wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Wyłączenie „uciążliwego” wspólnika ze spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością
Praktyka obrotu gospodarczego dostarcza nam wielu przykładów, kiedy to sprawne
funkcjonowanie spółki zaburzone jest przez jednego lub kilku wspólników, którzy wbrew
woli większości wspólników starają się narzucić pozostałym swoje racje i swój własny
sposób zarządzania spółką. Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w których jeden
wspólnik nie potrafiąc porozumieć się z pozostałymi, paraliżuje rozwój działalności
spółki poprzez uporczywe zasypywanie zarządu spółki najróżniejszymi pismami i
wnioskami oraz inicjowaniem szeregu bezzasadnych postępowań przy wykorzystaniu
wszelkich możliwych organów władzy publicznej, urzędów, instytucji i organów wymiaru
sprawiedliwości. Czasami nawet dochodzi w spółkach do takiej sytuacji, w których jeden
wspólnik wręcz szantażuje pozostałych swoim działaniem, aby wyłudzić od nich jak
najwyższą zapłatę za sprzedaż swojego mniejszościowego udziału.
Jeśli sytuacja tego rodzaju występuje w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
rozwiązaniu problemu „trudnego” wspólnika może służyć instytucja wyłączenia
wspólnika uregulowana w art. 266 – 269 Kodeksu spółek handlowych.
Kto może żądać wyłączenia wspólnika spółki z o.o.
Wspólnik spółki z o.o. może zostać wyłączony ze spółki, jeśli z żądaniem takim wystąpią
wszyscy pozostali wspólnicy tej spółki. Umowa spółki może jednak zostać
skonstruowana również w taki sposób, że część wspólników będzie mogła domagać się
jednoczesnego wyłączenia ze spółki pozostałej części wspólników. Teoretycznie możliwa
jest nawet taka sytuacja, w której jeden wspólnik (posiadający ponad 50% udziałów w
spółce) domaga się wyłączenia ze spółki wszystkich pozostałych wspólników
(mniejszościowych).
Warunek, który jednak musi być spełniony w każdym powyższym przypadku polega na
tym, że wspólnicy (lub wspólnik) domagający się wyłączenia innego wspólnika
(lub kilku wspólników) muszą posiadać udziały stanowiące łącznie więcej niż
połowę kapitału zakładowego spółki. Nie można zatem wyłączyć wspólnika, jeśli
jego udziały stanowią co najmniej połowę kapitału zakładowego spółki.
Kiedy można domagać się wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o.
Przesłanką stanowiącą podstawę żądania wyłączenia wspólnika ze spółki są „ważne
przyczyny”. Istotne przy tym jest to, że te ważne przyczyny muszą dotyczyć
Strona | 1
danego wspólnika, który ma zostać wyłączony ze spółki. Nie oznacza to
jednak, że przyczyny te muszą dotyczyć wyłącznie tego wspólnika i nie
oznacza to, że przyczyny te muszą być przez tegoż wspólnika zawinione.
Pytanie, jak zatem należy rozumieć owe ważne przyczyny leżące po stronie danego
wspólnika, które mogłyby stanowić podstawę jego wyłączenia ze spółki. Pomocne w
tym przypadku mogą okazać się literatura i orzecznictwo sądów, które dostarczają nam
kilku przykładów w tym przedmiocie.
Najczęściej spotykanymi w praktyce ważnymi przyczynami wyłączenia wspólnika są:
niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, podejmowanie przez
wspólnika działań dezorganizujących prawidłowe funkcjonowanie spółki, nadużywanie
przez wspólnika prawa indywidulanej kontroli, nagminne niezasadne żądania
zwoływania zgromadzeń wspólników, złośliwe zaskarżanie uchwał zgromadzeń
wspólników i działanie na szkodę spółki. Innymi ważnymi przyczynami pojawiającymi
się w procesach o wyłączenie wspólnika są naruszenie przez wspólnika zasad lojalności,
ujawnienie tajemnicy handlowej spółki i prowadzenie przez wspólnika działalności
konkurencyjnej wobec spółki. W literaturze przedmiotu wskazuje się również na takie
przyczyny wyłączenia wspólnika jak: złośliwe utrudnianie przez wspólnika przebiegu
zgromadzenia wspólników, naruszanie przez wspólnika uchwał zgromadzenia
wspólników
(np.
niewywiązywanie
się
z
nałożonego
obowiązku
dopłat),
nierespektowanie przez wspólnika postanowień umowy spółki (np. niewykonywanie
obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych), długotrwała nieobecność
wspólnika (spowodowana np. obłożną chorobą lub wyjazdem za granicę)
uniemożliwiająca podejmowanie przez zgromadzenie wspólników uchwał w istotnych dla
spółki sprawach.
W jaki sposób można domagać się wyłączenia wspólnika spółki z o.o.
O wyłączeniu wspólnika ze spółki, zadecydować może jedynie sąd. W celu wyłączenia
wspólnika ze spółki, pozostali wspólnicy powinni zatem złożyć pozew do sądu.
Wspólnicy żądający wyłączenia będą łącznie występować po stronie powodowej,
natomiast pozwanym będzie wspólnik, który miałby zostać wyłączony ze spółki. Jeśli
umowa spółki dopuszcza taką sytuację, w której wyłączenia wspólnika może domagać
się mniejsza liczba wspólników, wówczas wszyscy pozostali wspólnicy muszą zostać
łącznie pozwani, nawet jeśli nie wszyscy mieliby zostać objęci żądaniem wyłączenia ze
spółki.
W pozwie o wyłączenie wspólnika należy przedstawić aktualną listę wspólników spółki i
określić, którego ze wspólników sąd miałby wyłączyć ze spółki. Przede wszystkim
należy jednak skupić się na przedstawieniu ważnych przyczyn wyłączenia wspólnika ze
spółki oraz powołaniu odpowiednich dowodów potwierdzających przytoczone powody
wyłączenia. Istnienie ważnych przyczyn wyłączenia wspólnika ze spółki stanowi główną
oś sporu wokół której koncentruje się postępowanie dowodowe w procesach o
wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o.
Proces o wyłączenie wspólnika ze spółki może trwać kilka lat, zwykle nie trwa krócej niż
rok. Stąd też, jeśli funkcjonowanie wspólnika w spółce przez czas trwania takiego
procesu dezorganizuje funkcjonowanie spółki, należy wówczas rozważyć złożenie do
Strona | 2
sądu wniosku o zabezpieczenie powództwa. Jeśli uda się przekonać sąd, że zachodzą ku
temu ważne powody, sąd – w trybie zabezpieczenia - może zawiesić wspólnika
w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce na czas trwania procesu o
jego wyłączenie.
Strona | 3
Przejęcie i spłata udziałów wspólnika wyłączonego ze spółki z o.o.
Wyłączenie wspólnika ze spółki rodzi konieczność przejęcia jego udziałów. Udziały
wspólnika wyłączonego mogą zostać przejęte bądź przez pozostałych wspólników bądź
osoby spoza ich grona. Sąd orzekając o wyłączeniu danego wspólnika ze spółki z o.o.,
określa jednocześnie cenę, która winna zostać zapłacona wyłączonemu wspólnikowi za
należące do niego udziały w spółce oraz wskazuje termin na jej zapłatę.
Cena przejętych udziałów ustalana jest w praktyce w oparciu o opinię powołanego przez
sąd biegłego, na podstawie rzeczywistej wartości udziałów, na dzień doręczenia pozwu
wyłączonemu wspólnikowi. Wyznaczona przez sąd cena przejęcia udziałów musi zostać
zapłacona wyłączonemu wspólnikowi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia
doręczenia pozwu wspólnikowi wyłączonemu ze spółki. Dodatkowo, osoba przejmująca
udziały musi złożyć stosowne oświadczenie o przejęciu udziałów w formie pisemnej z
notarialnym poświadczeniem jej podpisu.
Wspólnika wyłączonego ze spółki prawomocnym wyrokiem sądu, uznaje się za
wyłączonego już ze skutkiem na dzień doręczenia mu pozwu. Fakt, że wspólnik
po doręczeniu mu pozwu a przed jego prawomocnym wyłączeniem ze spółki
uczestniczył w czynnościach dokonywanych w ramach spółki jako jej wspólnik
(przykładowo głosował nad uchwałami na zgromadzeniach wpsólników), nie wpływa w
żaden sposób na ważność takich czynności dokonywanych z jego udziałem.
Jeśli w terminie oznaczonym przez sąd w wyroku, wyłączonemu wspólnikowi
nie zostanie zapłacona cena przejęcia jego udziałów, wówczas orzeczenie o
wyłączeniu wspólnika staje się bezskuteczne. W takim przypadku, wspólnik
bezskutecznie wyłączony może dochodzić od wspólników domagających się jego
wyłączenia, naprawienia szkody, którą poniósł w związku z jego bezskutecznym
wyłączeniem ze spółki.
Poznań, dn. 28 maja 2012 r.
adw. Konrad Kaszubiak