeniec, jeden z najsłynniejszych pilotów
Niemal od początku, rozumianego jako
brytyjskich Douglas Bader. Na szczęście II
początek źródłowo pisany, aŜ do 2 poł. XIX wojna światowa oszczędziła wieś. Niestety
wieku Wierzbie podlegało hrabstwu
szacuje się, Ŝe około 30 mieszkańców wsi to
Korfantów (Herrschaft Friedland). Osiedlenie ofiary zawieruchy końca wojny i okresu
się w roku 1873 Alexandra von Strachwitz
bezpośrednio powojennego. Zaraz po wojnie
rozpoczyna tworzenie majątku opartego na liczba ludności Wierzbia wynosiła niespełna
zasadzie majoratu. Z tego czasu pochodzi 700 osób. Nowoprzybyli repatrianci
dawna zabudowa folwarczna i park dworski. pochodzili głównie z województw:
Jak się wydaje do czasów II wojny światowej wołyńskiego, lwowskiego i tarnopolskiego.
wieś nie była areną wojennych potyczek,
jednakŜe uległa spustoszeniu w trakcie
wojny trzydziestoletniej. AŜ do roku 1921, a ! Wierzbie to wieś o zabudowie
więc roku powołania samodzielnej parafii,
charakterystycznej dla typu wsi chłopskiej;
Wierzbie podlegało parafii Przechód. W roku wieś kmieca. MoŜna śmiało wysunąć tezę,
1795 z fundacji Burghaussów z Korfantowa Ŝe powstanie samej wsi Wierzbie wiązało
we wsi powstaje barokowa kaplica KrzyŜa
się nierozerwalnie z funkcjonowaniem i
Świętego, pełniąca funkcję kościoła
załoŜeniem majątku- dworu. Genetyczną
filialnego, zaś w 1905 – 1906 roku zostaje
wieś kmiecą usytuowano na skraju doliny
wzniesiony, trzeci pod względem wielkości w cieku wodnego zwanego dziś Kiełcznicą,
dawnym powiecie niemodlińskim,
jednak poza terenami podmokłymi. Z tego
neoromański kościół PodwyŜszenia KrzyŜa powodu zabudowa wsi sytuowana była
Świętego. Od końca XVIII wieku w Wierzbiu regularnie po obu stronach wiejskiej ulicy, a
istnieje szkoła, w której zatrudniano
jej układ na parcelach jest/był jednorodny.
początkowo dwóch nauczycieli. W
Jeszcze do końca XVIII wieku była to
najlepszym -1880 roku- placówka kształciła typowa średniowieczna ulicówka, w której
256 uczniów. Najbujniejszy rozwój
ulokowany był folwark. Zamykał on
przeŜywała wieś od połowy XIX wieku. Z 491 Wierzbie od wschodu.
mieszkańców w 1830 roku liczba ludności
Wierzbia zwiększyła się do 1013 w roku
4/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
obiektów.
1.5. Struktura przestrzenna wsi
Najstarszą częścią wsi jest obszar
5. Obszar dawnego lotniska
obejmujący tereny dzisiejszego parku
powojskowego- opuszczony teren
podworskiego oraz rejon bezpośrednio do
niemieckiego lotniska trawiastego z okresu II
niego przylegający, na zachód do Kiełcznicy. wojny światowej, w zdecydowanej mierze
W krajobrazie wsi wyróŜnia się, jako
zrekultywowane na potrzeby rolnictwa. Na
dominanta krajobrazowa jaką, dosyć wysoka obszarze pozostały niewielkie fragmenty
skarpa stanowiąca fragment wcięcia doliny zabudowy oraz płyty postojowej.
Kiełcznicy, na której usytuowany został
6. Zachodnia część wsi- „za
kościół parafialny pw. PodwyŜszenia KrzyŜa skrzyŜowaniem”- najbardziej
Świętego oraz kaplica cmentarna i cmentarz. niedoinwestowana część wsi, z najsłabszym
Ten rejon wsi charakteryzuje się
zaludnieniem, ale o układzie zabudowy
najcenniejszymi walorami krajobrazowospójnym z całą wsią; z wieloma obiektami o
kompozycyjnymi i stanowi historycznie
zachowanych cechach pierwotnego
ukształtowane centrum wsi, bowiem
budownictwa.
zlokalizowane są tutaj pozostałości
wspominanego folwarku, budynek dawnej
Całość wsi charakteryzuje się zwartą,
uporządkowaną przestrzennie zabudową, o
szkoły, remiza straŜacka oraz 2 stawy
wiejskie. Kościół stanowi najwyŜszy punkt
historycznie ukształtowanym i utrzymanym
wsi jak i okolicy (35 m wysokości własnej). układzie kalenicowym. Układ ten zamykają
Dominantą drugiego rzędu we wsi jest
równoległe do drogi głównej Nysa-Niemodlin
kaplica. W zabudowie samej wsi moŜna
stodoły (w wielu przypadkach jeszcze
wyróŜnić, poza obszarem kościół-szkołazachowane).
park, kilka stref:
1. Tzw. „bloki”- układ 3-ech budynków
wielorodzinnych powstałych w latach 1967,
1971 i 1975, na potrzeby pracowników
pobliskiego PGR-u. Budynki dysharmonijne
w krajobrazie, zostały usytuowane
równolegle do bryły sąsiadującego kościoła.
2. Tzw. „domki”- układ 4 budynków
parterowych, bliźniaczych, zlokalizowanych
we wschodniej części wsi. Powstały one na
pocz. XX wieku i zostały wkomponowane w
krajobraz całej wsi.
3. Tzw. „blok powodzian”- powstał w 1985
i 1997-1998 roku w miejscu starej, XVIIIwiecznej oficyny dworskiej. Budynek został
przeznaczony pierwotnie na rzecz ofiar
powodzi z 1997 roku z terenu gminy
Łambinowice. Budynek dysharmonijny w
krajobrazie.
4. Tzw. „ulice Stawowa i StraŜacka”ukształtowane w XVIII-XIX wieku, o
charakterze zabudowy zbieŜnym do
zabudowy całej wsi, w układzie szczytowym.
WyróŜnikiem są zabudowania wycugowe
oraz zachowany charakter i styl wielu
5/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
▌2. Inwentaryzacja zasobów wsi
Wierzbie charakteryzuje
ponadprzeciętny, wybitny
zasób.
2.1. Zasoby przyrodnicze
Walor
Opis
Rzeźba
terenu
Teren administracyjnie
podległy Wierzbiu jest
równinny, miejscami tylko
lekko pagórkowaty. RóŜnica
wzniesień wynosi od ok. 196,
na południu i południowym –
wschodzie, do 204 m. n.p.m.
na zachodzie. Wierzbie leŜy
na wschodnim skłonie Wału
Niemodlińskiego.
Wschodnia część wsi
połoŜona jest w granicy
Obszaru Chronionego
Krajobrazu Bory
Niemodlińskie. Granica ta
stanowi równieŜ granicę
projektowanego obszaru
Natura 2000 SOO Bory
Niemodlińskie. Na obszarze
Obszary
wsi znajduje się 10 drzew
i obiekty
uznanych za pomniki
chronione
przyrody, około 20 kolejnych
drzew kwalifikuje się do
ochrony jako pomniki.
Najcenniejszym przyrodniczo
obszarem wsi jest
podtorfiona Dolina
Kiełcznicy- projektowany
obecnie zespół przyrodniczokrajobrazowy.
Flora
i fauna
Fauna Wierzbia bardzo
ucierpiała na wskutek
działalności ludzkiej.
Niemniej jednak w ostatnim
5-leciu naleŜy zauwaŜyć
odtworzenie stanowisk kilku
gatunków chronionych i
cennych, w tym buławnika
mieczolistnego, czosnku
kątowatego czy listerii
jajowatej.
W odniesieniu do fauny,
zdecydowanie najcenniejsza
jest awi- i entomofauna.
Prowadzone w ramach
projektów grantowych
projekty („Błękitna Mila”, „W
stronę światła”) w Wierzbiu w
latach 2006-2008 wykazały,
Ŝe pod tym względem
WaŜność
■
Wody
■■■
■■
Wierzbie pozbawione jest
większych cieków, jednakŜe
gęstość małych cieków, w
tym strumieni i systemów
melioracyjnych jest jedna z
największych w regionie.
Głównym ciekiem
przyrodniczo-kulturowym wsi
jest potok Kiełcznica wraz z
dopływami: Krzywda,
Osadnica i Wierzbiański
Rów. Wokół Kiełcznicy
skupione są najwaŜniejsze
zasoby wsi oraz regionu
przygranicznego gmin
Łambinowic ei Korfantów
(torfowisko Topiel).
Wieś stanowi takŜe granicę
zbiornika wód podziemnych
338 Paczków – Niemodlin.
Na obszarze Wierzbia
znajdują się stosunkowo
liczne, choć niewielkie
zbiorniki wodne. W roku
2008 było ich w sumie 5, o
łącznej powierzchni nie
przekraczającej 1 ha.
Gleby Wierzbia w
przewaŜającej części to
brunatnoziemy i gleby płowe.
Ponadto w lasach na granicy
z Kuźnicą Ligocką występują
fragmentarycznie pokłady
torfu, tworzące wraz z
bezpośrednio sąsiadującymi,
Gleby
wielkimi pokładami
i kopaliny kuźnickimi, największe na
Opolszczyźnie torfowisko
przejściowe.
Pod względem
gospodarczym gleby
zaliczają się do przeciętnych
(klasy III i IV).
Stan
środow.
Badania jakości wód
powierzchniowych w 2006
roku wykazały dobrą jakość
(II-II klasa czystości).
Wysoką jakość potwierdziły
równieŜ obserwacje
biologiczne w roku 2008.
Jedynym problemem
czystości wód są pojawiające
■■
■
■■
6/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
się stęŜenia azotanów. W
przypadku czystości
powietrza i gleb nie
prowadzono monitoringu. We
wsi nie występuje problem
hałasu.
przekazem. Większość z nich ulega jednak
zapomnieniu. Do najciekawszych legend
naleŜą:
■ legenda o „Stopie pierwszej Opolanki”
■ legenda „O Czarnym Psie”
■ legenda o „Studni czarownicy”
■ legenda o „Kwiczalni” i „Topielcu”.
► WyróŜniki przyrodnicze Wierzbia:
- Dolina Kiełcznicy wraz z sąsiadującym torfowiskiem
Współcześnie stworzona została takŜe
Topiel- najwaŜniejszy korytarz ekologiczny między
legenda o „Pierwszej wierzbie” oraz legenda
gminami Łambinowice i Korfantów.
- połoŜenie w obrębie projektowanego obszaru Natura „O powstaniu Wierzbia”.
2000 Bory Niemodlińskie.
- liczne pomniki przyrody oraz drzewa
Spośród zwyczajów ludowych w Wierzbiu
predestynowane, w tym największy świerk
zachowały się tylko szczątkowe ich formy i to
Opolszczyzny- świerk Aleksander.
w większości tylko i wyłącznie w przypadku
- bogata fauna ptasia i owadzia.
- nieliczne pozostałości cennych wiekowo i
obrzędowości kościelnej. Pozostałe zwyczaje
gatunkowo drzewostanów.
nie są kultywowane. W roku 2006 wznowiony
2.2. Zasoby kulturowe
Ochronie prawnej podlega w Wierzbiu
pozostałość parku dworskiego, załoŜonego
w II połowie XVIII wieku i gruntownie
przebudowanego pod koniec XIX wieku.
Granica ochrony konserwatorskiej obiektu
obejmuje takŜe teren kościoła (1905-1906),
kaplicy (1795) i cmentarza (kon. XVIII-XX
w.). Na uwagę zasługuje budynek szkoły
oraz zespół budynków bliźniaczych w
okolicach kościoła oraz lapidarium powstałe
w ramach projektu Fundacji Wspomagania
Wsi „Kultura bliska” w roku 2005.
► Zabytki
rejestrowe Wierzbia to:
- kaplica barokowa z 1795 roku- wpisana do
Rejestru Zabytków Województwa Opolskiego pod
numerem 1663/66 w 1966 r.
- park podworski z XVIII-XIX-XX w.- numer
rejestrowy A-129/86 z 1986 roku.
► Zabytki w ewidencji wojewódzkiej to:
- kościół parafialny z 1905-1906 r.
- plebania z 1905 r.
- ogrodzenie kościoła i kaplicy (XVIII-XX w.)
- zabudowania folwarczne (XIX-XX w.)
- budynek szkoły (1887, XX w.).
został zwyczaj „Nocy świętojańskiej” oraz
„Kolędowania”.
Sfera duchowa Ŝycia kulturalnego wsi jest
niezwykle bogata, na co wskazują m.in.
zasoby Muzeum Śląska Opolskiego
(miejscowe czepce) czy Muzeum w Nysie, a
takŜe przekazy najstarszych mieszkańców
wsi (piosenki okolicznościowe). Wymagają
one jednak przywrócenia i uaktualnienia.
Wybitne znane postacie:
■ Jochanes Alexander i Maria Erna von
Strachwitz- pierwsi przedstawiciele rodziny
Strachwitz w Wierzbiu; współfundatorzy
kościoła.
■ Augustin Zedler- „proboszcz łąk i lasów”inicjator budowy kościoła w Wierzbiu
■ Michał Rycek- pierwszy powojenny sołtys
Wierzbia, za sprawą którego wielu
autochtonicznych Wierzbian uniknęło
osadzenia w obozie przesiedleńczym w
Łambinowicach.
■ Bolesław Tomaszczyk- urodzony w
Wierzbiu nadleśniczy Nadleśnictwa Miastko
► WyróŜniki kulturowe Wierzbia:
- historyczny potencjał kultury niematerialnej
- największy kościół dekanatu skoroszyckiego
Na obszarze Wierzbia funkcjonuje kilka
legend, związanych z miejscową tradycją i
7/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
2.3. Infrastruktura społeczna i techniczna
► Infrastruktura społeczna
Place
i miejsce
spotkań,
sportu i
rekreacji
Brak zagospodarowanego „centrum wsi”.
Funkcjonujące miejsce spotkań przy boisku
wiejskim, tzw. „Małe Bradlo”. Boisko wiejskie
o nieuregulowanej kwestii własności, ze
zniszczoną przez zwierzęta leśne murawą
(wymaga kompleksowego remontu). Brak
podłączenia prądu na boisku utrudnia
organizację imprez.
Od roku 2007 realizowany jest projekt
utworzenia w parku podworskim placu
zabaw. Obecnie plac wyposaŜony jest w
podwójną huśtawkę, waŜkę, boisko do piłki
siatkowej, piaskownicę i konstrukcję
zabawową wraz ze zjeŜdŜalnią.
Sale
spotkań,
świetlice
W Wierzbiu znajduje się budynek
Wiejskiego Domu Kultury, który tylko w
części jest wykorzystywany. Budynek
poddany został remontowi w zakresie
wymiany stolarki okiennej, częściowo
drzwiowej. Wyremontowano kompleksowo
pokrycie dachowe i instalację odgromową.
Ponadto w budynku znajduje się odnowiona
sala ALL-Akademia Liderów Lokalnych z
komputerem, projektorem i drukarką. Obiekt
WDK wymaga remontu elewacji i
szczególnie głównej sali (nagłośnienie,
malowanie, podłoga, scena).
Placówki
kultury
We wsi funkcjonuje tylko Biblioteka, będąca
filią Biblioteki Gminnej w Łambinowicach.
Biblioteka czynna jest od poniedziałku do
piątku w godzinach popołudniowych. Istnieje
w niej podłączenie internetowe.
Szkoły,
przedszkola
W roku 1997 zlikwidowana została Szkoła
Podstawowa w Wierzbiu, natomiast dzieci
zostały przeniesione do szkół w
Łambinowicach (dojazdy). Przedszkole
równieŜ zostało zlikwidowane kilka lat przed
likwidacją szkoły.
Opieka
zdrowotna
Brak punktu obsługi medycznej. NajbliŜszy
ośrodek zdrowia wraz z dentystą znajduje
się w pobliskich Łambinowicach.
mieszkańców do podejmowania dalszych
działań w tym zakresie.
Wodociągi
100% zwodociągowanie. Punkt poboru
wody w Łambinowicach.
Przestanki
We wsi funkcjonują dwa przestanki PKS- na
skrzyŜowaniu i koło kościoła. Oba przystanki
są zadaszone.
Śmieci
W roku 2008 we wsi postawiono dwa
gniazda do segregacji odpadów, które na
bieŜąco są opróŜniane przez firmę
zewnętrzną.
Telefonia i
internet
Pełne moŜliwości podłączenia zarówno do
sieci telefonicznej jak i internetowej, poprzez
stałe łącze (centrala światłowodowa).
► Kapitał społeczny
Organizacje
We wsi od roku 2006 działa Stowarzyszenie
Przyrodniczo-Kulturowe Panorama
Wierzbia, posiadające swoją siedzibę w
budynku WDK. Ponadto osobowość prawną
posiada takŜe OSP Wierzbie. Od 2 lat we
wsi podejmowane są, bezskuteczne jak do
tej pory, próby załoŜenia Koła Gospodyń
Wiejskich. Od roku 2005-2006 w Wierzbiu
działają takŜe dwa nieformalne Koła
Wędkarskie, opiekujące się odrębnymi
stawami.
Wierzbie to takŜe siedziba samodzielnej
parafii rzymskokatolickiej z własnym
proboszczem.
Imprezy
Stałymi wydarzeniami kulturalnymi na wsi są
Dzień Dziecka, Dzień Kobiet, DoŜynki
wiejskie oraz Odpust parafialny. Niemniej
jednak podejmowane są działania
okolicznościowe, jak np. organizacja Nocy
Świętojańskiej (nie corocznie), wieczoru
kolędowego i Andrzejek (nie corocznie).
Współpraca
zewnętrzna
Poprzez Stowarzyszenie Panorama
Wierzbia podejmowane są kontakty z
naukowcami z Uniwersytetu Opolskiego (w
zakresie rozpoznania zasobów
przyrodniczych wsi) oraz Uniwersytetu
Wrocławskiego (dziedzictwo kulturowe).
Ponadto Stowarzyszenie nawiązuje kontakt
z sąsiednią miejscowością Przechód. W
roku 2006 Wierzbie podjęło współpracę z
czeska gminą Kamenna, przyjmując u siebie
grupę 15 tamtejszej młodzieŜy przy okazji
realizacji projektu „Zielone partnerstwo”.
Informacje o
wsi
Od roku 2007 funkcjonuje bezpłatna strona
internetowa stowarzyszenia
www.liderzy.bloog.pl, na której na bieŜąco
zamieszczane są informacje o pracach
Panoramy Wierzbia. Ponadto raz na pół
roku wydawana jest gazetka wiejska
„Panorama Wierzbia”. W latach 2006-2008
powstało kilka publikacji o wsi. Są to: ulotka
o cmentarzu w Wierzbiu (projekt „Szepty
historii”), mały album o Dolinie Kiełcznicy
(projekt „Zielone Partnerstwo”), przewodnik
rowerowy (projekt „Skrajem dawnej
puszczy”). Informacje o Wierzbiu
zamieszczane są takŜe na bieŜąco w piśmie
powiatowym „Eko i my”.
► Infrastruktura techniczna
Drogi i
chodniki
Główna droga wiejska jest wyremontowana i
załoŜono przy niej chodnik (droga
skrzyŜowanie- do kościoła) Pozostałe drogi
są w złym stanie technicznym. Drogi o
kategorii powiatowej i wojewódzkiej są
asfaltowe o dobrym stanie, bez chodników.
Wszystkie drogi gminne są gruntowe,
wzmocnione tłuczniem; o złym stanie
technicznym. Na rok 2009-2010
zaplanowano gruntowny remont ul.
Stawowej.
Oświetlenie
Ilość punktów oświetlenia ulicznego jest
zadowalająca. Braki dotyczą zaledwie kilku
punktów na wsi, w tym zwłaszcza punktów
wjazdowych do Wierzbia (np. od strony
Łambinowic)
Kanalizacja
Brak kanalizacji. Plany budowy, rozpoczęte
co najmniej 10 lat temu zniechęcają
8/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
▌3. SWOT Wierzbia i wnioski
wśród młodzieŜy;
4. znaczna ilość zbiorników wodnych do
zagospodarowania wędkarskiego
5. przyjazne i czyste środowisko
naturalne;
6. dobre połączenia z najwaŜniejszymi
miastami: Opole, Nysa
7. dobra telefonizacja i podłączenie
internetowe
8. boisko sportowe
9. walory dziedzictwa kulturowego
10. wieś spokojna i bezpieczna
11. brak zagroŜenia powodziowego
12. budynek Wiejskiego Domu Kultury
13. Stowarzyszenie PrzyrodniczoKulturowe Panorama Wierzbia
14. wydawnictwa promocyjne (publikacja
albumowa i multimedialna, ulotka)
15. dobra współpraca z gminą, UMWO,
nadleśnictwem Tułowice oraz RSP
Wydrowice
16. bliskość ośrodka gminnego
17. bardzo aktywna grupa młodzieŜowa
18. duŜy potencjał intelektualny wsi (np.
10 nauczycieli)
19. rodząca się współpraca pojedyńczych
mieszkańców
20. rodząca się duma lokalna
21. nieuregulowane sprawy własnościowe
placu zabaw i boiska
22. promocja wsi
SŁABE STRONY (S):
1. brak integracji społecznej, mała
aktywność społeczna i brak
świadomości lokalnej
2. ludność małozamoŜna
3. ludzie młodzi opuszczają wieś (bardzo
silne zjawisko)
4. wiele miejsc do uporządkowania
5. znaczna liczba bezrobotnych
6. mała świadomość ekologiczna
(zaśmiecanie)
7. brak zasilania gazem
8. brak kanalizacji
9. brak pomysłów i środków na
zagospodarowanie infrastruktury
byłego PGR
10. zły stan bocznych dróg wiejskich
11. małe moŜliwości OSP
12. słaby poziom sportu, brak klubu
sportowego
13. niedoposaŜona świetlica i brak oferty
14. brak szkoły i przedszkola
15. brak współpracy między
organizacjami wiejskimi
16. brak planu zagospodarowania
17. podział wsi na wieś zagospodarowaną
i niezagospodarowaną
18. zły stan zabytków
19. brak lidera/liderów
20. małe zaangaŜowanie i reakcji
SZANSE (SZ):
społeczności na działania
1. program Leader
21. rodzące się podziały na wsi
2. udostępnienie usług internetowych
22. brak wspólnego celu
3. powrót do tradycyjnego wizerunku wsi
23. nadal mała akceptacja postaw
aktywnych (plotkarstwo)
ZAGROśENIA (Z):
24. postawy roszczeniowe lub obojętność 1. likwidacja połączeń komunikacyjnych
25. negatywizm społeczny (narzekacze) 2. odwlekające się skanalizowanie wsi,
26. konsumpcjonizm i egoizm społeczny 3. zwiększający się odpływ mieszkańców
MOCNE STRONY (M):
1. osadnictwo o zwartym, historycznym
typie (ułatwienie instalacyjne).
2. ludność sama rozwiązuje problemy
mieszkaniowe
3. wzrastający poziom wykształcenia
wsi w celach zarobkowych
4. starzenie się społeczeństwa
WNIOSKI:
Na podstawie wyników analizy SWOT moŜna
wysunąć wniosek, Ŝe największym
problemem w rozwoju wsi Wierzbie, są:
9/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
spotkania, sport grupowy i zdrowa
rywalizacja, wspomnienia, pamiątki,
przywiązanie do wspólnych ideałów i
wartości, wiara, radość i przyjemność bycia
razem)
► II. ToŜsamość (zasoby przyrodnicze i
WaŜność elementów kształtujących wieś
kulturowe, historia, legendy- zapomniane,
Wierzbie przedstawia się następująco (od
stare, intrygujące, przykuwające; wybitni
najwaŜniejszego):
ludzie- hrabiowie, ludzie o mocnych
►1. JAKOŚĆ (jako alternatywa na standard wartościach- pierwszy sołtys polskiego
Wierzbia, wybitne postacie, które coś
Ŝycia- wspólne działanie, współpraca i
akceptacja, porozumienie, szczerość i
osiągnęły z tej wsi- Nadleśniczy, postacie,
zaufanie, radość i moŜliwość samorealizacji i które będą pokazywać Kim być, a nie jak
współuczestnictwa)
mieć; walory dające powód do dumy- naj....;
►2. TOśSAMOŚĆ (znajomość miejsca
miejsca szczególne, bliskie; miejsca
swojego zamieszkania, wykształcenie
poznania się, miejsca związane uczuciowo;
szacunku do tego miejsca)
miejsca budzące grozę i strach- studnia
►3. STANDARD (obecnie paradoksalnie
czarownic, przejście czarnego psa; wartość
zdecydowanie mniej waŜny element
krajobrazu wsi- otwarta przestrzeń, kwitnące
kształtujący wieś. Jego szybka i pełna
sady; drzewa w krajobrazie, miedze, drogi i
realizacja mogłaby uczynić z Wierzbia wieś dróŜki; ślady wieków- tablice pamiątkowe i
pomieszkujących tu ludzi, wieś nie będącą poczucie ich braku, wzbudzenie poczucia
wsią a skupiskiem ludzi. Budowa kanalizacji i przemijania śladów po nas).
wdraŜanie projektów twardych bez
uruchomienia dwóch pierwszych czynników UZASADNIENIE:
skazuje wieś na wielopokoleniową stagnację
MoŜliwość współuczestnictwa w Ŝyciu
obywatelską-pułapka)
społecznym, w wydarzeniach
►4. BYT (mimo trudności na rynku pracy,
wykraczających poza własne „podwórko” a
mieszkańcy Wierzbia znajdują pracę w
takŜe świadomość własnych zasobów i
najbliŜszej okolicy. W innych warunkach
stopień identyfikacji z nimi daje szanse na
ekonomicznych i wymiarze czasowym, ten uczynienie z Wierzbia miejsca atrakcyjnego
element mógłby stać się nadrzędnym,
do Ŝycia. Ponadto gwarantuje to większą
słuŜącym realizacji jakości i toŜsamości).
innowacyjność i zróŜnicowanie w
proponowanych projektach. Celem wszelkich
W oparciu o powyŜsze wnioski moŜna
działań powinien być fakt, by mieszkańcy
sformułować hasło rozwojowe Wierzbia:
Wierzbia zaprzestali myśleć tylko i wyłącznie
w kategoriach „dla siebie”, ale zaczęli do "dla
siebie" dodawać "z innymi, razem”, a takŜe
„moi wnukowie; w przyszłym wieku".
"WSPÓLNOTA wyrosła na ToŜsamość i jakość-integracja powinny być
gruncie TOśSAMOŚCI"
traktowane jako element stały wszystkich
działań na wsi. Projekty wykraczające poza
ten schemat powinny być marginalne,
powinny być zdecydowaną rzadkością.
Priorytety:
Nawet zamierzenia, które pozornie wydają
► I. Wspólnota (imprezy, integracja,
się
nam być powielanymi, jak np. budowa
wspólne pomysły i realizacje, grupy działań
skupione wokół wspólnych celów, wyjazdy, placu zabaw, muszą wynikać z lokalizacji, z
charakteru miejsca i moŜliwości integracji i
1. niska jakość Ŝycia, zwłaszcza niski
stopień integracji społecznej i brak
zrozumienia aktywności społecznej.
2. wciąŜ niska świadomość i
zainteresowanie własnymi zasobami.
10/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
postawach aktywnych postaw
współuczestnictwa w nich społeczności.
"dorobkiewiczów"
Nie moŜna pozwolić na ucieczkę wsi od
toŜsamości, historii i kultury a jednocześnie - brak zaufania i podejrzliwość
powinno się unikać zjawiska gdy „Odnowa
- brak wartości i ideałów,
wsi” staje się odnową realizowaną tylko
- brak odwagi do świadczenia o rzeczach
przez pojedyncze osoby na rzecz ogółu.
dobrych,
Przestrogą dla Wierzbia jest okres
- zamknięcie i izolacja osobista,
ostatnich kilkudziesięciu lat, kiedy zerowa
- niechęć do działań,
świadomość miejsca przerodziła się w
- traktowanie wsi jako miejsca tylko i
obojętność w aktywności wobec tego
wyłącznie do mieszkania- jednoznaczne
miejsca. Co ciekawe mieszkańcy wsi
określenie się jako osoby, dla której wartości
zachowali pewną dumę z miejsca
Ŝycia nie znajdują się we wsi (pytanie o sens
zamieszkania. Była i jest to nadal duma
mieszkania w Wierzbiu), konsumpcjonizm
"minionych zwycięstw" zamiast
- oszukiwanie i kłamstwo obywatelskie,
nadchodzących szans. Mieszkańcy nadal
- postawy roszczeniowe i dzielące
Ŝyją tęsknotą za osiągnięciami wsi lat 70-80., społeczność (ślepi buntownicy).
kiedy to wieś, zaleŜna gospodarczo od PGRu, mogła się szczycić tytułami wsi aktywnej. W Wierzbiu moŜna wyróŜnić kilka typów
Tęsknota zapewne wynika z prozaicznego
mieszkańców:
powodu, a mianowicie z niechęci, lenistwa i ►1. osoby, które traktują wieś tylko i wyłącznie
apatii wobec działań, z poczucia, Ŝe i tak nie jako miejsce zamieszkania; rano wyjeŜdŜają do
pracy, wracają wieczorem. Mieszkańcom tym
moŜna w Wierzbiu nic zrobić, Ŝe to zwykła
nie
zaleŜy na rozwoju wsi, nie chcą się
wieś... wynika z braku bodźców i impulsów a
integrować,
nastawiają się raczej tylko i
takŜe z wieloletniego braku liderów- osób
wyłącznie
na
rozwój standardu Ŝycia
porywających do działania. Owych impulsów
(kanalizacja, światło, drogi)- MNIEJSZOŚĆ,
moŜe dostarczyć właśnie odkrywanie
NIELICZNI
własnej toŜsamości i odkrywanie
►2. osoby, które pochłania wir pracy,
przyjemności wspólnego ze sobą
zabiegane, które mają mało czasu ale mimo
przebywania, mieszkania i działania.
wszystko go odnajdują i chcą działać na rzecz
Dla rozwoju jakości i w celu
stworzenia moŜliwości odkrywania swojej
toŜsamości konieczne będzie takŜe
poprawienie standardu, niemniej jednak to
owa konieczność powinna „wymuszać”
standard; nie odwrotnie.
Rozwijając jeszcze hasło "Wspólnota
wyrosła na gruncie toŜsamości" naleŜy
określić sobie cechy, które są przeszkodą w
tworzeniu wspólnoty; cechy, których
wyjątkowo duŜo jest w Wierzbiu.
Są to (zgodnie ze słabymi stronami
analizy SWOT):
- egoizm społeczny, brak myślenia
kategoriami wspólnotowymi,
- brak akceptacji postaw aktywnych,
wyśmiewanie i dopatrywanie się w
wsi. Z reguły działają na rzecz wsi w branŜach
które ich najbardziej absorbują zawodowo,
wspierają wieś "duchowo", identyfikują się z
nią.- ZNACZNA ILOŚĆ
►3. osoby wiecznie niezadowolone,
malkontenci, plotkujący maruderzy,
niezaangaŜowani w nic poza narzekaniem;
kategorycznie dzielą społeczność Wierzbia na
dobrych i złych- ZNACZNA ILOŚĆ
►4. osoby przebiegłe, chytre, chcące osiągać
osobiste zyski z pracy społecznej, jeśli coś nie
przynosi zysków osobistych nie angaŜują się,
podburzający, manipulujący, którzy potrafią
sprytnie przedstawić tak rację by była po ich
stronie, równieŜ dzielący wieś i plotkujący, ale
odgrywający pozory osoby aktywnej, osoby
które są "pływakami"- wypływają przy okazji
wyborów i głosowań, poza tym nie angaŜują się,
często są to osoby nieświadome i
"zwerbowane"- NIELICZNE
11/18
Plan Odnowy Wsi Wierzbie na lata 2008-2015
►5. osoby które chcą działać, chcą zmienić coś
na wsi, mają czas i chęci ale brakuje im odwagi,
czują się bezradne, nie wiedzą często jak
zacząć, nie chcą się ośmieszyć, osoby skryte
ale szczere, potrzebują impulsu, "wiatru w
Ŝagle", chcą być dumne z Wierzbia, częstokroć
są to ludzie szukający wzorów- LICZNI
►6. osoby zaangaŜowane w działania, stale,
nie przy okazji wyborów, potrafią pracować
znacznie dłuŜej niŜ się od nich wymaga, myślą
w kategorii pracy, planują i realizują, nie
debatują za wiele, odwaŜni, nieodporni na
niesprawiedliwe uwagi, dający się "spłoszyć",
budujący swoją wytrwałość- NIELICZNI
►7. Pozostali, nieokreśleni
- O których naleŜy walczyć? Pkt. 5 i 7
- O których naleŜy dbać? Pkt. 2
- Na których trzeba bardzo uwaŜać? Pkt. 4
- Których trzeba ignorować?- Pkt. 3
- Których "lepiej nie ruszać"?- Pkt. 1
- Pozostaje punkt 6....
12/18